1-2. Linga mukali ukwitendekesya ukuti mosiwe, nongwa yafiki mutikulondiwa ukuwa amaka? (Keta ikithuzi kyapakikope.)

 LINGA mukulonda ukosiwa, muli nubwighane ubununu. Ngimba lino mwitendekisye ukuti mosiwe? Linga mukuketa ukuti mwitendekisye kangi abakulumba bitikisye, mutikulondiwa ukukabila ukuti mufwanisye ubwighane bwinu. Linga mubombile isi, mukuya pakusayiwa fiyo pabumi bwinu bo mukumbombela Yehova.

² Ngimba umundu yumo ababulilemo ukuti mukulondiwa ukwitendekesya bo mukali ukosiwa? Pamo mwasyaghenie mwibene? Linga momuno siyilile, mungawagha amaka. Mubaghile ukwitendekesya nukufwanisya ubwighane bwinu, kali muli wakilumyana pamo nkusi.

3. Ngimba umundu wa ku Etiopia alindalusisye isyafiki Filipi, kangi ngimba lalusyo liliku ili libaghile ukuyapo? (Imbombo sya Batumiwa 8:36, 38)

³ Belenga Imbombo sya Batumiwa 8:36, 38. Umundu wa ku Etiopia alindalusisye Filipi ukuti: “Fiki fikunganisya ukosiwa?” Umwene alondagha ukosiwa, loli ngimba alitendekisye naloli ukuti osiwe?

4. Ngimba umundu wa ku Etiopia anangisye bulebule ukuti alondagha ukukindilila ukumanyila nyingi?

⁴ Umundu wa ku Etiopia “abukile nkaya ka Yerusalemu nkwiputa.” (Imbo. 8:27) Umwene abaghile ukuti akongagha ifimanyisyo fya Bayuda. Kisita kukayika, amanyile isyakufwana na Yehova ukufuma Mmalemba gha Kihiburi. Loli alondagha ukumanya nyingi. Polelo bo Filipi aghene numundu uyu panjila, ngimba alimwaghile ikubomba isyafiki? Umwene abelengagha umpukutu  ughu unsololi Yesaya alembile. (Imbo. 8:28) Ubu bwali bwanaloli bwa mu Baibolo. Umundu wa ku Etiopia akalondagha itolo ukumanya ifundo nandi isya mu Baibolo; loli alondagha ukukindilila ukumanya nyingi.

5. Ngimba umundu wa ku Etiopia akongagha bulebule isi amanyilagha?

⁵ Umundu wa ku Etiopia ali wakulondiwa fiyo kwa Kandake umwalafyale unkikulu wa ba Etiopia; umwene “alindililagha ikyuma kyake kyosa.” (Imbo. 8:27) Yonongwa yake abaghile ukuti ikolaniagha fiyo nubundindo bwingi. Loli ayagha nakabalilo akakumwiputa Yehova. Umwene akahobokagha itolo nubwanaloli ubu amanyilagha loli akongagha isi amanyilagha. Yonongwa yake endagha ubulendo ubutali ukufuma ku Etiopia ukubuka ku Yerusalemu ukuti akamwipute Yehova. Ubulendo ubu bwalondiwagha akabalilo nindalama nyingi loli umwene alondagha fiyo ukumwiputa Yehova yonongwa yake akinong’onelagha isya findu ifi.

6-7. Ngimba ulughano lwa mundu wa ku Etiopia kwa Yehova lwakindilile bulebule ukukula?

⁶ Umundu wa ku Etiopia amanyile ifundo yimo iyabwanaloli ukufuma kwa Filipu. Ifundo iyi yali yakuti Yesu yo Mesiya. (Imbo. 8:34, 35) Umundu uyu ali walusekelo fiyo panongwa yakumanya isi Yesu alimbombile. Ngimba umwene abombile isyafiki? Abaghile ukukindilila ukuya nubudindo kangi ukuya wakughindikiwa ku Bayuda. Mmalo mwake, ulughano lwake kwa Yehova na Yesu lwakindilile ukukula. Umwene aliyipile ukuti achenje pabumi bwake nukusala ukuti osiwe nukuya mmanyili wa Yesu Kristu. Filipu aketile ukuti umundu uyu alitendekisye naloli, yonongwa yake alyosiwe.

⁷ Linga mukukonga ikifwanikisyo kya mundu wa ku Etiopia, mubaghile ukwitendekesya ukuti mosiwe. Nanumwe mubaghile ukuyoba nulusubilo losa ukuti, “Fiki fikunganisya ukosiwa?” Isagha tuyobesanie muno mubaghile ukubombela ifindu bo umundu wa ku Etiopia: Umwene akindilile ukumanyila, akongagha isi amanyilagha, kangi ulughano lwake kwa Kyala lwakindilile ukukula.

8. Ngimba ilemba lya Yohani 17:3 likututula bulebule?

⁸ Belenga Yohani 17:3. Ngimba amasyu gha Yesu agha ghali pilemba ili ghikubakasya ukuti mumanyileghe Ibaibolo? Twesa tubaghile ukuketa ukuti amasyu agha ghanaloli. Loli ngimba amasyu agha ghikutubula kangi ukuti tukindilileghe ukumanyila? Ena. Tutikuya pakuleka “ukummanya . . . Kyala wanaloli yumoywene.” (Ndumbi. 3:11) Tukuya pakukindilila ukumanyila kwa bwila na bwila. Linga tukukindilila ukumanyila, tukuya pakuseghelela fiyo kwa Yehova.—Sal. 73:28.

9. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki linga tumanyile itolo ifundo imbepe isya mu Baibolo?

⁹ Bwanaloli ukuti linga twandile ukumanyila  isyakufwana na Yehova, tukumanyila itolo ifundo imbepe isya mu Baibolo. Mwakalata wake uwakubuka ku Bahiburi, ntumiwa Pauli asiyobile ifundo isi ukuti “fimanyisyo fya mbwandilo.” Umwene akasanusyagha ukuti “ifimanyisyo fya mbwandilo” ifi fikaya fyakulondiwa. Mmalo mwake, afifwanikisyagha nulukama ulu lukuntula umwana. (Hib. 5:12; 6:1) Loli umwene abakasisye kangi Abakristu ukuti bakindilileghe ukumanyila nyingi ukukinda ukumanyila itolo ifundo imbepe nukuti basimanyeghe ifundo inywamu isyabwanaloli isya Mmasyu gha Kyala. Ngimba muli nubwighane ubwakumanyila ifimanyisyo ifipepe ifya mu Baibolo? Ngimba mukwiyipa ukuti mukule mwambepo mwakukindilila ukumanyila isya Yehova nubwighane bwake?

10. Nongwa yafiki bamo babaghile ukuketa ukuti ukumanyila kwakutamya fiyo?

¹⁰ Twebingi tubaghile ukuketa ukuti kwakutamya fiyo ukumanyila. Ngimba umwe mukuketa bulebule? Bo muli ku sukulu, ngimba mwamanyile ukubelenga kanunu? Ngimba mwahobokagha ukumanyila nukuketa ukuti kwakutula? Pamo ngimba mwaketagha ukuti mukabaghila ukufwanisya ukumanyila ukufuma mmabuku? Linga momuno siyilile, mukaya mwibene. Loli Yehova abaghile ukubatula. Umwene ngolofu kangi Mmanyisi nnunu fiyo ukukinda aliwesa.

11. Ngimba Yehova ikunangisya bulebule ukuti “Mmanyisi Unkulumba”?

¹¹ Yehova ikwiyoba mwene ukuti “Mmanyisi winu Unkulumba.” (Yes. 30:20, 21) Umwene mololo, wakisa kangi mmanyisi uyu ikupilikisya. Ikuketa inunu mubamanyili bake. (Sal. 130:3) Kangi atikughulila nyingi ukufuma kumyitu isi tukabaghila ukufwanisya ukubomba. Mukumbukeghe ukuti, umwene apelile ubongo bwinu, ikyabupe ikinunu fiyo. (Sal. 139:14) Tuli nubwighane ubwakumanyila. Umpeli witu ikulonda ukuti tukindilileghe ukumanyila kwa bwila na bwila kangi tuhobokeghe. Yonongwa yake kwakulondiwa fiyo ukuti ‘tubulondeghe’ ubwanaloli bwa mu Baibolo lino. (1 Pet. 2:2) Muyeghe nubwighane ubu mubaghile ukubufwanisya kangi akabalilo kosa mubelengeghe nukumanyila Ibaibolo. (Yos. 1:8) Nubutuli bwa Yehova, mukuya pakwanda ukuhoboka ukubelenga nukumanyila isyakufwana numwene.

12. Nongwa yafiki tukulondiwa ukwinong’onela isi syabombiwe pabumi bwa Yesu nubufumusi bwake?

¹² Akabalilo kosa mwinong’oneleghe isi syabombiwe pabumi bwa Yesu nubufumusi bwake. Linga tukukonga amakato gha Yesu tukuya pakufwanisya ukumbombela Yehova, fiyofiyo nkabalilo akapalapala aka. (1 Pet. 2:21) Yesu ababulile abafundiwa bake ukuti bikuya pakwaghana nindamyo. (Luka 14:27, 28) Loli umwene ali nulusubilo losa ukuti abamanyili bake banaloli bikuya pakukindilila ukuya basubiliwa kwa Kyala bo muno umwene abombile. (Yoh. 16:33) Mumanyileghe isi syabombiwe pabumi bwa Yesu nukughelaghela ukunkonga pabumi bwinu.

13. Ngimba mukulondiwa ukukindilila ukunsuma ifindu fiki Yehova kangi nongwa yafiki?

¹³ Ukumanya itolo ifindu kukaya kwakufwana. Ikifukwa kimo iki tukulondiwa ukuya nubumanyi kyo kyakuti tumanyile nyingi isyakufwana na Yehova nukukusya utuyilo bo ulughano nulwitiko mmyake. (1 Kor. 8:1-3) Bo mukumanyila, mukindilileghe ukunsuma Yehova ukuti abatule ukuya nulwitiko lwamaka. (Luka 17:5) Mwakisa, umwene ikwamula inyiputo bo isi. Ukuti tuye nulwitiko lwamaka, tukulondiwa ukummanya kanunu Kyala witu ukuti tukindilile ukukula mwambepo.—Yak. 2:26.

14. Ngimba untumiwa Peteri alingenie bulebule ukulondiwa kwakukonga isi tukumanyila? (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁴ Untumiwa Peteri alingenie ukulondiwa kwakuti abamanyili ba Kristu bakindilileghe ukukonga isi bikumanyila. Umwene ayobile  inkhani ya mu Baibolo iya Nowa. Yehova alimbulile Nowa ukuti, ukwendela mmwelesyo, ikuya pakubapyuta abandu ababibi aba nkabalilo kala. Ukumanya itolo ukuti umwelesyo ghukuya pakwisa kukali kwakufwana ukuti Nowa nimbumba yake bapone. Keta ukuti Peteri ayobagha isya kabalilo bo umwelesyo ghukali ukwisa kangi “bo ingalaba yikusongoliwa.” (1 Pet. 3:20) Bwanaloli ukuti Nowa nimbumba yake bakongagha isi bamanyilagha ukufuma kwa Kyala mwakusongola ingalaba iyi yali nywamu fiyo. (Hib. 11:7) Ukufuma apo, Peteri afwanikisye isi Nowa abombile nulosyo, umwene atile: “Sisisi syo silinkwipela ukuya kifwanikisyo kya losyo ulu nalilino lukubapoka umwe.” (1 Pet. 3:21) Yonongwa yake tubaghile ukufwanikisya imbombo iyi mukubomba lino ukuti mwitendekesye ukosiwa, nimbombo iyi Nowa nimbumba yake babombile kwa fyinja fingi ukuti basongole ingalaba. Ngimba mbombo yiliku iyi mukulondiwa ukubomba ukuti mwitendekesye ukosiwa?

15. Ngimba ukulapa kwanaloli kukongelelapo isyafiki?

¹⁵ Ikindu ikyakwanda iki tukulondiwa ukubomba ko kulapa imbibi syitu ukufuma pasi pandumbula. (Imbo. 2:37, 38) Linga mulapile naloli, mukuya pakuchenja utuyilo utubibi pabumi bwinu. Ngimba mulekile ukubomba ifindu ifi fitikunhobosya Yehova, bo utuyilo twabulowe, ukukwesa ingambo pamo ukuyoba amasyu amabibi? (1 Kor. 6:9, 10; 2 Kor. 7:1; Ef. 4:29) Linga mukali ukuchenja, mugheleghele ukuti muchenje. Munsume umundu uyu ikubamanyisya Ibaibolo pamo abakulumba bakipanga ukuti babatule. Linga muli wakilumyana kangi mukwikala pakaya, mukindilileghe ukubasuma abapapi binu ukuti babatule ukuleka utuyilo utubibi utu tubaghile ukubatolesya ukuti mosiwe.

16. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti twiputeghe kwa Yehova akabalilo kosa?

¹⁶ Kwakulondiwa kangi ukukonga imbatiko yinu yamwambepo. Isi sikongelelapo ukwaghiwapo pangomano sya Bukristu nukweghapo ikighaba. (Hib. 10:24, 25) Kangi linga mwandile ukufumusya, mughelegheleghe ukubomba isi akabalilo kosa. Linga mukwiyipa pambombo iyakufumusya, mukuya pakuya balusekelo fiyo. (2 Tim. 4:5) Linga muli wakilumyana kangi mukwikala pakaya, amwilalusye ukuti: ‘Ngimba abapapi bangu bikungumbusya ukubuka kungomano pamo mubufumusi? Pamo ngubomba isi panimwene?’ Linga mukubomba isi pamwibene,  mukunangisya ukuti muli nulwitiko, munganile Yehova Kyala kangi mukundaghisya ifindu ifi abapele. Ukubomba isi “ko nkumpa Kyala” ifyabupe. (2 Pet. 3:11; Hib. 13:15) Ifyabupe fyosa ifi mukwiyipa ukumpa Yehova fikunhobosya Kyala witu. (Fwanikisya na 2 Bakorinti 9:7.) Tukubomba isi panongwa yakuti tukuhoboka fiyo linga tukumpa Yehova ifindu fyitu ifinunu.

17-18. Ngimba kayilo kaliku akakulondiwa aka kabaghile ukubatula ukuti mwitendekesye ukosiwa, kangi sibaghile ukubatula bulebule? (Isya Mbupingamu 3:3-6)

¹⁷ Bo mukukindilila ukwiyipa ukuti mosiwe, mukuya pakwaghana nindamyo. Abandu bamo babaghile ukwanda ukubanyoza nukubafwima panongwa yalwitiko lwinu. (2 Tim. 3:12) Bo mukughelaghela ukuti mumalane nutuyilo utubibi, utubalilo tumo mubaghile ukwanda kangi ukubomba utuyilo utu. Lumo mubaghile ukwanda ukuwa amaka panongwa yakuti mutikufwanisya ubwighane bwinu. Ngimba findu fiki fikuya pakubatula ukwifimbilisya? Akayilo akakulondiwa fiyo lo lughano lwinu kwa Yehova.

¹⁸ Ulughano lwinu kwa Yehova ko kayilo kanunu fiyo aka mukulondiwa ukuya nako. (Belenga Isya Mbupingamu 3:3-6.) Ulughano lwa Kyala lubaghile ukubatula ukuti mufwanisye ukwifimbilisya kundamyo. Utubalilo twingi Ibaibolo likuyoba isya lughano ulusubiliwa ulwa Yehova kubabombi bake. Ulughano bo ulu lukunangisya ukuti umwene akabaghila ukubaleka ababombi bake pamo ukuleka ukubaghana. (Sal. 100:5) Mupeliwe nkifwani kya Kyala. (Bwa. 1:26) Ngimba mubaghile ukunangisya bulebule ulughano bo ulu?

19. Ngimba mubaghile ukunangisya bulebule ukuti mukundaghisya pafyosa ifi Yehova ababombile? (Bagalatia 2:20)

¹⁹ Mwandeghe nukundaghisya. (1 Tes. 5:18) Isiku lililyosa mwilalusyeghe ukuti, ‘Ngimba Yehova ikunnangisya bulebule ulughano?’ Ukufuma apo munndaghisyeghe Yehova munyiputo syinu, nukuyoba ifindu ifi ababombile. Muketeghe ukuti Yehova ikubabombela ifindu ifinunu pamwibene panongwa yakuti abaghanile mwakufwana itolo namuno untumiwa Pauli aketile isyakufwana na Yehova. (Belenga Bagalatia 2:20.) Amwilalusye ukuti, ‘Ngimba nanine ngulondiwa ukunnangisya ulughano?’ Ulughano lwinu kwa Yehova lukuya pakubatula ukuti mukindilileghe ukwepuka kungelo nukulimbana nindamyo. Isi sikuya pakubakasya ukukindilila ukumwiputa Yehova akabalilo kosa nukunangisya kwa Tata winu ukuti munganile isiku lililyosa.

20. Ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti mwiyipe kwa Yehova, kangi sibaghile ukubatula bulebule?

 ²⁰ Linga akabalilo kakindilepo, ulughano lwinu kwa Yehova lukuya pakubatula ukuti mwiputeghe kumyake. Mukuya pakwiyipa kwa Kyala. Mukumbukeghe ukuti linga mwiyipile kwa Yehova, mukuya pakuya nulusubilo ulununu ulwakuti: Mukuya pakuya nawe pabumanyani kwa bwila na bwila. Linga mwiyipile kwa Yehova, mukufinga ukuti mukuya pakumbombela umwene akabalilo kosa. Mutikulondiwa ukufinga kangi akabubili. Bwanaloli ukuti linga twiyipile, kokuti tusalile ikindu ikyakulondiwa fiyo. Inong’onela isi: Mubaghile ukusala ifyakubomba fingi pabumi bwinu ifinunu nifibibi loli ukwiyipa kwa Yehova kyo kindu kyakulondiwa fiyo ukukinda fyosa. (Sal. 50:14) Setano ikuya pakughelaghela ukuti onange ubumanyani bwinu ukuti mungambombelagha Kyala, nukuleka ukuya basubiliwa kumyake. Mungamwitikisyagha Setano ukubomba isi. (Jobu 27:5) Ulughano lwinu ulwamaka kwa Yehova lukuya pakubatula ukuti mukindilileghe ukuya basubiliwa pakumbombela Yehova kwa bwila na bwila nukuseghelela fiyo kwa Tata winu wakumwanya.

21. Nongwa yafiki ulosyo bukaya bumalilo loli bwandilo itolo?

²¹ Linga mwiyipile kwa Yehova, mukulondiwa ukuyobesania na bakulumba aba nkipanga kyinu isi mukulondiwa kangi ukubomba. Akabalilo kosa mukumbukeghe ukuti ulosyo bukaya bumalilo loli bwandilo itolo. Bo bwandilo ubwakwanda ukumbombela Yehova pabumi bwinu. Yonongwa yake lino mukulondiwa ukukusya ulughano lwinu kwa Yehova. Mukulondiwa ukuya nubwighane ubu bubaghile ukubatula ukukusya ulughano lwinu akabalilo kosa. Isi sikuya pakubatula ukuti mosiwe. Sikuya pakuya syakuhobosya fiyo pakabalilo aka mukuya pakosiwa. Loli ubu bwandilo itolo. Mukulondiwa ukukusya ulughano lwinu kwa Yehova na kwa Yesu ukuti lukindilileghe ukuya lwamaka kwa bwila na bwila.