1. Ngimba njila yiliku iyi Yobu alimmenye kanunu Yehova?

 YOBU alighanile ukuyobesania na bandu, loli ukuyobesania na Yehova ko kwali kwakulondiwa fiyo kumyake. Bo bikuyobesania, Yehova alimbulile Yobu ukuti akete ifindu fimo ifinunu ifi apelile. Isi syalintulile Yobu ukumanya ukuti Yehova wamahala kangi asyaghenie ukuti abaghile ukubapa ababombi bake kilikyosa iki bikulonda. Mwakifwanikisyo, Kyala alinkumbwisye Yobu ukuti ikufipasikisya ifinyamana yonongwa yake ampasikisyagha numwene. (Jobu 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Mwakwinong’onela isya kipeliwa, Yobu amanyile nyingi isyakufwana nutuyilo twa Kyala.

2. Nongwa yafiki utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu ukuti twinong’oneleghe isya kipeliwa kya Yehova?

² Nanuswe tubaghile ukumanyila nyingi isyakufwana na Kyala linga tukwinong’onela isya findu ifi apelile. Loli utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu ukubomba bo ulu. Linga tukwikala mu tawuni, tukabaghila ukuketa ifindu fingi ifi Yehova apelile. Kangi linga tukwikala nkaya, tubaghile ukuketa ukuti tukaya nakabalilo akakuti twinong’oneleghe isya findu ifi Yehova apelile. Lino isagha tuyobesanie ukulondiwa kwakuya nakabalilo nukwiyipa ukuti twinong’oneleghe isyakipeliwa. Tukuya pakuyobesania muno Yehova na Yesu bikubombela ikipeliwa ukuti batumanyisye na isi tubaghile ukubomba ukuti tumanyileko kukipeliwa.

3. Ngimba findu fiki fikunangisya ukuti Yehova alondagha ukuti Adamu ahobokeghe nikipeliwa?

³ Yehova alondagha ukuti umundu wakwanda ahobokeghe  nikipeliwa kyake. Bo Kyala ampelile Adamu, alimpele paladaiso unnunu fiyo ukuti ikalengemo kangi alimpele imbombo iyakuti apweleleleghe nukukusya paladaiso. (Bwa. 2:8, 9, 15) Inong’onela ulusekelo ulu Adamu ali nalo bo ikuketa iseke na maluba fikukula. Umwene ali nulusako ulunywamu fiyo ulwakupwelelela ungunda wa Edeni. Yehova alimbulile kangi Adamu ukuti afipe ingamu ifinyamana fyakukindanakindana. (Bwa. 2:19, 20) Yehova abaghile ukufipa mwene ingamu; mmalo mwake alimpele imbombo iyi Adamu. Kisita kukayika, bo akali ukwanda ukufipa ingamu, Adamu alondiwagha ukufimanya kanunu ifinyamana ifi, muno fyabonekelagha namuno fyabombelagha ifindu. Umwene abaghile ukuti ahobokagha fiyo ukubomba isi. Bwanaloli ukuti isi syantulagha ukumanya ukuti Yehova wamahala kangi ukuti ifindu ifi apelile finunu fiyo.

4. (a) Ngimba kifukwa kimo kiliku iki tukulondiwa ukwinong’onela isyakipeliwa? (b) Ngimba findu filiku ifi Yehova apelile ifi mukundaghisya?

⁴ Ikifukwa kimo iki tukulondiwa ukwinong’onela isyakipeliwa kyo kyakuti Yehova ikulonda ukuti syo tubombeghe. Umwene ikutubula ukuti “Amuketeghe kumwanya.” Ukufuma apo atile: “Ywani uyu asipelile indondwa isi mukusibona?” Ansala tummenye kanunu. (Yes. 40:26) Yehova apelile ifindu fyosa kumwanya na pakisu nifya munyanja kangi fyosa ifi fikutumanyisya isyakufwana numwene. (Sal. 104:24, 25) Inong’onela muno Yehova atupelile. Atupelile ukuti tuhobokeghe nifindu ifinunu ifi apelile. Kangi atupele uluso ulwakuti tuketeghe, tukoleghe, tugheleghe ifyakulya kangi tunusyeghe. Isi sikutupangisya ukuti tuhobokeghe nifindu ifyakukindanakindana ifi apelile.

5. Ukufwana na Baroma 1:20, ngimba tukusayiwa bulebule linga tukumanyila isyakipeliwa kya Yehova?

⁵ Ibaibolo likutubula kangi ikifukwa ikingi ikyakulondiwa ikyakwinong’onela isya kipeliwa. Likutumanyisya isya tuyilo twa Yehova. (Belenga Baroma 1:20.) Mwakifwanikisyo, inong’onela isya findu ifi Yehova apelile nukuketa muno fikubonekela kanunu. Ngimba fitikunangisya amahala gha Kyala? Kangi inong’onela isyafyakulya ifyakukindanakindana ifi tukuhoboka nafyo. Isi sikunangisya ukuti abaghanile fiyo abandu. Linga tukuketa utuyilo twa Yehova ukwendela mu ifi apelile, tukummanya kanunu umwene kangi tukuseghelela fiyo kumyake. Lino isagha tukete injila simo isi Yehova abombile ikipeliwa kyake ukuti abamanyisye abandu ifundo isyakulondiwa fiyo.

6. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ku njuni isi sikusama?

⁶ Yehova ali nakabalilo aka ikubombela ifindu. Ikyinja kilikyosa ukwanda kubumalilo  bwa mwesi wa Febuluwale napakati pa mwesi wa Meyi, Abaisraeli baketagha inyangenyange sikupululuka ukusamila kwisilya ilingi ilya kululu. Kyala ababulile Abaisraeli ukuti “Yope ninyangenyange yikamenye akabalilo kake kakusamila.” (Yere. 8:7) Yehova abikile akabalilo akakuti injuni isi sisameghe nukubuka kubungi. Mwakufwana itolo, umwene asalile akabalilo akabulongi bwake. Amasiku agha linga tukuketa injuni sikusama, sikutukumbusya ukuti tusubileghe ukuti Yehova “asalile akabalilo” akakumasya ifindu ifibibi ifya nkisu iki.​—Haba. 2:3.

7. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ukufwana namuno injuni sikupululukila? (Yesaya 40:31)

⁷ Yehova ikubapa amaka ababombi bake. Ukwendela mwa Yesaya, Yehova afingile ukuti isakubakasya abandu bake “bo bikupululuka namapiko ukuti swanga” linga bawile amaka. (Belenga Yesaya 40:31.) Abaisraeli baketagha iswanga linga sikupululuka mmwanya kisita kubalula fiyo amapiko. Isyene syafwanisyagha ukubomba bo ulu nubutuli bwa mbepo yammwanya. Isi sikutukumbusya ukuti Yehova abaghile ukutupa amaka bo muno ikubombela ninjuni. Linga mukuketa muno Yehova ikusitulila injuni bo sikutamiwa ukupululuka mmwanya fiyo, mukumbukeghe ukuti umwene abaghile ukubapa amaka ukuti mulimbane nindamyo isi mukwaghana nasyo.

8. Ngimba Yobu amanyile isyafiki panongwa yakwinong’onela isyakipeliwa kya Kyala, kangi tukumanyilako isyafiki?

⁸ Yehova ikundaghisya ubusubiliwa bwitu. Yehova alintulile Yobu ukuti akindilileghe ukunsubila umwene. (Jobu 32:2; 40:6-8) Bo ikuyobesania na Yobu, Kyala ayobile ifindu fingi ifi apelile, ukongelelapo indondwa, amabingu nuluko lwa lumuli. Kangi ayobile isyakufwana nifinyamana, bo imbogho nifalasi. (Jobu 38:32-35; 39:9, 19, 20) Fyosa ifi fikunangisya ubuketi komma ubwa maka gha Kyala ghene loli ulughano namahala ghake. Tukundaghisya fiyo panongwa yakuyobesania uku, Yobu alyandile ukunsubila fiyo Yehova. (Jobu 42:1-6) Mwakufwana itolo, linga tukumanyila isya kipeliwa, tukukumbuka ukuti Yehova wamahala kangi wamaka fiyo ukukinda uswe. Kangi ikuya pakumasya indamyo syosa isi tukwaghana nasyo. Ifundo iyi yikututula ukukasya ulusubilo lwitu myake.

9-10. Ngimba isuba nifula fikutubula isyafiki isyakufwana na Yehova?

⁹ Yesu amenye nyingi isyakufwana nikipeliwa. Pakuya “mfundi,” abombagha pampene na Tata wake bo ikupela ifindu. (Mbu. 8:30) Ukufuma apo, bo Yesu ali pakisu, abombelagha ikipeliwa ukubamanyisya abafundiwa bake isyakufwana na Tata wake. Inong’onela ifundo inandi itolo isi abamanyisye.

¹⁰ Yehova ikunangisya ulughano ku mundu aliwesa. Bo ali pabufumusi bwake ubwa pakyamba, Yesu ababulile abafundiwa bake isyakufwana nisuba nifula, ifindu ifi abandu bingi baketagha ukuti fikaya fyakulondiwa. Fyosa ifi fyakulondiwa ukuti tukindilileghe ukuya nubumi. Yehova abaghile ukusala ukuleka ukubapa ifindu ifi abandu aba batikumbombela. Mmalo mwake, umwene mwalughano ikubapa isuba nifula abandu bosa. (Mat. 5:43-45) Yesu abombile ifundo isi ukubamanyisya abafundiwa bake ukuti Yehova ikulonda ukuti tunangisyeghe ulughano ku mundu aliwesa. Linga tukuhoboka nukubala kwa isuba pamo tukuketa ifula, tukulondiwa ukwinong’onela isyalughano lwa Yehova ku bandu bosa. Ikifwanikisyo kyake kikutukasya ukuti tunangisyeghe ulughano bo ulu mwakubafumukisyila abandu bosa.

11. Ngimba tubaghile ukukasiwa bulebule linga tukuketa injuni syakummwanya?

¹¹ Yehova ikutupa ifindu ifi tukulondiwa pabumi bwitu. Bo akali ali pabufumusi bwa  pakyamba, Yesu ayobile kangi ukuti: “Amuketeghe injuni syakumwanya; buno sitikusopa nukutondola, kangi sitikubunganikisya mundamba loli Tata winu wakumwanya ikusiswila.” Abene babaghile ukuti basibwene injuni bo sikupululuka pabupipi yonongwa yake abalalusisye ukuti: “Umwe lelo kali mukasikinda injuni ubupala?” (Mat. 6:26) Panongwa yalughano bo ulu, Yesu ikututula ukupilikisya ukuti Yehova ikuya pakutupwelelela. (Mat. 6:31, 32) Ifundo iyi yikukindilila ukubakasya ababombi abasubiliwa. Umulumbu wakilumyana uyu mpayiniya ku Spain awile amaka panongwa yakuti akaghaghagha amalo amanunu aghakwikala. Loli bo asibwene injuni sikulya iseke akasiwe fiyo. Umwene atile, “Injuni isi syalingumbwisye ukuti Yehova ikusipwelelela kangi ikuya pakumbwelelela nanine.” Bo akabalilo kakindilepo, umulumbu uyu aghaghile amalo aghakwikala.

12. Ukufwana na Matai 10:29-31, ngimba utwa batundulu tukunangisya isyafiki isyakufwana na Yehova?

¹² Yehova ikunketa umundu aliwesa pamwene ukuya wakulondiwa fiyo. Bo akali ukubatuma abatumiwa bake ukwakufumusya, Yesu ababulile ukuti bangatilagha abandu aba bikwakubasusya. (Belenga Matai 10:29-31.) Umwene abombile isi mwakubabula isya njuni isi syali syakumanyiwa fiyo mu Israeli: utwa batundulu. Injuni isi sikali syakulondiwa fiyo nkabalilo ka Yesu. Loli ababulile abafundiwa bake ukuti: “Nakamo muli tututu katikufwa bo akamanya Tata winu.” Kangi alyongelile ukuti: “Umwe muli bapala ukutukinda utwa batundulu tu twingi.” Yesu abasimikisyile abafundiwa bake ukuti Yehova ikubaketa ukuya bakulondiwa fiyo aliwesa pamwene, yonongwa yake bakalondiwagha ukutila linga bikufwimiwa. Abafundiwa babaghile ukuti bakumbukilagha amasyu gha Yesu linga bikuketa utwa batundulu pakabalilo aka bafumusyagha mmatawuni na ntwaya. Linga mukabwene akanjuni akanandi, mukumbukeghe ukuti Yehova ikubaketa ukuti muli bakulondiwa fiyo pamwibene panongwa yakuti nanumwe “muli bapala ukutukinda utwa batundulu tu twingi.” Yonongwa yake mutikulondiwa ukutila linga abangi bikubafwima.—Sal. 118:6.

13. Ngimba findu fiki fikuya pakututula ukumanyila nyingi ukufuma kukipeliwa?

¹³ Tubaghile ukumanyila nyingi isyakufwana na Yehova ukwendela nkipeliwa. Bulebule? Ikyakwanda, tukulondiwa ukuya nakabalilo akakwinong’onela isyakipeliwa. Ikyabubili, tukulondiwa ukwinong’onela isi tukumanyilako isyakufwana na Yehova. Utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu ukubomba isi. Umulumbu Géraldine uwa ku Cameroon, atile, “Nakulile mu tawuni, yonongwa yake nalondiwagha ukwiyipa fiyo ukuti ninong’oneleghe isyakipeliwa.” Unkulumba yumo uyu ingamu yake yo Alfonso, atile, “Naketile ukuti ngulondiwa ukuya nakabalilo akakuti ninong’oneleghe isyakipeliwa kya Yehova nukwinong’onela isi ngumanyilako isyakufwana numwene.”

14. Ngimba Davidi amanyile isyafiki bo ikwinong’onela isyakipeliwa kya Kyala?

 ¹⁴ Davidi inong’onelagha fiyo isyakipeliwa kya Kyala. Umwene alimbulile Yehova ukuti: “Apa linga ngughuketa umwela, ughu yo mbombo ya maboko ghako, umwesi nindondwa, ifi walyimike yuyuwe, umundu kandu kaki apa kunkumbuka uwe?” (Sal. 8:3, 4) Linga Davidi ikuketa indondwa pakilo, akahobokagha itolo loli anndaghisyagha uyu apelile. Kangi inong’onelagha isi indondwa syammanyisyagha isyakufwana na Kyala. Asyaghenie ukuti Yehova nkulumba. Utubalilo tumo, Davidi inong’onelagha muno umbili wake wayilile bo ali munda mwa mama wake. Bo ikwinong’onela muno umbili wake wapangiwe, umwene andaghisyagha fiyo amahala gha Yehova.​—Sal. 139:14-17.

15. Yoba ififwanikisyo ifya muno mukuketela utuyilo twa Yehova ukwendela nkipeliwa. (Salimo 148:7-10)

¹⁵ Mwakufwana itolo na Davidi, tutikulondiwa ukubuka kubutali ukuti tukakete ikipeliwa nukwanda ukwinong’onelapo. Filipo ifindu fingi ifi fibaghile ukututula ukummanya kanunu Yehova. Mwakifwanikisyo, mubaghile ukumanya ukuti Yehova wamaka linga mukupilika ubupyano bwa isuba pambili winu. (Yere. 31:35) Mubaghile ukwinong’onela isya mahala gha Kyala linga mukuketa injuni yikuyenga ikifumbwa. Mubaghile ukwinong’onela muno Yehova ikubombela ukuti tuhobokeghe nifindu linga tukuketa akana kanimbwa kikwangasya unswighala wake. Kangi munndaghisyeghe Yehova panongwa ya lughano lwake linga mumbwene mama ikwangala numwanake. Tuli nulusako ulunywamu fiyo ulwakumanyila isya Yehova panongwa ya findu ifi apelile—ifinywamu nifinandi, ifi fili pabupipi na ifi fili kubutali.​—Belenga Salimo 148:7-10.

16. Ngimba tukulondiwa ukughelaghela ukubomba isyafiki?

¹⁶ Kyala witu wamahala, walughano, ali namaka kangi kilikyosa iki apelile kinunu fiyo. Tubaghile ukumanya isya tuyilo utu nutungi linga tukuketa ikipeliwa iki kitusyungutile. Isagha tughelegheleghe ukuya nakabalilo akakuti tuhobokeghe nikipeliwa nukwinong’onela isi tukumanyilako isyakufwana na Yehova. Linga tukubomba isi, tukuya pakuseghelela fiyo ku Mpeli witu. (Yak. 4:8) Inkhani iyakukongapo, twisapakuketa muno abapapi babaghile ukubombela ikipeliwa ukuti babatule abanabo ukuseghelela kwa Yehova.