1. Ngimba lusayo luliku lumo ulu tulwaghile panongwa yakuya mugulu lya Yehova?

 LUSAYO lunywamu fiyo ukuya mugulu lya Yehova mmasiku amapalapala naghabumalikisyo agha. Nkisu iki ubumi bukukindilila ukuya bukafu fiyo. Loli Yehova atupele abakamu na balumbu ukuti batutuleghe. (Sal. 133:1) Yehova ikututula ukuti tuyeghe nimbumba isya lusekelo. (Ef. 5:33–6:1) Mwakongelelapo, umwene ikutupa amahala agha tukulondiwa ukuti twifimbilisyeghe linga tukutamiwa naminong’ono kangi nukuya balusekelo.

2. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki kangi nongwa yafiki?

² Loli tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tukindilileghe ukumbombela Yehova mbusubiliwa. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti tubaghile ukukalala panongwa ya isi bamo bikuyoba nukubomba. Tubaghile kangi ukuwa amaka linga tukubomba ubutulanongwa mwakwandisania. Tukulondiwa ukukindilila ukumbombela Yehova (1) linga abakamu na balumbu bitu batonangile, (2) linga umwinitu wambweghi atonangile, kangi (3) linga tuwile amaka panongwa ya butulanongwa bwitu. Munkhani iyi, tukuya pakuyobesania ifyakubombiwa ifi. Tukuya pakuyobesania kangi isi tukumanyilako ku mundu unsubiliwa uyu ikuyobiwa mu Baibolo.

TUKINDILILEGHE UKUMBOMBELA YEHOVA LINGA ABAKAMU NA BALUMBU BITU BATONANGILE

3. Ngimba ababombi ba Yehova bikwaghana nindamyo siliku?

³ Indamyo. Abakristu abinitu bamo bali nutuyilo tumo utu tutikutuhobosya. Bamo babaghile ukubomba simo isi sibaghile ukutukalalisya pamo ukutubombela ifindu kisitalughano. Abakulumba babaghile ukusoba ukubomba ifindu fimo. Indamyo isi sibaghile ukubapangisya bamo ukukayikila linga ili gulu lya Kyala naloli. Mmalo mwakukindilila ukumbombela Kyala mwakukolelana pampene na bakamu na balumbu babo, babaghile ukuleka  ukwangala na aba babakalalisye pamo nukuleka ukwaghiwapo pangomano. (Zefa. 3:9) Ngimba syamahala ukubomba isi? Inong’onela isi tukumanyilako ku mundu yumo unsubiliwa uyu ikuyobiwa mu Baibolo uyu alyaghene nindamyo isyakufwana itolo.

4. Ngimba ndamyo siliku isi untumiwa Pauli alyaghene nasyo?

⁴ Uyu ikuyobiwa mu Baibolo. Untumiwa Pauli asimenye ukuti abakamu na balumbu bake aba mwambepo bakali bagholofu. Mwakifwanikisyo, bamo nkipanga kya ku Yerusalemu, bakasubilagha ukuti ali ntumiwa bo baghene nawe. (Imbo. 9:26) Panyuma pake, bamo banjobagha ububibi kangi fyapangisye ukuti bingi baleke ukunsubila. (2 Kor. 10:10) Pauli alimbwene unkulumba yumo bo atikusala kanunu ifyakubomba ifi fibaghile ukuti fyabawisisye amaka abangi. (Gal. 2:​11, 12) Kangi ummanyani wake uwapandumbula, Marko, alinkalalisye fiyo. (Imbo. 15:​37, 38) Pauli abaghile ukwitikisya ukuti utuyilo utu tuntolesye ukwangala nabandu aba bamonangilagha. Mmalo mwake, akindilile ukubaghindika abakamu na balumbu bake kangi akindilile ukumbombela Yehova mbusubiliwa. Ngimba findu fiki fyalintulile Pauli ukwifimbilisya?

5. Ngimba findu fiki fyalintulile Pauli ukuti akindilile ukuya pabumanyani nabakamu na balumbu bake? (Bakolosi 3:​13, 14) (Keta kangi ikithuzi.)

⁵ Pauli abaghanile abakamu na balumbu bake. Ulughano lwalintulile Pauli ukuti abikeghe aminong’ono ghake patuyilo twabo utununu komma utubibi. Kangi ulughano lwalintulile Pauli ukuti abahobokeleghe abinake bo muno alembile pa Bakolosi 3:​13, 14. (Belenga.) Inong’onela muno Pauli alinhobokile Marko. Nalinga ukuti Marko alindekile Pauli pabulendo bwabo ubwakwanda ubwabumishonale, Pauli akakindilile ukukalala. Panyuma pake, bo Pauli ikulemba kalata mwalughano kukipanga kya Kolosi, alimpalile Marko ukuya mbombanisi mwinake uyu ‘abasubisyagha.’ (Kolos. 4:​10, 11) Pakabalilo aka apinyiwe ku Roma, Pauli asalile ukunkolela Marko ukuti abuke nawe akantuleghe. (2 Tim. 4:11) Pauli abahobokelagha abakamu bake kangi akindililagha ukwangala nabo. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki kwa Pauli?

6-7. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukuti tukindilileghe ukubaghana abakamu na balumbu bitu nalinga ukuti basitabugholofu? (1 Yohani 4:7)

⁶ Isi tukumanyilako. Yehova ikulonda ukuti tukindilileghe ukubanangisya ulughano abakamu na balumbu bitu. (Belenga 1 Yohani 4:7.) Linga abakamu na balumbu batubombile ifindu ifibibi, tusubileghe ukuti bakalondagha ukutukalalisya kangi ukuti utubalilo tosa bikwiyula ukubomba isi Yehova ikuti nunu. (Mbu. 12:18) Kyala abaghanile ababombi bake abasubiliwa nalinga ukuti bakaya bagholofu. Nalinga ukuti  tukusoba pakubomba ifindu, umwene ikukindilila ukuya mmanyani witu kangi atikutukalalila. (Sal. 103:9) Tukundaghisya fiyo panongwa yakuti Yehova ikutuhobokela kangi tukulondiwa ukunkonga mwakubahobokela abangi.—Ef. 4:32–5:1.

⁷ Kumbuka kangi ukuti bo ubumalilo bwa findu bukuseghelela fiyo, tukulondiwa ukubaghana fiyo abakamu na balumbu bitu. Tukusubila ukuti tubaghile ukwanda ukunyoziwa fiyo. Kangi lumo tubaghile ukupinyiwa mujele panongwa ya lwitiko lwitu. Linga isi sibombiwe, twisakulondiwa fiyo ukuti abakamu na balumbu bayeghe pabupipi. (Mbu. 17:17) Inong’onela isi syalimbonekile Josep, a Unkamu unkulumba ku Spain. Umwene pampene nabakamu abangi bapinyiwe panongwa yakuleka ukwingililapo pa fya nkisu. Josep atile: “Bo tuli mujele, twesa twikalagha pampene yonongwa yake kwali kupepe ukukalalisania. Twalondiwagha ukuhobokelana nindumbula yosa. Isi syatutulagha ukuti tukolelaneghe nukufighililana. Kangi balimo abandu aba bakali Baketi ba Yehova. Isiku limo nafulele ikiboko kangi balimbinyile nibandeji. Panongwa iyi, natoliwagha ukubomba ifindu fimo panimwene. Loli unkamu yumo ansukilagha imyenda kangi andulagha munjila nyingi. Alinangisye ulughano ulu nalondiwagha naloli.” Tuli nififukwa ifyakupilikiwa pankhani yakutulana nabakamu na balumbu bitu pandamyo isi tukwaghana nasyo.

TUKINDILILEGHE UKUMBOMBELA YEHOVA LINGA UMWINITU WAMBWEGHI ATONANGILE

8. Ngimba ndamyo yiliku iyi aba bali pabweghi bikwaghana nayo?

⁸ Indamyo. Bosa aba bali pabweghi bikwaghana nindamyo. Ibaibolo likuyoba mwakupilikiwa kanunu ukuti abandu aba bali pabweghi bisakuyagha nu “butolwe mumbili.” (1 Kor. 7:28) Nongwa yafiki? Panongwa yakuti unnyambala nunkikulu bandu basitabugholofu kangi bakindene utuyilo nifindu ifi bafighanile na ifi bafibengile. Abandu aba beghene babaghile ukukindana kangi inyiho pamo kuno bakulile. Linga akabalilo kakindilepo, babaghile ukwanda ukunangisya utuyilo utu tukabonekagha bo bakali ukwingila mbweghi. Ifindu bo ifi fibaghile ukupangisya indamyo. Babaghile ukwanda ukubengana nalinga ukuti bosa bikusoba mmalo mwakubombela pampene ukuti bamasye indamyo syabo. Babaghile ukwanda ukwinong’ona ukuti balekane kwa kabalilo pamo ukumasya itolo ubweghi. Loli ngimba ukulekana pamo ukumasya ubweghi yo njila nunu yakumasyila indamyo iyi? b Isagha tumanyileko simo ku nkikulu uyu akindilile ukumbombela Yehova mbusubiliwa nalinga ukuti undume wake apangisyagha ukuti ubumi bwake buyeghe bwakutamiwa.

9. Ngimba ndamyo yiliku iyi Abigelo alyaghene nayo?

⁹ Uyu ikuyobiwa mu Baibolo. Abigelo alyeghiwe kwa Nabali, uyu Ibaibolo likunjoba ukuti ali wankhaza kangi ali nutuyilo utubibi. (1 Samu. 25:3) Kubaghile ukuti kwali kukafu fiyo ukuti Abigelo ikaleghe nunnyambala bo uyu. Ngimba Abigelo ali nulusako lwakumasya ubweghi bwake? Ena. Abigelo apeliwe ulusako ulu pakabalilo aka Davidi, uyu ayagha pakuya mwalafyale wa Israeli, alisile pakungogha undume wake panongwa yakuntuka umwene pampene nabandu aba Davidi ali nabo. (1 Samu. 25:​9-13) Abigelo abaghile ukubopa ukuti Davidi angoghe Nabali. Loli umwene akabopile. Mmalo mwake, alinsumile Davidi ukuti angangoghagha Nabali. (1 Samu. 25:​23-27) Nongwa yafiki abombile isi?

10. Ngimba findu fiki fyalintulile Abigelo ukuti akindilile ukwifimbilisya nalinga ukuti aghanagha nindamyo mbweghi?

 ¹⁰ Abigelo alinganile Yehova kangi abughindikagha ubweghi. Fikunangisya ukuti Abigelo asimenye isi Kyala ayobile bo ampele Adamu unkikulu. (Bwa. 2:24) Abigelo asimenye ukuti Yehova ikubuketa ubweghi ukuya bwakughindikiwa. Umwene alondagha ukunhobosya Kyala kangi isi sibaghile ukuti syalimpangisye ukubomba isi abaghile ukufwanisya ukuti abafighilile abamumbumba yake ukongelelapo undume wake. Abombilepo simo mwanakalinga ukuti angomole Davidi ukuti angangoghagha Nabali. Abigelo alitendekisye nukusuma uluhobokelo nalinga ukuti ubusobi bukali bwake. Syakupilikiwa ukuti Yehova ahobwike na isi unkikulu unkifu nuwalughano uyu abombile. Ngimba abakikulu na banyambala aba bali pabweghi bikumanyilapo isyafiki kwa Abigelo?

11. (a) Ngimba Yehova ikulonda ukuti abandu babombeghe isyafiki? (Baefesi 5:33) (b) Ngimba mumanyileko isyafiki pa muno Carmen abombile ukuti abufighilile ubweghi bwake? (Keta kangi ikithuzi.)

¹¹ Isi tukumanyilako. Yehova ikulonda ukuti unnyambala nunkasi wake bakindilileghe ukuya pampene nalinga ukuti yumo ali nindamyo mbweghi bwabo. Kyala abaghile ukuti ikuhoboka fiyo linga ikubaketa abandu aba beghene bikwiyula ukumasya indamyo nukunangisania ulughano nikisa. (Belenga Baefesi 5:33.) Inong’onela isi alyaghene nasyo Carmen. Bo pakindile ifyinja 6 ukufuma apa alyeghiwe, Carmen alyandile ukumanyila na Baketi ba Yehova kangi panyuma pake alyosiwe. Carmen atile: “Undume wangu akakolelene na isi nasalile. Akalondagha ukupilika isya Yehova. Kangi andukagha nukumbula ukuti ikuya pakundeka.” Nalinga ukuti syali bo ulu, loli pope Carmen akindilile ukuya mbweghi. Kwa fyinja 50, iyipagha ukunangisya ulughano kundume wake kangi angindikagha. Carmen atile: “Bo ifyinja fikindilepo, nalyandile ukupilikisya kanunu muno undume wangu ipilikilagha kangi nalyandile ukuyoba nawe munjila inunu. Bo mmanyile ukuti Yehova ikubuketa ubweghi ukuya bwakulondiwa fiyo, nabombile syosa isi nabaghile ukufwanisya ukuti bungamalikagha. Ngalinong’winepo isyakundeka undume wangu panongwa yakuti nunganile Yehova.” c Linga mukwaghana nindamyo mbweghi bwinu, musubileghe ukuti Yehova ikuya pakubatula nukufighilila ubweghi bwinu.

TUKINDILILEGHE UKUMBOMBELA YEHOVA LINGA TUWILE AMAKA PANONGWA YA BUTULANONGWA BWITU

12. Ngimba ndamyo yiliku iyi tubaghile ukwaghana nayo linga tubombile ubutulanongwa ubunywamu?

¹² Indamyo. Tubaghile ukuwa amaka linga tubombile ubutulanongwa ubunywamu. Ibaibolo likuyoba ukuti ubutulanongwa bwitu bubaghile  ukutupangisya ukuya nindumbula “iyi yili nulutende.” (Sal. 51:17) Unkamu Robert aliyipile kwa fyinja fingi ukuti aye ntuli wakipanga. Loli abombile ubutulanongwa ubunywamu kangi asyaghenie ukuti amonangile Yehova. Unkamu Robert atile: “Bo nsyaghenie isi mbombile, amabyebye ghangu ghalyandile ukundamya fiyo. Ikitima kyalingolile fiyo, nafwanagha mbinile. Nalilile nukwiputa kwa Yehova. Ngukumbuka ukuti nalyandile ukwinong’ona ukuti Kyala akabaghila ukupilika kangi inyiputo syangu papo nunkalalisye.” Linga tubombile ubutulanongwa ubunywamu, tubaghile ukutamiwa fiyo naminong’ono mundumbula panongwa yakwinong’ona ukuti Yehova atulekile nukuti ulusako lwakumbombela kangi nalumo. (Sal. 38:4) Linga mwipilikemo bo ulu, inong’onela isya mundu yumo uyu ikuyobiwa mu Baibolo ukuti akindilile ukumbombela Yehova nalinga ukuti abombile ubutulanongwa ubunywamu.

13. Ngimba butulanongwa buliku ubunywamu ubu untumiwa Peteri abombile kangi findu filiku ifingi ifibibi ifi abombile?

¹³ Uyu ikuyobiwa mu Baibolo. Ikilo ikyakuti kilabo Yesu ikuya pakufwa, Peteri akabombile kanunu ifindu fingi ifi fyapangisye ukuti abombe ubutulanongwa ubunywamu. Ikyakwanda, Peteri isubilagha fiyo mwene kangi mwakwitufya ayobile ukuti ikuya pakukindilila ukuya nsubiliwa nalinga abafundiwa abangi babaghile ukundeka Yesu. (Mar. 14:​27-29) Ikyabubili, bo bali mungunda wa Getisemani, mwakwandisania Peteri atoliwe ukuya maso. (Mar. 14:​32, 37-41) Ukufuma apo, bo ikilundilo kya bandu kisile pakunkola Yesu bo kipimbile inyubo ningili, Peteri alindekile Yesu. (Mar. 14:50) Ikyabumalilo, Peteri ayobile utubalilo tutatu ukuti akammanya Yesu, kangi afingile nulufingo. (Mar. 14:​66-71) Ngimba Peteri alipilike bulebule bo asyaghenie ukuti abombile ubutulanongwa ubunywamu? Awile amaka kangi alilile fiyo panongwa yakwiyipa fiyo inongwa. (Mar. 14:72) Inong’onela itolo muno syalimbabile Peteri bo akabalilo kakindilepo ukufuma apa ummanyani wake Yesu aghoghiwe. Peteri abaghile ukuti iketagha ukuti akaya wakulondiwa.

14. Ngimba findu fiki fyalintulile Peteri ukuti akindilile ukumbombela Yehova? (Keta kyapakikope.)

¹⁴ Peteri afwanisye ukukindilila ukumbombela Yehova pafifukwa fingi. Umwene akipaghulagha kubinake. Mmalo mwake, abukile kubafundiwa abinake kangi balinsubisye. (Luka 24:33) Mwakongelelapo, bo Yesu asyukile alimbonekile Peteri. Sikunangisya ukuti alondagha ukunkasya. (Luka 24:34; 1 Kor. 15:5) Panyuma pake, mmalo mwakunsusya Peteri pa isi abombile, Yesu alimbulile ummanyani wake uyu ukuti ikuya pakumpa imbombo nyingi. (Yoh. 21:​15-17) Peteri asimenye ukuti abombile ubutulanongwa ubunywamu, loli akindilile ukubomba inunu. Nongwa  yafiki? Panongwa yakuti asubilagha ukuti Umwalafyale wake, Yesu, anganile. Kangi abakamu ba Peteri abamwambepo bakindilile ukuntula. Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Peteri?

15. Ngimba Yehova ikulonda ukuti tusubileghe isyafiki? (Salimo 86:5; Baroma 8:​38, 39) (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁵ Isi tukumanyilako. Yehova ikulonda ukuti tusubileghe ukuti umwene atughanile kangi abaghile ukutuhobokela. (Belenga Salimo 86:5; Baroma 8:​38, 39.) Linga tubombile ubutulanongwa, tukwipilika ikitima fiyo. Aliwesa ikwipilika ikitima kangi kwakulondiwa ukubomba bo isi. Loli tutikulondiwa ukwinong’ona ukuti Yehova atikuya pakutughana kangi pamo atikuya pakutuhobokela. Mmalo mwake, tukulondiwa ukusuma ubutuli mwanakalinga. Robert, uyu tunjobile pakwanda, atile: “Nabombile ubutulanongwa panongwa yakuti nisubilagha nimwene linga naghene ningelo.” Asyaghenie ukuti alondiwagha ukubabula abakulumba bakipanga. Umwene atile: “Bo mbabulile abakulumba bakipanga, balindulile ukuti mmanye ukuti Yehova anganile fiyo. Kangi naketile ukuti bope abakulumba banganile. Balindulile ukumanya ukuti Yehova akandeka nimwene.” Nanuswe tukulondiwa ukusubila ukuti Yehova atughanile fiyo kangi ikutuhobokela linga tukulapa imbibi syitu, tukusuma ubulongosi ubwakulondiwa nukuleka ukubomba kangi ubutulanongwa. (1 Yoh. 1:​8, 9) Linga tukusubila ukuti Yehova atughanile kangi ikulonda ukutuhobokela ubutulanongwa bwitu, tutikuya pakuleka ukumbombela nalinga tubombile ubutulanongwa.

16. Nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukumbombela Yehova?

¹⁶ Yehova ikundaghisya fiyo pa fyosa ifi tukumbombela mmasiku amapalapala naghabumalikisyo agha. Nubutuli bwa Yehova tubaghile ukukindilila ukumbombela umwene mbusubiliwa linga tuwile amaka panongwa yabutulanongwa bwitu pamo ubwabangi. Tubaghile ukukindilila ukubaghana abakamu na balumbu bitu nukubahobokela linga batonangile. Tunangisyeghe muno ulughano lwitu luyilile kwa Kyala nukukonga ulubatiko lwake pankhani ya bweghi mwakubomba syosa isi tubaghile ukufwanisya ukuti tulimbane na isi sibaghile ukuboneka mbweghi bwitu. Kangi linga tubombile ubutulanongwa ubunywamu, tusumeghe ubutuli kwa Yehova, twambilileghe ulughano nuluhobokelo lwake kangi tukindilileghe ukumbombela. Tusubileghe ukuti Yehova isakutusaya fiyo linga tutikukatala “ukubomba inunu.”—Gal. 6:9.