Sara atile, “ndinisoni fiyo * kangi nguketa ukuti ngabaghila ukubomba nyingi pabumi bwangu. Yonongwa yake ndikwipilika kanunu linga ndi nabandu aba bikwisubila pabumi bwabo kangi bakali fiyo. Loli ngwipilika kanunu linga ndi numundu uyu ntengamoyo kangi wakwiyisya. Mbaghile ukumbula umundu uyu muno ngwipilikila kangi nindamyo syangu. Abamanyani bangu batengamoyo kangi bakwiyisya.”

Amasyu agha Sara ayobile ghikunangisya ukuti linga tuli batengamoyo abandu bamo babaghile ukuya pabumanyani nanuswe. Linga tuli batengamoyo tukunhobosya Yehova. Amasyu ghake ghikutukasya ukuti: ‘Amufwaleghe indumbula ya butengamoyo.’ (Kolos. 3:12) Ngimba ubutengamoyo findu fiki? Ngimba Yesu anangisye bulebule ubutengamoyo? Kangi ngimba akayilo aka kabaghile ukututula bulebule pabumi bwitu?

Ubutengamoyo bo bundu bwa nkati ubu umundu ikunangisya panongwa yakuya nindumbula ya bololo. Umundu uyu ntengamoyo ikubabombela abangi ifindu munjila ya kisa kangi ikuya mololo linga abangi bankalalisye.

Linga umundu ntengamoyo abandu bamo bikwinong’ona ukuti akaya namaka. Amasyu gha mu Chigiriki aghakuti ubutengamoyo baghabombile imbombo pakulingania isya falasi iyi yitikutamya ukuyilongosya. Nalinga ukuti ifalasi iyi yili namaka loli yimanyisiwe ukughabombela kanunu amaka ghake. Mwakufwana itolo, linga tukunangisya ubutengamoyo, sikututula ukuti tubombeghe kanunu ifindu kangi tuyeghe nulutengano ku bangi.

Lumo tubaghile ukwinong’ona ukuti tukaya batengamoyo. Tukwikala nkisu iki abandu bingi bakali kangi bakaya bololo, yonongwa yake kubaghile ukuya kukafu fiyo kumyitu ukuya batengamoyo. (Rom. 7:19) Tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tukusye akayilo akabutengamoyo, loli Yehova ikuya pakututula na mbepo wake mwikemo ukuti tufwanisye ukuya batengamoyo. (Gal. 5:22, 23) Nongwa yafiki tukulondiwa ukwiyipa ukuti tuye batengamoyo?

Ubutengamoyo kayilo aka kikubahobosya abandu. Ukufwana na masyu agha Sara ayobile, tukuketa ukuti twesa tukwipilika kanunu fiyo linga tuli nabandu aba batengamoyo. Yesu yo kifwanikisyo kinunu fiyo ikya butengamoyo nubololo. (2 Kor. 10:1) Bope abana aba balimmenye Yesu balondagha ukuya nawe pabumanyani.​—Mar. 10:13-16.

 Ubutengamoyo bukutufighilila uswe kangi nabandu aba batusyungutile. Linga tuli batengamoyo, tutikuwa amaka pamo ukukalala na aba batubombile ifindu munjila iyi yikaya yabwanaloli. (Mbu. 16:32) Tukabaghila ukubafulasya abangi ukongelelapo abandu aba tubaghanile yonongwa yake tutikulondiwa ukusulumania linga bamo batonangile. Kangi ubutengamoyo bukutufighilila kubandu bosa aba batusyungutile.

Nalinga ali nubudindo ubunywamu fiyo kangi ikolaniagha loli Yesu ali ntengamoyo nabandu bosa. Abandu bingi batamiwagha fiyo kangi balondiwagha ubutusyo. Abene babaghile ukuti basubisiwe fiyo bo bikupilika amasyu gha Yesu aghakuti: ‘Isagha kumyangu, buno une ndintengamoyo kangi niyisisye mundumbula’!​—Mat. 11:28, 29.

Ngimba tubaghile ukuya batengamoyo bulebule bo Yesu? Tukumanyila m’masyu gha Kyala muno Yesu abombelagha ifindu nabandu kangi linga aghene nindamyo. Yonongwa yake linga twaghene nindamyo tukuya batengamoyo bo muno Yesu abombelagha. (1 Pet. 2:21) Keta ifindu fitatu ifi fyalintulile Yesu ukuya ntengamoyo.

Yesu ali wakwiyisya. Umwene ayobile ukuti ali ‘ntengamoyo kangi wakwiyisya mundumbula.’ (Mat. 11:29) Ibaibolo likuyoba isya tuyilo tubili utununu utu panongwa yakuti amasyu aghakuti ubutengamoyo ghikukolelana fiyo naghakuti ukwiyisya. (Ef. 4:1-3) Nongwa yafiki sili bo ulu?

Ukwiyisya kukututula ukuti tungakalalagha linga abangi bikutunyoza. Ngimba Yesu abamwile bulebule aba banjobagha ukuti ali “mpafu” kangi “wakinwelo”? Umwene anangisye ukuti isi bayobagha sikali syabwanaloli ukufwana namuno abombelagha ifindu nabangi kangi umwene atile “amahala gho ghikuboneka mu mumbombo syake ukuya magholofu.”​—Mat. 11:19.

Linga umundu yumo akayoba kanunu isyakufwana nuluko lwitu, muno tukubonekela pamo kuno tukulile tukulondiwa ukumwamula mbutengamoyo. Peter unkulumba wakipanga uyu ikwikala ku South Africa atile: “Linga ngetile ukuti umundu yumo akayoba kanunu, ngwilalusya ukuti, ‘Ngimba Yesu abombagha bulebule?’” Umwene alyongelile ukuti: “Manyile ukuti ninginong’onelagha fiyo ifindu ifibibi ifi abandu bambombile.”

Yesu asimenye ukuti abandu bakaya bagholofu. Abafundiwa ba Yesu baghelaghelagha ukubomba ifindu munjila yabwanaloli loli utubalilo tumo batoliwagha ukubomba isi panongwa yakuti bali basitabugholofu. Mwakifwanikisyo, pakabalilo kakuti kilabo Yesu ikuya pakufwa, Peteri, Yakobo, na Yohani batoliwe ukufwanisya isi Yesu abasumile. Yesu asyaghenie ukuti ‘imbepo syankati syo sitike loli umbili gho monywa.’ (Mat. 26:40, 41) Panongwa yakuti Yesu asimenye ukuti abafundiwa bake bakali bagholofu umwene akabakalalile.

Umulumbu Mandy uyu inong’onelagha fiyo isi abangi bambombile, lino ikughelaghela ukukonga ikifwanikisyo kya Yesu ikyakuya ntengamoyo. Umwene atile, “Nsimenye ukuti abandu bakaya bagholofu kangi nguketa inunu mubangi, isi Yehova yope ikuketa.” Ngimba ikisa kya Yesu muno abaketelagha abandu kibaghile ukututula ukuti nanuswe tubabombeleghe abangi ifindu mbutengamoyo?

Yesu ansubilagha fiyo Kyala. Bo Yesu ali pa kisu alitikisye ukuti abandu bambombeleghe ifindu munjila iyi yikali yabwanaloli. Abandu bamo bakampilikisyagha, bantukagha nukunnyoza. Nalinga mo syayilile loli umwene akindilile ukuya ntengamoyo panongwa yakuti ‘abikile ulusubilo lwake kwa Kyala uyu ikusitumulila mbugholofu.’ (1 Pet. 2:23) Yesu asyaghenie ukuti Tata wake wakumwanya ayagha pakuntula ukuti ifimbilisye kundamyo nukubafunda bosa aba bannyozagha.

Linga bamo batubombile ifindu munjila iyi yikaya yabwanaloli, tubaghile ukukalala nukubomba ifindu kisita kwinong’ona kanunu. Yonongwa yake amalemba ghikutukumbusya ukuti: ‘Namanga ubukalale bwa mundu butikubomba isyabugholofu isya Kyala.’ (Yak. 1:20) Nalinga ukuti tubaghile ukukalala panongwa yabusita bugholofu, loli isi sibaghile ukutupangisya ukuti tonange ifindu.

Umulumbu yumo uwa ku Germany uyu ingamu yake yo Cathy utubalilo twingi inong’onagha ukuti, ‘Linga utikwifighilila wimwene nayumo uyu abaghile ukukutula.’ Loli bo amanyile isyakunsubila Yehova, achenjile isi inong’onagha. Umwene atile, “Lino ndikwitendekesya kangi ukuti nifighilile. Ndimwabuke itolo ukubomba  ifindu mbutengamoyo, kangi nsimenye ukuti Yehova yo ikumfighilila kanunu pabumi bwangu.” Linga bamo batubombilepo ifindu munjila iyi yikaya yabwanaloli, ukukonga ikifwanikisyo kya Yesu mwakunsubila Kyala kukuya pakututula ukuti tukindilileghe ukuya batengamoyo.

Yesu ayobile ukuti linga tukulonda ukuya balusekelo tukulondiwa ukuya batengamoyo. Umwene atile, ‘basayiwa abatengamoyo.’ (Mat. 5:5) Keta muno ubutengamoyo bukututulila mufyakubombiwa ifi.

Ubutengamoyo bukutufighilila linga twaghene nindamyo mumbumba. Robert unkamu wa ku Australia atile, “Ngayobagha kanunu ku nkasi wangu. Linga uyobile ifindu fimo mwabukali pabumalilo ubaghile ukwinong’ona ukuti ukonanga nasimo. Ngipilikagha kanunu ukufwana na isi nambombelagha unkasi wangu.”

“Utubalilo twingi twesa tukonanga” na isi tukuyoba kangi isi sibaghile ukutwala indamyo mumbumba yitu. (Yak. 3:2) Mufyakubombiwa bo ifi, ubutengamoyo bukututula ukuti tukindilileghe ukuya bololo nukwikola isi tukuyoba.​—Mbu. 17:27.

Robert aliyipile fiyo ukuti akusye akayilo kakuya mololo nukwikola. Ngimba ifyakukongapo fyake fyo filiku? Umwene atile, “Amasiku agha, linga tukapilikana nunkasi wangu, ngupilikisya kanunu linga ikuyoba, nguyoba mbutengamoyo kangi ndikukalala. Lino tuli pabumanyani ubununu fiyo nunkasi wangu.”

Ubutengamoyo bukututula ukuti tubombeghe kanunu ifindu nabangi. Abandu bingi aba bikukalala mwanakalinga batikuya nabamanyani bingi. Loli ubutengamoyo bukututula ukuti ‘tukindilileghe ukukusya ulutengano.’ (Ef. 4:2, 3) Cathy, uyu tunjobile pabwandilo atile, “Ukuya ntengamoyo kundulile fiyo ukuti mbombeghe kanunu ifindu nabangi nalinga ukuti abandu bamo kukuya kukafu ukubomba nabo ifindu.”

Ubutengamoyo bukututula ukuya nulutengano ulwa mundumbula. Ibaibolo likuti ‘amahala ghakumwanya’ ghalutengano kangi mololo. (Yak. 3:13, 17) Umundu uyu ntengamoyo ikuya ‘nindumbula inyololo.’ (Mbu. 14:30) Martin, uyu aliyipile ukuti akusye akayilo akabutengamoyo, atile, “Lino ndikubafimbilisya abandu ukuti babombeghe ifindu muno ngulondela kangi ndikukalala, ndinulusekelo fiyo pabumi bwangu.”

Tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tuye batengamoyo. Unkamu yumo atile, “Ukuyoba ubwanaloli, ngukindilila ukukalala linga bamo bangalalisye.” Loli Yehova ikutukasya ukuti tuyeghe batengamoyo kangi umwene ikuya pakututula ukuti tukindilileghe ukuya bololo. (Yes. 41:10; 1 Tim. 6:11) Umwene ‘isakutumanyisyagha; isakutukasyagha nukutupa amaka.’ (1 Pet. 5:10) Mwakufwana itolo nuntumiwa Pauli, nanuswe tubaghile ukufwanisya ukuya ‘batengamoyo kangi bakisa.’​—2 Kor. 10:1.