INKHANI IYAKUMANYILA 22
Ubulongosi bwa Mahala ubu Bukututula pa Bumi Bwitu
“Namanga yo yu Yehova uyu ikubapa abandu amahala.”—MBU. 2:6.
ULWIMBO 89 Pulikirani Mutumbikike
ISI TUKUYA PAKUMANYILA *
1. Nongwa yafiki twesa tukulondiwa amahala aghakufuma kwa Kyala? (Isya Mbupingamu 4:7)
LINGA musalilemo ukubomba ikindu kimo ikyakulondiwa fiyo, kisita kukayika mwasumile amahala kwa Kyala panongwa yakuti syo isi mwalondiwagha. (Yak. 1:5) Umwalafyale Solomoni atile: “Utaleghe ukughalonda amahala.” (Belenga Isya Mbupingamu 4:7.) Bwanaloli ukuti Solomoni akayobagha isyakufwana na mahala ghalighosa. Umwene asanusyagha amahala agha ghikufuma kwa Yehova Kyala. (Mbu. 2:6) Ngimba amahala aghakufuma kwa Kyala ghabaghile ukututula ukumalana ni ndamyo isi tukwaghana nasyo amasiku agha? Ena, ukufwana na isi tukuya pakumanyila mu nkhani iyi.
2. Ngimba njila yimo yiliku iyi tubaghile ukuya bamahala?
2 Injila yimo iyi tubaghile ukuya bamahala ko kukonga nu kumanyila ififwanikisyo fya banyambala babili aba baghindikiwe panongwa ya mahala agha bali nagho. Ikyakwanda, tukuya pakuyobesania isya Solomoni. Ibaibolo likuyoba ukuti “Kyala alimpele Solomoni amahala mingi fiyo, kangi nubumanyi ubukinde.” (1 Banyaf. 4:29) Ikyabubili tukuya pakuyobesania isya Yesu uyu ali namahala fiyo ukukinda abandu bosa aba baliko. (Mat. 12:42) Pakuyoba isya Yesu ubusololi bukuti: “Mbepo wa Yehova isakuyagha pamyake, yo yu mbepo uwamahala nuwakusyaghanikisya inongwa.”—Yes. 11:2.
3. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?
3 Kyala alimpele Solomoni na Yesu amahala mingi, yonongwa yake abene bafwanisye ukutupa ubulongosi ubununu pa findu ifyakulondiwa fiyo. Mu nkhani iyi, tukuya pakuyobesania ifindu fitatu: Muno tubaghile ukusiketela kanunu indalama, imbombo ya kumbili na muno tukwiketela twibene.
MUNO TUBAGHILE UKUSIKETELA KANUNU INDALAMA
4. Ngimba Solomoni na Yesu bakindene bulebule pa nkhani ya findu ifi bali nafyo?
4 Solomoni ali nkabi fiyo kangi ali nakaya akanunu. (1 Banyaf. 10:7, 14, 15) Yesu ali nifindu finandi kangi akali nakaya. (Mat. 8:20) Loli abanyambala bosa aba bafiketagha kanunu ifindu fyakumbili panongwa yakuti bali namahala aghakufuma kwa Yehova Kyala.
5. Ngimba Solomoni asiketagha bulebule indalama?
5 Solomoni atile indalama “sikufighilila.” (Ndumbi. 7:12) Linga tuli ni ndalama tubaghile ukufyagha ifindu ifi tukulondiwa pa bumi bwitu. Nalinga ukuti ali nkabi loli Solomoni asimenye ukuti pali ikindu kimo ikyakulondiwa fiyo ukukinda indalama. Mwakifwanikisyo umwene atile: “Kununu ukuyobiwa ubununu ukukinda ukuya nikyuma kingi.” (Mbu. 22:1) Solomoni ayobile kangi ukuti abandu aba basighanile indalama batikuya nulusekelo na ifi bali nafyo. (Ndumbi. 5:10, 12) Kangi umwene atile tutikulondiwa ukwinong’ona ukuti indalama syo syakulondiwa fiyo, panongwa yakuti sikumalika mwanakalinga.—Mbu. 23:4, 5.
Ngimba ifindu fyakumbili fikututolesya ukubika ifindu fya Bunyafyale pa malo ghakwanda pa bumi bwitu? (Keta amapalagilafu 6-7) *
6. Ngimba Yesu afiketagha bulebule ifindu fyakumbili? (Matai 6:31-33)
6 Yesu afiketagha kanunu ifindu fyakumbili. Umwene ahobokagha nifyakulya nifyakunwa. (Luka 19:2, 6, 7) Pakyakubombiwa kimo, umwene apangile ubwalwa ubununu—iki kyali kika kyake ikyakwanda. (Yoh. 2:10, 11) Kangi pisiku ili afwagha, umwene afwele umwenda uwapamwanya fiyo. (Yoh. 19:23, 24) Loli Yesu akitikisyagha ukuti ifindu fyakumbili fyo fiyeghe fyakulondiwa fiyo pa bumi bwake. Umwene ababulile abamanyili bake ukuti: “Akayapo umundu uyu abaghile ukubabombela abanyafyale babili . . . Mukabaghila ukumbombela Kyala pamopene nukukibombela ikyuma.” (Mat. 6:24) Yesu ayobile ukuti linga tukulonda Ubunyafyale ikyakwanda, Yehova ikuya pakuketesya ukuti tuli nafyo fyosa ifi tukulondiwa.—Belenga Matai 6:31-33.
7. Ngimba unkamu yumo asayiwe bulebule panongwa yakusiketa kanunu indalama?
7 Abakamu na balumbu bitu bingi bikusayiwa panongwa yakukonga ubulongosi bwamahala ubwakufuma kwa Yehova pa nkhani ya ndalama. Inong’onela ikifwanikisyo kya nkamu Danieli uyu akaya pabweghi. Umwene atile: “Bo ndi wakilumyana, naketagha ukuti ikindu ikyakulondiwa fiyo pa bumi bwangu ko kumbombela Yehova.” Panongwa yakuti ikalagha ubumi ubusita kulonda ifindu fingi, Danieli afwanisyagha ukubombela kanunu akabalilo namaluso ghake pakumbombela Yehova. Umwene ayobile kangi ukuti: “Ukuyoba ubwanaloli ndikwilumbusya panongwa ya isi nasalile ukubomba. Bwanaloli ukuti nayagha pakusyagha indalama nyingi linga syo isi naketagha ukuti syo syali syakulondiwa pa bumi bwangu. Loli ngayagha pakuya pabumanyani ubununu na Yehova. Linga ninong’onelagha fiyo isya ndalama, ngayagha pakuya walusekelo bo muno njilile lino panongwa yakuti ngumbombela Yehova. Yehova andulile fiyo ukuya walusekelo ukukinda indalama isi nayagha pakuya nasyo.” Bwanaloli ukuti tukusayiwa linga tukwinong’onela fiyo isya findu fya mwambepo ukukinda indalama.
MUNO TUBAGHILE UKUYIKETELA KANUNU IMBOMBO YA KUMBILI
8. Ngimba tusimenye bulebule ukuti Solomoni ayiketagha kanunu imbombo ya kumbili? (Undumbilili 5:18, 19)
8 Solomoni atile ukwiyula pa mbombo kubaghile ukumpangisya umundu ukuya walusekelo. Umwene ayobile isi ukuya “kyabupe iki Kyala ampele.” (Belenga Undumbilili 5:18, 19.) Umwene atile: “Umundu uyu linga ikwiyula atikupondwamo siku.” (Mbu. 14:23) Solomoni asyaghenie ukuti amasyu agha ghali ghabwanaloli. Umwene iyulagha fiyo pa mbombo. Ayengile inyumba, ali nimighunda yamafilu kangi akumbile ifisiba ifinywamu ifyamisi. Umwene ayengile kangi utwaya. (1 Banyaf. 9:19; Ndumbi. 2:4-6) Umwene iyulagha fiyo kangi ahobokagha. Loli Solomoni akasubilagha ifindu ifi ali nafyo ukuti aye walusekelo. Kangi umwene abombile nyingi pakumbombela Yehova. Mwakifwanikisyo, alongosyagha pa mbombo iyakuyenga itempile inunu ilyakuti bamwiputilengemo Yehova—imbombo iyi yabombiwe kwa fyinja 7. (1 Banyaf. 6:38; 9:1) Bo Solomoni abombile ifindu ifyakukindanakindana, umwene asyaghenie ukuti ikindu ikyakulondiwa fiyo iki umundu abaghile ukubomba ko kumbombela Yehova. Umwene atile: “Ubumalikilo bwa masyu ghaghagha bo ubu: Umwimikeghe Kyala usikongeghe indaghilo syake.”—Ndumbi. 12:13.
9. Ngimba Yesu ayiketagha bulebule imbombo ya kumbili?
9 Yesu iyulagha fiyo pa mbombo. Bo wakilumyana, abombagha imbombo iyakusongola ifipiki. (Mar. 6:3) Kisita kukayika, abapapi bake bandaghisyagha panongwa yakubapa ifyakulondiwa pa mbumba. Yesu ali ngolofu kangi abombagha kanunu imbombo, yonongwa yake abandu bingi bahobokagha ni findu ifi apangagha. Yesu ahobokagha fiyo ni mbombo yake. Nalinga ukuti abombagha imbombo ya kumbili loli umwene ayagha nakabalilo akakumbombela Yehova. (Yoh. 7:15) Ukufuma apo, pakuya mfumusi wakabalilo kosa umwene abakasisye aba bampilikisyagha ukuti: “Mungiyulagha kufyakulya ifi fikuyonga, loli mwiyuleghe kufyakulya ifi fikuyako bwila, ifi fikupa ubumi bwa bwila.” (Yoh. 6:27) Kangi pabufumusi bwake bwa pakyamba, Yesu atile: “Mwilundikileghe ikyuma kumwanya.”—Mat. 6:20.
Ngimba tukulondiwa ukuyiketa bulebule imbombo ni findu fya mwambepo? (Keta amapalagilafu 10-11) *
10. Ngimba ndamyo yimo yiliku iyi bamo babaghile ukwaghana nayo ku mbombo?
10 Linga tukukonga mwamahala ubulongosi bwa Yehova tukuya pakufwanisya ukuyiketa kanunu imbombo ya kumbili. Pakuya Bakristu, tukumanyila ukuti “twiyuleghe . . . , pakubomba imbombo inunu.” (Ef. 4:28) Utubalilo twingi ababwana bitu linga bikuketa ukuti tuli basubiliwa kangi tukwiyula pa mbombo, babaghile ukutundaghisya. Isi sibaghile ukutupangisya ukuti twande ukubomba imbombo kwa maawala mingi panongwa yakuti tukulonda ukuti bwana witu ahobokeghe na Baketi ba Yehova. Loli linga tubombile isi tubaghile ukuya nakabalilo akanandi akakwangala ni mbumba yitu pamo ukumbombela Yehova. Tukulondiwa ukuchenja ukuti tuyeghe nakabalilo akakubomba ifindu ifyakulondiwa fiyo.
11. Ngimba unkamu yumo amanyile isyafiki isyakufwana nu kuyiketa kanunu imbombo ya kumbili?
11 Unkamu uwakilumyana uyu ingamu yake yo William amanyileko ku kifwanikisyo kya nkamu yumo ukulondiwa kwakuyiketa kanunu imbombo ya kumbili. William atile: “[Unkamu uyu] kifwanikisyo kinunu fiyo ku mundu uyu ikuyiketa kanunu imbombo. Umwene ikwiyula fiyo kangi ali pabumanyani ubununu na bandu panongwa yakuti ikubomba kanunu imbombo. Loli linga akotwike ku mbombo, ikuleka ukwinong’onela isya mbombo nukwanda ukwinong’onela isya mbumba yake nisya Yehova. Kangi umwene walusekelo fiyo.” *
MUNO TUBAGHILE UKWIKETELA PATWIBENE
12. Ngimba Solomoni anangisye bulebule ukuti akiketagha kanunu, kangi alyaghene nisyafiki?
12 Pakabalilo aka ali mbombi nsubiliwa wa Yehova, Solomoni iketagha kanunu. Bo wakilumyana, mwakwiyisya asyaghenie ukuti ikutoliwa ukubomba ifindu fimo kangi asumile ubulongosi kwa Yehova. (1 Banyaf. 3:7-9) Kubwandilo bwa bulaghili bwake, Solomoni abumenye ububibi ubwakuya mundu wakwitufya. Umwene atile: “Ulwitufyo lo lukulongolela bo umundu akali nukonangika, kope nu kwiyumbika ko kukutala bo umundu akali nukwisiwa.” (Mbu. 16:18) Syakitima ukuti bo akabalilo kakindilepo, Solomoni atoliwe ukukonga ubulongosi ubu alembile. Akabalilo kamo bo mwalafyale, alyandile ukwitufya nu kuleka ukupilikila indaghilo sya Kyala. Mwakifwanikisyo, ululaghilo lumo lwatighi undaghili wa kisu “angayagha na bakikulu ba bingi ukuti bangisa kunsofania ku njila ya Kyala.” (Kukumbu. 17:17) Solomoni akapilikile ululaghilo ulu, umwene alinkwegha abakikulu 700 kangi ali nabakikulu abambutitu 300, kangi bingi bali bapanja. (1 Banyaf. 11:1-3) Lumo Solomoni inong’onagha ukuti ukubomba isi kukali ni ndamyo yiliyosa kumyake. Loli bo akabalilo kakindilepo, umwene alyaghene ni ndamyo panongwa yakuleka ukumpilikila Yehova.—1 Banyaf. 11:9-13.
13. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki mwakukonga akayilo ka Yesu akakwiyisya?
13 Yesu iketagha kanunu kangi ali wakwiyisya. Bo akali ukwisa pa kisu, umwene abombile ifindu fingi ifinunu pakumbombela Yehova. Ukwendela mwa Yesu, “ifindu fyosa fipeleliwe mu mmyake yuyo, ifya kumwanya nifya pasi.” (Kolos. 1:16) Pa losyo lwake, Yesu ayobile ifindu ifi afwanisye ukubomba pakabalilo aka ali na Tata wake. (Mat. 3:16; Yoh. 17:5) Loli Yesu akalyandile ukwitufya bo ayobile ifindu ifi. Kangi akiketagha ukuti ali wakulondiwa fiyo ukukinda abangi. Umwene ababulile abafundiwa bake ukuti alisile pa kisu, ‘komma ukuti abandu bambombeleghe loli ukuti umwene yo ababombeleghe kangi nukubika ubumi bwake ukuti abapoke abandu bingi.’ (Mat. 20:28) Kangi ayobile ukuti akabaghila ukubomba ikindu kimo pamwene. (Yoh. 5:19) Yesu ali wakwiyisya fiyo. Umwene atunangisye ikifwanikisyo ikinunu iki tukulondiwa ukukonga.
14. Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Yesu pa nkhani yakwiketa kanunu?
14 Yesu abamanyisye abamanyili bake ukuti biketeghe kanunu. Pakyakubombiwa kimo, umwene abasimikisyile ukuti: “Syope na si nywili sya kuntu sibaliwe syosa.” (Mat. 10:30) Ifundo iyi yakukasya fiyo kumyitu, fiyofiyo linga tukuketa ukuti tukaya bakulondiwa. Isi sikunangisya ukuti Tata witu wakumwanya ikutuketa ukuti tuli bakulondiwa fiyo kumyake. Linga Yehova atwitikisye ukuti tumwiputeghe kangi ikuketa ukuti tukulondiwa ukwisakwikala kwa bwila na bwila nkisu kyake ikipya, tutikulondiwa ukwinong’ona ukuti umwene akabomba kanunu.
Ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa linga tukwiyinong’onela twibene? (Keta ipalagilafu 15)) *
15. (a) Ngimba tukulondiwa ukwiketa bulebule ukufwana na isi Ingasya ya Ndindilili yayobile? (b) Bo muno kikunangisyila ikithuzi pa peji 24, linga tukwiyinong’onela fiyo twibene, ngimba tukutagha ulusako luliku?
15 Ifyinja 15 ifi fikindilepo, Ingasya ya Ndindilili yalingenie ukuti tukulondiwa ukwiketa kanunu: “Bwanaloli ukuti, tutikulondiwa ukwinong’ona ukuti tuli bakulondiwa fiyo nu kwanda ukwitufya. Kangi tutikulondiwa ukwinong’ona ukuti tukaya bakulondiwa nukwanda ukwiyipa inongwa. M’malo mwake, tukulondiwa ukwiketa kanunu nukumanya ukuti tuli namaka loli tukutoliwa ukubomba ifindu fimo. Unkikulu yumo uyu Nkristu atile: ‘Ngaya mundu mbibi, kangi ngaya wakulondiwa fiyo ukukinda abangi. Ndiwamaka loli utubalilo tumo ngutoliwa ukufwanisya ukubomba ifindu fimo.’” * Tubaghile ukuketa ukuti kwakulondiwa fiyo ukuti twiketeghe kanunu.
16. Nongwa yafiki Yehova ikutupa ubulongosi bwa mahala?
16 Ukwendela M’masyu ghake, Yehova ikutupa ubulongosi. Umwene atughanile fiyo kangi ikulonda ukuti tuhobokeghe. (Yes. 48:17, 18) Ikindu ikyakulondiwa fiyo iki tukulondiwa ukubomba ko kubomba ifindu ifi fikunhobosya Yehova. Linga tukubomba isi, tukuya pakwepuka ku ndamyo nyingi isi bikwaghana nasyo aba bikubika indalama pamalo aghakwanda, imbombo ya kumbili ni findu ifingi pa bumi bwabo. Aliwesa ikulondiwa ukukindilila ukuya wamahala nukuyihobosya indumbula ya Yehova.—Mbu. 23:15.
ULWIMBO 94Kuwonga Chifukwa cha Mazgu gha Chiuta
^ Solomoni na Yesu bali bamahala fiyo. Yehova Kyala yo uyu abapele amahala agha bali nagho. Mu nkhani iyi, tukuya pakuketa isi tubaghile ukumanyilako ku bulongosi ubwakufuma kwa Solomoni na Yesu ubwa muno tubaghile ukusiketela kanunu indalama, imbombo ya kumbili na muno tukwiketela twibene. Tukuya pakuketa kangi muno abakamu na balumbu bitu batuliwe mwakukonga ubulongosi bwa mu Baibolo pa fighaba ifi.
^ Keta inkhani iyakuti “Kasi Mungachita Wuli Kuti Mukondwenge na Ntchito?” mu Ingasya ya Ndindilili iya Chitumbuka iya Febuluwale 1, 2015.
^ Keta inkhani iyakuti “Baibolo Lingamovwirani Kusanga Cimwemwe” mu Ingasya ya Ndindilili ya Chitumbuka iya Ogasiti 1, 2005.
^ ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: John na Tom bakilumyana aba bali nkipanga kimokyene. John ikumalila akabalilo kingi pakuyipwelelela igalimoto yake. Tom ikubombela igalimoto yake mwakubapimba abangi mubufumusi na ku ngomano.
^ ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: John ikubomba imbombo kwa maawala mingi. Umwene atikulonda ukunkalalisya bwana wake. Yonongwa yake linga bwana wake ikunsuma ukuti akotoke mwakuchedwa, John ikwitikisya. Pakabalilo kakufwana itolo, Tom, uyu ntuli nkipanga, ali pampene nu nkulumba pakunkasya umulumbu. Kunyuma, Tom alimbulile bwana wake ukuti nkati mwasabata ikumbombela Yehova kangi akabaghila ukufwanisya ukubomba imbombo akabalilo aka ansumile.
^ ISI IKITHUZI KIKULINGANIA: John ikwiyinong’onela mwene. Tom, ikuketa ukuti ukumbombela Yehova kyo kindu kyakulondiwa fiyo pa bumi bwake. Ifyakukongapo fyake, umwene ikuya nabamanyani bingi abapya linga ikutula pa mbombo iyakutendekesya amalo aghakupangilapo ingomano.
