1. Ngimba fundo yiliku iyakusubisya iyi Yehova alimmanyisye Abrahamu?

 KWA fyinja fingi ifi fikindilepo, Kyala antumagha uwandumi ukuti ambule Abrahamu ukuti isakukapyuta akaya ka Sodomu na Gomora. Umundu unsubiliwa uyu, atamiwe fiyo naminong’ono. Umwene alalusisye ukuti: “Ngimba kwakubapyutilagha pamopene na bagholofu na baniongafu? . . . Kali naloli Undongi wa kisu kyosa yo ati asite ukubomba isya bugholofu?” Yehova alimbulile ummanyani wake uwapandumbula uyu ifundo iyi yikutukasya nukutusubisya twesa, iyakuti: Kyala atisakubapyuta abandu abagholofu.—Bwa. 18:​23-33.

2. Ngimba findu fiki fikutusimikisyila ukuti ubulongi bwa Yehova bugholofu kangi bwakisa?

² Ngimba tukumanya bulebule ukuti linga Yehova ikubalonga abandu, utubalilo tosa ikubomba mbugholofu kangi mwakisa? Panongwa yakuti tusimenye ukuti “Yehova ikwenesya mu ndumbula” sya bandu. (1 Samu. 16:7) Kangi umwene asimenye “indumbula sya bandu bosa.” (1 Banyaf. 8:39; 1 Syambu. 28:9) Ifundo iyi yakukasya fiyo. Ubulongi bwa Yehova bununu fiyo ukukinda muno uswe tubaghile ukwinong’onela. Untumiwa Pauli ayobile isyakufwana na Yehova Kyala ukuti: “Ywani ati asyaghanieghe isi umwene atumwile?”—Rom. 11:33.

3-4. Ngimba utubalilo tumo tubaghile ukwilalusya amalalusyo ghaliku, kangi tukuya pakuyobesania isyafiki munkhani iyi? (Yoh. 5:​28, 29)

³ Nalinga ukuti tusimenye ukuti akabalilo kosa Yehova ikubomba isyabugholofu, tubaghile ukwilalusya amalalusyo bo agha Abrahamu ilalusyagha. Bo aghakuti: ‘Ngimba sibaghile ukubombiwa ukuti abandu aba Yehova abapyutile, bo aba ku Sodomu na Gomora basasyuke? Ngimba sibaghile ukubombiwa ukuti bamo mwa bandu aba basaye mugulu lya “basita bugholofu aba bisakusyuka”?’—Imbo. 24:15.

 ⁴ Isagha tuyobesanie tasi isi tusimenye isyakufwana na bandu aba bisakusyuka. Mwalululu, twapilikisye kanunu isi aba “bisakusyukila kubumi” na aba “bisakusyukila kukulongiwa” sikusanusya. a (Belenga Yohani 5:​28, 29.) Ukupilikisya kanunu ifundo iyi, kututulile ukuti paye ukuchenja ukungi, uku tukuya pakuyobesania munkhani iyi niyakukongapo. Pakuyoba isya bulongi ubugholofu ubwa Yehova, ikyakwanda tukuya pakuyobesania isi tukasimanya ukufuma apo tukuya pakuyobesania isi tusimenye.

ISI TUKASIMANYA

5. Ngimba kunyuma amabuku ghitu ghayobilepo isyafiki isyakufwana nabandu aba Yehova abapyutile ku Sodomu na Gomora?

⁵ Kunyuma, amabuku ghitu ghalinganiagha isi sikubombiwa ku bandu aba Yehova ikubaketa ukuti basitabugholofu. Twayobagha ukuti abandu aba Kyala abapyutile bo aba bikalagha ku Sodomu na Gomora, batisakusyuka nkyeni. Loli bo tufufuzile kanunu nukuyiputila fiyo inkhani iyi, tuketile ukuti tutikulondiwa ukuyoba mwakusimikisya. Nongwa yafiki?

6. Ngimba fifwanikisyo fimo filiku ifyakufwana nubulongi bwa Yehova ku bandu abasitabugholofu, kangi tukamanya isyafiki?

⁶ Inong’onela amalalusyo ghamo aghakufwana ninkhani iyi. Mu Baibolo, mukwaghiwa inkhani nyingi isi sikulingania isya bulongi bwa Yehova ku bandu abasitabugholofu. Mwakifwanikisyo, pakabalilo ka Mwelesyo, Yehova alimpyutile umundu aliwesa loli alindekile mwene Nowa nimbumba yake. Kangi ababulile Abaisraeli ukuti bafipyute ifikolo 7 ifya bandu aba bikalagha Nkisu kya Lufingo. Abombile kangi uwandumi yumoywene ukubaghogha Abaasiria abakufwana 185,000 ikilo kimokyene. (Bwa. 7:23; Kukumbu. 7:​1-3; Yes. 37:​36, 37) Pafyakubombiwa bo ifi, ngimba Ibaibolo likuyoba ukuti Yehova abapyutile abandu aba kangi batisakusyuka? Hayi. Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu?

7. Ngimba tukamanya isyafiki isyakufwana nabandu aba bapyutiwe Numwelesyo pamo aba bapyutiwe bo Abaisraeli bakatolile akaya ka Kenani? (Keta kyapakikope.)

⁷ Mfifwanikisyo ifi fiyobiwe, tutikumanya muno Yehova andongelagha umundu aliwesa kangi tutikumanya linga abandu aba bapyutiwe bali nulusako ulwakumanyila isya Yehova nukulapa. Pakuyoba isya kabalilo ka Mwelesyo, Ibaibolo likuyoba ukuti Nowa ali “ndumbilili wa bugholofu.” (2 Pet. 2:5) Loli litikuyobapo ukuti pakabalilo aka ayengagha ingalaba, umwene aghelaghelagha ukumfumusyila umundu aliwesa pakisu kyapasi uyu ayagha pakupyutiwa numwelesyo. Mwakufwana itolo, tutikumanya linga abandu bosa ababibi aba bikalagha nkisu kya Kenani, bali nulusako ulwakumanyila isya Yehova nukuchenja utuyilo twabo.

8. Ngimba tukamanya isyafiki isyakufwana nabandu ba ku Sodomu na Gomora?

⁸ Bule pakuyoba isya bandu aba baghoghiwe bo Yehova ikukapyuta akaya ka Sodomu na Gomora? Umundu ungolofu Loti, yope ikalagha pakati pa bandu ba ku Sodomu. Loli ngimba tusimenye ukuti Loti abafumukisyile abandu bosa? Hayi. Abene bali bandu babibi, loli ngimba bamenye inunu nimbibi? Kumbuka ukuti ikilundilo kya banyambala ba nkaya aka, balondagha ukubakolelela abahesya ba Loti. Ibaibolo likuyoba ukuti ikilundilo kya bandu aba kyali kya “bakeke na bakusi.” (Bwa. 19:4; 2 Pet. 2:7) Ngimba tubaghile ukuyoba ukuti Yehova Kyala uwakisa abalongile abandu aba ukuti batisakusyuka? Hayi, tukabaghila ukuyoba bo ulu. Bwanaloli ukuti Yehova alimbulile Abrahamu ukuti  bakalimo nabandu 10 abagholofu nkaya aka. (Bwa. 18:32) Abene bali basitabugholofu, kangi Yehova abalongile panongwa ya mbibi syabo. Loli ngimba tubaghile ukuyoba mwakusimikisya ukuti akalimo nayumo umundu uyu isakusyuka pakabalilo “kakusyuka kwa basitabugholofu”? Hayi, tukabaghila ukuyoba bo ulu.

9. Ngimba tukamanya isyafiki isyakufwana na Solomoni?

⁹ Mubaibolo, tukubelenga kangi isya bandu aba pakwanda bali bagholofu loli balisile ukuya basitabugholofu. Ikifwanikisyo yo Mwalafyale Solomoni. Umwene amanyisiwe kanunu injila sya Yehova kangi Yehova alinsayile fiyo, loli bo akabalilo kakindilepo, alyandile ukwiputa ku bakyala babutungulu. Isi syalinkalalisye fiyo Yehova kangi ikikolo kya Israeli kyatamiwe kwa fyinja fingi panongwa yabutulanongwa bwa Solomoni. Loli bo afwile, Ibaibolo likuyoba ukuti umwene “alinkubakonga abisabo,” ukongelelapo abanyambala abasubiliwa bo Umwalafyale Davidi. (1 Banyaf. 11:​5-9, 43; 2 Banyaf. 23:13) Loli ngimba muno balinsyilile Solomoni sikunangisya ukuti isakusyuka? Ibaibolo litikuyoba. Loli bamo babaghile ukwinong’ona ukuti, Solomoni isakusyuka panongwa yakuti Ibaibolo likuti, “uyu afwile yo mwabuke itolo kubutulanongwa.” (Rom. 6:7) Bwanaloli, loli isi sitikusanusya ukuti bosa aba bafwile bisakusyuka, panongwa yakuti linga umundu afwile sitikusanusya ukuti isakuya nulusako ulwakwikala kangi nubumi. Ukusyuka, kyabupe ikyakufuma kwa Kyala uwalughano. Umwene ikubapa ikyabupe iki abandu aba bali nulusako ulwakwisakumbombela umwene kwa bwila na bwila. (Jobu 14:​13, 14; Yoh. 6:44) Ngimba Solomoni isakwambilila ikyabupe iki? Yehova yo amenye syosa; uswe tukasimanya. Loli tusimenye ukuti Yehova isakubomba inunu.

ISI TUSIMENYE

10. Ngimba Yehova ikwipilika bulebule linga abandu bikupyutiwa? (Ezekieli 33:11) (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁰ Belenga Ezekieli 33:11. Pankhani yakubalonga abandu, Yehova ikutubula muno ikwipilikila. Mwakufwana itolo na isi alembile unsololi Ezekieli, untumiwa Peteri atile, “Yehova . . . akighana ukuti bamo bapyutiweghe.” (2 Pet. 3:9) Amasyu agha ghakukasya fiyo. Kangi tusimenye ukuti Yehova akabaghila ukumpyuta umundu kwa bwila na bwila pene linga ali nififukwa ifinunu ifyakubombela isi. Umwene wakisa ikikulumba kangi ikunangisya ikisa kyake akabalilo kosa.

11. Ngimba bo banani aba batisakusyuka, kangi tusimenye bulebule?

¹¹ Ngimba tusimenye isyafiki isyakufwana nabandu aba batisakusyuka? Ibaibolo likuyoba ififwanikisyo finandi itolo. b Yesu ayobile isya Yuda wa nkisu kya Karioti ukuti atisakusyuka. (Mar. 14:21; keta kangi Yohani 17:12 namasyu agha ghikulingania ivesi ili mu Baibolo lya Kizungu.) Yuda asimenye ukuti isi abombagha syali syakunsambukila Yehova Kyala nu Mwanake. (Keta kangi Marko 3:29 namasyu agha ghikulingania ivesi ili mu Baibolo lya Kizungu.) Mwakufwana itolo, Yesu ayobile ukuti abalongosi bamo ba matchalichi aba bansusyagha bisakufwa kisita kuya nulusubilo lwakwisakusyuka. (Mat. 23:33) Kangi untumiwa Pauli abasokile abakususya aba batikulapa ukuti batisakusyuka.—Hib. 6:​4-8; 10:29.

12. Ngimba tusimenye isyafiki isyakufwana nikisa kya Yehova? Yoba ififwanikisyo.

¹² Loli ngimba tukumanya isyafiki isyakufwana nikisa kya Yehova? Ngimba umwene ikunangisya bulebule ukuti “akighana ukuti bamo bapyutiweghe”? Inong’onela isya kisa kyake  ku bandu bamo aba babombile ubutulanongwa ubunywamu. Umwalafyale Davidi abombile ubutulanongwa ubunywamu, bo ubulowe nukungogha umundu. Loli Davidi alapile, yonongwa yake Yehova alinnangisye ikisa mwakunhobokela. (2 Samu. 12:​1-13) Umwalafyale Manase abombile ifindu ifibibi fiyo pabumi bwake. Nalinga syali bo ulu, loli Yehova aketile ukuti umundu uyu alapile kangi aketile ukuti ikulondiwa ukunnangisya ikisa nukunhobokela. (2 Syambu. 33:​9-16) Ififwanikisyo ifi, fikutukumbusya ifundo iyakuti Yehova ikunangisya ikisa akabalilo kosa linga aketile ukuti pali ififukwa ifinunu ifyakubombela isi. Umwene isakubasyusya abandu aba panongwa yakuti basyaghenie ukuti batulile inongwa kangi balapile.

13. (a) Nongwa yafiki Yehova abanangisye ikisa abandu ba ku Ninive? (b) Ngimba Yesu ayobile isyafiki isyakufwana nabandu ba ku Ninive?

¹³ Tukumanya kangi ukuti Yehova wakisa ukufwana namuno abombile ifindu na bandu ba ku Ninive. Kyala alimbulile Yona ukuti: “Ubuniongafu bwabo bufikile kumyangu.” Loli bo balapile ubutulanongwa bwabo, Yehova abanangisye ikisa mwakubahobokela. Yehova abanangisye ikisa ukukinda Yona. Yona akalele fiyo, kangi Kyala alinkumbwisye unsololi uyu ukuti abandu ba ku Ninive “basita nongwa nayimo.” (Yona 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Ukufuma apo, Yesu abombile ikifwanikisyo iki ukuti abamanyisye abandu isyakufwana nubugholofu bwa Yehova nikisa kyake. Yesu ayobile ukuti Abaninive aba balapile, “bisakusumukagha mbulongi.”—Mat. 12:41.

14. Ngimba ukusyukila “kukulongiwa” kukusanusya isyafiki ku Baninive?

¹⁴ Loli ngimba amasyu aghakuti Abaninive “bisakusumukagha mbulongi,” ghikusanusya isyafiki? Yesu ayobagha isya aba “bisakusyukilagha kukulongiwa.” (Yoh. 5:29) Umwene ayobagha isya Bulaghili Bwake Ubwa Fyinja 1000, pakabalilo aka bosa “abagholofu nabasitabugholofu” bisakusyukagha. (Imbo. 24:15) Abandu abasitabugholofu, “bisakusyukilagha kukulongiwa.” Isi sikusanusya ukuti linga abandu aba basyukile, Yehova na Yesu bisakuketagha linga abene bikupilikila nukukonga isi bisakumanyilagha. Linga yumo Mwabaninive isakukana ukumwiputa Yehova, atisakwikala nubumi kwa bwila na bwila. (Yes. 65:20) Loli bosa aba basalile ukumwiputa Yehova mbusubiliwa, bisakuya nulusako ulwakwikala kwa bwila na bwila.—Dan. 12:2.

15. (a) Nongwa yafiki tutikulondiwa ukuyoba ukuti akayapo nayumo mwa bandu aba bapyutiwe ku Sodomu na Gomora uyu isakusyuka? (b) Ngimba tubaghile ukughapilikisya bulebule amasyu gha pa Yuda 7? (Keta ibokosi ilyakuti “ Ngimba Yuda Asanusyagha Isyafiki?”)

 ¹⁵ Yesu ayobile ukuti ifindu fisakuya kanunu ku bandu ba ku Sodomu na Gomora, “Pisiku lya Bulongi,” ukukinda aba balinkanile nukuleka ukumpilikisya. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luka 10:12) Ngimba asanusyagha isyafiki? Tubaghile ukuyoba mwakusimikisya ukuti Yesu afwanikisyagha itolo. Ngimba isi sikusanusya ukuti abandu ba nkabalilo kake, bali babibi fiyo ukukinda aba bikalagha ku Sodomu na Gomora? Kumbuka ukuti pakabalilo aka Yesu ayobagha ukuti Abaninive “bisakusumukagha mbulongi,” ayobagha ubwanaloli. “Isiku lya Bulongi” ili aliyobagha mfyakubombiwa fyosa, lyafwene itolo. Mwakufwana itolo na bandu ba ku Ninive, abandu ba ku Sodomu na Gomora bope babombagha ifindu ifibibi. Loli abandu ba ku Ninive bali nulusako ulwakulapa. Mwakongelelapo, kumbuka isi Yesu ayobile isya aba “bisakusyukila kukulongiwa.” Isi sikongelelapo “aba babombagha imbibi.” (Yoh. 5:29) Yonongwa yake sikuboneka ukuti abandu ba ku Sodomu na Gomora bali nulusubilo. Lumo bamo mwa bandu aba bisakusyuka, kangi twisakuya nulusako ulwakubamanyisya isya Yehova na Yesu Kristu.

16. Ngimba tusimenye isyafiki pankhani ya bandu aba Yehova isakusala ukuti basyuke? (Yeremiya 17:10)

¹⁶ Belenga Yeremiya 17:10. Ivesi ili likututula ukulingania mbupimba isi tusimenye isyakufwana nubulongi bwa Yehova: Utubalilo tosa Yehova “ikwenesya inyinong’ono sya bandu nukusipima isi sili mundumbula.” Pakuyoba isya bandu aba bisakusyuka nkyeni, utubalilo tosa umwene “ikumbombela umundu ukufwana nu lwendo lwake.” Yehova isakuya kulubafu lwitu kangi isakuya wakisa linga kwakulondiwa. Yonongwa yake tutikulondiwa ukundonga umundu ukuti atisakusyuka pene linga tumenye ukuti syabwanaloli.

“UNDONGI WA KISU KYOSA” ISAKUBOMBA “ISYA BUGHOLOFU”

17. Ngimba findu fiki fisakubombiwa ku bandu aba bafwile?

¹⁷ Ukufuma apa Adamu na Eva bakolelene na Setano ukuti bansambukile Yehova Kyala, abandu bingi fiyo bafwile. “Ubufwe yo ndughu” witu wabumalikisyo. (1 Kor. 15:26) Ngimba findu  fiki fisakubombiwa ku bandu bosa aba? Abafundiwa abasubiliwa ba Kristu abakufwana 144,000 bisakusyuka ukuti bakikaleghe nubumi ubusitakufwa kumwanya. (Ubuset. 14:1) Ikilundilo ikinywamu ikya banyambala nabakikulu abasubiliwa aba banganile Yehova bisakuya kukighaba kya “kusyuka . . . kwa bagholofu,” kangi bisakwikala nubumi kwa bwila na bwila pakisu kyapasi linga bisakukindilila ukuya bagholofu Mbulaghili bwa Kristu Ubwa Fyinja 1000 napakabalilo kakugheliwa akabumalilo. (Dan. 12:13; Hib. 12:1) Mwakongelelapo, Mbulaghili bwa Kristu Ubwa Fyinja 1000 “abasitabugholofu,” ukongelelapo aba bakalimbombilepo Yehova pamo aba “babombagha imbibi,” bisakupeliwa ulusako ulwakuti basachenje utuyilo twabo utubibi nukuya babombi basubiliwa ba Yehova Kyala. (Luka 23:​42, 43) Loli abandu bamo bali babibi fiyo, kangi balinsambukile Yehova nukuleka ukukolelana nubwighane bwake, babuliwe ukuti batisakusyuka.—Luka 12:​4, 5.

18-19. (a) Ngimba tukulondiwa ukusubila isyafiki pakuyoba isya bulongi bwa Yehova ku bandu aba bafwile? (Yesaya 55:​8, 9) (b) Ngimba twisakuyobesania isyafiki munkhani iyakukongapo?

¹⁸ Ngimba tuli nulusubilo losa ukuti linga Yehova ikubalonga abandu, utubalilo tosa ikubomba inunu? Ena. Abrahamu asyaghenie ukuti Yehova wamahala, wakisa kangi yo “Ndongi wa kisu kyosa.” Umwene alimmanyisye Umwanake kangi alimpele ubudindo ubwakundonga umundu aliwesa. (Yoh. 5:22) Yehova na Yesu, bosa bikumanya isi sili mundumbula ya mundu aliwesa. (Mat. 9:4) Yonongwa yake linga bisakundonga umundu aliwesa bisakubomba “isi syo nunu.”

¹⁹ Isagha tubikepo indumbula ukuti tunsubileghe fiyo Yehova na syosa isi ikusala ukubomba. Tukulondiwa ukumanya ukuti tukaya nubudindo ubwakubalonga abangi loli mwene Yehova. (Belenga Yesaya 55:​8, 9.) Yonongwa yake tukubuleka ubulongi bosa kumyake na ku Mwanake, uyu yo Mwalafyale uyu ikukonga kanunu ubugholofu nikisa kya Tata wake. (Yes. 11:​3, 4) Loli ngimba tubaghile ukuyoba isyafiki isya muno Yehova na Yesu bisakubalongela abandu pakabalilo kabutolwe ubukulumba? Ngimba tukasimanya isyafiki? Kangi ngimba tusimenye isyafiki? Inkhani iyakukongapo yisakwamula amalalusyo agha.