1, 2. Linga mukusala ifyakubomba pa bumi, nongwa yafiki kwakulondiwa ukupilikisya ku mpeli winu? (Keta ikithuzi ikyakwanda.)

LINGA MULI balumyana na balindwana, mubaghile ukuti mukwambilila ubulongosi bwingi ubwakufwana nu bumi bwinu bwa nkyeni. Abamanyisi, abandu aba bikubika ubulongosi na bangi babaghile ukubakasya ukuti mumanyile fiyo ukuti musambilileghe indalama nyingi. Loli Yehova ikutupa ubulongosi bwakukindana na ubu. Bwanaloli ukuti Yehova ikulonda kuti linga muli ku sukulu mwiyuleghe fiyo ukuti ku nkyeni musaye nu bumi bwakuti musipasikisyeghe mwibene. (Kolos. 3:23) Kangi umwene amenye ukuti linga muli balumyana na balindwana, mukulondiwa ukusala kanunu isi sibaghile ukupalamasya ubumi bwinu bwa nkyeni. Umwene abapele ifundo ukuti abafighilile nukubatula ukuti mwikale nu bumi ubununu munjila iyi yikunhobosya umwene m’masiku ghabumalikisyo agha.—Mat. 24:14.

² Mukumbukeghe ukuti Yehova asimenye sili syosa. Asimenye isi sikuya pakubombiwa nkyeni kangi asimenye ukuti ubumalikisyo bwa fyakubombiwa fya nkisu iki buli pipi. (Yes. 46:10; Mat. 24:3, 36) Yehova abamenye umwe. Asimenye isi sibaghile ukubapangisya ukuti muye balusekelo kangi na isi sibaghile ukubapangisya ukuti muye basulumanie.  Ubulongosi bwa bandu bubaghile ukuboneka bununu loli linga bukafuma M’masyu gha Kyala bukabaghila ukuya bwamahala.—Mbu. 19:21.

3, 4. Ngimba ukupilikila ubulongosi ububibi, kwabapalamasisye bulebule Adamu, Eva kangi na banabo?

³ Ubulongosi ububibi buliko ukwanda bwila. Setano yo ali wakwanda ukubapa abandu ubulongosi ububibi. Setano alimbulile Eva ukuti umwene na Adamu babaghile ukuya balusekelo linga bandile ukusala bene muno babaghile ukwikalila. (Bwa. 3:1-6) Ukuyoba ubwanaloli, Setano anangisye akayilo kakwibona. Umwene alondagha ukuti Adamu na Eva, na banabo bampilikileghe nukwiputa kumyake, komma Yehova. Loli Setano akabombilepo nasimo ukuti abatule abandu. Yehova yo abapele abandu ifindu fyosa ifi balinafyo. Abapele ungunda unnunu ukuya kaya kabo kangi nu bumi ubununu ukuti bikaleghe kwa bwila na bwila.

⁴ Syakitima ukuti Adamu na Eva bakalimpilikile Kyala, mwakubomba isi syabapangisye ukuti bonange ubumanyani bwabo na Yehova. Isyakukongapo syake syali ndamyo. Ukufwana na maluba agha linga baghadumwile ukufuma kukipiki ghikwanda ukufota, bope Adamu na Eva panandi na panandi balyandile ukukangala nukufwa. (Rom. 5:12) Ukufwana na Adamu na Eva, abandu bingi amasiku agha bikukana isi Kyala ikuyoba kangi bikubomba isi bighanile. (Ef. 2:1-3) Ngimba ifyakukongapo fyake fyo filiku? ‘Ghakayako amahala . . . agha ghabaghile ukulwana na Yehova.’—Mbu. 21:30.

5. Ngimba lusubilo luliku ulu Kyala ali nalo kubandu, kangi ngimba isi syabwanaloli?

⁵ Yehova ali nulusubilo ukuti balipo abandu bamo ukongelelepo abalumyana aba bikulonda ukummanya nukuti bambombeleghe umwene. (Sal. 103:17, 18; 110:3) Abalumyana na balindwana aba, bakulondiwa fiyo kwa Yehova! Ngimba muli yumo mwa balumyana na balindwana aba? Mubaghile ukuhoboka “nifindu ifinunu” ifyakufuma kwa Kyala kangi isi sibaghile ukukongelela ulusekelo pa bumi bwinu. (Belenga Salimo 103:5; Mbu. 10:22) Tukuya pakuyobesania ifindu 4. Ifindu ifi fyo, ifyakulya fyamwambepo, abamanyani abanunu, ukuya nubwighane bwakumbombela Kyala kangi nubwabuke bwabwanaloli.

6. Nongwa yafiki mukulondiwa ukupasikisya ifyakulondiwa fya mwambepo, kangi ngimba Yehova abapele ifindu fiki ukuti abatule?

⁶ Ifinyamana fitikulondiwa ifyakulya fya mwambepo, yonongwa yake fitikulondiwa kangi ukuti fimmanyeghe Umpeli wabo. Loli uswe tukulondiwa ukum’manya Umpeli witu. (Mat. 4:4) Linga tukumpilikila Kyala, tukuketa ukuti tukwambila amahala kangi tukuya bandu balusekelo. Yonongwa yake Yesu ayobile ukuti: ‘Basayiwa ababimenye ubulondo mumbepo iya nkati; buno Ubunyafyale bwa kumwanya bwabo.’ (Mat. 5:3) Kyala atupele Ibaibolo kangi ikubombesyela, “umbombi unsubiliwa uwamahala” ukuti atupeghe amabuku agha ghikututula ukukasya ulwitiko lwitu. (Mat. 24:45) Tukughakolela amabuku agha ukuya fyakulya fya mwambepo, panongwa yakuti amabuku agha ghikukasya ulwitiko lwitu kangi ubumanyani bwitu na Yehova bukuya bwamaka. Tukuhoboka fiyo ni fyakulya fyakukindanakindana ifya mwambepo ifi!—Yes. 65:13, 14.

7. Ngimba tukusayiwa bulebule linga tukulya ifyakulya fyamwabepo ifi Kyala ikutupa?

⁷ Ifyakulya fya mwambepo fibaghile ukubatula ukuti muye na mahala kangi nukuti mwinong’oneghe kanunu, isi sibaghile ukubafighilila munjila nyingi. (Belenga Isya Mbupingamu 2:10-14.) Mwakifwanikisyo utuyilo utununu utu tubaghile ukubatula ukuti muketeghe ubutungulu ubu bulipo ubwakukyoba isyakuti, Umpeli akayako kangi ukuti ukuya nindalama nyingi nifindu fyakumbili fyo fibaghile ukumpangisya umundu ukuti aye nulusekelo. Kangi utuyilo utununu utu tubaghile ukubatula ukuti mwepukeghe ku finywonywa nutuyilo utubibi utu tubaghile ukubabika mundamyo. Mukulondiwa ukubomba syosa isi mubaghile ukufwanisya ukuti muye na mahala kangi mwinong’oneghe  kanunu. Mukuya pakuketa ukuti Yehova abaghanile fiyo kangi ikulonda ukuti mughelegheleghe ukumbombela inunu.—Sal. 34:8; Yes. 48:17, 18.

8. Nongwa yafiki mukulondiwa ukuseghelela kwa Kyala lino kangi ngimba mubaghile ukusayiwa bulebule nkyeni linga mubombile bo isi?

⁸ Mwalululu, ikisu kya Setano kikuya pakonangiwa. Yehova mwene yo isakutufighililagha kangi isakutupagha ifindu ifi tukulondiwa, ifi fikongelelapo ifyakulya ifingi! (Haba. 3:2, 12-19) Aka ko kabalilo aka mukulondiwa ukuseghelela kwa Kyala kangi ukuti mukasye ulusubilo lwinu. (2 Pet. 2:9) Linga mubombile bo isi, kisita kwinong’onelako indamyo isi mubaghile ukwaghana nasyo, sikuya pakubatula ukuti mwipilikeghe bo Davidi uyu ayobile ukuti: ‘Numbikile Yehova bwila itolo pa maso ghangu. Namanga ali ku kiboko kyangu ikililo, po lelo ndisakusukanikagha.’—Sal. 16:8.

9. Ukufwana nilemba ilya Yohani 6:44, ngimba Yehova ikubomba isyafiki (b) Ngimba bununu buliku ubu bukuyapo linga mwaghene na baketi abininu?

⁹ Linga mwaghene nu mundu yumo akakwanda uyu akaya mbwanaloli, ngimba mubaghile ukubomba isyafiki ukuti mum’manye? (Belenga Yohani 6:44.) Lumo mubaghile ukundalusya ingamu yake, nu kunketa muno ikubonekela loli umundu uyo mukabaghila ukum’manya kanunu. Isi sikindene fiyo linga mwaghene nu mundu yumo akakwanda uyu ali mbwanaloli. Mukumanya ukuti umundu uyu anganile Yehova. Mukumanya ukuti Yehova aketilemo inunu m’mundu uyu nukunkwabila mu gulu lyake. Kisita kwinong’onela kuno afumile, muno akulile, musimenye kale nyingi isyakufwana nu mwene kangi yope asimenye nyingi isyakufwana numwe!

10, 11. Ngimba findu filiku ifyakufwana itolo ifi abandu ba Yehova balinafyo kangi isi sikubapalamasya bulebule?

¹⁰ Linga mwaghene nu Nketi uyungi, mwanakalinga mukumanya ukuti muli ni findu ifyakulondiwa ifi fifwene itolo. Mukumanya ukuti nalinga mukuyoba injobelo syakukindana loli mukuyoba ‘injobelo ikemo’ iyabwanaloli. (Zefa. 3:9, NWT) Isi sikusanusya ukuti mwesa muli nulusubilo mwa Kyala, mukukonga ifundo syake kangi muli nulusubilo ulwakufwana itolo ulwa nkyeni. Isi sikubatula ukuti musubilaneghe kangi nukuya pabumanyani bwa maka ubu bwisakuyangako bwila na bwila.

¹¹ Linga mukumwiputa Yehova, mubaghile ukuketa ukuti muli na bamanyani abanunu. Muli nabamanyani bingi fiyo pa kisu kyosa, nalinga  mukaghanamo nabo lumo. Ngimba mubaghile ukwinong’onelapo isya mundu uyu ali nulusekelo ukukinda abandu ba Yehova aba bikuhoboka nikyabupe ikyapamwanya fiyo iki?

12. Ngimba bwighane buliku ubwa mwambepo ubu mukulondiwa ukubomba?

¹² Belenga Undumbilili 11:9–12:1. Ngimba pali ifindu fimo ifi mukulonda ukufwanisya pa bumi bwinu? Lumo mukulonda ukuti mubelengeghe Ibaibolo isiku lililyosa pamo ukuti mwamuleghe kanunu pa ngomano syakipanga. Lumo kangi mukughelaghela ukuti mufumusyeghe kanunu mwakubafika abandu pandumbula mwa kubombesyela Ibaibolo. Ngimba mukwipilika bulebule linga mukuketa ukuti mukubuka pa nkyeni pamo linga abangi bikubandaghisya? Kisita kukayika mubaghile ukwipilika kanunu fiyo. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti mukubomba isi Yehova ikulonda ukuti syo mubombeghe bo muno Yesu abombelagha.—Sal. 40:8; Mbu. 27:11.

13. Nongwa yafiki ukumbombela Kyala kwakulondiwa fiyo ukukinda ukwiyula ukulonda ifindu fya kumbili?

¹³ Linga mukwiyipa nindumbula yosa ukuti mumbombeleghe Yehova, mukubomba imbombo iyi yibaghile ukubapangisya ukuti muye nulusekelo kangi ukuti muye nu bumi ubwa bwanaloli. Pauli ayobile ubulongosi bwakuti: ‘Amwitotekeghe mungasukanikagha; bwila itolo mukindilileghe ukubomba imbombo ya Mwalafyale, bo mumenye itolo ukuti, ukwiyula kwinu mu mbombo ya Mwalafyale kukaya kwa itolo.’ (1 Kor. 15:58) Loli abandu linga bikwiyipa fiyo nkisu iki ukuti basyaghe indalama nyingi pamo ukuti bafumuke, abene batikulwagha ulusekelo ulwa bwanaloli. Nalinga bikughelaghela ukuti baye nu bumi ubununu loli utubalilo twingi, bikwipesya bene. (Luka 9:25) Tukumanyila isi ukufuma kukifwanikisyo ikya Mwalafyale Solomoni.—Rom. 15:4.

14. Ngimba mubaghile ukumanyilako isyafiki pa isi syalimbonekile Solomoni?

¹⁴ Solomoni, ali mundu yumo uyu ali nkabi fiyo ukukinda abandu bosa aba baliko. Umwene ayobile ukuti: ‘Njeghe nafyo ifyakwisekesya, nukuti mbwaghanie muno ubwikyele buyilile.’ (Ndumbi. 2:1-10) Solomoni ayengile inyumba nyingi, atendekisye ungunda ughu wali nnunu fiyo kangi ali na mapaki, umwene afyanisyagha ukubomba kilikyosa iki alondagha pa bumi bwake. Ngimba isi syalimpangisye ukuti ikutisiweghe na ifi alinafyo nukuya nulusekelo pa bumi bwake? Bo Solomoni aketile fyosa ifi abombile pa bumi bwake, umwene atile: ‘Ndinkusinong’ona syosa isi nabombile . . . , Loli ndinkwagha ukuti sitikumba nafimo . . . Ndinkwagha ukuti mukayamo nafimo, fyosa fyali fya itolo.’ (Ndumbi. 2:11) Ngimba kimanyilo kiliku ikyakulondiwa fiyo iki mukumanyilako ukufuma kwa Solomoni?

15. Nongwa yafiki ulwitiko lwakulondiwa kangi tukusayiwa bulebule bo muno ilemba lya Salimo 32:8 likuyobela?

¹⁵ Abandu bamo pa bumi bwabo bikumanyila ifindu panyuma pakuti bonangile nukwaghana nindamyo. Loli Yehova atikulonda ukuti isi syo sibombiweghe kumyinu. Umwene ikulonda ukuti mumpilikileghe kangi mungindikeghe. Ukuti mubombe isi, mukulondiwa ukuya nulwitiko myake, kangi mukabaghila ukwilumbusya nifyakusala ifi mukulonda pa bumi bwinu panongwa ya lwitiko lwinu. Yehova akabaghila ukwibwa ‘ulughano lwinu ulu mukunangisya panongwa ya ngamu yake.’ (Hib. 6:10) Mukulondiwa ukwiyipa fiyo kwa Yehova ukuti ulwitiko lwinu luye lwamaka. Isi sikuya pakubatula ukuti musaleghe kanunu ifyakubomba pa bumi bwinu kangi mukuya pakuketa ukuti Tata winu wakumwanya syo isi ikuhoboka nasyo.—Belenga Salimo 32:8.

16. Nongwa yafiki tukulondiwa ukubuketa ubwabuke ukuya bwakulondiwa fiyo kangi ngimba tubaghile ukububombesyela bulebule mwamahala?

¹⁶ Pauli alembile ukuti: ‘Lelo apa linga alipo mbepo wa Yehova, po bulipo ubwabuke’. (2 Kor. 3:17) Yehova abughanile ubwabuke, kangi abapelile ukuti numwe muyeghe babuke. Loli umwene ikulonda ukuti ubwabuke bwinu mububombeleghe  mwamahala munjila iyi yibaghile ukubafighilila. Lumo abamanyani binu bighanile fiyo ukuketelela ifithuzi fyamwiko, ukubomba ifyabulowe, ukubomba ifyakuhobosya ifi fibaghile ukubabika mu ndamyo pamo bikunwa imikota iyakonanga ubongo nukunwa fiyo ubwalwa. Pabwandilo, linga umundu ikubomba ifindu bo ifi, fibaghile ukuboneka ukuya finunu loli utubalilo twingi fikuya nifyakukongapo ifibibi bo ububine, ni nifwa kangi kukuya kukafu ukuti ufileke. (Gal. 6:7, 8) Abalumyana na balindwana aba bikubomba ifindu ifi babaghile ukuteta ukuti bali nubwabuke loli bukaya bwabuke.—Titi 3:3.

17, 18. (a) Ngimba ukumpilikila Kyala, kukututula bulebule ukuti tusaleghe kanunu ifyakubomba pa bumi bwitu? (b) Mo munjila yiliku iyi Adamu na Eva bali nubwabuke ubununu ukukinda ubu abandu bali nabo amasiku agha?

¹⁷ Mwakongelelapo, ukumpilikila Yehova kwakulondiwa fiyo pa bumi bwitu. Linga tukumpilikila Kyala tukuya nu bumi ubununu kangi isi sikututula ukuti tusaleghe kanunu ifyakubomba. (Sal. 19:7-11) Kangi isi sibaghile ukututula ukuti tubombesyeleghe kanunu ubwabuke bwitu. Yehova afingile ukuti mwalululu ikuya pakubapa ababombi bake abasubiliwa ubwabuke ubununu, ubu Ibaibolo likuti “ubwabuke ubwa bukulumba bwa bana ba Kyala.”—Rom. 8:21.

¹⁸ Ubu bo bwabuke ubu Adamu na Eva bahobokagha nabo. Bo bali mungunda wa Edeni, Kyala ababulile ikindu kimokyene ukuti bangabombagha. Umwene ababulile ukuti bangalyagha umpiki ghumowene uwa seke. (Bwa. 2:9, 17) Ngimba mukuketa ukuti Kyala akabinong’onile kangi abapele ululaghilo ulukafu ulu bakabaghile ukufwanisya? Hayi. Inong’onela isya bandu aba bikubika indaghilo nyingi ingafu mwakubafimbilisya abangi ukuti basikongeghe. Loli Yehova alimpele Adamu na Eva ululaghilo lumolwene ulupepe.

19. Ngimba Yehova na Yesu bikutumanyisya isyafiki isi sibaghile ukututula ukuti tuye nubwabuke ubununu?

¹⁹ Yehova ikubomba ifindu nuswe mu njila ya mahala. M’malo mwakutupa indaghilo ingafu, umwene ikutumanyisya mbololo ukuti tupilikileghe indaghilo syake isya lughano. Kangi ikutumanyisya ukuti twikaleghe ukufwana ni fundo syake mwakuleka ukubomba imbibi. (Rom. 12:9) Pabufumusi bwake ubwa Pakyamba, Yesu atutulile ukuti tumanye inongwa iyi abandu bikubombela imbibi. (Mat. 5:27, 28) Kangi nkisu ikipya, ukuya Mwalafyale wa Bunyafyale bwa Kyala, Yesu isakukindilila ukutumanyisya ukuti tuketeghe ifindu ifinunu ni fibibi bo muno umwene ikufiketela. (Hib. 1:9) Yesu isakupangisya ukuti tuye na minong’ono nu mbili ungolofu. Inong’onela muno sisakuyila, tutisakugheliwagha ukuti tubombe ifindu ifibibi pamo ukutamiwa panongwa ya butulanongwa. Ukufuma apo twisakuhobokagha nu “bwabuke ubukulumba” ubu Yehova afingile.

20. (a) Ngimba Kyala ikubombesyela bulebule ubwabuke bwake? (b) Ngimba mubaghile ukunkonga bulebule?

²⁰ Mope nkisu ikipya ubwabuke bwitu bwisakuyagha nu mpaka. Munjila yiliku? Akabalilo kosa tukwisa kulondiwagha ukuti tusakasiweghe nulughano lwa Kyala na bangi. Linga tuli nulughano, ko kuti tukunkonga Yehova. Nalinga Yehova ali nubwabuke bosa loli umwene ikusala ulughano ukuti lo lulongosyeghe pa kilikyosa iki ikulonda ukubomba, ukongelelapo munjila iyi ikubombela ifindu nuswe. (1 Yoh. 4:7, 8) Syakupilikiwa ukuyoba ukuti tubaghile ukusala kanunu ifyakubomba pene linga tukunkonga Kyala.

21. (a) Ngimba Davidi alipilike bulebule pa isi Yehova alimbombile? (b) Ngimba tukwisa kuyobesania isyafiki mu nkhani iya pa nkyeni?

²¹ Ngimba mukundaghisya “ifindu ifinunu” fyosa ifi Yehova abapele, bo ifyakulya fya mwambepo, abamanyani abanunu, ubwighane bwakumbombela Kyala, ulusubilo lwa bwabuke ubununu ubwa nkyeni kangi nifyabupe ifinunu ifingi? (Sal. 103:5) Mubaghile ukwipilika bo muno alipilikile Davidi apa iliputile ukuti: “Yo uwe kunangisya injila ya bumi; nkyeni mmyako mo bulimo ulusekelo ulu lufikilepo, nkiboko kyako ikililo mo filimo ifya kusekesya bwila na bwila.’ (Sal. 16:11) Inkhani ya pa nkyeni, tukwisa kumanyila nyingi ukufuma pilemba lya Salimo 16. Isi sikuya pakubatula ukuketa muno mubaghile ukubombela ukuti muye nubumi ubununu.