1-2. (a) Ukufwana na Baefesi 6:16, nongwa yafiki tukulondiwa ukuya “ningulu ya lwitiko”? (b) Ngimba malalusyo ghaliku agha tukuya pakuyobesania?

NGIMBA muli “ningulu ya lwitiko”? (Belenga Baefesi 6:16.) Kisita kukayika muli nayo. Ukufwana itolo ningulu iyi yikufighilila umbili ghosa, ulwitiko lwitu lope lukutufighilila ku findu ifibibi ifya nkisu iki bo ifyabulowe, ifyankhaza ni findu fyosa ifi fitikukolelana nifundo sya Kyala.

² Panongwa yakuti, tukwikala “mmasiku aghakubumalikisyo,” ulwitiko lwitu lukuya pakukindilila ukugheliwa. (2 Tim. 3:1) Ngimba mubaghile ukuyimanyisya bulebule ingulu yinu ya lwitiko ukuti yikindilile ukuya ya maka? Kangi ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti mukindilileghe ukuyifighilila ingulu yinu? Isagha tuyobesanie amaansala gha malalusyo agha.

3. Ngimba abasilikali babombagha isyafiki ningulu syabo, kangi nongwa yafiki?

³ Nkabalilo kakunyuma, utubalilo twingi abasilikali bayagha ningulu isi syayagha nifipapa. Abene bapakagha amafuta ingulu ukuti singonangikagha kangi ukuti ifyela fyake fingayagha ningami. Linga unsilikali asyaghenie ukuti ingulu yake yikaya kanunu, umwene aketesyagha ukuti yiye kanunu ukuti akabalilo kalikosa itendekesye ukubuka ku ubwite. Ngimba ikifwanikisyo iki kikukolelana bulebule ningulu yinu?

4. Nongwa yafiki mukulondiwa ukuyimanya kanunu ingulu yinu ya lwitiko, kangi mubaghile ukubomba bulebule isi?

⁴ Mwakufwana itolo na basilikali aba nkabalilo kakunyuma, nanumwe mukulondiwa ukufighilila ingulu yinu ya lwitiko  ukuti akabalilo kosa mwitendekesyeghe ukulwa ubwite. Pakuya Bakristu, tukulondiwa ukulwa ubwite ubwakulimbana na balughu bitu ukongelelapo imbepo inyali. (Ef. 6:10-12) Akayapo nayumo uyu abaghile ukufighilila ingulu yinu ya lwitiko. Ngimba mubaghile ukusubila bulebule ukuti ulwitiko lwinu lukuya pakuya lwamaka linga mukugheliwa? Ikyakwanda, mukulondiwa ukwiputa kwa Kyala ukuti abatule. Ukufuma apo mukulondiwa ukukonga amasyu gha Kyala ukuti ghabatule. (Hib. 4:12) Ibaibolo likuti: ‘Ulusubilo lwako losa luyeghe mwa Yehova, kangi komma ukusubila mbumanyi bwako.’ (Mbu. 3:5, 6) Inong’onela ifyakubombiwa ifi fibombiwe mwalululu pabumi bwinu na isi mwabombile. Mwakifwanikisyo, ngimba mwaghenepo nindamyo ya ndalama? Ngimba mwakumbukile ulufingo lwa Yehova ulwa pa Bahiburi 13:5 ulu lukuti: ‘Ndisakukulekagha kangi ndisakukutaghagha’? Ngimba ulufingo ulu lwabapele ulusubilo ulwakuti Yehova ikuya pakubatula? Linga mo siyilile, isi sikunangisya ukuti mukukindilila ukufighilila kanunu ingulu yinu ya lwitiko.

5. Ngimba mubaghile ukumanya isyafiki linga mukufighilila ulwitiko lwinu?

⁵ Mubaghile ukuswigha na isi musyaghile linga mukufighilila kanunu ulwitiko lwinu. Mubaghile ukuketa ifindu ifibibi ifi mwabombagha kunyuma kisita kumanya. Mwakifwanikisyo, mubaghile ukumanya ukuti aminong’ono amabibi, ubutungulu kangi nukuwa amaka fyonangagha ulwitiko lwinu. Linga isi syo syabombiwagha kumyinu, ngimba mubaghile ukufighilila bulebule ulwitiko lwinu ukuti lungonangikagha?

6. Ngimba minong’ono ghamo ghaliku agha manunu?

⁶ Aminong’ono ghamo manunu. Mwakifwanikisyo, syakulondiwa fiyo kumyitu ukuti tunhobosyeghe Yehova na Yesu. (1 Kor. 7:32) Linga tubombile ubutulanongwa ubunywamu, tukutamiwa fiyo naminong’ono ukuti tuye kangi pabumanyani na Kyala. (Sal. 38:18) Tukuya kangi naminong’ono linga tukulonda ukuti tunhobosye umwinitu uwa mbweghi nukubapwelelela aba mumbumba yitu ukongelelapo Abakristu abinitu.—1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28.

7. Ukufwana na Isya Mbupingamu 29:25, nongwa yafiki tutikulondiwa ukutila abandu?

⁷ Munjila iyingi, aminong’ono amabibi ghabaghile ukonanga ulwitiko lwitu. Mwakifwanikisyo, tubaghile ukukindilila ukutamiwa naminong’ono ukufwana namuno tubaghile ukufyaghila ifyakulya nimyenda iyakufwala. (Mat. 6:31, 32) Ukuti tumalane nindamyo iyi, tubaghile ukwanda ukwiyipa fiyo ukuti tufyaghe ifindu ifyakumbili. Tubaghile ukwanda ukusighana fiyo indalama. Linga twitikisye isi ukuti sibombiwe, ulwitiko lwitu lubaghile ukuya lupepe kangi tubaghile ukonanga ubumanyani bwitu na Yehova. (Mar. 4:19; 1 Tim. 6:10) Lumo tubaghile ukwanda ukutamiwa fiyo naminong’ono namuno abangi bikutuketela. Tubaghile ukwanda ukutila, ukutukiwa pamo ukufwimiwa na bandu ukukinda ukunhobosya Yehova. Ukuti twifighilile, tukulondiwa ukunsuma Yehova ukuti atupe ulwitiko namaka ukuti tungagheliwagha.—Belenga Isya Mbupingamu 29:25; Luka 17:5.

8. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ni nkhani isyabutungulu?

⁸ Setano, “uwise wa butungulu,” ikubombela abandu aba bali pasi pamyake ukuti bafumusyeghe isyabutungulu isyakufwana na Yehova na babombi bake. (Yoh. 8:44) Mwakifwanikisyo, abakususya bikuyoba isyabutungulu kangi bikuyoba ifindu ifibibi ifyakufwana nigulu lya Yehova pa mawebusayiti, pa TV kangi na munjila isingi. Ubutungulu bosa ubu yo “mitipulo ya moto” iyi yikufuma kwa Setano. (Ef. 6:16) Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki linga yumo andile ukutubula isyabutungulu bo ubu? Tukaneghe ukupilikisya! Nongwa yafiki? Panongwa yakuti tuli nulwitiko mwa Yehova  kangi tukubasubila fiyo abakamu na balumbu bitu. Kangi, tutikukolelana nabo aba bikususya. Tutikwitikisya umundu aliwesa pamo ikindu kilikyosa ukongelelapo ukumanya nyingi isyakufwana na isi bikuyoba.

9. Ngimba ukuwa amaka kubaghile ukutupalamasya bulebule?

⁹ Ukuwa amaka kubaghile ukonanga ulwitiko lwitu. Tukabaghila ukwepuka ku ndamyo isi tukwaghana nasyo. Loli tutikulondiwa ukwinong’onela fiyo isya ndamyo syitu akabalilo kosa. Linga tukwinong’onela fiyo isya ndamyo, tubaghile ukwibwa ifindu ifinunu ifi Yehova afingile kumyitu. (Ubuset. 21:3, 4) Panongwa yakuwa amaka tubaghile ukuleka ukumbombela Yehova. (Mbu. 24:10) Isi sitikulondiwa ukubombiwa kumyitu.

10. Ngimba tukumanyilako isyafiki isyakufwana na kalata uyu umulumbu yumo alembile?

¹⁰ Inong’onela isya muno umulumbu yumo uwa ku United States ikufighilila ulwitiko lwake pakabalilo aka ikumpwelelela undume wake uyu mbine fiyo. Umwene alembile kalata ku maofesi ukuti: “Utubalilo tumo indamyo iyi yikutupangisya ukuti tutamiweghe naminong’ono, loli ulusubilo lwitu lwamaka. Tukundaghisya fiyo pa kilikyosa iki Yehova ikutupa ukuti tukasye ulwitiko lwitu. Tukulondiwa naloli ubulongosi ubu nukukasiwa. Bukututula ukuti tukindilileghe ukumbombela Yehova nukwifimbilisya ku ndamyo isi Setano ikupangisya ukuti tuwe amaka.” Tukumanyilako ku isi umulumbu uyu ayobile ukuti tubaghile ukumalana nindamyo iyakuwa amaka! Bulebule? Tukumbukeghe ukuti indamyo isi tukwaghana nasyo sikufuma kwa Setano. Tusubileghe ukuti Yehova ikuya pakutusubisya. Kangi tundaghisyeghe ifyakulya ifyamwambepo ifi umwene ikutupa akabalilo kosa.

11. Ukuti tukete linga ulwitiko lwitu lwamaka, ngimba tukulondiwa ukwilalusya amalalusyo ghaliku?

¹¹ Ngimba mukuketa ukuti ingulu ya lwitiko lwinu yikulondiwa ukuya yamaka? Imyesi minandi iyi yikindilepo, ngimba mufwanisye ukwepuka ku minong’ono amabibi? Ngimba mufwanisye ukukana ukupilikisya nukulimbana na bandu abakususya ukufwana nubutungulu ubu bikufumusya? Kangi ngimba mufwanisye ukulimbana nindamyo iyakuwa amaka? Linga mo siyilile, kokuti muli nulwitiko ulununu. Loli tukulondiwa ukuya maso fiyo panongwa yakuti  Setano ali ninjila isingi isi ikughelaghela ukubombela ukuti alimbane nanuswe. Isagha tuyobesanie injila yimo.

12. Ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa linga tukwinong’onela fiyo ifindu fyakumbili?

¹² Ifindu fyakumbili fibaghile ukupangisya ukuti ulwitiko lwitu lungayagha lwamaka kangi tukabaghila ukubomba nyingi pakumbombela Yehova. Untumiwa Pauli atile: “Akayako yumo undwabwite uyu ikwikolania nisya nkisu, bo ikuti nunkyeleghe uyu ambikile pambombo.” (2 Tim. 2:4) Bwanaloli, ukuti abasilikali ba ku Roma bakitikisiwagha ukweghapo ikighaba pa malonda. Ngimba findu fiki fyabombiwagha linga unsilikali akanile ukupilikila ululaghilo ulu?

13. Nongwa yafiki unsilikali akalondiwagha ukweghapo ikighaba pa malonda?

¹³ Inong’onela ikyakubombiwa iki. Igulu lya basilikali likwitendekesya ukuti likalwe ubwite loli unsilikali yumo akayapo. Unsilikali uyu ali bize pakulisya ifyakulya ku musika. Namayolo, abanine bikwitendekesya ukufwala ifilwilo kangi bikupyasya inyubo syabo. Loli unsilikali uyu ikulisya ifyakulya ali bize ukutendekesya ifyakulya ifya kwisakulisya isiku ilyakukongapo. Isiku ilyakukongapo nulubunju, abalughu bikupangana ukuti babasambukile mwakulwa nabo. Ngimba nsilikali aliku uyu abaghile ukwitendekesya ukulwa ubwite nukunhobosya undongosya bwite? Kangi ngimba mubaghile ukuya kulubafu lwa nsilikali uyu itendekisye kanunu pamo uyu ali bize ni fyakulya ku musika?

14. Pakuya basilikali ba Kristu, ngimba ikindu ikyakulondiwa fiyo kyo kiliku?

¹⁴ Uswe tufwene itolo na basilikali abanunu. Ikindu ikyakulondiwa fiyo kumyitu ko kubahobosya abalongosi bitu abakulumba, Yehova na Kristu. Iki kyo kindu kyakulondiwa fiyo ukukinda ikindu kilikyosa iki tubaghile ukubomba nkisu kya Setano iki. Tukulondiwa ukuya nakabalilo namaka ukuti tumbombeleghe Yehova nukukindilila ukuya ningulu ya lwitiko ifi fyo filwilo fyamwambepo ifyakufuma kwa Yehova.

15. Ngimba Pauli ikutusoka isyafiki, kangi nongwa yafiki?

¹⁵ Utubalilo tosa tukulondiwa ukuya maso! Nongwa yafiki? Untumiwa Pauli ikutusoka ukuti, ‘aba bikulonda ukuya bakabi’ bikuya ‘pakupaghukamo ndwitiko.’ (1 Tim. 6:9, 10) Amasyu aghakuti “ukupaghukamo” ghikunangisya ukuti  tubaghile ukwanda ukwinong’onela fiyo ifindu ifi fikaya fyakulondiwa kumyitu. Tubaghile ukwanda ukuya “nifinyonywa fi fingi ifya itolo.” Loli tukumbukileghe ukuti Setano ikubombela ifinyonywa ifi ukuti onange ulwitiko lwitu.

16. Ngimba inkhani iyi yili pa Marko 10:17-22 yikuya pakutupangisya ukuti twinong’onele amalalusyo ghaliku?

¹⁶ Tufwanikisye ukuti tuli nindalama isyakufwana ukuti tule ifindu ifi tukulonda. Ngimba tukonanga indalama mwakula ifindu ifi fikaya fyakulondiwa? Hayi. Isagha twinong’onele isya malalusyo agha: Nalinga ukuti tubaghile ukufwanisya ukula ikindu kimo, ngimba tuli nakabalilo namaka aghakubombela nukutendekesya ikindu iki tukulonda ukula? Kangi ngimba tukuya pakwanda ukufighana fiyo ifindu ifyakumbili? Ngimba ifindu ifyakumbili fikuya pakutupangisya ukuti tubombe bo uwakilumyana uyu akanile bo Yesu ankolile ukuti abombe nyingi mwakumbombela Kyala? (Belenga Marko 10:17-22.) Syakuhobosya fiyo kumyitu ukwikala ubumi ubusita kulonda ifindu fingi nukubombela kanunu akabalilo namaka ghitu mwakubomba ubwighane bwa Kyala!

17. Ngimba tutikulondiwa ukwibwa ifindu fiki?

¹⁷ Tutikulondiwa ukwibwa ukuti tuli pabwite kangi twitendekesyeghe ukulwa ubwite isiku  lililyosa. (Ubuset. 12:17) Abakamu na balumbu bitu bakabaghila ukutupimbila ingulu yitu ya lwitiko. Tukulondiwa ukukindilila ukuya nulwitiko lwamaka.

18. Nongwa yafiki abasilikali nkabalilo kakunyuma balondiwagha ukukindilila ukufighilila ingulu syabo?

¹⁸ Nkabalilo kakunyuma, unsilikali aghindikiwagha fiyo linga ikunangisya ubukifu pakabalilo ka bwite. Loli ayagha nisoni linga ikubuka ku kaya kisita ngulu yake. Uwakufufuza yumo uwa ku Roma Tacitus alembile ukuti: “Linga unsilikali ayilekile ingulu yake ku bwite, syanangisyagha ukuti akaya nulughindiko.” Yonongwa yake abasilikali balondiwagha ukukindilila ukufighilila ingulu syabo.

19. Ngimba tubaghile ukukindilila bulebule ukufighilila ingulu yitu ya lwitiko?

¹⁹ Tukukindilila ukufighilila ingulu yitu ya lwitiko mwakwaghiwapo pangomano akabalilo kosa nukufumusya isyakufwana ningamu ya Yehova nu Bunyafyale bwake ku bangi. (Hib. 10:23-25) Mwakongelelapo, tukubelenga amasyu gha Kyala isiku lililyosa nukwiputa kwa Yehova ukuti atutule ukukindilila ukukonga ubulongosi bwake pabumi bwitu. (2 Tim. 3:16, 17) Kangi kikayapo ikilwilo iki Setano ikubombela iki kibaghile ukutufulasya. (Yes. 54:17) “Ingulu yitu ya lwitiko” yikuya pakutufighilila. Tukuya pakukindilila ukubombela pampene mwabukifu na bakamu na balumbu bitu. Tukuya pakutola ubwite ubu tukulwa isiku lililyosa nukukindilila ukuya nulwitiko lwamaka, kangi ikindu ikyakulondiwa fiyo twisakuya kulubafu lwa Yesu pakabalilo aka isakutola ubwite ubu isakulwa na Setano na bandu bake.—Ubuset. 17:14; 20:10.