1-2. (a) Nongwa yafiki aba beghene mwalululu bikulondiwa ukunsubila Yehova? (Salimo 37:3, 4) (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

NGIMBA muli pipi ukwingila mbweghi, pamo mweghene mwalululu? Linga mo siyilile, kisita kukayika mukughulila ukuhoboka nu mundu uyu munganile fiyo. Bwanaloli ukuti akabalilo kosa ubweghi bukaya bupepe. Kangi aba beghene mwalululu bikulondiwa ukuya nifyakusala ifyakulondiwa fiyo. Isi mukubomba linga mukwaghana ni ndamyo kangi na isi mukusala ukubomba sikuya pakubatula ukuti mukindilileghe ukuya balusekelo kwa fyinja fingi. Linga mukunsubila Yehova, mukuya pakusala mwamahala ifyakubomba, ubweghi bwinu bukuya pakuya bwamaka kangi mukuya pakuya balusekelo. Linga mutikukonga ubulongosi bwa Kyala, mukuya pakwaghana ni ndamyo mbweghi bwinu kangi mutikuya pakuya balusekelo.​—Belenga Salimo 37:3, 4.

² Nalinga ukuti inkhani iyi yikulingania fiyo isya aba beghene mwalululu, loli yikuya pakulingania kangi indamyo isi aba bali mbweghi bikwaghana nasyo. Yikuya pakulingania kangi isi tubaghile ukumanyilako ku banyambala na bakikulu abasubiliwa aba nkabalilo kakunyuma. Ififwanikisyo fya mu Baibolo ifi, fikutumanyisya isi tubaghile ukukonga pa bumi bwitu ukongelelapo na mu mbumba yitu. Tukuya pakuketa kangi isi tubaghile ukumanyilako ku mbumba isya masiku agha.

3-4. Ngimba ndamyo siliku isi aba beghene mwalululu babaghile ukwaghana nasyo?

³ Abandu bamo babaghile ukubakasya aba beghene mwalululu ukuti bikaleghe ubumi bwakufwana na muno abangi bikwikalila amasiku agha. Mwakifwanikisyo, abapapi na bakamu aba ku mbili babaghile ukubafimbilisya aba bali pabweghi ukuti bapape abana mwanakalinga. Pamo abamanyani na bandu aba mu mbumba babaghile ukubakasya aba beghene mwalululu ukuti bule inyumba ni findu ifingi ukuti bikaleghe ubumi ubununu.

⁴ Linga aba beghene bakaya maso, babagile ukuya ningongole nyingi. Unkikulu nu nyambala babaghile ukwanda ukubomba imbombo akabalilo akatali ukuti baghomole ingongole. Imbombo yakumbili yibaghile ukubamalila akabalilo, isi sibaghile ukubapangisya ukuti batoliweghe ukumanyila Ibaibolo kwa pamwene, kwa pambumba nukwingila mu bufumusi. Kangi babaghile ukwanda ukutoliwa ukufika pangomano panongwa yakubomba fiyo imbombo ukuti basyaghe indalama nyingi. Ifyakukongapo fyake, abene bakabaghila ukuhoboka pakumbombela Yehova.

5. Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Klaus na Marisa?

⁵ Ififwanikisyo fingi fikunangisya ukuti linga tukubika ifindu ifyakumbili pa malo aghakwanda pa bumi bwitu, tutikuya balusekelo. Keta isi Klaus na Marisa aba bali pabweghi bamanyilepo. * Bo beghene itolo, bosa babombagha imbombo akabalilo kosa ukuti baye nindalama kangi katundu mwingi. Loli abene bakahobokagha. Klaus atile: “Twali ni findu fingi ifi twalondagha pa bumi bwitu loli tukali nubwighane ubwakumbombela Yehova. Ukuyoba ubwanaloli, tukahobokagha pa bumi bwitu kangi twatamiwagha fiyo na minong’ono.” Lumo nanumwe muketile ukuti ukwiyipa fiyo ukuti tufyaghe ifindu fingi ifyakumbili, kukupangisya ukuti tungikutisiwagha. Linga mo siyilile, tungawagha amaka. Ukwinong’onela ififwanikisyo ifinunu ifya bangi kubaghile ukututula ukuti tuchenje pa bumi bwitu. Ikyakwanda, isagha tuyobesanie isi abanyambala babaghile ukumanyilako kwa Mwalafyale Yehoshafati.

6. Ukufwana na Isya Mbupingamu 3:5, 6 ngimba Mwalafyale Yehoshafati abombile bulebule bo aghene ni ndamyo?

⁶ Mwe banyambala, ngimba utubalilo tumo mukwaghana ni ndamyo panongwa ya budindo bwinu? Linga mo muno siyilile, mubaghile ukusayiwa fiyo nikifwanikisyo kya Mwalafyale Yehoshafati. Pakuya mwalafyale, Yehoshafati ali nu budindo ubwa kukifighilila ikisu. Ngimba umwene abombile isyafiki ukuti afwanisye ubudindo ubu ali nabo? Yehoshafati abombile syosa isi abaghile ukufwanisya ukuti abafighilile abandu bake. Umwene afighilile utwaya twa ku Yuda nukubabungania  abasilikali abakukinda 1,160,000. (2 Syambu. 17:12-19) Bo akabalilo kakindilepo, Yehoshafati alyaghene ni ndamyo inywamu fiyo. Ikilundilo kya basilikali aba ku Amoni, Moabu, kangi abandu ba mfyamba fya Seyiri balintetemisye umwene, imbumba yake na bandu bake. (2 Syambu. 20:1, 2) Ngimba Yehoshafati abombile isyafiki? Umwene alinsumile Yehova ukuti antule. Isi sikukolelana nu bulongosi ubu buli pa Isya Mbupingamu 3:5, 6. (Belenga.) Ulwiputo lwakwiyisya ulwa Yehoshafati, ulu luli pa 2 Syambukulu 20:5-12, lukunangisya ulusubilo ulu ali nalo kwa Tata wake wa kumwanya. Ngimba Yehova alyamwile bulebule ulwiputo lwa Yehoshafati?

7. Ngimba Yehova alyamwile bulebule ulwiputo lwa Yehoshafati?

⁷ Yehova ayobile na Yehoshafati ukwendela mu Nnyalevi uyu ingamu yake ali yo Yahazieli. Yehova atile: ‘Umwe loli mukaye mbuyo bwinu mukaketeghe, mukwakwagha Yehova ikubapa umwe ubupoki.’ (2 Syambu. 20:13-17) Iyi yikali yo njila inunu iyi balwilagha ubwite. Ubulongosi ubu bukafumile ku bandu loli bwafumile kwa Yehova. Panongwa ya kunsubila Kyala, Yehoshafati apilikile ubulongosi ubu Yehova alimpele. Bo babukile pakwaghana na balughu, umwene alongolile pa nkyeni pa basilikali bake, komma abasilikali aba bamenye ukulwa ubwite loli aba bapimbagha ifilwilo. Yehova alintulile Yehoshafati kangi umwene atolile ubwite.​—2 Syambu. 20:18-23.

8. Ngimba abanyambala babaghile ukumanyilako isyafiki kwa Yehoshafati?

⁸ Mwe banyambala, mubaghile ukumanyilako ku kifwanikisyo kya Yehoshafati. Muli nubudindo ubwakupwelelela imbumba yinu, yonongwa yake mukwiyipa fiyo ukuti muyifighilile nu kuyitula imbumba yinu. Linga mwaghene ni ndamyo, lumo mubaghile ukwinong’ona ukuti mukuya pakumalana nasyo pa mwibene. Loli mutikulondiwa ukwisubila mwibene. M’malo mwake, mwiputeghe kwa Yehova ukuti abatule. Mwakongelelapo, mwiputeghe nu nkasi winu akabalilo kosa. Musumeghe ubulongosi kwa Yehova mwakubelenga Ibaibolo na mabuku agha igulu lya Yehova likutupa nu kukonga ubulongosi bwa Kyala. Abandu bamo bakabaghila ukukolelana ni fundo sya mu Baibolo isi mukukonga kangi abene babaghile ukubayoba ukuti muli bakonyofu. Abene babaghile ukuyoba ukuti indalama ni findu ifi mubaghile ukula fikuya pakubafighilila fiyo pa mbumba yinu. Loli mukulondiwa ukukumbukila ikifwanikisyo kya Yehoshafati. Umwene ansubilagha fiyo Yehova kangi anangisye isi mu fyakubomba fyake. Yehova akalindekile unnyambala unsubiliwa uyu kangi atikuya pakubaleka nanumwe. (Sal. 37:28; Hib. 13:5) Ngimba findu filiku ifingi ifi aba beghene babaghile ukubomba ukuti bayeghe balusekelo?

9. Ngimba tubaghile ukuyoba isyafiki isyakufwana nu nsololi Yesaya nu nkasi wake?

⁹ Ikindu iki kyali kyakulondiwa kwa Yesaya nu nkasi wake kwali ko kumbombela Yehova. Yesaya ali nsololi kangi lumo unkasi wake abombagha ububombeli bumo, panongwa yakuti akoleliwagha ukuti “unsimiki.” (Yes. 8:1-4) Yesaya nu nkasi wake babikagha ifindu fya mwambepo pa malo aghakwanda pa bumi bwabo. Abene kifwanikisyo kinunu ku aba bali pabweghi amasiku agha.

10. Ngimba ukumanyila ubusololi bwa mu Baibolo kubaghile ukubatula bulebule aba bali pabweghi ukuti biyipeghe pakumbombela Yehova?

¹⁰ Amasiku agha, aba bali pabweghi babaghile ukunkonga Yesaya nu nkasi wake mwakwiyipa  fiyo pakumbombela Yehova. Abene babaghile ukukasya ulusubilo lwabo mwa Yehova mwakumanyila pampene ubusololi bwa mu Baibolo nu kuketa muno bukufwanisiwa. (Titi 1:2) Babaghile ukwinong’onela isi babaghile ukubomba ukuti ubusololi bumo ubwa mu Baibolo bufwanisiwe. Mwakifwanikisyo, babaghile ukutulapo ukufwanisya ubusololi bwa Yesu ubwakuti amasyu amanunu ghisakufumusiwagha pa kisu kyosa bo ubumalikisyo bukali ukufika. (Mat. 24:14) Linga aba bali pabweghi bikutulapo ukuti ubusololi bwa mu Baibolo bufwanisiwe, sikuya pakubatula ukuti babombe nyingi pakumbombela Yehova.

11. Ngimba Prisila na Akwila bafwanisye ukubomba isyafiki, kangi nongwa yafiki?

¹¹ Aba beghene mwalululu babaghile ukumanyilako kwa Prisila na Akwila, imbumba iya Chiyuda iyi yikalagha mu tawuni ya Roma. Abene bapilike isyakufwana na masyu amanunu ukufuma kwa Yesu nukwipela ukuya Bakristu. Kisita kukayika, abene bali bakwikutisiwa pa bumi bwabo. Loli ubumi bwabo bwachenjile mwanakalinga bo Unkulumba wa Baroma Klaudiya abikile ululaghilo ulwakuti Abayuda bosa basokeko ku Roma. Inong’onela muno Akwila na Prisila balipilikile. Abene balondiwagha ukukaleka akaya aka balisibile, ukwakughagha amalo aghangi nukwakwanda kangi ibizinesi iyakupanga amahema. Ngimba isi syabapangisye ukuti baleke ukumbombela Yehova? Mummenye kale ansala uwa ilalusyo ili. Bo bali kukaya kabo akapya ku Korinti, Akwila na Prisila balyandile ukutula nkipanga kangi batulanagha nuntumiwa Pauli ukubakasya abakamu na balumbu. Bo akabalilo kakindilepo, babukile ku matawuni aghangi kuno kwalondiwagha ubutuli bwingi ubwa bafumusi. (Imbo. 18:18-21; Rom. 16:3-5) Abene biyipagha fiyo kangi bahobokagha pa bumi bwabo.

12. Nongwa yafiki aba beghene bikulondiwa ukuya nubwighane ubwakumbombela Yehova?

¹² Amasiku agha, aba bali pabweghi babaghile ukunkonga Prisila na Akwila mwakubika ifindu fya Bunyafyale pa malo aghakwanda. Akabalilo akanunu aka bikulondiwa ukuyobesania isyakufwana nu bwighane bwabo po pakabalilo aka bali pakibwezi. Linga aba  bali pabweghi basalile ukumbombela Yehova nu kwiyipa ukufwanisya isi basalile, bikuketa muno Yehova ikubatulila pa bumi bwabo. (Ndumbi. 4:9, 12) Inong’onela isi Russell na Elizabeth balyaghene nasyo. Russell atile, “Bo tuli pakibwezi, twayobesenie isi twalondagha ukwisa kubomba pakumbombela Yehova.” Elizabeth atile, “Twayobesenie isi ukuti linga twisakusala ifyakubomba tusafwanisyeghe kisita ndamyo nayimo.” Isi Russell na Elizabeth basalile, syabatulile ukuti babuke ku Micronesia ukuti bakabombeghe ububombeli kuno kwalondiwagha abafumusi bingi.

13. Ukufwana na Salimo 28:7, ngimba findu fiki fikuya pakubombiwa linga tukunsubila Yehova?

¹³ Mwakufwana itolo na Russell na Elizabeth, bingi aba bali pabweghi, basalile ukwikala ubumi ubusita kulonda ifindu fingi ukuti baye nakabalilo akakufumusya nu kumanyisya amasyu amanunu. Linga aba bali pabweghi bali nubwighane ubwakumbombela Yehova kangi bikubufwanisya, Yehova ikubasaya fiyo. Abene bikuya pakuketa muno Yehova ikubasayila kangi bikukindilila ukunsubila nukuya balusekelo.​—Belenga Salimo 28:7.

14. Ngimba untumiwa Peteri nu nkasi wake banangisye bulebule ukuti basubilagha ulufingo ulu lukwaghiwa pa Matai 6:25, 31-34?

¹⁴ Aba bali pabweghi babaghile ukumanyilako kangi ku ntumiwa Peteri nu nkasi wake. Bo kusyele imyesi 6 ukuti afwanisye ikyinja ukufuma apa alyaghene akakwanda na Yesu, untumiwa Peteri alondiwagha ukusala kanunu ifyakubomba. Peteri abombagha ibizinesi iya niswi ukuti ayipweleleleghe imbumba yake. Yonongwa yake bo Yesu ambulile Peteri ukuti ankongeghe akabalilo kosa, umwene alondiwagha ukwinong’onela tasi isya nkasi wake bo ikusala ifyakubomba. (Luka 5:1-11) Peteri asalile ukunkonga Yesu pambombo yake iyakufumusya. Umwene asalile mwamahala. Kangi tuli nulusubilo losa ukuti unkasi wake akolelene na isi asalile ukubomba. Ibaibolo likunangisya ukuti bo Yesu asyukile, unkasi wa Peteri afumusyagha na Peteri utubalilo tumo. (1 Kor. 9:5) Kisita kukayika, ikifwanikisyo kyake ikinunu pakuya nkikulu Unkristu kyantulagha Peteri linga ikubapa ubulongosi abanyambala na bakikulu Abakristu. (1 Pet. 3:1-7) Ukuyoba ubwanaloli, Peteri nu nkasi wake basubilagha fiyo isi Yehova afingile isyakuti isakubatula linga bikubika ifindu ifya Bunyafyale pa malo aghakwanda pa bumi bwabo.​—Belenga Matai 6:25, 31-34.

15. Ngimba tukumanyilako isyafiki ku isi Tiago na Esther balyaghene nasyo?

¹⁵ Linga mwikele mbweghi kwa fyinja, ngimba mubaghile ukunangisya bulebule ukuti mukulonda ukubomba nyingi pakumbombela Yehova? Injila yimo ko kukonga isi imbumba simo syabombile. Mwakifwanikisyo, mubaghile ukusyagha inkhani isyakukasya isi mu mabuku ghitu. Inkhani bo isi syalintulile Tiago na Esther, imbumba iya ku Brazil, ukuti yiye nubwighane ubwakubomba kuno kukulondiwa ubutuli bwingi. Tiago atile: “Linga tukubelenga inkhani iya muno Yehova ikubatulila ababombi bake amasiku agha, nanuswe tukulonda ukukonga ubulongosi bwa Yehova nu kuketa muno abaghile ukututulila.” Ukufuma apo babukile ku Paraguay, ukwakubomba ububombeli kukighaba iki bikuyoba injobelo ya Chipwitikizi ukufuma mu 2014. Esther atile: “Ilemba ili tulighanile fiyo lyo lya Baefesi 3:20. Utubalilo twingi, tuketile muno amasyu agha ghikufwanisiwa pakumbombela Yehova.” Mwakalata wake uwakubuka ku Bakristu ba ku Efesi, Pauli afingile ukuti Yehova abaghile  ukutupa ifindu fingi ukukinda ifi tunsumile. Utubalilo twingi, ulufingo ulu lukufwanisiwa.

16. Ngimba aba beghene mwalululu babaghile ukusuma kughu ubulongosi ubwa muno babaghile ukufwanisyila ubwighane bwabo?

¹⁶ Amasiku agha, aba beghene mwalululu babaghile ukumanyilako ku isi bamo aba bansubilagha fiyo Yehova balyaghene nasyo. Bamo babaghile ukuti babombile ububombeli ubwa kabalilo kosa kwa fyinja fingi. Mubasumeghe ukuti babatule linga mukulonda ukufwanisya ubwighane bwinu. Iyi yo njila yimo iyakunangisya ukuti mukunsubila Yehova. (Mbu. 22:17, 19) Abakulumba bope babaghile ukubatula aba beghene mwalululu ukuti baye nubwighane ubwakumbombela Yehova nukubufwanisya.

17. Ngimba findu fiki fyabombiwe kwa Klaus na Marisa, kangi tukumanyilako isyafiki ku isi balyaghene nasyo?

¹⁷ Utubalilo tumo tubaghile ukulonda ukuti tubombe nyingi pakumbombela Yehova bo muno uswe twalondelagha, loli umwene abaghile ukututula ukumbombela mu njila iyingi. Isi syo syabombiwe kwa Klaus na Marisa, aba tubayobile pabwandilo. Bo bikele mbweghi kwa fyinja fitatu, basamile kukaya kabo ukuti bakatulepo pambombo iyakuyenga ku ofesi ya ku Finland. Loli abene basyaghenie ukuti batikuya pakubitikisya ukwikala kula kwa myesi iyakukinda 6. Pakwanda basulumenie fiyo. Loli bo akabalilo kakindilepo, babakolile ukuti bakingile isukulu iyakumanyisya injobelo ya Chiarabic kangi lino bikuhoboka ukubomba ububombeli mu njobelo ya Chiarabic ku kisu ikingi. Marisa ikukumbukila isi syabombiwe, umwene atile: “Nali nubogha fiyo ukubomba ikindu iki ngabombapo loli nalondiwagha ukunsubila fiyo Yehova. Kangi ngetile muno Yehova atutulilagha akabalilo kosa mu njila iyi tukaghulilagha. Bo naghene na isi, nalyandile ukunsubila fiyo Yehova.” Mwakufwana nikifwanikisyo iki, mubaghile ukuketa ukuti Yehova ikuya pakubasaya akabalilo kosa linga mukunsubila fiyo umwene.

18. Ngimba aba bali pabweghi bikulondiwa ukubomba isyafiki ukuti bakindilile ukunsubila Yehova?

¹⁸ Ubweghi kyabupe kyakufuma kwa Yehova. (Mat. 19:5, 6) Umwene ikulonda ukuti aba bali pabweghi bahobokeghe nikyabupe iki. (Mbu. 5:18) Umwe mweghene mwalululu, mwinong’oneleghe fiyo isi mukubomba pa bumi bwinu. Ngimba mukubomba syosa isi mubaghile ukufwanisya ukuti munangisye kwa Yehova ukuti mukundaghisya ikyabupe iki abapele? Mumbuleghe Yehova ndwiputo. Mufufuzeghe M’masyu ghake ifundo isi mukulonda ukukonga. Ukufuma apo, mukongeghe ubulongosi ubu Yehova ikubapa. Mubaghile ukuya nulusubilo losa ukuti mukuya pakuya nu bumi ubununu linga mukukasya ubweghi bwinu pakumbombela Yehova.