1-2. (a) Nongwa yafiki untumiwa Pauli ayobile ukuti ulughano ko kayilo “akakulumba”? (b) Ngimba malalusyo ghaliku agha tukuya pakuyobesania?

 BO untumiwa Pauli alingenie isya lwitiko, ulusubilo kangi nulughano, pabumalilo ayobile ukuti “loli [akayilo] akakulumba muli sisisi lo lu lughano.” (1 Kor. 13:13) Nongwa yafiki Pauli ayobile isi? Nkyeni tutisakulondiwa ukuya nulwitiko mu isi Kyala afingile isyakufwana nikisu ikipya panongwa yakuti isi afingile sisakuya ukuti sifwanisiwe kale. Loli akabalilo kosa twisakulondiwa ukunangisya ulughano kwa Yehova na kubandu. Bwanaloli ukuti, ulughano lwitu kumyabo lwisakukindililagha ukukula kwa bwila na bwila.

² Panongwa yakuti akabalilo kosa twisakulondiwagha ukunangisya ulughano, lino tukuya pakuyobesania amalalusyo matatu. Ilyakwanda, nongwa yafiki tukulondiwa ukunangisania ulughano? Ilyabubili, ngimba tukunangisania bulebule ulughano? Ilyabutatu, ngimba tubaghile ukubomba bulebule ukuti tukindilile ukunangisania ulughano?

3. Ngimba fifukwa filiku ifi tukunangisania ulughano?

³ Nongwa yafiki kwakulondiwa ukunangisania ulughano? Linga tukubanangisya ulughano abakamu bitu, tukunangisya ukuti tuli Bakristu banaloli. Yesu ababulile abafundiwa bake ukuti: “Linga mukughanana po bisakubamanyagha bosa abandu ukuti muli bafundiwa bangu.” (Yoh. 13:35) Kangi linga tukunangisania ulughano, tukuya bakukolelana. Pauli ayobile ukuti ulughano “yo ngwamba yabupelelesye.” (Kolos. 3:14) Loli yilipo kangi  ifundo iyakulondiwa iyi tukulondiwa ukunangisania ulughano. Untumiwa Yohani abalembile Abakristu abinake ukuti: “Umundu uyu anganile Kyala yo anganeghe na yu wamyabo.” (1 Yoh. 4:21) Linga tukunangisania ulughano tukunangisya ukuti tunganile Kyala.

4-5. Yoba ikifwanikisyo ikya muno ulughano lwitu kwa Kyala lukukolelana namuno tukubanangisyila ulughano abakamu bitu.

⁴ Ngimba ulughano lwitu kwa Kyala lukukolelana bulebule nukubanangisya ulughano abakamu bitu? Mwakifwanikisyo, inong’onela ukukolelana uku kukuyapo pakati pandumbula yitu nutumbakasya twa mumbili. Linga dokotala ikulonda ukumanya muno indumbula yitu yikubombela, abaghile ukutukola pakiboko kyitu ukuti amanye nyingi. Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki kufundo iyi?

⁵ Mwakufwana itolo na dokotala uyu ikumanya muno indumbula yitu yikubombela linga akolile pakiboko kyitu, nanuswe tubaghile ukumanya muno ulughano lwitu kwa Kyala luyilile lwamaka mwakuketa muno tukubanangisyila ulughano abangi. Linga tuketile ukuti tukutoliwa ukubanangisya ulughano Abakristu abinitu, sibaghile ukunangisya ukuti ulughano lwitu kwa Kyala lukaya lwamaka. Loli linga akabalilo kosa tukubanangisya ulughano Abakristu abinitu, tukuya pakumanya ukuti ulughano lwitu kwa Kyala lwamaka fiyo.

6. Nongwa yafiki tukulondiwa ukuya maso linga ulughano lwitu ku bakamu bitu lukaya lwamaka? (1 Yohani 4:​7-9, 11)

⁶ Linga ulughano ku bakamu bitu lukaya lwamaka ko kuti indamyo yilipo. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti sibaghile ukupangisya ukuti ubumanyani bwitu na Yehova buye pangozi. Untumiwa Yohani alingenie kanunu ifundo iyi mwakutukumbusya ukuti: “Buno uyu linga akangana uwamyabo uyu ikumbona mmaso, yo akabaghila ukungana Kyala uyu atikumbona.” (1 Yoh. 4:20) Ngimba tukumanyilapo isyafiki? Yehova ikuhoboka nanuswe pene linga “tukughanana.”—Belenga 1 Yohani 4:​7-9, 11.

7-8. Ngimba njila simo siliku isi tubaghile ukunangisania ulughano?

⁷ Mwakwandisania, Mmasyu gha Kyala tukulwagha ululaghilo ulwakuti “tughananeghe.” (Yoh. 15:​12, 17; Rom. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yoh. 4:11) Yonongwa yake ulughano ko kayilo ka mundumbula pamo ubundu bwankati kangi nayumo uyu abaghile ukuketa isi sili mundumbula yitu. Po ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ulughano ku bakamu bitu? Tubaghile ukunangisya ukwendela mu isi tukuyoba nukubomba.

⁸ Silipo injila nyingi isi tubaghile ukunangisya ukuti tubaghanile abakamu na balumbu bitu. Isagha tukete ififwanikisyo fimo: “Umundu wesa ayobeghe ubwanaloli kunnine.” (Zeka. 8:16) “Muyeghe ndutengano mwe babo batupu.” (Mar. 9:50) “Ulwimiko lo mukindilileghe ukwimikana.” (Rom. 12:10) “Amwambililaneghe mwe babo batupu.” (Rom. 15:7) ‘Muhobokelaneghe.’ (Kolos. 3:13) “Mupokelanileghe ifitwalo finu.” (Gal. 6:2) “Amusubisanieghe.” (1 Tes. 4:18) “Muyenganeghe mwe babo batupu.” (1 Tes. 5:11) “Mwiputilanileghe.”—Yak. 5:16.

9. Nongwa yafiki ukubasubisya abangi yo njila inunu iyakunangisya ukuti tubaghanile? (Keta kangi ikithuzi.)

⁹ Isagha tuyobesanie injila yimo iyi tubaghile ukubanangisya abangi ulughano. Tukuya pakuyobesania ubulongosi bwa Pauli ubwakuti: “Amusubisanieghe.” Nongwa yafiki ukubasubisya abangi yo njila inunu iyakunangisya ukuti tubaghanile? Ukufwana ni buku limo ilya mu  Baibolo, ilisyu ilyakuti “ukusubisya” ili Pauli alibombile, likusanusya “ukuya kulubafu lwa mundu ukuti tuntule ukwifimbilisya kundamyo isyakukindanakindana.” Yonongwa yake linga tukunkasya Unkristu umwinitu uyu ikwaghana nindamyo, tukuntula ukuti akindilile ukumbombela Yehova mbusubiliwa. Linga akabalilo kosa tukunkasya unkamu pamo umulumbu witu, tukunangisya ukuti tunganile.—2 Kor. 7:​6, 7, 13.

10. Ngimba kukolelana kuliku uku kulipo pakati pakisa nulusubisyo?

¹⁰ Ukuya nikisa nukubasubisya abangi fikukolelana. Munjila yiliku? Umundu uwakisa ikubakasya abangi kangi ikughelaghela ukubatula ukuti balimbane nindamyo. Yonongwa yake linga tuli bakisa, sikututula ukuti tubasubisyeghe abangi. Keta muno Pauli afwanikisye ikisa kya Yehova nulusubisyo ulu ikutupa. Pauli ikundingania Yehova ukuya “Tata umwene kibabilisi kangi Kyala umwene lusubisyo losa.” (2 Kor. 1:3) Apa Pauli abombile amasyu aghakuti “ikibabilisi” ukulingania muno tukunangisyila ikisa ku bangi. Yonongwa yake Kyala ikuyobiwa ukuya yo, Tata umwene kibabilisi panongwa ya kisa kyake ikinywamu ku bangi.” Kangi ikisa kyake kikumpangisya ukuti atusubisyeghe “mbutolwe bwitu bosa.” (2 Kor. 1:4) Bo muno amisi agha ghikusoka pambwibwi ghikubapa ubutusyo aba bali nikyumilwa, Yehova ikubapa ubutusyo kangi ikubasubisya aba bikutamiwa. Ngimba tubaghile ukunkonga bulebule Yehova mwakubanangisya abangi ikisa nukubasubisya? Injila yimo iyi tubaghile ukubomba bo ulu ko kukusya utuyilo utununu mundumbula yitu utu tubaghile ukututula ukuti tubanangisyeghe ikisa abangi nukubasubisya. Ngimba utuyilo tumo utu to tuliku?

11. Ukufwana na Bakolosi 3:12 na 1 Peteri 3:​8, ngimba tuyilo tuliku utungi utu tukulondiwa ukukusya ukuti tubaghaneghe abangi nukubasubisya?

¹¹ Ngimba findu fiki fikuya pakututula ukuti tukindilileghe ukubanangisya abangi ulughano “nukukindilila ukusubisania” isiku lililyosa? Tukulondiwa ukukusya utuyilo utu bo ukupasikisania, ukughanana ulwa bunyamundu kangi nikibabilisi. (Belenga Bakolosi 3:12; 1 Peteri 3:8.) Ngimba utuyilo utu tubaghile ukututula bulebule? Linga tukubanangisya ikisa abakamu bitu nukubapasikisya, tukuya pakubasubisya linga baghene nindamyo. Bo muno Yesu ayobile, “isi siswile mundumbula, syo isi sikusoka nkanwa. Umundu unnunu ikusakula isi nunu muno alundike ubununu.” (Mat. 12:​34, 35) Ukubasubisya abakamu na balumbu bitu, yo njila inunu fiyo iyakubanangisyila ulughano.

12. (a) Nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukuya maso? (b) Ngimba ilalusyo liliku ili tukuya pakuyobesania?

¹² Twesa tukulonda ukuti “tughananeghe.” (1 Yoh. 4:7) Loli kwakulondiwa fiyo kumyitu ukuti tukumbukeghe isi Yesu atusokile. Umwene atile “ulughano lwa bingi lwisakutalalilagha.” (Mat. 24:12) Yesu akayobile ukuti abafundiwa bake bingi bisakuleka ukunangisania ulughano. Loli tukulondiwa ukuya maso ukuti tungasofanisiwagha nabandu ba nkisu aba batikunangisya ulughano. Bo tukwinong’onela ifundo iyi, isagha tuyobesanie ilalusyo ilyakulondiwa fiyo ilyakuti: Ngimba findu fiki fikuya pakututula ukumanya linga tubaghanile naloli abakamu bitu?

13. Ngimba findu fiki fikuya pakututula ukumanya linga tubaghanile naloli abakamu bitu?

¹³ Injila yimo iyakumanya linga tuli nulughano lwanaloli ko kuketa muno  tukubombela ifindu pabumi bwitu. (2 Kor. 8:8) Kimo mwa kindu iki akiyobile untumiwa Peteri, kyokyakuti: “Pamwanya pali syosa, mwiyumbikeghe ukughanana mwe babo batupu, namanga ulughano lukusikupikila imbibi si nyingi itolo.” (1 Pet. 4:8) Yonongwa yake isi tukubomba linga abakamu bitu bonangile pamo babombile ifindu ifi fitukalalisye, sibaghile ukututula ukumanya linga tubaghanile naloli.

14. Ukufwana na 1 Peteri 4:​8, ngimba lughano luliku ulu tukulondiwa ukuya nalo? Yoba ikifwanikisyo.

¹⁴ Isagha twinong’onele kanunu amasyu gha Peteri. Ikighaba ikyakwanda mu vesi 8 kikulingania ulughano ulu tukulondiwa ukuya nalo uku ko ‘kughanana fiyo.’ Amasyu aghakuti “mwiyumbikeghe” agha Peteri abombile, ghikusanusya “ukubalula.” Ikighaba kyabubili ikya vesi ili kikulingania isi tubaghile ukubomba panongwa yakuti tubaghanile fiyo abinitu. Ukubaghana fiyo abangi kukututula ukuti tubahobokeleghe. Tubaghile ukulingania munjila bo iyi: Tukulukola ulughano namaboko ghitu mabili, bo muno tukughukolela umwenda ughu ghubaluliwe nukukindilila ukughubalula mpaka ghukupikile komma imbibi yimoyene pamo sibili loli “imbibi si nyingi itolo.” ‘Ukukupikila’ yo  njila yimo iyakunangisya ukuhobokela. Bo muno umwenda ghukukupikilila inona, ulughano lope lubaghile ukukupikila imbibi nubusitabugholofu bwa bangi.

15. Linga tubaghanile fiyo abakamu na balumbu bitu, ngimba tukuya pakubomba isyafiki? (Bakolosi 3:13)

¹⁵ Ulughano lwitu lukulondiwa ukuya lwamaka fiyo ukuti tubahobokeleghe Abakristu abinitu linga batonangile nalinga ukuti utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu. (Belenga Bakolosi 3:13.) Linga tukubahobokela abangi, tukunangisya ukuti tubaghanile kangi tukulonda ukunhobosya Yehova. Ngimba findu fiki ifingi ifi fibaghile ukututula ukuti tubahobokeleghe abangi nukuleka ukukalala panongwa ya isi babombile?

16-17. Ngimba findu fiki ifingi ifi fibaghile ukututula ukwibwa ifindu ifibibi ifi abangi babombile? Yoba ikifwanikisyo. (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁶ Mwinong’oneleghe isya tuyilo utununu utwa bakamu na balumbu binu komma utubibi. Inong’onela ikifwanikisyo iki. Tufwanikisye ukuti muli pagulu lya bakamu na balumbu binu. Muhobwike fiyo panongwa yakwangala pampene kangi pabumalilo mukujambula ikithuzi. Lumo mujambwile ifithuzi fimo ukuti musalepo iki kisokile kanunu. Pabumalilo mujambwile ifithuzi fitatu. Loli kimo mwafithuzi ifi, musyaghenie ukuti unkamu yumo atikumwemwetela. Ngimba mubaghile ukubomba isyafiki nikithuzi iki? Mukukisosyamo panongwa yakuti muli nifithuzi ifingi fibili ifi aliwesa uyu ali pagulu ukongelelapo unkamu yula, ikumwemwetela.

 ¹⁷ Tubaghile ukufwanikisya ifithuzi ifi tukusunga nifindu ifya kunyuma ifi tukufikumbuka. Utubalilo twingi, tukukumbukila akabalilo akanunu aka twangalagha na bakamu na balumbu. Loli bule linga unkamu pamo umulumbu ayobile pamo abombile ikindu kimo ikibibi kunyuma? Ngimba mubaghile ukubomba isyafiki na isi syabombiwe kunyuma? Mukulondiwa ukwibwa ukufwana itolo namuno mukusosyela ikithuzi iki kikasoka kanunu. (Mbu. 19:11; Ef. 4:32) Tubaghile ukwibwa imbibi isi unkamu pamo umulumbu atubombile panongwa yakuti tukukumbuka akabalilo akanunu aka twangalagha nunkamu pamo umulumbu uyu. Ifi fyo findu ifinunu ifi tukulondiwa ukukumbukila nukusunga.

18. Ngimba fundo siliku isyakuyoba isya lughano isi tuyobesenie munkhani iyi?

¹⁸ Nongwa yafiki tukulondiwa ukukindilila ukunangisania ulughano? Bo muno tumanyilile, linga tukubanangisya ulughano abakamu na balumbu bitu, tukunangisya ukuti tunganile Yehova. Ngimba tukunangisya bulebule ulughano ku Bakristu abinitu? Injila yimo ko kubasubisya. Tukuya pakufwanisya “ukusubisania” linga tukunangisya ikisa ku bangi. Ngimba tubaghile ukukindilila bulebule ukunangisania ulughano? Tubaghile ukukindilila ukubahobokela abakamu bitu nalinga ukuti utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu.

19. Nongwa yafiki amasiku agha kwakulondiwa fiyo ukunangisania ulughano?

¹⁹ Nongwa yafiki amasiku agha kwakulondiwa fiyo ukunangisania ulughano? Keta ikifukwa iki Peteri ayobile. Umwene atile: “Ubumalikilo bwa tundu tosa buseghelile. Popapo lelo, . . . mwiyumikeghe ukughanana mwe babo batupu.” (1 Pet. 4:​7, 8) Bo ubumalilo bwa kisu ikibibi iki buseghelile, ngimba tubaghile ukughulila isyafiki? Pakuyoba isya bafundiwa bake, Yesu ayobile ngani ukuti: “Mwisakubengiwagha nifikolo fyosa panongwa ya ngamu yangu.” (Mat. 24:9) Ukuti tukindilile ukuya basubiliwa kwa Yehova nalinga ukuti tubengiwe, tukulondiwa ukukindilila ukuya bakukolelana. Linga tukubanangisya ulughano abakamu na balumbu bitu, Setano atikuya pakufwanisya ukutupaghula panongwa yakuti ulughano yo “ngwamba yabupelelesye.”—Kolos. 3:14; Filip. 2:​1, 2.