1. Nongwa yafiki mukubandaghisya abandu aba bikunangisya ubololo?

 TWESA tukuhoboka linga abandu bikunangisya ubololo. Tukubandaghisya bosa aba bikughulila ikindu kimo kisita kukalala. Tukundaghisya linga abangi bikutunangisya ubololo linga tubombile ifindu fimo ifibibi. Kangi tukundaghisya linga uyu ikutumanyisya Ibaibolo ikutunangisya ubololo linga tukutamiwa ukupilikisya, ukwitikisya pamo ukukonga ifundo sya mu Baibolo. Ukukinda fyosa, tukunndaghisya fiyo Yehova Kyala panongwa yakuti ikutunangisya ubololo.​—Rom. 2:4.

2. Ngimba po pafyakubombiwa filiku ifi kubaghile ukuya kukafu ukunangisya ubololo?

² Nalinga ukuti tukundaghisya linga abangi bikutunangisya ubololo, loli uswe utubalilo twingi kubaghile ukuya kukafu ukunangisya ubololo. Mwakifwanikisyo, linga twimile panzele kukipatala, tubaghile ukukalala fiyofiyo linga bikukabila ukututula. Kangi utubalilo tumo, kubaghile ukuya kukafu ukukindilila ukughulila isi Yehova afingile nkisu ikipya. Ngimba mukuya pakukindilila ukunangisya ubololo? Munkhani iyi, tukuya pakuyobesania isi ukuya bololo kukusanusya ninongwa iyi tukulondiwa ukuya bololo. Tukuya pakuyobesania kangi isi sibaghile ukututula ukuti tukindilileghe ukuya bololo.

3. Ngimba umundu umololo ikubomba isyafiki linga bankalalisye?

³ Inong’onela injila 4 isi tubaghile ukunangisyila ubololo. Iyakwanda,  umundu umololo atikukalala mwanakalinga. Umwene atikubabombela abinake ifindu ifibibi linga bankalalisye. Amasyu aghakuti “ndikukalala mbibimbibi” ghikwaghiwa akakwanda mu Baibolo apa Yehova ikwiyoba ukuya yo “Kyala wakibabilisi, nuwakisa, ne ndikukalala mbibimbibi, ne niswile nikibabilisi nu bwanaloli.”​—Kuso. 34:6.

4. Ngimba umundu umololo ikubomba isyafiki pankhani yakughulila?

⁴ Iyabubili, umundu umololo ikughulila. Linga ikindu kimo kikukabila ukubombiwa, umundu umololo ikughulila. (Mat. 18:26, 27) Tukulondiwa ukuya bololo mfyakubombiwa fingi. Mwakifwanikisyo, tukulondiwa ukupilikisya linga yumo ikuyoba kangi tutikulondiwa ukunsofania. (Jobu 36:2) Tukulondiwa kangi ukuya bololo linga tukuntula ummanyili witu wa Baibolo ukuti apilikisye kanunu ifundo sya mu Baibolo pamo ukuti aleke akayilo kake akabibi.

5. Ngimba njila yiliku iyingi iyi tubaghile ukunangisya ubololo?

⁵ Iyabutatu, umundu umololo atikubopela ukubomba ifindu. Bwanaloli ukuti utubalilo tumo, tukulondiwa ukubomba ifindu mwanakalinga. Loli linga umundu umololo ali nimbombo iyi ikulondiwa ukubomba, atikubopela ukwanda ukubomba ukuti amalisye mwanakalinga. Mmalo mwake, ikuketa akabalilo akanunu aka abaghile ukubombela imbombo iyi. Ukufuma apo, ikumalisya ukubomba imbombo iyi pakabalilo kake.

6. Ngimba umundu umololo ikubomba bulebule linga ikwaghana ningelo pamo indamyo?

⁶ Injila iya 4, umundu umololo ikwifimbilisya kundamyo kisitakwilumbusya. Ifundo iyi, yikunangisya ukuti umundu umololo afwene itolo na uyu ikwifimbilisya. Bwanaloli ukuti tubaghile ukumbula ummanyani witu muno tukwipilikila na isi sikubombiwa pabumi bwitu. Loli umundu umololo ikukindilila ukwifimbilisya bo ikwinong’onela ifindu ifinunu pabumi  bwake nukukindilila ukumbombela Yehova mwalusekelo. (Kolos. 1:11) Pakuya Bakristu, tukulondiwa ukunangisya ubololo munjila syosa isi. Nongwa yafiki? Isagha tuyobesanie ififukwa fimo.

7. Ukufwana na Yakobu 5:7, 8, nongwa yafiki kwakulondiwa ukuya bololo? (Keta kangi ikithuzi.)

⁷ Tukulondiwa ukuya bololo ukuti tusapone. Mwakufwana itolo nababombi abasubiliwa abakunyuma, tukulondiwa ukughulila mbololo ukuti Kyala afwanisye isi afingile. (Hib. 6:11, 12) Ibaibolo likutufwanikisya uswe nundimi. (Belenga Yakobu 5:7, 8.) Undimi ikwiyula ukubyala nukonelela imbeyu syake, loli atikumanya akabalilo aka sisakukula. Yonongwa yake ikughulila mbololo, ikuya nulusubilo ukuti isakufunja ifi abyele. Mwakufwana itolo, nanuswe tukwiyipa fiyo pafindu fyamwambepo nalinga ukuti “tukalimanya ilisiku ili Umwalafyale [witu] ikwisilagha.” (Mat. 24:42) Panongwa yakuti tukughulila mbololo, tukuya nulusubilo ukuti pakabalilo kake, Yehova isakufwanisya syosa isi afingile. Linga tutikunangisya ubololo, tubaghile ukukatala ukughulila nukwanda ukubuleka ubwanaloli. Kangi tubaghile ukwanda ukulonda ifindu ifi fibaghile ukutuhobosya lino. Loli linga tuli bololo, tubaghile ukwifimbilisya mpaka pabumalilo nukwisakupona.​—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Ngimba ubololo bukututula bulebule ukubomba ifindu nabangi? (Bakolosi 3:12, 13)

⁸ Ukuya bololo kukututula ukuti tubombeghe kanunu ifindu nabangi. Isi sikututula ukuti tupilikisyeghe linga abangi bikuyoba. (Yak. 1:19) Kangi ubololo bukukasya ulutengano. Bukutufighilila ukuti tungabopelagha ukubomba pamo ukuyoba amasyu amabibi linga tusofanisiwe aminong’ono. Kangi linga tuli bololo, tutikuya pakukalala mwanakalinga linga umundu yumo atukalalisye. Mmalo mwakughomokesya, tukuya “pakukindilila ukufisanilana ilyoyo nukuhobokelana nindumbula yosa.”​—Belenga Bakolosi 3:12, 13.

9. Ngimba ukuya bololo kukututula bulebule linga tukulonda ukusala ifyakubomba? (Isya Mbupingamu 21:5)

⁹ Ubololo bubaghile ukututula kangi ukusala kanunu ifyakubomba. Mmalo mwakubopela ukubomba ifindu, tukulondiwa ukuya nakabalilo akakufufuza kanunu nukuketa isi tukulonda ukubomba. (Belenga Isya Mbupingamu 21:5.) Mwakifwanikisyo, linga tukaya bololo, tubaghile ukwitikisya imbombo iyi tuyaghile mwanakalinga nalinga ukuti yibaghile ukutupangisya ukuti tungaghiwagha pangomano pamo mubufumusi. Loli linga tuli bololo, tukuya pakuya nakabalilo akakwinong’onela ifindu bo ifi, kuno tukuya pakubombelagha imbombo, amaawala namuno imbombo iyi yikuya pakupalamasyila imbumba yitu nubumanyani bwitu na Yehova. Linga tuli bololo, tukuya pakusala kanunu ifyakubomba.

10. Ngimba Unkristu abaghile ukunangisya bulebule ubololo?

¹⁰ Mwiputeghe. Ubololo kighaba kimo kya seke sya mbepo. (Gal. 5:22, 23) Yonongwa yake tukulondiwa ukusuma mbepo mwikemo nukunsuma Yehova ukuti atutule ukunangisya iseke isi. Linga twaghene nindamyo, “tukindilileghe ukusuma” mbepo mwikemo ukuti ghututule ukuya bololo. (Luka 11:9, 13) Kangi tubaghile ukunsuma Yehova ukuti atutule ukuketa ifindu bo muno umwene ikufiketela. Linga twiputile, tughelegheleghe ukubomba isi tubaghile ukufwanisya ukuti tunangisyeghe ubololo isiku lililyosa. Linga tukukindilila ukusuma ukuti tuye bololo, Yehova ikuya pakututula nalinga ukuti pakwanda tukali bololo.

11-12. Ngimba Yehova anangisye bulebule ubololo?

 ¹¹ Mwinong’oneleghe ififwanikisyo fya mu Baibolo. Mu Baibolo mukwaghiwa ififwanikisyo fingi ifya bandu aba bali bololo. Linga tukwinong’onela isya fifwanikisyo ifi, tubaghile ukumanya injila isyakunangisya ubololo. Bo tukali ukuyobesania ififwanikisyo ifi, isagha tuyobesanie isya Yehova uyu ikunangisya kanunu fiyo ubololo.

¹² Mungunda wa Edeni, Setano ayinyozile ingamu ya Yehova mwakumpangisya Eva ukunkayikila Yehova ukuti akaya Ndaghili nnunu kangi akaya nulughano. Mmalo mwakummonanga Setano pakabalilo kalakala, Yehova anangisye ubololo nukwikola, panongwa yakuti asimenye ukuti pikulondiwa ukukinda akabalilo ukuti anangisye ukuti ubulaghili bwake bununu fiyo. Kangi bo ikughulila, Yehova ikwifimbilisya panongwa yakunyoziwa kwa ngamu yake. Mwakongelelapo, Yehova ikughulila mbololo ukuti abandu bingi basaye nulusako ulwakwisakubwagha ubumi bwa bwila na bwila. (2 Pet. 3:9, 15) Isi sipangisye ukuti abandu bingi bammanye kanunu Kyala. Linga tukwinong’onela isya lusayo ulu twisakulwagha panongwa ya bololo bwa Yehova, tukuya pakufwanisya ukughulila mpaka ubumalikisyo bufike.

13. Ngimba Yesu ankongagha bulebule Tata wake pankhani yakunangisya ubololo? (Keta kangi ikithuzi.)

¹³ Yesu ankongagha Tata wake pankhani yakunangisya ubololo bo ali pakisu. Kukali kupepe ukuti umwene anangisyeghe ubololo, fiyofiyo ku bamanyandaghilo na Bafarisai. (Yoh. 8:25-27) Loli mwakufwana itolo na Tata wake, Yesu akakalalagha mbibimbibi. Umwene akaghomokesyagha linga bikunnyoza pamo ukunseka. (1 Pet. 2:23) Yesu ifimbilisyagha mbololo kisita kwilumbusya. Yonongwa yake Ibaibolo likuti “mwinong’oneghe lelo muno  akubililwe, namuno syampingagha si nyingi itolo, isi syafumagha kubatulanongwa.” (Hib. 12:2, 3) Nubutuli bwa Yehova, nanuswe tubaghile ukunangisya ubololo mwakwifimbilisya kundamyo yiliyosa iyi tubaghile ukwaghana nayo.

14. Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Abrahamu pankhani yakuya bololo? (Bahiburi 6:15) (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁴ Bule linga kunyuma twaghulilagha ukuti ubumalilo bwa kisu buli pipi loli mpaka lino bukali bukafika? Lumo mfyinja fya kunyuma twasubilagha ukuti ubumalilo buseghelile fiyo. Lumo mukupasya ukuti mutisakububona ubumalilo bwa kisu iki. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukuti tughulileghe mbololo? Inong’onela muno syayilile kwa Abrahamu. Pakabalilo aka Abrahamu akali nabana kangi ali nifyinja 75, Yehova alimbulile ukuti: “Nisakukupelagha ukuya kikolo ikikulumba.” (Bwa. 12:1-4) Ngimba Abrahamu alubwene ulufingo ulu bo lukufwanisiwa? Akalubwene losa. Bo alobwike Ulusoko lwa Yufrate nukulindilila kwa fyinja 25, Abrahamu aketile bo Isaka ikupapiwa kangi bo pakindile ifyinja 60 abisukulu bake, Esau na Yakobu ababwene bo bikupapiwa. (Belenga Bahiburi 6:15.) Loli Abrahamu akababwene abakikolo kyake bo bikupeliwa ukuya kikolo ikikulumba nukukaba Ikisu kya Lufingo. Loli pope akindilile ukuya nsubiliwa nukuya pabumanyani ubununu nu Mpeli wake. (Yak. 2:23) Kangi pakabalilo aka Abrahamu isakusyuka, isakuhoboka fiyo ukuketa ukuti panongwa yalwitiko nu bololo bwake, abandu abafikolo fyosa pakisu basayiwe. (Bwa. 22:18) Ngimba tukumanyilako isyafiki? Tukabaghila ukuketa syosa isi Yehova afingile bo sikufwanisiwa akabalilo kako. Loli mwakufwana  na Abrahamu, tusubileghe ukuti Yehova ikuya pakutusaya lino kangi isakutusaya fiyo nkisu ikipya iki afingile.​—Mar. 10:29, 30.

15. Ngimba tukulondiwa ukwilalusya amalalusyo ghaliku linga tukumanyila patwibene?

¹⁵ Ibaibolo likubayoba kangi isya bandu bingi aba bali bololo. (Yak. 5:10) Kubaghile ukuya kwakutula ukumanyila isyakufwana nabandu aba. b Mwakifwanikisyo, nalinga ukuti Davidi ali wakilumyana pakabalilo aka apakiwagha ukuti asaye mwalafyale wa Israeli nkyeni, umwene alondiwagha ukughulila kwa fyinja fingi. Simeoni na Ana bamwiputagha Yehova mbusubiliwa bo bikungulila Mesiya uyu ayobeliwe ngani. (Luka 2:25, 36-38) Bo mukubelenga inkhani bo isi, mughagheghe amaansala gha malalusyo aghakukongapo agha: Ngimba findu fiki fyalintulile umundu uyu ukuya mololo? Ngimba asayiwe bulebule panongwa yakuya mololo? Ngimba mbaghile ukunkonga bulebule? Mubaghile ukumanyilako kangi simo ku bandu aba bakanangisyagha ubololo. (1 Samu. 13:8-14) Mubaghile ukwilalusya ukuti: ‘Ngimba findu fiki fyabapangisyagha ukuti bangayagha bololo? Ngimba findu fiki ifibibi ifi balyaghene nafyo panongwa yakuleka ukuya bololo?’

16. Ngimba tukusayiwa bulebule panongwa yakuya bololo?

¹⁶ Inong’onela ubununu bwakuya bololo. Linga tukunangisya ubololo, tukuya balusekelo kangi balutengano. Yonongwa yake tukuya nubumi ubununu kangi tutikutamiwa naminong’ono panongwa yakuya bololo. Linga tukubanangisya abinitu ubololo, tukuya nabo pabumanyani. Ikipanga kyitu kikuya kyakukolelana fiyo. Linga yumo atukalalisye, ukwikola kukuya pakututula ukuti tungakalalagha fiyo. (Sal. 37:8; Mbu. 14:29) Loli ikinywamu fiyo, linga tuli bololo, tukunkonga Tata witu uwakumwanya nukuseghelela fiyo kumyake.

17. Ngimba tukulondiwa ukukindilila ukubomba isyafiki?

¹⁷ Ubololo kayilo akanunu fiyo aka kikututula twesa. Kukafu fiyo ukuya bololo loli nubutuli bwa Yehova, tubaghile ukufwanisya. Kangi bo tukughulila mbololo ikisu ikipya, tukulondiwa ukusubila ukuti “amaso gha Yehova ghali pa bandu aba bikuntila, aba bikusubila nkisa kyake.” (Sal. 33:18) Isagha twesa tukindilileghe ukufwala indumbula ya bololo.