1. Ngimba umundu uyu alapile ikubomba isyafiki?

 LINGA tubombile imbibi simo, tukulondiwa ukulapa. Mu Baibolo, umundu uyu alapile achenjagha utuyilo twake, achenjagha muno abombelagha ifindu, kangi akalondiwagha ukwandisya kangi.—Mat. 3:8; Imbo. 3:19; 2Pe 3:9.

2. Nongwa yafiki tukulondiwa ukumanyila isyakufwana nukulapa? (Nehemiya 8:​9-11)

² Umundu aliwesa ikulondiwa ukumanyila isya kulapa. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti tukutula inongwa isiku lililyosa. Pakuya banduyungu ba Adamu na Eva, twesa twalyeghile ubutulanongwa ninifwa. (Rom. 3:23; 5:12) Twesa tuli batulanongwa yonongwa yake tukulondiwa ukulapa. Nalinga bo bandu balwitiko lwamaka bo untumiwa Pauli, bope balimbanagha nubutulanongwa. (Rom. 7:​21-24) Ngimba isi sikusanusya ukuti tukuya pakutamiwagha utubalilo tosa panongwa yabutulanongwa bwitu? Hayi, Yehova wakisa kangi ikulonda ukuti tuhobokeghe. Amwinong’onele isi balyaghene nasyo Abayuda bankabalilo ka Nehemiya. (Belenga Nehemiya 8:​9-11.) Yehova akalondagha ukuti abene basulumanieghe panongwa yabutulanongwa ubu babombile kunyuma loli alondagha ukuti bahobokeghe pakumwiputa umwene. Yehova asimenye ukuti ukulapa kukutwala ulusekelo. Yonongwa yake ikutumanyisya isya kulapa. Linga tulapile ubutulanongwa bwitu tukuya nulusubilo ukuti Tata witu wakisa ikuya pakutuhobokela.

3. Ngimba munkhani iyi tukuya pakumanyila isyafiki?

³ Isagha tumanyile nyingi isyakufwana nukulapa. Munkhani iyi, tukuya pakumanyila ifundo sitatu. Iyakwanda, tukuya pakumanyila isi Yehova abamanyisye Abaisraeli pankhani yakulapa. Ukufuma apo, tukuya pakuketa muno Yehova abatulile abandu abatulanongwa ukuti balape. Pabumalilo, tukuya pakuyobesania  isi abamanyili ba Yesu bamanyile pankhani yakulapa.

ISI YEHOVA ABAMANYISYE ABAISRAELI PANKHANI YAKULAPA

4. Ngimba Yehova abamanyisye isyafiki Abaisraeli pankhani yakulapa?

⁴ Bo Yehova abapele Abaisraeli indaghilo syake abene bafingile ukuti bikuya pakupilikila. Linga bayagha pakukonga indaghilo, umwene ayagha pakubafighilila nukubasaya. Pakuyoba isya ndaghilo syake, umwene abasimikisyile ukuti: “Namanga ulufingo ulu nikubapa umwe umusyughu lukaya lupalapala, kangi lukaya kubutali mma.” (Kukumbu. 30:​11, 16) Loli linga bansambukile umwene, mwakifwanikisyo, linga bikwiputa ku bakyala abangi, umwene ayagha pakuleka ukubasaya kangi bayagha pakutamiwa. Loli isi sikasanusyagha ukuti umwene abalekile bene kwa bwila. Abene babaghile ‘ukughomokela kwa Yehova Kyala wabo nukukonga isi umwene ababulile.’ (Kukumbu. 30:​1-3, 17-20) Mmasyu aghangi bayagha pakulapa. Linga babombile isi, Yehova ayagha pakuseghelela kumyabo nukubasaya kangi.

5. Ngimba Yehova anangisyagha bulebule ukuti akabaleka abandu bake? (2 Banyafyale 17:​13, 14)

⁵ Abandu abasaliwa ba Yehova bansambukilagha umwene mwakwandisania. Ukongelela pa ukwiputa ku fifwani, abene binyasyagha nutuyilo utubibi. Ifyakukongapo fyake balyaghene nindamyo. Loli Yehova akindilile ukubatula abandu bake ukuti bamwiputeghe. Umwene abatumagha abasololi mwakwandisania ukuti babatule ukulapa nukughomokela kumyake.—Belenga 2 Banyafyale 17:​13, 14.

6. Ngimba Yehova ababombesyelagha bulebule abasololi ukuti abamanyisye abandu bake ukulondiwa kwa kulapa? (Keta kangi ikithuzi.)

⁶ Utubalilo twingi Yehova ababombesyelagha abasololi bake ukubasoka nukubaghomola abandu ukuti bise kumyake. Mwakifwanikisyo, Kyala ayobile ukwendela mwa Yeremiya ukuti: “Amughomokele kumyangu ndisakubaketela kangi mbukalale, namanga ndi wa kisa, ndisakubakalalila bwila na bwila. Umwe loli mwitikeghe itolo inongwa yinu iyakuti, mwalinsambukile Yehova Kyala winu.” (Yere. 3:​12, 13) Ukwendela mwa Yoeli, Yehova atile: “Nindumbula yosa, mughomokeleghe kumyangu.”  (Yoeli 2:​12, 13) Umwene ayobile ukwendela mwa Yesaya ukuti: “Amusughusule lelo muye belu; musosyemo nkyeni mmyangu imbibi syinu isi mubombile.” (Yes. 1:​16-19) Kangi ukwendela mwa Ezekieli, Yehova atile: “Ngimba nikyelile mbufwe bwa mundu unniongafu? . . . Buno nikulonda ukuti aghomokeko kunjila iyi endangamo, aye mumi? Namanga une ndikwikyela nubufwe bwa mundu; bunobuno lelo amughomokeko ukuti muyeghe nubumi.” (Eze. 18:​23, 32) Yehova ikuhoboka linga abandu bikulapa panongwa yakuti ikulonda ukuti bakindilile ukuya nu bumi kwa bwila na bwila. Yonongwa yake umwene atikughulila itolo ukuti abandu bachenje tasi bo akali ukubapa ubutuli. Isagha tukete ififwanikisyo fimo pankhani iyi.

7. Mwakubombela inkhani ya nsololi Hosea nunkasi wake, ngimba Yehova abamanyisye isyafiki abandu bake?

⁷ Keta isi Yehova abamanyisye abandu bake ukwendela nkifwanikisyo kya Gomara, unkasi wa nsololi Hosea. Bo abombile ubulowe, alindekile Hosea nukubuka ku banyambala abangi. Ngimba Yehova abombile isyafiki? Yehova uyu ikuketa mundumbula, alimbulile Hosea ukuti: “Buka kangi ukanangisyeghe ulughano ku nkikulu uyu ikubomba isya bulowe nu mundu uyu anganile. Fikuti unganeghe bo muno nanine ngali mbaghanile Abanyaisraeli, napapo bikusilabisya indumbula syabo ku bakyala abangi.” (Hos. 3:1; Mbu. 16:2) Mukulondiwa ukumanya ukuti unkasi wa Hosea abombile ubutulanongwa ubunywamu. Loli Yehova alimbulile Hosea ukuti ayobesanie nawe nukunhobokela nukumwegha kangi ukuya nkasi wake. a Ukwendela nkifwanikisyo iki, Yehova alondagha ukubamanyisya abandu bake muno ikwipilikila. Nalinga ukuti babombile ubutulanongwa ubunywamu umwene akindilile ukubaghana nukukindilila ukubatula ukuti balape nukuchenja. Ngimba ikifwanikisyo iki kikunangisya ukuti Yehova uyu ikuketa mundumbula abaghile ukuntula umundu uyu ikubomba ubutulanongwa ubunywamu ukuti alape? (Mbu. 17:3) Isagha tukete.

MUNO YEHOVA IKUBATULILA ABANDU ABATULANONGWA UKUTI BALAPE

8. Ngimba Yehova abombile isyafiki ukuti antule Kaini ukulapa? (Ubwandilo 4:​3-7) (Keta kangi ikithuzi.)

⁸ Kaini ali mwana wakwanda wa Adamu na Eva. Alyambukile ubutulanongwa ukufuma ku bapapi bake. Mwakongelelapo, Ibaibolo likunjoba ukuti: “Inongwa syake syali mbibi.” (1 Yoh. 3:12) Isi sikunangisya ikifukwa iki Yehova “alinkusita nukwikyela na Kaini, nalinga lyo ikemo lyake” pakabalilo aka Kaini abikagha ikemo lyake. Mmalo mwakuchenja injila syake, “Kaini alinkukalala fiyo, alinkwiluka nakumaso.” Ngimba ukufuma apo Yehova abombile isyafiki? Umwene ayobile na Kaini. (Belenga Ubwandilo 4:​3-7.) Mwakisa, Yehova ayobile na Kaini ukumpa ulusubilo kangi nukunsoka ku bubibi bwa butulanongwa. Syakitima ukuti Kaini akanile ukupilikila. Umwene akalitikisye ukuti Yehova antule ukulapa. Bo Kaini akanile ukulapa, ngimba Yehova alekile ukubatula abatulanongwa abangi ukuti balape? Hayi.

9. Ngimba Yehova alintulile bulebule Davidi ukuti alape?

⁹ Yehova alinganile fiyo Umwalafyale Davidi. Umwene alinjobile ukuya “mundu uyu indumbula yangu yikyelile nawe.” (Imbo. 13:22) Loli Davidi abombile ubutulanongwa ubunywamu bo ubulowe nukungogha umundu. Mwakufwana nindaghilo isi Yehova abapele Abaisraeli ukwendela mwa Mose, Davidi  alondiwagha ukughoghiwa. (Levi. 20:10; Kuba. 35:31) Loli Yehova alondagha ukuntula Davidi ukulapa. b Yehova alintumile Natani ukuti abuke kwa Davidi nalinga umwene Davidi akanangisye ukuti ikulonda ukulapa. Natani abombile ikifwanikisyo ukuti amfike Davidi pandumbula. Davidi apalamasiwe fiyo kangi alapile. (2 Samu. 12:​1-14) Umwene alembile salimo ili lyanangisye ukuti alapile ukufuma pasi pandumbula. (Sal. 51, amasyu ghapamwanya) Salimo ili likubasubisya abatulanongwa bingi nukubatula ukuti balape. Ngimba sikaya syakuhobosya ukuti mwalughano Yehova alintulile umbombi wake unganiwa Davidi ukuti alape?

10. Ngimba mukwipilika bulebule panongwa ya bufisalyoyo nuluhobokelo lwa Yehova pa muno ikubombela na bandu abatulanongwa?

¹⁰ Yehova abubengile ubutulanongwa bulibosa. (Sal. 5:​4, 5) Loli umwene asimenye ukuti twesa tuli batulanongwa, kangi panongwa yalughano lwake umwene ikulonda ukututula ukumalana nubutulanongwa. Utubalilo tosa umwene ikughelaghela ukuti abatule nalinga bo aba bikubomba ubutulanongwa ubunywamu ukuti balape nukuseghelela kumyake. Isi syakukasya fiyo. Linga tukwinong’onela isya bufisalyoyo nuluhobokelo lwa Yehova, sikutukasya ukukindilila ukuya basubiliwa kumyake nukulapa mwanakalinga linga tubombile ubutulanongwa. Tukuya pakumanyila isi Yesu abamanyisye abafundiwa bake pankhani ya kulapa.

ISI ABAMANYILI BA YESU BAMANYILE PANKHANI YAKULAPA

11-12. Ngimba Yesu abamanyisye isyafiki abandu isya kayilo ka luhobokelo ka Yehova? (Keta kyapakikope.)

¹¹ Nkabalilo ka kunyuma, akabalilo kafwene ukuti Mesiya ise. Bo muno twamanyilile munkhani iyakwanda, Yehova alimbombesyile Yohani Umosi na Yesu ukuti babamanyisye abandu isyakulondiwa kwa kulapa.—Mat. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Mubufumusi bwake bosa, Yesu abamanyisyagha abamanyili bake isya kayilo ka Tata  wake akakuhobokela. Yesu abombile isi mwakubafika abandu pandumbula apa ababulile ikifwanikisyo kya umwana unsobi. Umwana uyu asalile ukusokapo pakaya nukwakubomba ifindu ifibibi fiyo. Bo akabalilo kakindilepo, umwene “bo iyaghenie” aghomokile kukaya. Ngimba tata wake abombile isyafiki? Yesu ayobile ukuti bo umwana “akali ali pabutali, uwise alinkumbona, ikisa kilinkumwagha; popapo alinkubopa, alinkwakuntambila mmakosi, alinkumponia.” Umwana alinsumile tata wake ukuti aye yumo wa batumwa ba tata wake, loli tata wake alinkunkolela ukuti “umwanangu” kangi alimwambilile nukwanda ukwikala nawe. Tata wake ayobile ukuti: “Ayongile, lilino abonike.” (Luka 15:​11-32) Bo Yesu ali kumwanya aketagha muno Tata wake anangisyilagha ikisa kubandu bingi abatulanongwa aba balapile. Inkhani iyi Yesu ayobile yikutukasya fiyo kangi yikunangisya ikisa iki Tata witu Yehova ali nakyo.

13-14. Ngimba untumiwa Peteri amanyile isyafiki pankhani yakulapa, kangi abamanyisye isyafiki abangi? (Keta kangi ikithuzi.)

¹³ Untumiwa Peteri amanyile nyingi ukufuma kwa Yesu pankhani yakulapa nuluhobokelo. Peteri alondiwagha ukuhobokeliwa mwakwandisania, kangi syo isi Yesu alimbombile. Mwakifwanikisyo, bo Peteri ankanile Yesu katatu umwene apalamasiwe fiyo nukwiyipa inongwa. (Mat. 26:​34, 35, 69-75) Loli bo Yesu asyukile alimbonekile Peteri bo ali mwene. (Luka 24:​33, 34; 1 Kor. 15:​3-5) Kisita kukayika pakabalilo kala, Yesu alinhobokile mwalughano untumiwa wake uyu alapile.—Keta Marko 16:7.

¹⁴ Panongwa ya isi alyaghene nasyo, Peteri alyandile ukubamanyisya abangi isya kulapa nuluhobokelo. Pakabalilo kamo palusekelo lwa Pentekositi, ababulile Abayuda ukuti balingoghile Mesiya. Loli abakasisye ukuti: “Amupindukeghe lelo mughomokeghe, po imbibi syinu sisakomoliwagha, ukuti twiseghe utubalilo  twakukabilamo amaka ukufuma kwa Yehova.” (Imbo. 3:​14, 15, 17, 19) Peteri anangisye ukuti ukulapa kubaghile ukumpangisya untulanongwa ukughomoka nukuchenja aminong’ono nifyakubomba nukwanda ukubomba isyakunhobosya Kyala. Untumiwa Peteri anangisye kangi ukuti Yehova abaghile ukubahobokela ubutulanongwa bwabo pamo ukusosyapo. Kangi bo ifyinja fingi fikindilepo, Peteri ababulile Abakristu ukuti: “Yehova . . . ikufisa itolo ilyoyo kumyinu, akighana ukuti bamo bapyutiweghe loli ighanile ukuti bosa bapindukeghe kumbibi syabo.” (2 Pet. 3:9) Linga tulapile ubutulanongwa bwitu, nalinga buye bunywamu syakukasya ukuti Yehova ikutuhobokela.

15-16. (a) Ngimba untumiwa Pauli amanyile bulebule isya luhobokelo? (1 Timoti 1:​12-15) (b) Ngimba tukuya pakumanyila isyafiki munkhani iyakukongapo?

¹⁵ Sauli uwa ku Tarisi abombile ifindu fingi ifibibi. Umwene abanyozagha abamanyili ba Kristu. Abakristu bingi binong’onagha ukuti akabaghile ukuchenja. Loli Yesu asimenye ukuti Sauli abaghile ukuchenja nukulapa. Umwene na Tata wake baketile utuyilo utununu mwa Sauli. Yesu atile: “Umundu yuyuyu kibombelo kyangu ikisunguliwa.” (Imbo. 9:15) Yesu abombile ikika ukuti antule Sauli ukulapa. (Imbo. 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Bo ipelile ukuya Nkristu, Sauli alyandile ukukoleliwa ukuti Pauli—utubalilo twingi umwene anangisyagha ukundaghisya panongwa yakuti anangisiwe ilipyana nikisa. (Belenga 1 Timoti 1:​12-15.) Pauli atile: “Ubololo bwa Kyala bukukulabisya uwe kulupinduko.”—Rom. 2:4.

¹⁶ Ngimba Pauli ayobile isyafiki bo apilike isyakufwana nakayilo akabibi akabulowe nkipanga kya Bakristu ba ku Korinti? Ukufuma ku isi ayobile, tubaghile ukumanyilako muno Yehova ikunangisyila ulughano lwake linga ikubapa ulufundo na muno ikubanangisyila ikisa linga ababombi bake balapile. Kangi tukuya pakumanyila muno uswe tubaghile ukunkongela. Tukuya pakumanyila nyingi isya nkhani iyi nkimanyilo kyakukongapo.