1. Ngimba po pakabalilo kaliku apa kubaghile ukuya kukafu ukumbombela Yehova?

NGIMBA, po pakabalilo kaliku apa kubaghile ukuya kukafu ukumbombela Yehova, linga mukwaghana nindamyo isyakukindanakindana pamo linga muli palutengano? Linga twaghene nindamyo kukuya kupepe ukunsubila Yehova. Loli ngimba tukubomba isyafiki linga tuli palutengano? Ngimba tukulondiwa ukusofanisiwa nukuleka ukumbombela Kyala? Yehova abasokile Abaisraeli ukuti isi sibaghile ukubombiwa.​—Kukumbu. 6:10-12.

2. Ngimba Mwalafyale Asa anangisye ikifwanikisyo kiliku?

² Umwalafyale Asa kifwanikisyo kinunu panongwa yakuti umwene abombile ifindu mwamahala mwakunsubila Yehova nindumbula yosa. Umwene akambombelagha Yehova pene pakabalilo kandamyo loli na pakabalilo aka ali palutengano. Ukufuma pabwandilo, ‘Asa akongagha isi Yehova ambulagha.’ (1 Banyaf. 15:14.) Injila yimo iyi Asa anangisye ukuti ambombelagha Yehova nindumbula yosa, kwali kokumasya ukwiputa kwabutungulu mu Yuda. Ibaibolo likuyoba ukuti ‘Alinkusosyamo ifighemo fyakwikemekesyapo ku bakyala abahesya, kangi alinkubakanisya bosa aba biputagha pamwanya pa fyamba. Alinkubulutula ifyakukumbukilamo ifi bayengile.’ (2 Syambu. 14:3, 5) Kangi umwene alinsosisyepo umwisukulu wake unkikulu Maaka pabudindo bwake. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti umwene abakasyagha abandu ukuti biputeghe ku fifwani.​—1 Banyaf. 15:11-13.

3. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

 ³ Asa abombile nyingi ukukinda ukumasya itolo ukwiputa kwabutungulu. Umwene akasyagha ukwiputa kwa bwanaloli, nukubatula abandu ba ku Yuda ukuti baghomokele kwa Yehova. Yehova alinsayile Asa na Baisraeli mwakubapa akabalilo ka lutengano. * Kwa fyinja 10 mbulaghili bwa Asa, ‘ikisu kyosa kilinkuya ndutengano.’ (2 Syambu. 14:1, 4, 6) Mu nkhani iyi, tukuya pakumanyila muno Asa abombile pakalilo aka ali palutengano. Ukufuma apo tukuya pakuyobesania ikifwanikisyo kya Bakristu bakunyuma aba bope ukufwana itolo na Asa babombile kanunu akabalilo akalutengano. Pabumalilo, tukuya pakwamula ilalusyo ili: Linga mukwikala nkisu iki iboma likubitikisya Abaketi ba Yehova ukwiputa, ngimba mubaghile ukubombela bulebule akabalilo akalutengano aka?

4. Ukufwana na 2 Syambukulu 14:2, 6, 7, ngimba Asa abombile bulebule ifindu pakabalilo akalutengano?

⁴ Belenga 2 Syambukulu 14:2, 6, 7. Asa ababulile abandu ukuti ali yo Yehova uyu ‘abapele ulutengano kosakosa.’ Asa akaketile ukuti ikulondiwa ukutusya nukuhoboka nubumi pakabalilo akalutengano. Mwakukindana na isi, umwene alyandile ukuyenga utwaya, amalinga, ingasya kangi nifighalilo fya mfipata. Umwene ababulile Abayuda ukuti: ‘Ikisu kikali kili m’maboko.’ Ngimba Asa asanusyagha isyafiki? Umwene asanusyagha ukuti abandu babaghile ukwikala kanunu nkisu iki Kyala abapele nukuyenga kisita abalughu ukubatolesya imbombo yabo. Umwene abakasisye abandu ukuti balwaghilepo ulusako pakabalilo akalutengano aka.

5. Nongwa yafiki Asa abakasisye abalwa bwite bake?

 ⁵ Asa abombile kangi akabalilo akalutengano ukuti abakasye abalwa bwite bake. (2 Syambu. 14:8) Ngimba isi sikusanusya ukuti umwene akansubilagha Yehova? Hayi. M’malo mwake, Asa asimenye ukuti bwali budindo bwake pakuya mwalafyale ukubabula abandu indamyo isi bayagha pakwaghana nasyo nkyeni. Kangi asimenye ukuti akabalilo akalutengano aka Abayuda bahobokagha nako kakayagha pakuya akabalilo kosa.

6. Ngimba Abakristu bakunyuma babombile bulebule akabalilo akalutengano?

⁶ Nalinga ukuti Abakristu bakunyuma bafwimiwagha loli bahobokagha na kabalilo akalutengano. Ngimba abene babombile isyafiki pakabalilo aka? Abene bakindilile ukufumusya amasyu gha Kyala. Inkhani iyi yikwaghiwa mu buku lya Imbombo Sya Batumiwa yikuyoba ukuti, abene ‘balinkuya nubumi ubwa kungindika Yehova.’ Kangi bakindilile ukufumusya amasyu amanunu, ifyakukongapo fyake abene ‘balinkukindilila ukubala.’ Kisita kukayika, Yehova abasayile fiyo panongwa yakwiyipa kwabo pakabalilo akalutengano.​—Imbo. 9:26-31.

7-8. Ngimba Pauli na bangi babombile isyafiki bo balwaghile ulusako? Lingania

⁷ Abafundiwa bakunyuma bali nulusako ulwakufumusya amasyu amanunu. Akakwanda, po pakabalilo aka untumiwa Pauli ali ku Efesi kangi alwaghilepo ulusako ulwakufumusya nukupela abafundiwa nkaya kala.​—1 Kor. 16:8, 9.

⁸ Ulusako ulungi ulu Pauli na Bakristu abangi bali nalo, kali ko kabalilo aka inkhani yakubutiwa yalyandile mu 49 C.E. (Imbo. 15:23-29) Bo Pauli na bangi bababulile Abakristu isyakufwana ninkhani iyi, bosa baliyipile fiyo pakufumusya ‘amasyu gha Kyala.’ (Imbo. 15:30-35) Ngimba ifyakukongapo fyake fyali fyo filiku? Ibaibolo likuyoba ukuti, ‘popapo ifipanga filinkukaka ndwitiko, filinkongelelapo ukubala amasiku ghosa.’​—Imbo. 16:4, 5.

9. Ngimba ifindu fili bulebule mfisu fingi amasiku agha, kangi tukulondiwa ukwilalusya isyafiki?

⁹ Amasiku agha mfisu fingi tukufumusya kisita kukanisiwa. Ngimba mukwikala nkisu iki muli nubwabuke ubwakumwiputa Kyala? Linga mo siyilile, amwilalusye ukuti, ‘Ngimba ngubombela bulebule ubwabuke ubu?’ M’masiku aghakubumalikisyo agha, ababombi ba Yehova biyipile fiyo pambombo iyakufumusya nukumanyisya pa kisu kyosa. (Mar. 13:10) Tuli nifindu fingi ifyakubomba mumbombo iyakufumusya iyi.

10. Ngimba pa 2 Timoti 4:2 pikutukasya ukubomba isyafiki?

¹⁰ Ngimba mubaghile ukubombela bulebule akabalilo aka muli palutengano? (Belenga 2 Timoti 4:2.) Mubaghile ukuketa muno ifindu fiyilile pabumi bwinu ukuti muye nakabalilo kingi akakufumusya pamo mubaghile ukwegha ubupayiniya. Aka kakaya kabalilo akakuti tulondeghe ikyuma, iki kitisa kupona pabutolwe ubukulumba.​—Mbu. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Yoh. 2:15-17.

11. Ngimba bamo babombile isyafiki ukuti babatule abandu bingi ukumanyila isya Yehova?

¹¹ Abafumusi bingi bamanyile injobelo imbya ukuti babatule abangi ukumanyila isya Yehova. Igulu lya Yehova likutupa ifindu fingi ifi fibaghile ukututula ukuti twiyipeghe fiyo pambombo yakufumusya. Mwakifwanikisyo, mu 2010, amabuku ghitu ghaghiwagha munjobelo isyakufwana 500. Amasiku agha inambala iyi yongelile ukufika pa 1,000.

12. Ngimba abandu bikukasiwa bulebule linga bapilike amasyu amanunu munjobelo yabo? Yoba ikifwanikisyo.

¹² Ngimba abandu bikwipilika bulebule linga  bapilike ubwanaloli munjobelo yabo? Inong’onela ikifwanikisyo kya mulumbu uyu akasiwe fiyo nulukomano lwa kighaba ku Memphis, Tennessee, U.S.A. Ulukomano ulu lwabombiwe munjobelo ya Kinyarwanda, injobelo iyi yikuyobiwa fiyo ku Rwanda, Congo (Kinshasa), na ku Uganda. Pabumalilo bwalukomano ulu, umulumbu uyu atile: “Aka kakwanda ukupilikisya kanunu palukomano ukufuma apa nalisile ku United States ifyinja 17 ifi fikindilepo.” Kisita kukayika umulumbu uyu akasiwe fiyo bo apilikisye ulukomano ulu munjobelo yake. Linga mubaghile ukufwanisya, ngimba mubaghile ukumanyila injobelo iyingi ukuti mubatule abandu nkighaba kyinu? Ngimba ikighaba iki ikipanga kyinu kikufumusyako, baliko bamo aba bikuyoba injobelo iyingi? Ukwiyipa kwinu kukuya pakubapangisya ukuya balusekelo.

13. Ngimba abakamu bitu ku Russia babombagha bulebule ifindu pakabalilo akalutengano?

¹³ Bakaya bakamu na balumbu bosa aba bali nubwabuke ubwakufumusya pabwelu. Mfisu fimo iboma likukanisya imbombo yitu iyakufumusya. Mwakifwanikisyo, inong’onela isya bakamu bitu ku Russia. Bo bafwimiwe kwa fyinja fingi abene balitikisiwe ukwanda ukwiputa pabwelu mu Malichi 1991. Pakabalilo ako kwali abafumusi abakufwana 16,000. Kwa fyinja 12 inambala ya bafumusi yalyongelile ukufika pa 160,000. Ukuyoba ubwanaloli, abakamu bitu babombagha ifindu mwamahala linga bwalwaghile ulusako ulwakufumusya. Akabalilo akalutengano aka, kakakindilile. Loli nalinga ukuti ifindu fichenjile nkisu iki, abene bikukindilila ukwiyipa kwa Yehova. Kangi bikubomba kilikyosa ukuti bafwanisye ukumbombela Yehova.

14-15. Ngimba Yehova anangisye bulebule amaka ghake mwakuntula Asa?

¹⁴ Nkabalilo ka Asa, akabalilo akalutengano kamalike. Abalwa bwite abakukinda 1 miliyoni  balisile ukufuma ku Etiopia. Undongosi wa bwite Zera ali nulusubilo losa ukuti umwene na balwa bwite bake bikuya bakubatola Abayuda. Loli Umwalafyale Asa akasubilagha ubwingi bwa bandu loli mwa Kyala wake Yehova. Asa aliputile kwa Yehova atile: ‘Ututule we Yehova Kyala, namanga tukusubila ku kumyako kangi mu mungamu yako mo twisile bo tukulwa nikilundilo iki.’​—2 Syambu. 14:11.

¹⁵ Nalinga ukuti abalwa bwite ba ku Etiopia bali na basilikali bingi loli Asa asimenye ukuti Yehova wamaka fiyo kangi ikuya pakubatula abandu bake. Kangi Yehova abatulile naloli abandu bake; abalwa bwite ba ku Etiopia batoliwe.​—2 Syambu. 14:8-13.

16. Ngimba tusimenye bulebule ukuti akabalilo akalutengano katikuya pakukindilila?

¹⁶ Nalinga ukuti tukamanya isi sikuya pakubombiwa nkyeni loli tusimenye ukuti ulutengano ulu ababombi ba Yehova bikuhoboka nalo lino, lutikuya pakukindilila. Yesu ayobile ngani isi sikwisa kubombiwa m’masiku aghakubumalikisyo, ukuti abafundiwa bake ‘bisakubengiwagha nifikolo fyosa.’ (Mat. 24:9) Mwakufwana itolo, untumiwa Pauli yope atile, ‘bosa aba bikulonda ukuya nubumi bwa kuntila Kyala mwa Kristu Yesu, bo bisakufwimiwagha.’ (2 Tim. 3:12) Setano ali ‘ningalalisi si nyingi’ kangi kubaghile ukuya kubibi ukwinong’ona ukuti tubaghile ukwepuka kungalalisi syake.​—Ubuset. 12:12.

17. Ngimba ulwitiko lwitu lukwisa pakugheliwa munjila siliku?

¹⁷ Mwalululu, twesa ulwitiko lwitu lukuya pakugheliwa. Kangi abandu bikuya bakwaghana ‘nubutolwe ubukulumba bo ubu bukabonekamo siku ukufuma pabwandilo bwa kisu ukufika kulilino kuno.’ (Mat. 24:21) Pakabalilo ako aba mumbumba yitu bisakutusambukila kangi imbombo yitu iyakufumusya yikwisa kukanisiwa. (Mat. 10:35, 36) Mwakufwana itolo na Asa, ngimba aliwesa ikwisa kunsubila Yehova ukuti asantule nukumfighilila?

18. Ukufwana na Bahiburi 10:38, 39, ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukuti twitendekesye ubumalilo bwalutengano?

¹⁸ Yehova atutendekesyile ifindu fya mwambepo ukuti tukasyeghe ulwitiko lwitu. Umwene ikundongosya ‘umbombi unsubiliwa nuwa mahala’ ukuti atupeghe ifyakulya ifinunu ifya mwambepo ‘pakabalilo kake’ ukuti fitutule ukukindilila ukukasya ulwitiko lwitu.  (Mat. 24:45) Loli twesa tukulondiwa ukwiyipa fiyo ukuti tukusye ulwitiko lwitu mwa Yehova.​—Belenga Bahiburi 10:38, 39.

19-20. Ukufwana na 1 Syambukulu 28:9, ngimba malalusyo ghaliku agha tukulondiwa ukwilalusya kangi nongwa yafiki?

¹⁹ Mwakufwana itolo na Asa, nanuswe tukulondiwa ‘ukundonda Yehova.’ (2 Syambu. 14:4; 15:1, 2) Tukwanda ukundonda Yehova mwakummanya kanunu nukosiwa. Tukughelaghela ukubomba kilikyosa iki tubaghile ukufwanisya ukuti tukusye ubumanyani bwitu na Yehova. Yonongwa yake tukulondiwa ukwilalusya ukuti: Ngimba ngufika pangomano akabalilo kosa? Linga tukufika pangomano isi igulu lya Yehova likututendekesyela, tukwiyipa fiyo ukumbombela Yehova kangi tukukasania na bakamu na balumbu bitu. (Mat. 11:28) Kangi tukulondiwa ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba akabalilo kosa ngumanyila Ibaibolo kwa panimwene?’ Linga mukwikala na ba mumbumba yinu, ngimba mukuya nakabalilo akakumanyila kwa pambumba sabata aliwesa? Pamo linga mukwikala mwibene, ngimba mukuya nakabalilo akakumanyila pamwibene bo muno mwabombelagha na ba mumbumba yinu? Kangi ngimba mukwiyipa pambombo yakufumusya nukupela abafundiwa?’

²⁰ Nongwa yafiki tukulondiwa ukwilalusya amalalusyo agha? Ibaibolo likuyoba ukuti Yehova ikwenesya inyinong’ono na isi sili mundumbula syitu, yonongwa yake nanuswe tukulondiwa ukubomba mwakufwana itolo. (Belenga 1 Syambukulu 28:9.) Linga tukulonda ukuchenja utuyilo twitu utubibi, tukulondiwa ukunsuma Yehova ukuti atutule. Lino ko kabalilo akakuti twitendekesye indamyo isi tukuya pakwaghana nasyo nkyeni. Tungitikisyagha ikindu kilikyosa ukututolesya ukubombela mwamahala akabalilo aka tuli palutengano.