1. Ukufwana na Malaki 3:16, ngimba buku liliku ili Yehova ikulembamo kangi mukwaghiwa ifindu fiki?

 KWA fyinja fingi, Yehova ikulemba ingamu mwa buku uwa padela fiyo. Ibuku ili lili ni ngamu nyingi sya bandu ukwanda ingamu ya mbombi unsubiliwa uwakwanda, Abeli. * (Luka 11:50, 51) Ukufuma pakabalilo kala, Yehova ikongelela ingamu mwa buku kangi lino mukwaghiwa ingamu nyingi isya bandu. Mu Baibolo ibuku ili likuyobiwa ukuya, “buku wa bumi.” Mu nkhani iyi, tukuya pakubombela fiyo amasyu aghakuti “buku wa bumi.”​—Belenga Malaki 3:16; Ubuset. 3:5; 17:8.

2. Ngimba bo banani aba ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi, kangi tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti ingamu syitu silembiwe mwa buku uyu?

² Ibuku ilya padela ili lili ni ngamu sya bandu bosa aba bikumwiputa Yehova, bikungindika kangi bayighanile ingamu yake. Abene bisakuya nulusako ulwakwisakwikala kwa bwila na bwila. Amasiku agha, ingamu syitu sibaghile ukulembiwa mwa buku uyu linga tukukasya ubumanyani bwitu na Yehova ukwendela mu ikemo lya mwanake, Yesu Kristu. (Yoh. 3:16, 36) Twesa tukulonda kuti ingamu syitu silembiwe mwa buku uyu kali tuli nulusubilo ulwakwisakubuka kumwanya pamo ulwakwisakwikala pa kisu kyapasi.

3-4. (a) Ngimba tukwisakwikala kwa bwila na bwila linga ingamu syitu silembiwe mwa buku wa bumi? Lingania. (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi niyakukongapo?

³ Ngimba isi sikusanusya ukuti bosa aba ingamu syabo silembiwe mwa buku bisakubwagha ubumi bwa bwila na bwila? Tukumwagha ansala uwa ilalusyo ili mmasyu agha Yehova  alimbulile Mose agha ghikwaghiwa pa Ukusoka 32:33. Yehova atile: “Yuyo atulile inongwa kumyangu yo nikomolagha ingamu yake mwa buku wangu.” Ingamu isi sikulembiwa lino mwa buku sibaghile ukomoliwa, ukunangisya ukuti pakwanda Yehova ikulemba ingamu isi nipensulo. (Ubuset. 3:5.) Tukulondiwa ukughelaghela ukuti ingamu syitu silembiwe nibopeni ukuti sikindilile ukwaghiwa mwa buku.

⁴ Isi sibaghile ukutupangisya ukwilalusya amalalusyo agha. Mwakifwanikisyo, ngimba Ibaibolo likuyoba isyafiki isya bandu aba ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi kangi na aba ingamu syabo sikalembiwamo? Ngimba po pakabalilo kaliku aka abandu aba ingamu syabo silembiwe mwa buku uyu bisakubwagha ubumi bwa bwila na bwila? Bule ukuyoba isya bandu aba bafwile kisita kuya nulusako ulwakummanya Yehova? Ngimba sibaghile ukubombiwa ukuti ingamu syabo silembiwe mwa buku uyu? Amalalusyo agha ghikuya pakwamuliwa mu nkhani iyi niyakukongapo.

NGIMBA BO BANANI ABA INGAMU SYABO SILEMBIWE MWA BUKU?

5-6. (a) Bo muno pikuyobela pa Bafilipi 4:3, ngimba bo banani aba ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi? (b) Ngimba po pakabalilo kaliku apa ingamu syabo sisakulembiwa kwa bwila mwa buku wa bumi?

⁵ Ngimba bo banani aba ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi? Ukuti twamule ilalusyo ili, isagha tuyobesanie amagulu gha bandu 5 aghakukindana. Bamo mwa bandu aba ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi bamo hayi.

⁶ Igulu ilyakwanda lyo lya bandu aba basaliwe ukuti bakalaghileghe na Yesu kumwanya. Ngimba ingamu syabo lino silembiwe mwa buku wa bumi? Ena. Ukufwana na masyu agha Pauli ayobile ku “babombi abinake” ku Filipi, ingamu sya bapakiwa, aba basaliwe  ukuti bakalaghileghe na Yesu kumwanya, lino sikwaghiwa mwa buku wa bumi. (Belenga Bafilipi 4:3.) Loli ukuti ingamu syabo sikindilile ukwaghiwa mwa buku uyu, abene bikulondiwa ukukindilila ukuya basubiliwa. Ukufuma apo, linga babikiwe ikimanyikilo kya bumalilo kali bo bakali ukufwa pamo bo ubutolwe ubukulumba bukali ukufika, ingamu syabo sitisakomoliwa mwa buku uyu.​—Ubuset. 7:3.

7. Linga tupilikisye kanunu ilemba lya Ubusetuli 7:16, 17 ngimba po pakabalilo kaliku aka ingamu isya bakilundilo ikikulumba ikya bang’osi isingi sisakulembiwa mwa buku wa bumi kwa bwila?

⁷ Igulu ilyabubili kyo kilundilo ikikulumba ikya bang’osi isingi. Ngimba lino ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi? Ena. Ngimba ingamu syabo sisakukindilila ukwaghiwa mwa buku wa bumi panyuma pa Armagedoni? Ena. (Ubuset. 7:14) Yesu ayobile ukuti abang’osi isingi aba bisakubukagha “ku bumi bwa bwila na bwila.” (Mat. 25:46) Loli aba bisakupona pa Armagedoni batisakwambilila ubumi bwa bwila na bwila mwanakalinga. Ingamu syabo sisakuya ukuti silembiwe mwa buku wa bumi nipensulo bo pakwanda. Pakabalilo ka fyinja 1000 ifya bulaghili bwa Kristu, umwene “isakubalongokesyagha kunyibuko sya misi amumi.” Bosa aba bikukonga ubulongosi bwa Kristu kangi pabumalilo banangisye ubusubiliwa kwa Yehova, ingamu syabo sisakulembiwa kwa bwila mwa buku wa bumi.​—Belenga Ubusetuli 7:16, 17.

8. Ngimba bo banani aba ingamu syabo sikalembiwa mwa buku wa bumi, kangi findu fiki fisakubombiwa kumyabo?

⁸ Igulu ilyabutatu lyo lya bandu aba bikwimila imbene aba bisakupyutiwa pa Armagedoni. Ingamu syabo sikayamo mwa buku wa bumi. Yesu ayobile ukuti abene “bisakubukagha kulufundo lwa bwila na bwila.” (Mat. 25:46) Pauli atile, “bo bisakukubilwagha ndufundo lwa bwila.” (2 Tes. 1:9; 2 Pet. 2:9) Kangi bosa aba kunyuma babombagha ubutulanongwa ubunywamu nukunyoza mbepo mwikemo batisakubwagha ubumi bwa bwila na bwila mmalo mwake bisakupyutiwa. Ukuyoba ubwanaloli, abene batisakusyuka. (Mat. 12:32; Mar. 3:28, 29; Hib. 6:4-6) Lino isagha tuyobesanie isya magulu mabili gha bandu aba bisakusyuka pa kisu.

BOSA ABA BISAKUSYUKA

9. Ukufwana na Imbombo sya Batumiwa 24:15, ngimba magulu mabili ghaliku gha bandu aba bisakusyuka pa kisu, kangi ghakindene bulebule?

⁹ Ibaibolo likuyoba isya magulu mabili gha bandu aba bisakusyuka nukwisakuya nulusako ulwakwisakwikala kwa bwila na bwila pa kisu, “abagholofu” kangi “nabaniongafu.” (Belenga Imbombo sya Batumiwa 24:15.) “Abagholofu” bo aba bambombelagha Yehova mbusubiliwa bo bakali ukufwa. Loli “abaniongafu” bo bandu aba bakalimbombile Yehova bo bakali ukufwa. Abene babombagha ifindu ifisitabugholofu. Panongwa yakuti amagulu ghosa ghisakusyuka, ngimba tubaghile ukuyoba ukuti ingamu syabo silembiwe mwa buku wa bumi? Ukuti twamule ilalusyo ili isagha tuyobesanie isyakufwana ni gulu lililyosa palyene.

10. Nongwa yafiki “abagholofu” bisakusyuka, kangi bisakuhobokagha nulusako luliku? (Keta mu magazini iyi “Amalalusyo Aghakufuma ku Babelengi” pa nkhani ya kusyuka kwa bandu pa kisu.)

¹⁰ “Abagholofu” lyo igulu lya nambala 4. Bo bakali ukufwa, abene ingamu syabo syalembiwe mwa buku wa bumi. Ngimba ingamu syabo basosisyemo mwa buku bo bafwile? Hayi, panongwa yakuti Yehova akali ikubakumbukila. Umwene “akaya yo Kyala wa bafwe, loli wa bumi.” (Luka 20:38) Isi sikusanusya ukuti linga abagholofu bisakusyuka pa kisu, ingamu  syabo sisakwaghiwa mwa buku wa bumi nalinga ukuti pakwanda syalembiwe “nipensulo.” (Luka 14:14) Kisita kukayika, bamo mwa aba bisakusyuka bisakuya nulusako ulwakubomba bo “banyafyale nkisu kyosa.”​—Sal. 45:16.

11. Ngimba “abaniongafu” bisakulondiwa ukumanyila isyafiki ukuti ingamu syabo sisalembiwe mwa buku wa bumi?

¹¹ Pabumalilo, isagha tuyobesanie isya gulu lya nambala 5, “abaniongafu.” Panongwa yakuti bakasimenye indaghilo sya Yehova, abene babombagha ifindu ifibibi bo bakali ukufwa. Yonongwa yake ingamu syabo sikalembiwe mwa buku wa bumi. Loli Kyala isakubasyusya ukuti basaye nulusako ulwakuti ingamu syabo sisalembiwe mwa buku. Abandu “abaniongafu” aba, bisakulondiwa ubutuli. Bo bakali ukufwa, bamo mwa bandu aba babombagha utuyilo utubibi. Yonongwa yake bikulondiwa ukwisakumanyisiwa ukuti basakongeghe ifundo isyabugholofu isya Yehova. Ukuti basakongeghe isi bamanyile, Ubunyafyale bwa Kyala bwisakwandisya imbombo inywamu iyakumanyisya iyi yikabombiwamo pa kisu kyapasi.

12. (a) Ngimba bo banani aba bisakubamanyisyagha abaniongafu? (b) Ngimba findu fiki fisakubombiwa ku aba batisakukonga isi bamanyilagha?

¹² Ngimba bo banani aba bisakubamanyisyagha abaniongafu? Abakilundilo ikikulumba na bagholofu aba bisakusyuka. Ukuti ingamu sya baniongafu sisalembiwe mwa buku wa bumi, abene bikulondiwa ukuti basakusyeghe ubumanyani bwabo na Yehova nukwiyipa kumyake. Yesu Kristu na bapakiwa bisakuketesyagha linga abaniongafu bikukonga isi bikumanyila. (Ubuset. 20:4) Aliwesa uyu atisakufwanisyagha ukukonga isi bisakummanyisyagha, atisakukindilila ukwikala nkisu iki nalinga ukuti ikele nubumi kwa fyinja 100. (Yes. 65:20) Yehova na Yesu bikumanya isi sili mundumbula ya mundu kangi batisakwitikisya ukuti umundu yumo onange nkisu ikipya.​—Yes. 11:9; 60:18; 65:25; Yoh. 2:25.

 UKUSYUKILA KUBUMI KANGI UKUSYUKILA KUKULONGIWA

13-14. (a) Ngimba kunyuma twinong’onagha isyafiki ukufwana na masyu gha Yesu agha ghikwaghiwa pa Yohani 5:29? (b) Ngimba tukulondiwa ukumanya isyafiki isyakufwana na masyu agha?

¹³ Yesu ayobile kangi isyakufwana na bosa aba bisakusyukila kubumi pa kisu. Mwakifwanikisyo, umwene atile: “Kikwisa akabalilo apa bosa aba bali mmapumba bisakupilikagha ilisyu po bende nukusoka, aba babombagha inunu bisakusyukilagha kubumi, naba babombagha imbibi bisakusyukilagha kukulongiwa.” (Yoh. 5:28, 29) Ngimba Yesu asanusyagha isyafiki?

¹⁴ Kunyuma, twinong’onagha ukuti amasyu gha Yesu ghasanusyagha isi abandu aba bisakusyuka bisakubombagha linga basyukile; ukusanusya ukuti bamo bisakusyuka nukwanda ukubomba ifindu ifinunu loli bamo bisakusyuka nukwanda ukubomba ifindu ifibibi. Loli tubaghile ukuketa ukuti Yesu akayobagha ukuti aba bisakusyuka ukufuma ku mapumba bisakubombagha ifindu ifinunu pamo ifibibi. Umwene ayobagha isya kunyuma. Ayobagha isya bandu aba “babombagha ifindu ifinunu” na aba “babombagha ifindu ifibibi.” Isi sikunangisya ukuti abene babombagha ifindu ifibibi bo bakali ukufwa. Isi syakupilikiwa, mukaya momumo? Kangi tusimenye ukuti nkisu ikipya akayapo uyu isakubombagha ifindu ifibibi. Abaniongafu babaghile ukuti babombagha ifindu ifibibi bo bakali ukufwa. Loli ngimba Yesu asanusyagha isyafiki bo ikuyoba amasyu aghakuti “ukusyukila kubumi” kangi “ukusyukila kukulongiwa?

15. Ngimba bo banani aba “bisakusyukila kubumi,” kangi nongwa yafiki?

¹⁵ Abagholofu, aba babombagha ifindu ifinunu bo bakali ukufwa, “bisakusyukila kubumi” panongwa yakuti ingamu syabo silembiwe kale mwa buku wa bumi. Isi sikusanusya ukuti ukusyuka “kwa aba babombagha inunu” aba bikuyobiwa pa Yohani 5:29 kufwene itolo nukusyuka kwa “bagholofu” aba bikuyobiwa pa Imbombo sya Batumiwa 24:15. Ifundo iyi yikukolelana kanunu ni fundo iyi yikwaghiwa pa Baroma 6:7, iyi yikuti: “Namanga uyu afwile yo mwabuke itolo kubutulanongwa.” Yonongwa yake linga abagholofu bafwile, Yehova ikubahobokela imbibi syabo loli isakukumbukila ifindu fyosa ifinunu ifi babombagha pakabalilo aka bali nubumi. (Hib. 6:10) Bwanaloli ukuti, abagholofu aba bisakusyuka bikulondiwa ukwisa kukindilila ukuya basubiliwa ukuti ingamu syabo sisakindilile ukuya mwa buku wa bumi.

16. Ngimba “ukusyukila kukulongiwa” kukusanusya isyafiki?

¹⁶ Bule pakuyoba isya bandu aba babombagha ifindu ifibibi bo bakali ukufwa? Nalinga ukuti imbibi syabo syahobokeliwe bo bafwile loli bakambombelagha Yehova mbusubiliwa pakabalilo aka bali nubumi. Ingamu syabo sikalembiwe mwa buku wa bumi. Loli ukusyuka kwa “aba babombagha imbibi” kufwene itolo nukusyuka kwa “baniongafu” aba bikuyobiwa pa Imbombo sya Batumiwa 24:15. Abene “bisakusyukilagha kukulongiwa.” * Isi sikusanusya ukuti Yesu isakubaketesyagha abaniongafu. (Luka 22:30) Linga akabalilo kakindilepo, Yesu isakumanya linga ingamu syabo sibaghile ukwisakulembiwa mwa buku wa bumi. Linga abaniongafu bisakuleka utuyilo utubibi utu babombagha kunyuma nukwiyipa kwa  Yehova ingamu syabo sisakulembiwa mwa buku wa bumi.

17-18. Ngimba bosa aba bisakusyukila kubumi pa kisu bikulondiwa ukwisakubomba isyafiki, kangi “ifyakubomba” ifi fikuyobiwa pa Ubusetuli 20:12, 13 findu fiki?

¹⁷ Kali pakwanda bali bagholofu pamo baniongafu, aba bisakusyuka bisakulondiwa ukupilikila indaghilo isi sisakwaghiwagha mwa buku umpya uyu isakwighuliwa pakabalilo ka fyinja 1,000. Untumiwa Yohani alingenie isi aketile nkisetuka. Umwene atile: “Popapo ndinkubabona abafwe, abimikiwa na baywelufu bimile nkyeni nkikota kya bunyafyale, kangi ndinkwagha aba buku babaluliwe. Yope na buku uyungi abaluliwe, uyu yo buku wa bumi. Abene abafwe balinkulongeliwa mu isi syalembiwe mmabuku ghala, ukufwana nimbombo syabo.”​—Ubuset. 20:12, 13.

¹⁸ Ukufwana na isi “babombagha” ngimba aba bisakusyuka bisakulongiwa? Ngimba bisakulongiwa panongwa ya findu ifibibi ifi babombagha bo bakali ukufwa? Hayi. Tukumbukeghe ukuti abene, bahobokeliwe imbibi isi babombagha pakwanda bo bafwile. Lino sikunangisya ukuti “ifyakubomba fyabo” fikaya fyo ifi babombagha kunyuma. Mmalo mwake sisakweghela isi bisakubombagha linga bikumanyisiwa nkisu ikipya. Kangi abanyambala abasubiliwa bo Nowa, Samueli, Davidi na Danieli bikulondiwa ukwisakumanyila isyakufwana na Yesu Kristu nukunangisya ulwitiko mu ikemo lyake. Yonongwa yake abaniongafu bope bikulondiwa ukwisakumanyila nyingi.

19. Ngimba findu fiki ifi fisakubombiwa akabumalilo ku bosa aba bisakukana ulusako ulununu ulwakumanyila?

¹⁹ Ngimba findu fiki ifi fisakubombiwa akabumalilo ku bosa aba bisakukana ulusako ulununu ulwakumanyila? Pa Ubusetuli 20:15 pikuti: “Uyu linga akalembiwemo mwa buku wa bumi, yo alinkusopiwa munyanja ya moto.” Abene bisakupyutiwa kwa bwila na bwila. Yonongwa yake tukulondiwa ukughelaghela fiyo ukuti ingamu syitu silembiwe mwa buku nukukindilila ukwaghiwa mumo.

20. Ngimba mbombo yiliku iyakuhobosya iyi yisakubombiwagha kubumalilo bwa fyinja 1,000 ifya bulaghili bwa Yesu? (Keta ikithuzi kya pakikope.)

²⁰ Kubumalilo bwa fyinja 1,000 ifya bulaghili bwa Yesu kisakuya kabalilo kakuhobosya fiyo. Kwisakuya imbombo inywamu iyakumanyisya iyi ababombi ba Kyala bakayibombapo pa kisu. Kangi kwisakuya akabalilo aka Yesu isakuketesyagha ifyakubomba fya bagholofu na baniongafu. (Yes. 26:9; Imbo. 17:31) Ngimba imbombo iyakumanyisya iyi yisakubombiwagha bulebule? Inkhani iyakukongapo yisapakututula ukupilikisya kanunu nukundaghisya ulusako ulununu ulu.