Umundu aliwesa ikwitikisya ukuti ifyakubombiwa fimo finunu kangi fimo fibibi. Mwakifwanikisyo, abandu bingi bikuketa ukuti kubibi fiyo ukungogha umundu, ukubomba ifyabulowe nukukolelela abana. Loli ukubombelana inunu nukunangisya ikisa, bosa bikuketa ukuti kununu. Bule pakuyoba isya fyakusala bo ukughonana, ukuya basubiliwa pamo ukulela abana? Abandu bingi bikwinong’ona ukuti kikayapo ikinunu pamo ikibibi pankhani isi. Abene bikuketa ukuti ifi basalile fili kanunu itolo. Utubalilo twingi, abandu bikusala ifyakubomba ukufwana namuno bikwipilikila kangi namuno abangi bikufiketela ifindu. Ngimba ukwinong’ona bo ulu kwakutula?

Utubalilo twingi tukusala ifyakubomba ukufwana namuno tukwipilikila pankhani ya nunu nimbibi. (Baroma 2: 14, 15) Abana abakeke bope bikumanya ifindu ifinunu nifibibi kangi bikwiyipa inongwa linga babombile ikindu kimo ikibibi. Linga tukukula, tukumanyisiwa inunu nimbibi ukufuma kubandu ba mumbumba yitu, abinitu, abamanyisi, abandu bankaya kitu, kutchalichi ninyiho syitu. Linga tukusala ifyakubomba, amabyebye ghitu ghikutubula linga isi tusalile sikukolelana na isi tumanyile pamo hayi.

Ukumanya inunu nimbibi kubaghile ukututula ukuti tubanangisyeghe abangi ikisa, tundaghisyeghe, tubombeghe ifindu mbwanaloli kangi tubanangisyeghe abangi ikibabilisi. Kubaghile ukututula kangi ukuti tungabombagha ifindu ifi fibaghile ukubakalalisya abandu aba tubaghanile pamo ukubomba ifindu ifi fibaghile ukutukosya isoni nukwanda ukwiyipa inongwa.

Ngimba ukubomba ifindu ukufwana namuno tukwipilikila kwakutula utubalilo tosa? Undumyana yumo, Garrick atile, “Nabombagha kilikyosa iki nalondagha pabumi bwangu.” Loli asyaghenie ukuti ukubomba isi aketagha ukuti nunu, kwali nifyakukongapo ifibibi. Umwene aketile ukuti atikuhoboka pabumi bwake panongwa yakuti abombagha ifindu fyabulowe, anwagha unkota uwakusyutisya  ubongo, anwagha fiyo ubwalwa kangi ali wabwite.

Ukongelela pa muno tukwipilikila, utubalilo twingi tukusofanisiwa namuno abangi bikuketela isi tusalile. Isi sibaghile ukututula ukumanyilapo simo ukufuma kumyabo nukubomba ifindu mwamahala. Abandu ba mumbumba yitu, abinitu, nabandu ba nkighaba kitu, babaghile ukwanda ukutughindika linga tukubomba inunu.

Ngimba ukubomba ifindu ukufwana namuno abandu bikwipilikila kwakutula utubalilo tosa? Bo wakilumyana, Priscila abombagha ifindu ifi abinake bingi babombagha, bo ubulowe. Loli asyaghenie ukuti ukubomba isi abangi bikuketa ukuti nunu, kwalimpangisye ukuti angayagha walusekelo. Umwene atile: “Ukubomba isi aliwesa abombagha, kwalimbangisye ukuti ningipilikagha kanunu. Syalimbangisye ukuti mbombeghe ifindu kisitamahala kangi fyali fibibi.”

Linga tusyaghenie inunu nimbibi, nukumanya muno tukwipilikila kangi namuno abangi bikwipilikila tubaghile ukutuliwa fiyo. Loli ubulongosi ubu bukaya bwakutula akabalilo kosa. Utubalilo tumo tubaghile ukwifulasya twibene pamo abangi panongwa yakuti tutikumanya ifyakukongapo fyake pa isi tusalile. (Isya Mbupingamu 14:12) Kangi nalinga ukuti uswe nabangi tubaghile ukwinong’ona ukuti ifindu fimo finunu loli pope fibaghile ukutufulasya kangi tubaghile ukuchenja muno twafiketelagha. Tukulondiwa ukumanya ukuti ifindu fimo ifi pakwanda fyabonekagha ukuti fibibi, abandu babaghile ukwanda ukufiketa ukuti lino finunu. Kangi ifi pakwanda fyabonekagha ukuti finunu lino bikufiketa ukuti fibibi.

Ngimba bulipo ubulongosi ubununu ubu bubaghile ukututula ukumanya inunu nimbibi? Ngimba silipo ifundo isyakutula isi linga tubaghile ukusikonga tutikuya pakwilumbusya kwakabalilo akatali?

Tukundaghisya fiyo panongwa yakuti tuli nubulongosi ubununu fiyo ubu bubaghile ukuntula umundu aliwesa. Inkhani iyakukongapo yikulingania kuno tubaghile ukubwagha ubulongosi ubu bubaghile ukututula ukumanya inunu nimbibi.