1-3. (a) Ngimba tukulondiwa ukwipilika bulebule nu bwanaloli bwa mu Baibolo? Lingania. (Keta ikithuzi ikyakwanda.) (b) Ngimba malalusyo ghaliku agha tukuya pakuyobesania mu nkhani iyi?

AMASIKU agha abandu bingi bighanile fiyo ukula ifindu mumagolosale, pabumalilo bikubuka ukwakughomola. Nalinga abandu bikula ifindu pa intaneti loli pope bighanile ukughomola. Lumo bikughomola panongwa yakuti bakakighana muno abene binong’onelagha pamo panongwa yakuti kili nindamyo yimo. Abene bikusala ukuti bachenjane nikindu kimo pamo babaghomolele indalama yabo.

² Nalinga tubaghile ukulonda ukuti batughomolele ifindu ifi tulile loli tukabaghila ukughomola pamo “ukulisya” “amahala” agha “tulile” ukufuma mu Baibolo. (Belenga Isya Mbupingamu 23:23; 1 Tim. 2:4) Mu mutu ughu wakindagha, twayobesenie isya findu fimo ifi twafilekile ukuti tumanyile ubwanaloli. Twalekile ifindu fimo ukuti tubombele kanunu akabalilo kitu, twalekile imbombo syitu syapamwanya isi syayagha pakutupangisya ukuya nindalama nyingi. Ubumanyani bwitu na bamo bwamalike kangi twachenjile muno twinong’onelagha nukuleka inyiho simo isi sikanhobosyagha  Yehova. Loli tuketile ukuti fyosa ifi tufilekile fikaya fyakulondiwa ukukinda ulusayo ulu twambilile panongwa yakumanya ubwanaloli.

³ Linga tumanyile ubwanaloli tukwipilika bo muno alipilikile unnyambala yumo uyu Yesu alinjobile nkifwanikisyo. Ayobile isya mulisi yumo uyu alondagha inyambo inunu kangi alwaghile lumo. Ukuyoba ubwanaloli ulwambo lula lwali lwa ntengo wapamwanya fiyo, ulu lwalimpangisye ukuti “akulisye” fyosa ifi ali nafyo ukuti ule. (Mat. 13:45, 46) Mwakufwana itolo, ubwanaloli ubu tumanyile, ubwakuyoba isya Bunyafyale bwa Kyala nifingi ifi tumanyile ukufuma m’masyu gha Kyala, fya ntengo wapamwanya fiyo kumyitu, ifi fikutupangisya ukuti twiyipeghe fiyo ukuti tubukabe. Linga tukukindilila ukubuketa ubwanaloli ukuya bwapamwanya, “tukabaghila ukulisya.” Syakitima ukuti ababombi ba Kyala bamo balekile ukubuketa ukuya bwapamwanya kangi babulekile. Loli uswe tutikulondiwa ukubuleka ubwanaloli! Ukuti tunangisye ukuti tukubuketa ubwanaloli ukuya kyuma kyapamwanya iki tukabaghila ukulisya, tukulondiwa ukukonga ifundo sya mu Baibolo kangi ‘nukukindilila ukwenda mbwanaloli.’ (Belenga 3 Yohani 2-4.) Isi sikusanusya ukuti tukulondiwa ukubika ubwanaloli pa malo ghakwanda pa bumi bwitu. Isagha twinong’onelepo amalalusyo agha: Nongwa yafiki bamo “bikulisya” ubwanaloli? Nongwa yafiki tukulondiwa ukughelaghela ukuleka ukubomba bo isi? Ngimba tukulondiwa ukubomba bulebule ukuti “tukindilile ukwenda mbwanaloli”?

4. Nkabalilo ka Bakristu bakwanda, nongwa yafiki bamo “balyulisye” ubwanaloli?

⁴ Nkabalilo ka Bakristu bakwanda, bamo aba balitikisye ubwanaloli ubu Yesu amanyisyagha batoliwe ukukindilila ukwenda mbwanaloli. Mwakifwanikisyo, bo Yesu akilyesisye ikilundilo kya bandu ukwendela nkika, ikilundilo kyalinkongile Yesu kwisilya lya Galilai. Bo bali kula, Yesu ayobile amasyu ghamo agha ghabaswighisye aghakuti: ‘Linga mutikulya umbili wa Nnyamundu kangi linga mutikunwa ilopa lyake, po mukaya nubumi munda mmyinu.’ M’malo mwakundalusya Yesu ukuti abalinganie kanunu isi asanusyagha, abene balinkuyoba balinkuti: ‘Ilisyu ili ipalapala ywani abaghile ukulipilika?’ Panongwa yiyiyi, “bingi mbafundiwa bake balinkughomokela kunyuma, balinkusita nukwenda nawe.”—Yoh. 6:53-66.

5, 6. (a) Nongwa yafiki amasiku agha bamo bikutoliwa ukukindilila ukwenda mbwanaloli? (b) Ngimba yumo abaghile ukubuleka bulebule ubwanaloli?

⁵ Syakitima ukuti m’masiku agha, ababombi bamo batoliwe ukukindilila ukwenda mbwanaloli. Bamo panongwa yakuti bakapilikisye ivesi limo ilya mu Baibolo pamo isi unkamu yumo ababombile nukubayobela ifyakukalalisya. Abangi bakahobwike nu bulongosi bwa mu Baibolo ubu bapeliwe nu mundu yumo pamo panongwa yakuti bakalalisenie nu Nkristu yumo. Abangi bikuleka ukwenda mbwanaloli nukubakonga abandu aba bikususya ifi tukusubila. Ifi fyo fifukwa fimo ifi fikubapangisya abandu bamo ukuti “basokeko” kwa Yehova ni gulu lyake. (Hib. 3:12-14) M’malo mwakusokako kwa Yehova, abandu aba bikulondiwa ukukonga ikifwanikisyo kya mfundiwa Peteri! Bo Yesu abalalusisye abafundiwa bake linga bope bikulonda ukuyonga, Peteri alinkwamula alinkuti: ‘We Mwalafyale tuyongeleghe kwani? Uwe uli nagho amasyu gha bumi ubusita kumalika.’—Yoh. 6:67-69

⁶ Bamo bikubuleka ubwanaloli panandi na panandi kisita kumanya ifi fikubapangisya. Umundu uyu ikubuleka ubwanaloli mwa matingo afwene itolo ni boti ili lili mumbali ndusoko loli linga likughutiwa na mayigha panandi na panandi likusokamo mumbali ndusoko nukwingila nkati mmisi. Ibaibolo likutusoka ukuti tuyeghe maso ukuti ‘tungabulekagha ubwanaloli.’  (Hib. 2:1) Mwakufwana itolo ni boti, umundu uyu ikulonda ukubuleka ubwanaloli, yope ubumanyani bwake na Yehova bubaghile ukughomokela nyuma kangi pabumalilo bubaghile ukumalika. Ngimba tubaghile ukubomba isyafiki ukuti isi sileke ukubombiwa kummyitu?

7. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukututula ukuti tuleke ukulisya ubwanaloli?

⁷ Ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli, tukulondiwa ukwitikisya nukupilikila syosa isi Yehova ikuyoba. Tukulondiwa ukubuketa ubwanaloli ukuya kindu kyakulondiwa fiyo pabumi bwitu kangi nukukindilila ukukonga ubulongosi bwa mu Baibolo pa kilikyosa iki tukubomba. Bo ikwiputa kwa Yehova, Umwalafyale Davidi ayobile ukuti: ‘Nendeghe mbwanaloli bwako.’ (Sal. 86:11) Davidi asimikisye ukuti ikuya pakukindilila ukwenda mbwanaloli, nuswe tubaghile ukubomba bo Davidi. Linga tulekile ukwenda mbwanaloli, tubaghile ukwanda ukwinong’onela ifindu ifi twafilekile kunyuma panongwa yakumanyila ubwanaloli nukwanda ukufinong’onela kangi. Loli tukabaghila ukusala ubwanaloli bwa mu Baibolo ubu tukulondiwa ukukonga na ubu tutikulondiwa ukubukonga. Ukukinda pa fyosa tukulondiwa ukwenda “mbwanaloli bosa.” (Yoh. 16:13) Mu mutu ughu wakindagha twayobesenie ifindu 5 ifi twaliyipile ukuti tumanyile nukukonga ubwanaloli ubu twamanyile. Lino tukuya pakuketa muno tubaghile ukubombela ukuti tuleke ukughomokela ku findu ifi twafilekile kunyuma.—Mat. 6:19.

8. Ngimba ukubombesyela ububibi akabalilo kubaghile ukumpangisya bulebule Unkristu ukuti abuleke ubwanaloli? Yoba ikifwanikisyo.

⁸ Akabalilo. Tukulondiwa ukuya maso ukuti tuleke ukwepukako ku bwanaloli, tukulondiwa ukubombela imbombo kanunu kabalilo kitu. Linga tukaya maso, tubaghile ukamalila akabalilo kitu pa fyakuhobosya, ukwangala pa intaneti nu kuketelela amapulogilamu gha pa tv. Nalinga ifindu ifi fikaya nu bubibi nabumo loli akabalilo aka tukumalila pa fyakuhobosya ifi tubaghile ukukabombesyela imbombo pakumanyila kwa patwibene pamo ukubombesyela pa findu fimo ifya mwambepo. Isagha tukete isi syalimbonekile umulumbu yumo uyu ingamu yake yo Emma. * Ukufuma pakabalilo aka ali mwana, Emma alighanile fiyo ukwangala ni falasi kangi ahobokagha fiyo ukukwela pa falasi akabalilo kosa. Loli bo kakindilepo akabalilo, alyandile ukwiyipa inongwa namuno abombelagha nakabalilo kosa aka amalilagha pa kyakuhobosya kyake iki kangi alinong’wine isya kuchenja. Umwene akasiwe fiyo na isi umulumbu Cory Wells alyaghene nasyo, uyu yope kunyuma abombilepo umpalano wa kubopa ni falasi. * Emma lino ikuhoboka fiyo panongwa yakuti ikumalila akabalilo kake pa findu fya mwambepo na ba mumbumba yake ya Chikristu na bamanyani bake. Ikwipilika ukuti ali pabupipi na Yehova kangi ali nulutengano panongwa yakuti ikubombesyela akabalilo kake mwamahala.

9. Ngimba ifindu ifyakumbili fibaghile ukutupangisya bulebule ukuti tuleke ukufighana ifindu ifya mwambepo?

⁹ Ifindu fyakumbili. Ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli tutikulondiwa ukubika ifindu fyakumbili pa malo ghakwanda. Bo tumanyile ubwanaloli, twaketile ukuti ukumbombela Yehova kyo kindu kyakulondiwa fiyo ukukinda ifindu fyakumbili kangi twahobwike fiyo ukukileka kilikyosa ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli. Bo akabalilo kakindilepo tubaghile ukuketa ukuti bamo bikula amafoni amapya aghapamwanya ni findu ifingi ifi babaghile ukula nindalama syabo. Tubaghile ukwanda ukuketa ukuti tukusyalikila. Tukabaghila ukwikutisiwa  ni findu ifi tuli nafyo kangi tubaghile ukwanda ukutagha akabalilo kitu ukuti tufyaghe ifindu fya pamwanya m’malo mwakumbombela Yehova. Isi sikutukumbusya isi syalimbonekile Dema. Uyu afighanile fiyo “ifindu fya nkisu” nukuleka ukubombela pampene nu ntumiwa Pauli. (2 Tim. 4:10) Nongwa yafiki Dema alindekile Pauli? Ibaibolo litikuyobapo nasimo, lumo panongwa yakuti afighanile fiyo ifindu fya nkisu ukukinda ifindu fya mwambepo pamo akalondagha ukwiyipa ukuti abombeghe pampene na Pauli. Ngimba tukumanyilapo isyafiki? Lumo kunyuma twafighanile ifindu ifyakumbili. Linga tukaya maso, nuswe tubaghile ukwanda ukufighana kangi ifindu ifya nkisu ifi fibaghile ukutupangisya ukuti tuleke ukubughana ubwanaloli.

10. Ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli, ngimba findu fiki ifi tutikulondiwa ukwitikisya?

¹⁰ Abamanyani bitu. Ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli, tutikulondiwa ukwitikisya ukuti abandu aba batikumbombela Yehova batusofanie. Bo tumanyile ubwanaloli, ubumanyani bwitu na binitu aba bakaya Baketi ba Yehova kangi na ba mumbumba yitu bwachenjile. Bamo baghindikagha ifi tukusubila loli bamo batususyagha. (1 Pet. 4:4) Nalinga tukughelaghela ukuya pabumanyani ubununu na ba mumbumba yitu kangi nukubabombela mwakisa loli tukulondiwa ukuya maso ukuti tuleke ukususya ifundo sya Yehova ukuti tubahobosye abene. Ilemba lya 1 Bakorinti 15:33, likuyoba ukuti tukulondiwa ukuya pabumanyani na bandu bene aba bikumbombela Yehova.

11. Ngimba tubaghile ukwepuka bulebule ku minong’ono nu tuyilo utubibi?

¹¹ Aminong’ono nu tuyilo utubibi. Bosa aba bwikenda mbwanaloli bikulondiwa ukuya bikemo. (Yes. 35:8; belenga 1 Peteri 1:14-16.) Bo tumanyile ubwanaloli, twesa twalondiwagha ukuchenja ubumi bwitu ukuti tukongeghe ifundo isya mu Baibolo isya bugholofu. Bamo kwali kukafu fiyo ukuti bachenje. Loli tukulondiwa ukuya maso ukuti tungabombagha kangi utuyilo utubibi. Loli ngimba findu fiki ifi fibaghile ukututula ukuti tuleke ukubomba utuyilo utubibi? Tukulondiwa ukwinong’onelapo ifi Yehova atupele ukuti tuye bikemo. Atupele ikyabupe kya pamwanya fiyo ikya Mwanake unganiwa, Yesu Kristu. (1 Pet. 1:18, 19) Ukuti tuye belu m’maso gha Yehova, tukulondiwa ukuti akabalilo kosa tukumbukeghe isya kyabupe ikyapamwanya ikya kitabulilo iki Yesu abikile.

12, 13. (a) Nongwa yafiki kwakulondiwa ukuketa amaholide bo muno Yehova ikughaketela? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki?

¹² Inyiho ni fyakubombiwa ifi fikaya fya m’malemba. Aba mumbumba yitu, aba tukubomba nawo imbombo kangi na aba tukumanyila nabo isukulu babaghile ukutufimbilisya ukuti tusekeleghe nabo. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukututula ukuti tungabombagha nabo amaholide ni nyiho isi sitikungindika Yehova? Tukulondiwa ukwinong’onelapo fiyo ififukwa ifi Yehova atikwitikisyila amaholide agha. Tubaghile ukufufuza mu mabuku ghitu nukuketa muno amaholide agha ghalyandile. Linga tukwinong’onelapo ififukwa ifi, tukabaghila ukusekela amaholide agha, tukwipilika ukuti tukwenda mu njila iyi ‘yinkyelile Kyala.’ (Ef. 5:10) Linga tukunsubila Yehova na Masyu ghake tukabaghila ‘ukubatila abandu.’—Mbupi. 29:25.

¹³ Tuli nulusubilo ukuti tukuya pakukindilila ukwenda mbwanaloli akabalilo kosa. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukutukasya ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli? Isagha tukete injila sitatu isi.

14. (a) Ngimba ukukindilila ukumanyila Ibaibolo, kubaghile ukututula bulebule ukuti tungalekagha ubwanaloli? (b) Nongwa yafiki tukulondiwa amahala, ulufundo nu kupilikisya?

¹⁴ Ikyakwanda, tukindilileghe ukumanyila  amasyu gha Kyala kangi nukwinong’onelapo pa isi tukumanyila. Tuyeghe ni mbatiko akabalilo kosa ukuti twilyesyeghe na Masyu gha Kyala agha bwanaloli. Tukuya pakundaghisya ukufuma pasi pandumbula panongwa yabwanaloli kangi nukukasya ulwitiko lwitu ulu tukabaghila ukulisya. Ukongelelapo pakula ubwanaloli, ilemba lya Isya Mbupingamu 23:23 likuti tukulondiwa kangi ukula ‘amahala nulumanyisyo kangi nubumanyi.’ Ukumanya ubwanaloli bwa mu Baibolo kukaya kwakufwana. Tukulondiwa ukubombela imbombo isi tukumanyila pabumi bwitu. Linga tukupilikisya kanunu pa isi tukumanyila, tukukonga syosa isi Yehova ikutubula. Utubalilo tumo, ubwanaloli bukutufunda ukuti tumanyilepo simo. Ubwanaloli bukututula ukuti tuchenje utuyilo twitu. Yonongwa yake tukulondiwa ukubombapo simo mwanakalinga nubwanaloli ubu tumanyile ubu bwapamwanya fiyo ukukinda siliva.—Mbupi. 8:10.

15. Ngimba ubwanaloli bubaghile ukutufighilila bulebule bo lamba?

¹⁵ Ikyabubili, tukulondiwa ukukindilila ukukonga ubwanaloli ubu tukumanyila akabalilo kosa. Tufwaleghe lamba wabwanaloli munsana. (Ef. 6:14 NWT) Nkabalilo ka kunyuma, unsilikali afwalagha lamba uyu antulagha kangi amfighililagha ukuti angafulalagha. Ukuti lamba amfighilile kanunu, unsilikali alondiwagha ukufyeta fiyo ukuti angabukagha. Linga akafyetiwa akafighililiwagha. Ngimba ubwanaloli bubaghile ukutufighilila bulebule bo lamba? Linga tukwitikisya ubwanaloli bwa mu Baibolo ukutulongosya akabalilo kosa, tubaghile ukufighililiwa ku nyinong’ono imbibi kangi bubaghile ukututula ukuti tusaleghe kanunu. Linga twaghene nindamyo inywamu pamo tukugheliwa, ubwanaloli bwa mu Baibolo bubaghile ukututula ukuti tubombeghe inunu. Ukufwana nu nsilikali uyu ikuketesya ukuti afwele lamba linga ikubuka ku bwite, nuswe akabalilo kosa tukulondiwa ukubombela ubwanaloli ubwa mu Baibolo pabumi bwitu. Yonongwa yake tukubomba kilikyosa iki tubaghile ukufwanisya ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli. Unsilikali apimbagha kangi ulubo ulu alufyatikagha mwa lamba wake. Isagha tukete muno nuswe tubaghile ukubombela.

16. Ngimba ukubamanyisya abandu Ibaibolo kubaghile ukututula bulebule ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli?

¹⁶ Ikyabutatu, tukulondiwa ukwiyipa ukubamanyisya abandu ubwanaloli bwa mu Baibolo. Ukufwana nu nsilikali ununu uyu ikufyatika ulubo lwake munsana, nuswe tukulondiwa ukwifyeta nu lubo lwa mwambepo, agha gho masyu gha Kyala. (Ef. 6:17) Twesa tukulondiwa ukughelaghela ukukusya ubumanyi bwitu ubwa “kumanyisya ilisyu lya bwanaloli.” (2 Tim. 2:15) Linga tukubombesyela Ibaibolo ukumanyikisya abangi, tukwanda ukubumanya nu kubughana fiyo ubwanaloli. Isi sibaghile ukukasya ulwitiko lwitu ukuti tukindilile ukwenda mbwanaloli.

17. Nongwa yafiki ubwanaloli bwakulondiwa fiyo kumyinu?

¹⁷ Ubwanaloli kyabupe kya pamwanya fiyo ikyakufuma kwa Yehova. Bukutupangisya ukuti tuye pabumanyani bwa maka na Tata witu wakumwanya. Yehova atubulilepo ifindu fingi loli ubu bo bwandilo itolo! Afingile ukuti ikuya pakukindilila pakutumanyisya. Yonongwa yake tukulondiwa ukuketa ubwanaloli ukuya bwapamwanya fiyo ukufwana nu lwambo ulununu. Amukindilileghe “ukula ubwanaloli komma ukulisya.” Ukufwana na Davidi, mukuya pakufwanisya isi mufingile kwa Yehova ukuti: “Nendeghe mbwanaloli bwako.”—Sal. 86:11.