1, 2. (a) Ngimba Yesu alyamwile bulebule bo Peteri ikumbula ukuti syomma we Mwalafyale singakwaghagha sisisi? (Keta ikithuzi ikyakwanda.) (b) Nongwa yafiki Yesu alyamwile bo ulu?

ABAFUNDIWA ba Yesu baswighile fiyo! Abene binong’onagha ukuti Yesu ayagha pakughomolelapo ubunyafyale bwa Israeli loli Yesu ayobile ukuti ali pipi ukutamiwa nu kufwa. Ali yo mfundiwa Peteri uyu ayobile ukuti. ‘Syomma we Mwalafyale, syo fikuti singakwaghagha sisisi.’ Yesu alinkunsyutukila alinkuti: ‘Kinda kunyuma kumyangu, we Setano! Uli wakumbesya une, buno utikwinong’ona isya Kyala loli kwinong’ona si sya bandu itolo.’—Mat. 16:21-23; Imbo. 1:6.

² Isi Yesu ayobile syanangisye ukuti pali ukukindana pakati pa minong’ono gha Yehova na gha nkisu iki kikulongosiwa na Setano. (1 Yoh. 5:19) Peteri ankasyagha Yesu ukuti aye naminong’ono ghakwibona, agha abandu bingi bali nagho nkisu iki. Loli Yesu asimenye ukuti Yehova alondagha ukuti umwene itendekesye ukutamiwa nu kufwa uku ayagha pakwaghana nako mwanakalinga. Isi Yesu alyamwile sikunangisya kanunu ukuti alitikisye aminong’ono gha Yehova nukukana aminong’ono gha nkisu.

3. Nongwa yafiki kukafu fiyo ukwinong’ona bo muno Yehova ikwinong’onela?

 ³ Bule uswe, ngimba tukwinong’ona muno Yehova ikwinong’onela pamo muno abandu ba nkisu bikwinong’onela? Pakuya Bakristu, tukwiyipa ukubomba ifindu ifi fikunhobosya Yehova. Loli bule ukuyoba isya minong’ono ghitu? Ngimba tukughelaghela ukwinong’ona bo muno Yehova ikwinong’onela nukuketa ifindu bo muno umwene ikufiketela? Ukubomba isi kukulondiwa ukwiyipa. Loli kupepe fiyo ukwanda ukwinong’ono bo abandu ba nkisu iki. Panongwa yakuti mbepo wa nkisu iki ghutusyungutile. (Ef. 2:2) Kangi abandu ba nkisu iki bikutukasya ukuti tuyeghe bakwibona, yonongwa yake tubaghile ukugheliwa nu kwanda ukubapilikila. Momumo, kukafu fiyo ukwinong’ona bo muno Yehova ikwinong’onela loli kupepe ukwinong’ona bo abandu ba nkisu.

4. (a) Ngimba findu fiki fibaghile ukubombiwa linga tukwitikisya ukubumbiwa naminong’ono gha nkisu? (b) Ngimba tukuya pakumanyila isyafiki mu nkhani iyi?

⁴ Loli linga tukwitikisya ukubumbiwa na minong’ono gha nkisu iki, tukuya pakuya bakwibona nukwanda ukwisalila ifyakubomba ifinunu ni fibibi. (Mar. 7:21, 22) Yonongwa yake kwakulondiwa fiyo ukumanyila “aminong’ono gha Kyala” komma “agha bandu.” Inkhani iyi, yikuya pakututula muno tubaghile ukubombela isi. Tukuya pakwinong’onela ififukwa ifi kununu fiyo ukuteta ifindu muno Yehova ikufiketela. Kangi tukuya pakuketa muno tubaghile ukukanila ukubumbiwa naminong’ono gha nkisu. Inkhani ya pankyeni tukwisa pakumanyila muno tubaghile ukuyila naminong’ono gha Yehova pakusala ifyakubomba.

5. Nongwa yafiki abandu bamo bikukana ukuti umundu yumo ababuleghe isyakubomba?

⁵ Abandu bamo batikulonda ukuti umundu yumo ababuleghe isyakubomba. Abene bikuyoba ukuti “ngwinong’ona si syangu,” Abene bikusanusya ukuti bikulonda ukwisalila bene ifyakubomba kangi bali nu bwabuke bwakubomba isi bikwinong’ona. Abene batikulonda ukuti abandu bamo babakanisyeghe pamo ukuti bafwaneghe itolo nu mundu aliwesa. *

6. Ngimba bwabuke buliku ubu Yehova atupele? (b) Ngimba ubwabuke ubu bukaya numpaka?

⁶ Tukulondiwa ukumanya ukuti linga tukubomba ifindu muno Yehova ikulondela tubaghile ukuya naminong’ono amanunu. Pilemba lya 2 Bakorinti 3:17, pikuti “lelo apa linga alipo mbepo wa Kyala, po bulipo ubwabuke.” Yehova atupele ubwabuke bwakusala uluko lwa mundu uyu tukulonda ukuya. Tubaghile ukuya mundu nnunu kangi nu kusala ifindu ifi fikunhobosya Yehova. Momuno Yehova atupelile. Loli isi sitikusanusya ukuti ubwabuke bwitu bukaya numpaka. (Belenga 1 Peteri 2:16.) Linga tukulonda ukusala ifyakubomba, Yehova ikulonda ukuti tubombesyeleghe Amasyu ghake ukuti ghatutule ukuti tusaleghe kanunu. Ngimba ukubomba bo isi kukafu pamo kuli nubununu bwake?

7, 8. Ngimba kukafu fiyo ukuketa ifindu bo muno Yehova ikufiketela? Yoba ikifwanikisyo.

⁷ Inong’onela ikifwanikisyo iki. Abapapi babaghile ukughelaghela ukubamanyisya abanabo utuyilo utununu. Babaghile ukubamanyisya ukuti bayobeghe isyabwanaloli, biyuleghe ukubomba imbombo nu kubinong’onela abangi. Ukubomba isi kukaya kupepe. Loli abapapi bikubatula abanabo ukuti baye nu bumi ubununu. Linga abana bakulile nukusokapo pakaya, bikuya nu bwabuke bwakubomba isi bikulonda. Linga basalile ukukonga isi abapapi babo babamanyisyagha, babaghile ukusala kanunu ifyakubomba nu kwepuka ku findu ifibibi ifi pabumalilo pake babaghile ukwilumbusya nafyo.

 ⁸ Ukufwana nu mpapi unnunu, Yehova ikulonda ukuti abanake bope baye nu bumi ubununu. (Yes. 48:17, 18) Yonongwa yake ikutupako ubulongosi ubununu bwa muno tubaghile ukuyila nutuyilo utununu kangi namuno tungikalila kanunu na bangi. Ikutubula ukuti tumanyileghe muno tubaghile ukuketela kanunu ifindu bo muno umwene ikufiketela. Ukubomba bo isi, kukaya kupepe. M’malo mwake, fikututula ukuti twinong’oneleghe ifindu munjila innunu. (Sal. 92:5; Mbupi. 2:1-5; Yes. 55:9) Linga tukubomba isi, tubaghile ukuya mundu nnunu kangi tubaghile ukusala mwamahala. Isi sibaghile ukututula ukuti tuye balusekelo. (Sal. 1:2, 3) Linga tukwinong’ona bo Yehova, tukuya pakusayiwa munjila isyakukindanakindana!

9, 10. Ngimba findu fiki fikunangisya ukuti aminong’ono gha Yehova ghapamwanya fiyo ukukinda agha nkisu iki?

⁹ Ikifukwa ikingi iki tukulondiwa ukuti aminong’ono ghitu ghafwaneghe na gha Yehova kyo kyakuti; aminong’ono ghake ghapamwanya fiyo ukukinda agha nkisu iki. Ikisu iki kikubakasya abandu muno babaghile ukubombela ukuti baye nimbumba yalusekelo, ubumi ubununu kangi nukuti bafwanisye ifi bikulonda pabumi bwabo. Loli isi sikindene fiyo naminong’ono gha Yehova. Mwakifwanikisyo, utubalilo twingi ikisu kikukasya abandu ukuti binong’oneleghe si syabo syene nukuketa ubulowe ukuya bwakwitikisiwa. Kangi ikisu iki kikwitikisya ukuti aba beghene babaghile ukulekana pamo ukumasya ubweghi kisita nongwa. Abene bikwinong’ona ukuti ukubomba bo isi kubaghile ukubapangisya ukuti baye nulusekelo. Isi sikindene fiyo na isi Ibaibolo likumanyisya. Ngimba ubulongosi bwa nkisu iki bwakulondiwa fiyo amasiku agha ukukinda ubulongosi bwa mu Baibolo?

¹⁰ Yesu atile, ‘Amahala ghikubonekela mu mumbombo syake ukuya magholofu.’ (Mat. 11:19) Nalinga ikisu kibukile pankyeni nitekinoloje loli kikutoliwa ukumasya indamyo inywamu isi sikutupangisya ukuti tungayagha nulusekelo, bo ubwite, ukusalana nukuleka ukukonga indaghilo. Mwakongelelapo, ikisu kikuketa ubulowe ukuya bwakwitikisiwa. Loli abandu bingi bikuketa ukuti isi sikonanga imbumba syabo, sikutwala ububine kangi nindamyo nyingi. Bule ukuyoba isya bulongosi bwa Yehova? Abakristu aba bikukonga ifundo sya Yehova bikuya nimbumba sya lusekelo, ubumi ubununu kangi bali nulutengano nu bumanyani ubununu na bandu bosa ba Yehova pakisu kyosa ikya pasi. (Yes. 2:4; Imbo. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11) Ngimba isi sitikunangisya ukuti aminong’ono gha Yehova ghapamwanya fiyo ukukinda agha nkisu iki?

11. Ngimba yonani uyu abumbile aminong’ono gha Mose kangi ifyakukongapo fyake fyali fyo fiki?

¹¹ Ababombi ba Yehova abasubiliwa abakunyuma basimenye ukuti aminong’ono gha Yehova ghapamwanya. Mwakifwanikisyo, nalinga Mose amanyisiwe ‘amahala ghosa gha ba Igiputi,’ loli asimenye ukuti amahala gha bwanaloli ghikufuma kwa Yehova (Imbo. 7:22; Sal. 90:12) Yonongwa yake alimbulile Yehova ukuti: ‘Nakusumagha ukuti unangisye bununu une injila.’ (Kuso. 33:13) Panongwa yakuti Mose alitikisye ukuti Yehova abumbe aminong’ono ghake, Yehova alimbombile munjila iyakuswighisya ukuti afwanisye ubwighane bwake kangi alintufifye Mose mwakunjoba ukuti ali mundu wa lwitiko.—Hib. 11:24-27.

12. Ngimba aminong’ono gha Pauli ghali ghakuti fiki?

¹² Untumiwa Pauli ali wamahala, amanyile fiyo kangi ayobagha injobelo sibili. (Imbo. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Loli bo andile ukukindanisya pakati pa inunu ni mbibi, akanile amahala gha nkisu iki nukwanda ukusala kanunu ifyakubomba ifi fyakolelanagha na Masyu gha Kyala. (Belenga Imbombo Sya Batumiwa 17:2; 1 Bakorinti 2:6, 7, 13.) Isi syalimpangisye ukuti ahobokeghe nimbombo yakufumusya kangi aghulilagha ikyabupe kya bumi bwa bwila na bwila.—2 Tim. 4:8.

13. Ngimba yonani uyu ali nubudindo bwakuchenja aminong’ono ghitu ukuti twande ukuketa ifindu muno Yehova ikufiketela?

 ¹³ Aminong’ono gha Yehova ghapamwanya fiyo ukukinda agha nkisu iki. Linga tukukonga utuyilo utununu utwa Kyala tukuya pakuya nulusekelo lwanaloli kangi tukuya pakusayiwa pabumi bwitu. Loli Yehova atikubafimbilisya abandu ukuti bakongeghe aminong’ono ghake. “Umbombi unsubiliwa uwa mahala” ukongelapo na bakulumba batikulongosya aminong’ono ghitu. (Mat. 24:45; 2 Kor. 1:24) M’malo mwake Unkristu aliwesa ali nubudindo bwakuchenja aminong’ono ghake nukwanda ukuketa ifindu muno Yehova ikufiketela. Ngimba tubaghile ukubomba bulebule?

14, 15. (a) Ngimba tukulondiwa ukukonga isyafiki ukuti tuketeghe ifindu muno Yehova ikufiketela? (b) Ukufwana ni lemba lya Baroma 12:2, nongwa yafiki tukulondiwa ukukana ukuya naminong’ono gha nkisu iki? Lingania.

¹⁴ Pilemba lya Baroma 12:2, pikuti: ‘Mungifwanikisyagha nikisu kikiki, loli mwanduliweghe itolo nubupya bwa nyinong’ono syinu; ukuti musimanyeghe isi ighanile Kyala, inunu, ingyeliwa, nimbelelesye.’ Amasyu agha ghikutumanyisya ukuti nalinga twabumbiwagha nikisu iki bo tukali ukumanyila ubwanaloli, tubaghile ukuchenja aminong’ono ghitu nukwanda ukuketa ifindu muno Kyala ikufiketela. Nalinga ukuti ifindu fimo ifi twaghanagha nafyo kunyuma fibaghile ukupalamasya muno tukwinong’onela loli aminong’ono ghitu ghabaghile ukuchenja. Kangi isi sibaghile ukututula ukuti tuchenje muno tukwinong’onela pa isi tukulonda ukusala pabumi bwitu. Linga tukukonga aminong’ono gha Yehova tukuya pakuketa ukuti ifundo syake syabwanaloli. Isi sikuya pakututula ukuti tuketeghe ifindu muno umwene ikufiketela.

¹⁵ Ukuti aminong’ono ghitu ghaye manunu nukwanda ukuketa ifindu muno Yehova ikufiketela, tukulondiwa ukuti “tungifwanikisyagha ni kisu iki.” Isi sikusanusya ukuti tukulondiwa ukuleka ukuketelela, ukubelenga nukupilikisya ku filifyosa ifi fitikukolelana naminong’ono gha Kyala. Ukuti tupilikisye kanunu isagha tufwanikisye nifyakulya. Umundu uyu ikulonda ukuya nu bumi ubununu ikulondiwa ukulya ifyakulya ifinunu. Loli abaghile ukonanga umbili wake linga ikulya ifyakulya ifi fyonangike. Mwakufwana itolo ukwiyipa kwitu ukuti tumanyile aminong’ono gha Yehova kubaghile ukuya kwa itolo linga tukwitikisya aminong’ono gha nkisu iki ukuti ghatulongosyeghe.

16. Ngimba tukulondiwa ukwifighilila ku findu fiki?

¹⁶ Ngimba tubaghile ukukana aminong’ono ghosa agha nkisu iki? Hayi, tukabaghila ukusokamo losa nkisu iki. Panongwa yakuti filipo ifindu fimo ifi tukabaghila ukwepukako. (1 Kor. 5:9, 10) Pakabalilo aka tukufumusya tukupilika abandu bikuyoba nukusubila ifindu ifyabutungulu. Loli nalinga tukabaghila ukwepuka ku minong’ono amabibi agha nkisu iki tutikulondiwa ukukindilila ukughinong’onela pamo ukughitikisya. Ukufwana na Yesu, tukulondiwa ukukana mwanakalinga aminong’ono amabibi agha Setano ikulonda ukuti tuye nagho. Mwakongelelapo, tubaghile ukwifighilila twibene mwakuleka ukubomba ifindu ifi fikukolelana na minong’ono gha nkisu iki.—Belenga Isya Mbupingamu 4:23.

17. Ngimba tubaghile ukwepuka bulebule ku findu ifibibi ifi fikukolelana naminong’ono gha nkisu iki?

¹⁷ Mwakifwanikisyo, tukulondiwa ukuti tusaleghe kanunu abamanyani bitu. Ibaibolo likutusoka ukuti linga tukuya pabumanyani na bandu aba batikumwiputa Yehova, babaghile ukonanga aminong’ono ghitu. (Mbupi. 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33) Kangi tukulondiwa ukuti tusaleghe kanunu ifyakuhobosya. Linga tukukana ifyakuhobosya ifi fikumanyisya ukuti ifyabumi fyachenjile ukufuma ku findu ifingi, inkhaza pamo ifyabulowe fibaghile ukututula ukuti tungonangagha  aminong’ono ghitu uku “kukulwa nubumanyi bwa Kyala.”—2 Kor. 10:5.

18, 19. (a) Nongwa yafiki tukulondiwa ukuya maso fiyo naminong’ono gha nkisu iki agha ghikuyobiwa na bandu munjila isyakukindanakindana? (b) Ngimba malalusyo ghaliku agha tukulondiwa ukwilalusya kangi nongwa yafiki?

¹⁸ Tukulondiwa kangi ukumanya nukukana aminong’ono gha nkisu iki linga abandu bikuyoba munjila isyakukindanakindana. Mwakifwanikisyo, inyuzipepala simo sibaghile ukuyoba ifindu fimo ifi fikunangisya ukuti bali kulubafu lwa kipani kimo. Inkhani iyakuhobosya iya mundu yumo yibaghile ukupangisya aminong’ono gha nkisu iki ukuti abandu babikeghe fiyo aminong’ono ghabo pa ifi bikulonda ukuti bafwanisye pabumi bwabo. Amavidiyo na mabuku ghamo ghikupangisya abandu ukuya ba “kwibona” kangi “ukuti baketeghe imbumba syabo ukuya syapamwanya” isi sikubapangisya ukuti baketeghe fyakuhobosya kangi fyakulondiwa fiyo. Loli isi sitikukolelana nifundo sya mu Baibolo isi sikuti uswe nimbumba syitu tubaghile ukuya balusekelo linga tukukindilila ukungana Yehova ukukinda kilikyosa. (Mat. 22:36-39) Nalinga inkhani simo isya bana syakwitikisiwa loli sibaghile ukubapangisya abana ukuti bande ukubomba utuyilo twabulowe.

¹⁹ Isi sitikusanusya ukuti tungahobokagha ni fyakusangalusya fimo. Loli tukulondiwa ukwilalusya ukuti: ‘Ngimba tukuya maso nifyakubombiwa fya nkisu iki? Ngimba tukubafighilila abanitu na uswe patwibene ku mapulogilamu na mabuku agha ghabaghile ukonanga aminong’ono ghitu? Ngimba tukubatula abanitu ukuti bangayagha naminong’ono gha nkisu iki pa findu ifi bikupilika pamo bikuketa ukufwana namuno Yehova ikufiketela ifindu?’ Linga tuketile ukukindana kwa minong’ono gha Kyala na gha nkisu iki, tubaghile ukwepuka ukuti “tungabumbiwagha ni findu fya nkisu iki.”

20. Ngimba findu fiki ifi fibaghile ukunangisya ukuti tukulongosiwa naminong’ono gha Kyala pamo na gha nkisu iki?

²⁰ Tukulondiwa ukukumbuka ukuti silipo injila sibili isi tubaghile ukusala ukuti tukongeghe. Iyakwanda yo ya Yehova kangi iyabubili yo ya kisu kya Setano. Ngimba yo njila yiliku iyi tukubumbiwa nayo? Ansala yo wakuti, muno tukubombela ifindu pa bumi bwitu. Linga tukwitikisya aminong’ono gha nkisu iki, kikuya pakubumba aminong’ono ghitu kangi tukuya pakwanda ukwinong’ona nukubomba bo abandu ba nkisu iki. Yonongwa yake tukulondiwa ukuti tusaleghe kanunu ifi tukuketelela, tukubelenga, tukupilikisya kangi na ifi tukwinong’ona.

21. Ngimba tukwisa pakuyobesania isyafiki mu nkhani iya pankyeni?

²¹ Mu nkhani iyi tumanyile ukuti, ukuketa ifindu bo muno Yehova ikufiketela, tukulondiwa ukubomba nyingi ukukinda ukwepukako itolo ku findu ifibibi ifi fibaghile ukonanga aminong’ono ghitu. Tukulondiwa kangi ukuti tukongeghe aminong’ono gha Kyala, isi sibaghile ukututula fiyo pabumi bwitu ukuti twinong’oneghe bo umwene. Inkhani ya pankyeni tukwisa kumanyila muno tubaghile ukubombela isi.