1. Ngimba Yehova afingile isyafiki ku batulanongwa aba balapile ukufuma pasi pandumbula?

 NALINGA ukuti Yehova yo Mpeli, Ndaghili kangi Ndongi witu, loli umwene yo Tata witu walughano. (Sal. 100:3; Yes. 33:22) Linga tubombile ubutulanongwa nu kulapa ukufuma pasi pandumbula, umwene ali namaka aghakutuhobokela. (Sal. 86:5) Ukwendela mu nsololi Yesaya, Yehova ikutusimikisyila mwalughano ukuti: “Napa linga imbibi syinu siye ngesefu bo li lilopa nisakusipelagha ukuya nyelu bo lulufube.”—Yes. 1:18.

2. Linga tukulonda ukuya pabumanyani na bangi, ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki?

² Panongwa yakuti tuli basitabugholofu, twesa tukuyoba nu kubomba ifindu ifi fikubakalalisya abangi. (Yak. 3:2) Loli isi sitikusanusya ukuti tukabaghila ukuya nabo pabumanyani. Tubaghile ukuya nabo pabumanyani linga tukubahobokela. (Mbu. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22) Linga tukalalisenie pafifukwa fimo, Yehova ikulonda ukuti tuhobokelaneghe. (Kolos. 3:13) Tuli ni fifukwa ifinunu ifyakubomba bo ulu. Kangi tusimenye ukuti Yehova “ikutuhobokela fiyo.”—Yes. 55:7.

3. Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

³ Mu nkhani iyi, tukuya pakumanyila muno abandu abasitabugholofu babaghile ukunkongela Yehova pa nkhani yakubahobokela abangi. Ngimba butulanongwa buliku ubu tukulondiwa ukubabula abakulumba bakipanga? Nongwa yafiki  Yehova ikulonda ukuti tubahobokeleghe abangi? Kangi ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ku bakamu na balumbu aba batamiwe fiyo panongwa ya butulanongwa bwa bangi?

4. (a) Linga umbombi wa Yehova abombile ubutulanongwa ubunywamu, ngimba ikulondiwa ukubomba isyafiki? (b) Ngimba abakulumba bali nubudindo buliku linga baghene nu mundu uyu abombile ubutulanongwa?

⁴ Tukulondiwa ukubabula abakulumba linga yumo abombile ubutulanongwa ubunywamu. Ubutulanongwa bumo bukuyobiwa pa 1 Bakorinti 6:9, 10. Ubutulanongwa bukonanga fiyo indaghilo sya Kyala. Linga Unkristu abombile ubutulanongwa bo ubu, ikulondiwa ukwiputa kwa Yehova Kyala ukuti anhobokele kangi ikulondiwa ukubabula abakulumba bakipanga. (Sal. 32:5; Yak. 5:14) Ngimba budindo buliku ubu abakulumba bali nabo? Yehova mwene yo uyu ali namaka aghakubahobokela aba babombile ubutulanongwa kangi umwene ikutuhobokela ukwendela nkitabulilo. * Loli Yehova abimike abakulumba aba bali nubudindo ubwakukonga ubulongosi bwa Mmalemba ukuti bamanye linga umundu abaghile ukukindilila ukuya nkipanga. (1 Kor. 5:12) Ukuti bafwanisye isi, ikindu kimo iki bikulondiwa ukubomba ko kughelaghela ukubagha abaansala ba malalusyo agha: Ngimba umundu uyu abombile ubutulanongwa mwadala? Ngimba afisile ubutulanongwa ubu abombile? Ngimba abombile kangi ubutulanongwa bo akabalilo kakindilepo? Ilalusyo ilyakulondiwa fiyo lyo lyakuti, ngimba bulipo ubuketi ubwakuti alapile ukufuma pasi pandumbula kangi ikunangisya ukuti ikulonda ukuya kangi pabumanyani na Yehova? Ngimba bulipo ubuketi ubwakuti Yehova anhobokile naloli?—Imbo. 3:19.

5. Ngimba tukusayiwa bulebule panongwa ya isi abakulumba bikubomba?

⁵ Linga abakulumba baghene na uyu abombile ubutulanongwa, ubwighane bwabo bufwaneghe itolo nu bwa Kyala. (Mat. 18:18) Ngimba isi sikutula bulebule nkipanga? Sikufighilila ikipanga ukuti aba bakalapa bepusiwe ukuti bangabafulasyagha ababombi ba Yehova. (1 Kor. 5:6, 7, 11-13; Titi 3:10, 11) Kangi sibaghile ukuntula uyu abombile ubutulanongwa ukulapa ukuti Yehova anhobokele. (Luka 5:32) Abakulumba bikumwiputila uyu alapile nu kunsuma Yehova ukuti antule ukuya nawe kangi pabumanyani.—Yak. 5:15.

6. Linga umundu epusiwe, ngimba sibaghile ukubombiwa ukuti Yehova anhobokele? Lingania.

⁶ Bule linga umundu atikunangisya ukulapa linga abakulumba baghene nawe? Linga sili bo ulu, ikulondiwa ukwepusiwa nkipanga. Linga atulile inongwa mwakuleka ukupilikila indaghilo sya boma, abakulumba batikulondiwa ukufisa isi abombile. Yehova abitikisye abakulumba ba boma ukundonga nu kumfunda aliwesa uyu atikupilikila indaghilo sya boma—kali alapile pamo hayi. (Rom. 13:4) Loli linga akabalilo kakindilepo kangi umundu abwaghenie ubusobi bwake nu kulapa ukufuma pasi pandumbula, Yehova itendekisye ukunhobokela. (Luka 15:17-24) Ifundo iyi yabwanaloli nalinga ukuti ubutulanongwa ubu abombile bunywamu fiyo.—2 Syambu. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15.

7. Ngimba mo munjila yiliku iyi tukulondiwa ukunhobokela uyu atonangile?

⁷ Tukundaghisya fiyo panongwa yakumanya ukuti tukaya nubudindo ubwakusala linga Yehova ikulonda ukunhobokela uyu abombile ubutulanongwa pamo hayi. Loli kilipo ikindu kimo iki tukulondiwa ukubomba. Ngimba  findu fiki? Utubalilo tumo umundu abaghile ukutubombela ifindu ifibibi fiyo loli abaghile ukupepesya nu kusuma ukuti tunhobokele. Loli pafifukwa fimo, tubaghile ukuketa ukuti tutikulondiwa ukunhobokela. Linga mo siyilile, tubaghile ukusala ukunhobokela umundu uyu nukuleka ukunkalalila. Ukuyoba ubwanaloli, pabaghile ukwegha akabalilo ukuti tubombe isi, fiyofiyo linga batukalalisye fiyo. Ingasya ya Ndindilili ya Chichewa iya Seputembala 15, 1994, yatile: “Linga unhobokile umundu uyu abombile ubutulanongwa, sitikusanusya ukuti kwitikisya imbibi. Unkristu uyu ikubahobokela abangi ikuleka inkhani yosa mmaboko gha Yehova. Umwene yo Ndongi ungolofu nkipeliwa kyosa kangi ikuya pakuketesya ukuti akabalilo kosa ikutubombela ifindu munjila inunu.” Nongwa yafiki Yehova ikulonda ukuti tubahobokeleghe abangi nukusubila ukuti ikuya pakulonga mbugholofu?

8. Ngimba ukubahobokela abangi kukunangisya bulebule ukuti tukundaghisya ikisa kya Yehova?

⁸ Linga tukubahobokela abangi tukundaghisya ikisa kya Yehova. Nkifwanikisyo kimo, Yesu alimfwanikisye Yehova nu mwalafyale uyu alinhobokile untumwa yumo uyu atoliwe ukughomola indalama isi akopile. Loli untumwa uyu akalinnangisye ikisa untumwa unnine uyu alinkopile indalama nandi itolo. (Mat. 18:23-35) Ngimba Yesu atumanyisyagha isyafiki? Linga tukundaghisya ikisa kya Yehova, nanuswe tukuya pakubahobokela abangi. (Sal. 103:9) Ingasya ya Ndindilili yimo yalingenie ukuti: “Nalinga tubahobokilemo abangi kwa kabalilo kingi loli tukabaghila ukufwana na Kyala muno ikubombela pakunhobokela umundu aliwesa ukwendela mu ikemo lya Kristu.”

9. Ngimba bo banani aba Yehova ikubanangisya ikisa? (Matai 6:14, 15)

⁹ Linga tukubahobokela abangi, Yehova yope ikuya pakutuhobokela. Yehova ikunangisya ikisa ku aba bali ni kisa. (Mat. 5:7; Yak. 2:13) Yesu alingenie kanunu ifundo iyi pakabalilo aka abamanyisyagha abafundiwa bake muno babaghile ukwiputila. (Belenga Matai 6:14, 15.) Tukumanyila ifundo iyakufwana itolo ukufuma ku isi Yehova alimbulile umbombi wake Yobu. Umundu unsubiliwa uyu, apalamasiwe fiyo panongwa ya masyu amabibi agha bayobile abanyambala batatu, Elifazi, Bilidadi na Zofara. Loli Yehova alimbulile Yobu ukuti abiputile. Bo Yobu abombile isi, Yehova alinsayile fiyo.—Jobu 42:8-10.

10. Nongwa yafiki tutikulondiwa ukukindilila ukunkalalila uyu atonangile? (Baefesi 4:31, 32)

¹⁰ Tukwifulasya twibene linga tukukindilila ukukalala. Ubukalale bufwene itolo na katundu unsito kangi Yehova ikulonda ukuti tulwaghe ulutengano ulu lukwisa linga tutulile katundu. (Belenga Baefesi 4:31, 32.) Umwene ikutukasya ukuti ‘twiyepusyeko ku bukalale kangi tusilekeghe ingalalisi.’ (Sal. 37:8) Linga tukukonga ubulongosi ubu, bukuya pakututula fiyo. Linga tukukindilila ukunkalalila umundu uyu atukalalisye, tubaghile ukwifulasya twibene. (Mbu. 14:30) Linga umundu anwile poizoni yo uyu ikufwa, mwakufwana itolo linga tukukindilila ukunkalalila umundu uyu atonangile tukwifulasya twibene. Yonongwa yake linga tukubahobokela abangi, tukusayiwa fiyo. (Mbu. 11:17) Tukuya nulutengano lwa mundumbula kangi tukukindilila ukumbombela Yehova.

11. Ngimba Ibaibolo likuyoba isyafiki isyakufwana nulubukisyo? (Baroma 12:19-21)

¹¹ Ulubukisyo lwa Yehova. Yehova akatupa ubudindo ubwakumfunda umundu uyu atonangile.  (Belenga Baroma 12:19-21.) Panongwa yakuti tuli basitabugholofu, tukabaghila ukulonga kanunu inongwa bo muno Kyala abaghile ukulongela. (Hib. 4:13) Kangi utubalilo tumo, aminong’ono ghitu ghabaghile ukutusofania nukutoliwa ukumanya kanunu ifindu. Yehova alimbulile Yakobu ukulemba ukuti: “Ubukalale bwa mundu butikubomba isya bugholofu isya Kyala.” (Yak. 1:20) Tuli nulusubilo losa ukuti Yehova ikuya pakubomba inunu nu kuketesya ukuti ubugholofu bubombiwe.

12. Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ukuti tukusubila mwa Yehova?

¹² Linga tukubahobokela abangi tukunangisya ulusubilo mwa Yehova. Mwakuleka inkhani yosa mmaboko gha Yehova, tukunangisya ukuti tuli nulusubilo ukuti Yehova ikuya pakumasya ifibibi fyosa ifi fikupangisya ukuti tubombeghe ubutulanongwa. Nkisu ikipya iki afingile, ifyakubaba “ifi fyaliko iyolo abandu bisakwibwa syosa itolo.” (Yes. 65:17) Loli linga tupalamasiwe fiyo, ngimba tubaghile ukuleka ukunkalalila umundu uyu atukalalisye? Keta muno bamo bafwanisyile ukubomba isi.

13-14. Ngimba mumanyile isyafiki isyakufwana nukubahobokela abangi ukufuma kwa Tony na José?

¹³ Abakamu na balumbu bitu bingi bikusala ukubahobokela abangi nalinga ukuti bapalamasiwe fiyo ni fyakubomba fyabo. Ngimba basayiwe bulebule panongwa yakubomba bo ulu?

¹⁴ Kwa fyinja fingi bo akali ukuya Nketi wa Yehova, Tony, * uyu ikwikala ku Philippines, asyaghenie ukuti yumo mwa bakulu bake aghoghiwe nu mundu yumo uyu ingamu yake yo José. Pakabalilo kamo, Tony ali wankhaza fiyo kangi alondagha ukughomokesya. José balimpinyile nu kumbika mujele panongwa yakughogha umundu. Bo akabalilo kakindilepo, José balinsosisye mujele, Tony alyandile ukumfufuza ukuti angoghe. Umwene alyulile indusu. Bo akabalilo kakindilepo Tony alyandile ukumanyila Ibaibolo na Baketi ba Yehova. Umwene atile, “Bo ngumanyila Ibaibolo, naketile ukuti ngulondiwa ukuchenja utuyilo ni fyakubomba fyangu  kangi isi syongelelangapo ukuleka ukuya nkalale.” Bo akabalilo kakindilepo, Tony alyosiwe kangi alimikiwe ukuya nkulumba wa kipanga. Inong’onela muno aswighile bo asyaghenie ukuti José yope osiwe kangi mbombi wa Yehova. Bo baghene, balyubatilene kangi Tony alimbulile José ukuti anhobokile. Tony atile panongwa yakuti alinhobokile José syalimpangisye ukuti aye walusekelo kangi kwali kukafu ukuti alinganie muno ipilikilagha. Bwanaloli ukuti Yehova alinsayile Tony panongwa yakwiyipa ukunhobokela unnine.

15-16. Ngimba mumanyile isyafiki isyakufwana nu kubahobokela abangi ukufuma kwa Peter na Sue?

¹⁵ Mu 1985, Peter na Sue bali pangomano ku Nyumba ya Bunyafyale bo bapilike ukupunda kwa ibomba. Umundu yumo abikile ibomba mu Nyumba ya Bunyafyale. Sue afulele fiyo kangi atoliwagha ukuketa nu kupilika. Kangi atoliwagha ukunusya ifungo lya fyakulya. Utubalilo twingi Peter na Sue bilalusyagha ukuti, ‘Ngimba yonani uyu abaghile ukubomba ikindu ikibibi fiyo bo iki?’ Bo ifyinja fingi fikindilepo, uyu abikile ibomba, apinyiwe nu kubikiwa mujele kwa bumi bwake bosa. Linga babalalusisye ukuti banhobokile umundu uyu, Peter na Sue bikwamula ukuti: “Yehova ikutumanyisya ukuti linga tukukindilila ukwinong’onela isi syabombiwe sibaghile ukutufulasya. Bo ibomba lipundile, twalinsumile Yehova ukuti atutule ukuleka ukukalala nukukindilila ukwikala mwalutengano.”

¹⁶ Ngimba kwali kupepe kumyabo ukuti banhobokele umundu uyu abombile isi? Kakaya kabalilo kosa. Kangi bakindilile ukuti: “Utubalilo tumo linga Sue ikwipilika ifyakubaba mumbili tukuya kangi nubukalale. Loli tutikukindilila ukwinong’onela isi, yonongwa yake tukwanda ukwipilika kanunu. Bwanaloli ukuti tubaghile ukuyoba ukuti linga umundu uyu abikile ibomba isakuya Nketi, twisakumwambilila. Ikyakubombiwa iki, kikutumanyisya ukuti linga tukukonga ifundo sya mu Baibolo, tukwipilika kanunu. Ukuyoba ubwanaloli, ifundo sya mu Baibolo sikututula munjila nyingi ukukinda muno tubaghile ukwinong’onela. Tukukasiwa kangi  panongwa yakumanya ukuti mwalululu Yehova ikuya pakusosyapo ifibibi fyosa.”

17. Ngimba mumanyile isyafiki isyakufwana nu kubahobokela abangi ukufuma kwa Myra?

¹⁷ Myra amanyile ubwanaloli bo ali pa bweghi kangi ali na bana babili. Undume wake akalondagha ukumanyila ubwanaloli. Bo akabalilo kakindilepo apangile ifyabulowe kangi ayilekile imbumba yake. Myra atile: “Bo undume wangu andekile na bana babili, natamiwagha fiyo naminong’ono bo muno abandu bingi bikwipilikila linga unganiwa wabo abalekile.” Nalinga ukuti ubweghi bwamalike loli ikukindilila ukutamiwa naminong’ono panongwa yakuti undume wake alindekile. Myra akindilile ukuyoba ukuti: “Nakindilile ukutamiwa aminong’ono nukuya nkalale kwa myesi mingi kangi nasyaghenie ukuti isi syasofaniagha ubumanyani bwangu na Yehova kangi abangi.” Lino Myra alekile ukukalala kangi atikulonda ukuti ikindu kimo ikibibi kibombiwe ku ndume wake. Umwene ali nulusubilo ukuti isiku limo isakumanyila ubwanaloli. Myra ikwinong’onela isya nkyeni. Umwene ikulela abanake babili kangi ikubatula ukuti bambombeleghe Yehova. Lino Myra ikuhoboka ukumbombela Yehova pampene na banake nimbumba syabo.

18. Ngimba tubaghile ukuya nulusubilo luliku mwa Yehova uyu yo Ndongi Unkulumba?

¹⁸ Tukuya nulutengano panongwa yakumanya ukuti tukaya nubudindo ubwa kubalonga abangi. Panongwa yakuti umwene yo Ndongi Unkulumba, Yehova isakulongagha kanunu abandu. (Rom. 14:10-12) Tubaghile ukuya nulusubilo losa ukuti umwene ikuya pakulongagha mwakukolelana ni fundo syake isya bugholofu. (Bwa. 18:25; 1 Banyaf. 8:32) Yehova atikuya pakubomba ifindu ifisitabugholofu.

19. Ngimba ubugholofu bwa Yehova bukuya pakufwanisya isyafiki?

¹⁹ Tukughulila akabalilo aka Yehova ikwisa pakusosyapo ubusitabugholofu kangi isi sikupangisya ukuti tubombeghe ifindu ifibibi. Pakabalilo ako ifyakubaba fyosa fisakumalika. (Sal. 72:12-14; Ubuset. 21:3, 4) Tutikwisa pakufikumbukila kangi. Bo tukughulila akabalilo kakuhobosya aka, tukunndaghisya fiyo Yehova panongwa yakuti atupele ulusako ulwakuti tunkongeghe mwakubahobokela abangi.