ABAHIBURI aba bikalagha nkisu kya lufingo, bandagha ukulima nu kubyala mu Seputembala pamo mu Okutobala.

Abandu babelengelagha ubutali bwa mwesi pakweghela muno umwesi ghukwendela ughu wayagha na masiku 29 pamo 30. Abene baketagha ubutali bwa kyinja pakweghela isuba. Loli ikyinja ikyakweghela muno umwesi ghukwendela kipimba ukukinda muno isuba likwendela. Yonongwa yake balondiwagha ukumanya injila sibili isyakumanya akabalilo. Abene babombagha isi mwakongelela amasiku pamo umwesi bo ikyinja ikyakukongapo kikali ukwanda. Ukubomba bo ulu, syabatulagha ukuti bakolelaneghe na kabalilo akakubyala nu kufunja.

Loli nkabalilo ka Mose Kyala ababulile abandu bake ikyinja kya kwiputa ukuti kyandagha mmwesi wa Abibu pamo Nisani ughu amasiku agha gho mwesi wa Malichi pamo Epulelo. (Kuso. 12:2; 13:4) Isi syabombiwagha mmwesi ughu batondolagha ingano.—Kuso. 23:15, 16.

Ummanyili yumo uyu ingamu yake yo Emil Schürer ayobile ukuti kwali kupepe ukumanya akabalilo akakongelela umwesi pa kalendala. Kangi atile: “Ikyaka kya Pasa iki basekelagha linga umwesi ghusokile ghosa mmwesi wa Nisani 14 kangi utubalilo tosa kyabombiwagha mmwesi uwakufunja linga ubutali bwa pamusi na pakilo bufwene . . . Loli linga basyaghenie ukuti kubumalilo bwa kyinja kya Pasa bo umwesi uwakufunja ghukali ukufika, Abayuda bongelelagha umwesi bo pakali ukufika pa Nisani.”

Abaketi ba Yehova bikukonga injila iyi linga bikulonda ukusala isiku ilya kukumbukila inifwa ya Yesu, iki kyabombiwagha nkabalilo kakufunja pa Nisani 14 mu kalendala wa Bahiburi. Ifipanga pa kisu kyosa fikubuliwa bo isiku ili likali ukufika.

Loli ngimba Abahiburi bamanyagha bulebule linga umwesi ghumalike kangi linga ughungi ghukwanda? Amasiku agha tubaghile ukuketa pa kalendala uyu apulintiwe pamo pa foni. Loli nkabalilo ka kunyuma, kukali kupepe.

Nkabalilo ka mwelesyo, imyesi yayagha na masiku 30. (Bwa. 7:11, 24; 8:3, 4) Ukufuma apo, kalendala wa Bahiburi yikayagha myesi yosa iyi yayagha na masiku 30. Kalendala wa Bahiburi, umwesi wa pa kalendala wandagha linga umwesi ghusokile itolo. Umwesi ughu wayagha na masiku 29 pamo 30 bo bakali ukufika umwesi ughungi.

Pakyakubombiwa kimo, Davidi na Yonatani bayobile isyakufwana nukwanda kwa mwesi ukuti: “Kilabo po umwesi ghukuya pakusomoka.” (1 Samu. 20:5, 18) Sikuboneka ukuti nkabalilo kabo, imyesi yabeleghiwagha linga akabalilo kakali ukufika. Loli ngimba Abaisraeli bamanyagha bulebule linga umwesi ughungi wandile? Mishnah, uyu ikuketa isya ndaghilo ni nyiho sya Bayuda ayobile ifundo yimo. Sikunangisya ukuti bo Abayuda baghomwike ukufuma ku butumwa ku Babeloni ikhoti ilikulumba ilya Bayuda lyalyandile. Nkabalilo ka myesi 7 aka ikyaka kyabombiwagha, abandu baghanagha ku khoti pa 30. Abanyambala aba bali nubudindo ubwakusala akabalilo aka umwesi uwakukongapo wisapakwanda. Ngimba babombagha bulebule?

Abanyambala aba bikalagha pa kyamba pabupipi na Yerusalemu baketagha kumwanya linga umwesi ghusokile. Mwanakalinga abene bababulagha ku khoti ilikulumba. Linga abanyambala ba ku khoti bali nubuketi ubwakufwana ubwakuti umwesi wandile ukuboneka, bafumusyagha ukuti umwesi ughungi wandile. Loli bule linga ghaliko amabingu kangi undindilili ikutoliwa ukuketa linga umwesi wandile ukuboneka? Ukufuma apo umwesi wayagha na masiku 30 kangi umwesi ughungi wandagha.

 Mishnah alingenie ukuti isi ikhoti ilikulumba lisalile syafumusiwagha linga umwesi ughungi ghukwanda, kangi bakosyagha umoto pamwanya pa kyamba kya misyunguti kubupipi na Yerusalemu. Utubalilo tumo linga bakosisye umoto ku Israeli babombelagha linga bikulonda ukubamanyisya abandu inkhani yimo. Linga akabalilo kamalike, aba bafumusyagha inkhani babaghomosyagha. Yonongwa yake ku Yerusalemu na ku malo aghangi, babamanyisyagha linga umwesi ughungi wandile. Bosa basekelagha pampene linga ikyaka kyandile.

Mubaghile ukuketa pa tchati ukuti mupilikisye kanunu muno Abahiburi bamanyilagha imyesi, ifyinja nakabalilo akakulima nkabalilo ka Baisraeli.