ISI ABAKILUMYANA BIKULALUSYA
Ngimba Ukuya Bakumanyikiwa pa Intaneti Kuli nu Bununu Bulibosa?
Undindwana yumo uyu ingamu yake yo Elaine ikuti: “Bo ngetile ukuti abinangu ba ku sukulu bali na bamanyani bingi pa Intaneti, mundumbula natile, ‘Abinangu bamanyikiwe fiyo.’ Ukuyoba ubwanaloli ubufi bwalingolile.”
Ngimba nanumwe mwipilikepo bo ulu? Linga mo siyilile, inkhani iyi yikuya pakubatula fiyo ukuti muleke ukutamiwa aminong’ono panongwa ya kulonda ukuya na bamanyani bingi pa Intaneti.
Ngimba ububibi bwake bo buliku?
Pa Isya Mbupingamu 22:1, Ibaibolo likuti “Kununu ukuyobiwa ubununu ukukinda ukuya nikyuma ki kingi.” Kukaya kubibi ukulonda ukumanyikiwa na kayilo akanunu pamo ukuti abandu bakughaneghe.
Loli utubalilo tumo ubwighane ubwakuti abandu bakughaneghe bubaghile ukukwingisya nkipingo ikyakulonda ukuti umanyikiwe fiyo. Ngimba bulipo ububibi bulibosa linga mukulonda ukumanyikiwa fiyo? Onya uyu ali ni fyinja 16 ikuti:
“Ngetilepo abandu aba bikubomba ifindu ifya kwikwesya bo ukunyela ukufuma panyumba isya fipinda fingi fya m’mwanya nu bwighane bwakuti amanyikiwe itolo.”
Abakilumyana bamo bighanile ukujambula amavidiyo gha findu ifi fikaya kanunu kangi bighanile ukufibika pa Intaneti ukuti bamanyikiwe itolo ku binabo. Mwakifyanikisyo abakilumyana bingi bikubika amavidiyo pa Intaneti aghakunangisya ukuti bikulya ifindu fimo ifi bikubombela imbombo pakusukila imyenda mumashini, utamapaketi utunandinandi utu tukuya ni findu ifi fibaghile ukungogha umundu, bikubomba ifindu ifi umundu uwamahala akabaghila ukufibomba.
Ibaibolo likuti: “Lungayangapo ulukani, nulwiyimiko lwa itolo.”—Bafilipi 2:3.
Amwinong’onelepo ifundo isi:
Ngimba umwe mukuketa ukuti kwakulondiwa ukumanyikiwa pa Intaneti?
Ngimba mubaghile ukwitikisya ukubika ubumi bwinu pa ngozi nu bwighane bwakuti abininu babaghaneghe pamo ukuti mumanyikiwe fiyo?
“Ukutungulupa ukuti muli bakumanyikiwa”
Tukaya tubalilo tosa utu abandu bikubomba ifindu ifi fikubika ubumi bwabo pa ngozi ukuti baye bakumanyikiwa. Erica uyu ali ni fyinja 22 ikulingania muno abandu bamo bikubombela bo ulu:
“Abandu babaghile ukubika ifithuzi ifyakukopa ifya isi bikubomba pa bumi bwabo, we mundu ubaghile ukwinong’ono ukuti abandu aba bali na bamanyani bingi aba bikuya nabo pampene. Isi sibaghile ukubapangisya bamo ukwinong’ona ukuti bamanyikiwe naloli.”
Caro uyu ali ni fyinja 15 ikuti abandu bamo bighanile ukubomba ifindu mbusyobi nu bwighane bwakuti babonekeghe ukuti bakumanyikiwa:
“Ngetilepo ifithuzi fimo pa Intaneti ifi fikunangisya abandu bamo bikuboneka ukuti bali ku pate, loli apa abene bali itolo pakaya”
Matthew uyu ali ni fyinja 22, ikwitikisya ukuti yope abombilepo ifindu bo ifi:
“Nabikile ikithuzi pa Intaneti iki nalembilepo ukuti ndi pa Kyamba kya Everest, nalinga nalembile bo ulu loli ku Asia ngamanyako”
Isi Baibolo likuyoba: “Tukulondiwa ukubomba inunu bwila itolo.”—Bahiburi 13:18.
Amwinong’onelepo ifundo isi:
Linga muli pa malo aghakwangalilapo pa Intaneti, ngimba mukubikapo ikindu kyabutungulu nu bwighane bwakuti mumanyikiwe?
Ngimba ifithuzi ifi mukubika pa Intaneti na ifi mukulemba fikunangisya naloli muno muyilile kangi nutuyilo twinu?
Ngimba pali ubununu bulibosa linga muli na bamanyani bingi pa Intaneti?
Abandu bingi bikusubila ukuti linga wemundu uli na bamanyani bingi pa malo aghakwangalilapo pa Intaneti kokuti umanyikiwe fiyo. Matthew, uyu tunjobile pabwandilo alitikisye ukuti yope ipilikagha bo ulu:
“Nalighanile ukubalalusya abandu ukuti, ‘Ngimba uwe uli na bamanyani balinga pa Intaneti?’ pamo ‘Ngimba bandu balinga aba bafighanile ifindu ifi wighanile ukufibika pa malo ghakwangalilapo pa Intaneti? Naloli ukuti niye na bamanyani bingi pa Intaneti nalyandile ukunsuma aliwesa itolo ukuti aye manyani wangu nalinga bamo ngabamenye. Nalyandile ukuya nindumbula yakulonda ukumayikiwa, kangi linga ndi pa malo aghakwangalilapo pa Intaneti po apa nalondagha fiyo ukuya na bamanyani bingi.”
Maria uyu ali ni fyinja 25 ikuti, abandu bamo bikwiketa ukuti bakulondiwa pamo hayi panongwa ya bwingi bwa bamanyani aba bikwangala nabo pa malo aghakwangalilapo pa Intaneti:
“Linga undindwana abikile ikithuzi pa Intaneti, kangi linga abandu banandi itolo banangisye ukuti bakighanile ikithuzi kyake ikwanda ukwiketa ukuti akaya mmoghi. Ukuyoba ubwanaloli aminong’ono agha ghakaya manunu, loli abandu bingi mo muno bikwipilikila linga sibombiwe bo ulu. Sikufwana bo bikwitamya itolo bene pa Intaneti.”
Isi Baibolo likuyoba: “Tungitufyagha itolo, tungasambulanagha nukubombelanila ubufi.”—Bagalatia 5:26.
Amwinong’onelepo ifundo isi:
Linga muli pa malo aghakwangalilapo pa Intaneti, ngimba mukugheliwa nu kwanda ukwifwanikisya na bangi?
Ngimba mukubikapo indumbula ukuya na bamanyani bingi pa Intaneti mmalo mwakupanga abamanyani banaloli aba bikubinong’onela?