Tufwanikisye ukuti mukopike numundu yumo uyu mwaghene nawe, kangi mukolelene ukuti mumanyane kanunu ukuti mukete linga mubaghile ukwisa pakweghana. Ngimba mukulondiwa ukughulila isyafiki pakabalilo aka muli pakibwezi?

Isi sili munkhani iyi

•  Amuyobesanieghe kisita kufisilana

•  Amughulileghe ukuti mukuya pakuketagha ifindu fimo mwakukindana

•  Kakaya kabalilo kosa apa ifindu fibaghile ukwenda kanunu pakibwezi

 Umwe numwininu mumanyaneghe kanunu linga mukubombela ifindu pampene.

 Loli pali ifindu fimo ifi mwesa babili mukulondiwa ukuyobesania kisita kufisilana. Linga mukubomba isi, akabalilo kosa mukuya pakukumbukilagha ubwighane bwinu kangi mungitikisyagha ukuti muno mukwipilikila fibasofanie muno mukuketela ifindu.

 Ifindu fimo ifi mukulondiwa ukuyobesania:

•   Inkhani ya ndalama. Ngimba muli ningongole yiliyosa? Ngimba mukutamiwa ukusibombesyela kanunu indalama? Linga mweghene, ngimba mwisakubombesyela bulebule imbombo indalama?

•   Muno muyilile mumbili winu. Ngimba muli nubumi ubununu? Ngimba mwabinilepo fiyo ifyinja fyakunyuma?

•   Ubwighane. Ngimba mukulondiwa ukufwanisya isyafiki pabumi bwinu? Ngimba ubwighane bwinu bufwene? Linga mweghene kangi ikindu kimo kipangisye ukuti mutoliwe ukufwanisya ubwighane bwinu, ngimba mwisakukindilila ukuya balusekelo?

•   Imbumba. Ngimba muli nubudindo bulibosa ubwakupwelelela imbumba yinu? Ngimba mukwinong’ona ukuti mwisakuya nabo ubudindo ubu nkyeni? Ngimba mukulonda ukuti musaye nabana? Linga mo siyilile, ngimba mukulonda ukuti musaye nabo balinga?

 Bo mukuyobesania inkhani isi muyeghe babuke ukuyoba ubwanaloli. Mungafisagha ifundo simo ukuti mubonekeghe ukuya banunu.—Bahiburi 13:18.

 Isyakuti mwinong’onelepo: Ngimba findu fiki ifi mukulondiwa ukumanya isyakufwana numundu uyu muli nawe pakibwezi? Ngimba umwene ikulondiwa ukumanya isyafiki isyakufwana na umwe? Ngimba ukuya babuke kubaghile ukubatula bulebule ukuti musabombeghe ifindu mbwanaloli linga musalile ukuti mukuya pakweghana?

 Ifundo ya mu Baibolo: “Mwesa muyobeghe ubwanaloli.”—Baefesi 4:25.

 Ariana uyu ikele mbweghi kwa kyinja kimokyene, atile, “Undindwana ikwinong’ona ukuti, ‘mu myesi 6 ikuya pakwikutisiwa nanine nukumbula ukuti ikuya pakunyegha,’ apa undumyana abaghile ukulonda ukuti anketesye tasi undindwana kwa kyinja kimokyene. Linga mo siyilile, undindwana abaghile ukuwa amaka nukusofanisiwa aminong’ono panongwa yakuti umwene ikulonda ukuti ifindu fyende mwanakalinga. Loli kwakulondiwa fiyo ukuti bosa bakolelaneghe pakindu kimokyene.”

 Abandu babili bakabaghila ukufwana ifyakubomba. Yonongwa yake mungaghulilagha ukuti umundu uyu muli nawe pakibwezi ikuya pakwitikisyagha ikindu kilikyosa pamo ukuketa ifindu bo muno umwe mukuketela. Ifindu fimo bo inyiho kangi nakuno mukulile fibaghile ukupalamasya muno mukuketela ifindu.

 Isyakuti mwinong’onelepo: Linga mukindene muno mukuketela ifindu pankhani simo inandinandi, ngimba mwesa mukulonda ukuya bakwiyisya ukuti ulutengano lukindilile ukuyapo kisita ukusulako ifundo sya mu Baibolo?

 Ifundo ya mu Baibolo: “Ubutengamoyo bwinu babumanyeghe abandu bosa.”—Bafilipi 4:5.

 Matthew uyu ikele mbweghi kwa fyinja 5 atile; “Nalinga mubaghile ukwinong’ona ukuti mufwene fiyo loli isiku limo mwisakukindana pafindu fimo. Nalinga ukufwana kwakulondiwa, loli akayilo kalikosa aka aliwesa ikunangisya linga mukindene aminong’ono yo njila yakulondiwa fiyo.

 Kisita kukayika, ukuti wemundu ummanye kanunu umwinako pikulondiwa akabalilo akakufwana, kangi utubalilo tumo mubaghile ukwanda ukuwa amaka. Loli ngimba findu fiki fibaghile ukubatula?

 Mwibikileghe umpaka linga mukubomba ifindu. Mungikolesaniagha fiyo nikibwezi kyinu nukwanda ukwiba amabudindo ghamo agha muli nagho kangi mwangaleghe nabangi. Alana, uyu ikele mbweghi kwa fyinja 5, ikuti: “Mwisakubalonda abamanyani binu nalinga ukuti muli mbweghi kangi mwisakulonda ukuti mubombeleghe ifindu nabo pampene. Komma ukubasula itolo panongwa yakuti mukyaghile ikibwezi.”

 Mungibwagha ukuti linga mwingile mbweghi mwisakulondiwa ukubomba ifindu mwamahala ukuti muleke ukusalila ikighaba kimo pakubomba ifindu pabumi bwinu. Sibaghile ukuya kanunu ukwanda lino ukwitendekesya apa muli pakibwezi?

 Isyakuti mwinong’onelepo: Ngimba mukulonda akabalilo kingi fiyo kwa mwininu uyu muli nawe pakibwezi? Ngimba mukuketa ukuti umwininu ikulonda ifindu fingi fiyo ukufuma kwa umwe? Ngimba aliwesa wa umwe abaghile ukubomba isyafiki ukuti ikibwezi kileke ukuya kyakukatasya fiyo?

 Ifundo ya mu Baibolo: “Akandu kosa kali nakabalilo kake.”—Undumbilili 3:1.

 “Daniel uyu ikele mbweghi kwa fyinja fibili atile, “Linga aba bali pakibwezi bikumalila itolo akabalilo kabo pafyakusangalusya, ifindu fibaghile ukubatamya fiyo mbweghi bwabo. Ikyakulondiwa fiyo kyo kyakuti aba bali pakibwezi babombeleghe akabalilo kamo ifindu fimo bo ukula ifindu pampene, ukubombela pampene imbombo simo nukwiputila pampene. Ifindu ifi fibaghile ukubatula fiyo ukuti musikale kanunu linga mweghene.”

 Mukumbukeghe ukuti ikibwezi kikuyapo kwakabalilo akanandi itolo kangi kikutula ukuti abandu bakete linga babaghile ukweghana pamo hayi. Ikighaba 3 ikya nkhani iyi twisapakuketa ifindu ifi mukulondiwa ukwinong’onelapo linga mukusala ikyakubomba pankhani iyi.