•  Ngimba mukufwanisya ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamonene?

•  Ifundo iyabutungulu iyakuti mubaghile ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene

•  Injila inunu

•  Isi abininu bikuyoba

 Ngimba mubaghile ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene? Abandu bingi bikwinong’ona ukuti abandu aba bikukula kangi bikubombesyela imbombo ifindu fya tekinoloje bakabaghila ukutamiwa ukubomba ifindu fi fingi itolo pakabalilo kamokene, ukukinda abandu aba ifindu fya itekinoloje bafimanyile bo bakulile kale. Loli ngimba ubu bwanaloli?

 BWANALOLI pamo BUTUNGULU?

•   Linga ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene ifindu fikwenda mwanakalinga.

•   Linga ukughelaghela ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene pabumalikisyo ukwisibila.

•   Abakilumyana babaghile ukufwanisya ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene ukukinda abakusi.

 Linga mwamwile ukuti “BWANALOLI” limolyene mwa malalusyo agha ghali pamwanya apa kokuti musyobiwe nifundo iyakuti mubaghile ukubomba ifindu fi fingi itolo pakabalilo kamonene.

 Ngimba mukuketa ukuti mubaghile ukubomba ifindu fibili pakabalilo kamokene? Mubaghile ukufwanisya ukubomba ifindu fibili pakabalilo kamokene pene linga ikindu kimo iki mukubomba mutikulondiwa ukubikilako amahala fiyo. Mwakifwanikisyo, mubaghile ukufwanisya ukupilikisya inyimbo pakabalilo aka mukutendekesya ku kipinda kyinu kisita ndamyo yiliyosa.

 Loli linga mubaghile ukughela ukubomba ifindu fibili ifi mukulondiwa ukubikako amahala, ifindu fyosa fibili fikabaghila ukwenda kanunu. Lumo yonongwa yake undindwana yumo uyu ingamu yake yo Katherine atile: “Ukubomba ifindu fi fingi itolo pakabalilo kamokene kufwene itolo ukonanga ifindu fyosa pakabalilo kamokene”

 “Nayobagha nu mundu yumo, polelo nalyambilile imeseji pa foni iyi nalondiwagha ukwamula. Naghelile ukubomba ifindu fyosa fibili pakabalilo kamokene. Loli iki kyabombiwe kyo kyakuti ngapilike nyingi pa nkhani iyi ambulagha pa foni, kangi imeseji yope ngalembile kanunu, nalyonangile amasipeling’i mingi fiyo.”—Caleb.

 Kalyoto yumo wa findu fya tekinoloje uyu ingamu yake yo Sherry Turkle alembile ukuti: “Linga tukubomba ifindu fi fingi itolo pakabalilo kamokene, . . . tutikubikako amahala pa fyosa ifi tukubomba, pabumalikisyo ifindu fitikwenda kanunu. Sili bo ulu panongwa yakuti ubongo bwitu bukuya nimbombo inywamu iyakubomba, lumo tubaghile ukwanda ukwinong’ona ukuti ifindu fikwenda kanunu itolo loli ubwanaloli bwake bo bwakuti tukuya ukuti tukonanga itolo ifindu.” a

 “Utubalilo tumo nguketa ukuti mbaghile ukufwanisya ukulemba imeseji pa foni uku nguyobesania nu mundu uyungi. Pabumalikisyo ngunyomoka ukwagha ukuti ifi ndembile pa meseji fyo ifi ngumwamula umundu uyu tukuyobesania nawe maso na maso, kangi ifi nayagha pakumbula umundu uyu ngwangala nawe fyo ifi ngulemba pa meseji.—Tamala.

 Abandu aba bikughela ukubomba findu fingi pakabalilo kamokene, bikwitamya itolo. Mwakifwanikisyo, fikubeghela akabalilo akatali ukuti bamalisye ukulemba homuweki. Pamo babaghile ukwegha akabalilo akatali pakubomba imbombo iyi abene baketagha ukuti bamalile ukubomba. Loli tubaghile ukuyoba ukuti aba bikughela ukubomba ifindu fi fingi itolo pakabalilo kamokene, utubalilo tiwngi bikuya na kabalilo kanandi akakubombela ifindu ifi bikulonda.

 Yonongwa yake um’manyisi yumo uwakuketa ifya bongo uyu ingamu yake yo Thomas Kersting atile: “Linga tubaghile ukuyoba ukuti ubongo bufwene ni syelufu iyi pali mabuku agha ghapanganiwe kanunu, kokuti bope ubongo bwa bandu aba bikubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene bufwene itolo ni syelufu iyi mabuku ghake baghapalaghenie itolo.  b

 “Linga ukughela ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene, ubaghile ukwanda ukuleka ukubikako amahala ku findu ifyakulondiwa. Pabumalikisyo, ubaghile ukwilundikila imbombo nyingi nu kutagha akabalilo aka wabaghile ukubomba ifindu ifingi.”—Teresa.

•   Mumanyileghe ukubomba ikindu kimokyene pakabalilo kake. Fibaghile ukuya findu fya kutamya linga mwisibile ukubomba ifindu fingi pakabalilo kamokene, bo ukulemba imeseji uku mukulemba homuweki. Loli Ibaibolo likutubula ukuti ‘tukulondiwa ukusala ifindu ifyakulondiwa fiyo’ (Bafilipi 1:10) Fikaya findu fyosa ifi tukubomba fyakulondiwa fiyo. Nalinga sili bo ulu, mukulondiwa ukusala ikindu ikyakulondiwa fiyo kangi mubikepo indumbula mpaka mumalisye ukubomba.

   “Aminong’ono agha ghakatengana ghafwene itolo nu mwana unnandi; uyu ikulonda ukubomba kilikyosa iki ighanile, mwakufwana itolo nanuswe tukulondiwa ukuyikanisya indumbula yitu ukubomba ifindu fingi. Mulimosa muno fibaghile ukuyila tutikulondiwa ukwitikisya kilikyosa iki indumbula yitu yikulonda.—Maria.

•   Musosyengepo ifindu ifi fibaghile ukubasofania. Ngimba utubalilo tumo mukugheliwa ukuketa ifindu fimo pa foni linga mukubelenga? Linga fili bo ulu kubaghile ukuya kununu ukuyibika ifoni ku kipinda ikingi. Musimyeghe TV, kangi mungaghelagha ukwingila pa malo aghakwangalilapo pa intaneti. Loli Ibaibolo likuti “akabalilo kinu kosa kayeghe ka mbombo.”—Bakolosi 4:5.

   “Naghile ukuti kununu ukubomba ikindu kimokyene pakabalilo kamokene. Linga mbombile isi nguya walusekelo ukuketa ukuti iki kyali pamalo ghakwanda mbombile kangi ngubuka pa kingi. Po ngwipilika kanunu fiyo.”—Onya.

•   Linga mukuyobesania numundu komma ukubomba ifindu ifingi. Ukubinda ifoni uku mukwangala numundu kubaghile ukubasofania kangi ukubomba bo ulu ko kwitufya. Ibaibolo likuyoba ukuti syosa isi tukulonda ukuti abandu batubombeleghe, syo tubabombeleghe sisyo nanuswe.—Matai 7:12.

   “Utubalilo tumo linga nguyoba nu mulumbu wangu, po umwene ikuya bize ukulemba imeseji pamo ikubomba ifindu ifingi pa foni yake. Ifi fikungalalisya fiyo. Loli ukuyoba ubwanaloli momuno nanine ngubombela utubalilo tumo.”—David.