Ngimba amabyebye ghinu mubaghile ukughafwanikisya ni findu fiki?

•   ikampasi

•   igalasi

•   ummanyani

•   undongi

 Ansala wanaloli yo wakuti fyosa 4 fili kanunu. Inkhani iyi yikuya pakulingania inongwa iyi tukuyobela bo ulu.

•  Ngimba amabyebye findu fiki?

•  Nongwa yafiki mukulondiwa ukughamanyisya amabyebye ghinu?

•  Ngimba mubaghile ukughamanyisya bulebule amabyebye ghinu?

•  Isi abininu bikuyoba

 Amabyebye bo bundu bwinu bwa nkati ubu bukubatula ukumanya ikinunu ni kibibi. Ibaibolo likuti amabyebye ghali bo ‘indaghilo isi silembiwe mundumbula sya bandu.’ Amabyebye amanunu ghabaghile ukubatula ukwinong’ona kanunu ifi mukulonda ukusala ukubomba pamo ifi mubombile.

•   Amabyebye ghinu ghali bo ikampasi. Ghikubalongosya munjila inunu ukuti muleke ukwaghana ni ndamyo.

•   Amabyebye ghinu ghali bo igalasi. Ghikubatula ukumanya akayilo kinu, nu kubufumbula ubundu bwinu bwa nkati.

•   Amabyebye ghinu ghali bo ummanyani ununu. Ghabaghile ukubapa ubulongosi ubununu nu kubatula ukuti ifindu fibendeleghe kanunu linga mukughapilikila.

•   Amabyebye ghinu ghali bo undongi. Ghikubatamya linga mubombile ifindu ifibibi.

 Ifundo yakutula: Amabyebye ghinu ghabaghile ukubatula fiyo ukuti (1) musaleghe ifindu mwa mahala (2) mubombekepo simo ukuti mutendekesye ifi monangile.

 Ibaibolo likutubula ukuti “muyeghe ninyibonelo inunu” pamo ukuti amabyebye amanunu. (1 Peteri 3:16) Isi sikabaghila ukubombiwa linga amabyebye ghinu mukaghamanyisya.

 “Nabasyobagha abapapi bangu isyakuno ndiko kangi naghelaghelagha ukuti baleke ukumanya. Pabwandilo amabyebye ghangu ghandamyagha, loli bo kakindilepo akabalilo nalyandile ukuketa ukuti indamyo yikayapo, fili kanunu itolo.”—Jennifer.

 Pabumalilo, amabyebye gha Jennifer ghalintulile ukuti ayobe ubwanaloli ku bapapi bake kangi ukuti aleke ukubasyoba.

 Inong’onela ifundo iyi: Ngimba mukwinong’ona ukuti ko kabalilo kaliku akanunu aka Jennifer alondiwagha ukupilikila amabyebye ghake?

 “Fyakutamya kangi fyakubaba ukuti we mundu uyeghe nu bumi bwa pabili. Linga amabyebye ghako ghakwitikisye ukubomba ikindu kimo ikibibi, kupepe fiyo ukuti ubombe ikindu ikinine ikibibi.”—Matthew.

 Abandu bamo bikusulako itolo isi amabyebye ghabo ghikubasoka. Ibaibolo likuti abene “batikufwa isoni.”— Baefesi 4:19

 Inong’onela ifundo iyi: Abandu aba fitikubapalamasya nalinga bikubomba ifindu ifibibi, ngimba bikunjoya? Ngimba ndamyo siliku isi bikwaghana nasyo?

 Ifundo yakutula: Ukuti mukindilile ukuya na mabyebye amanunu, mukulondiwa ukuya ‘bengo itolo pakufipaghulania ifinunu nifibibi.’—Bahiburi 5:14.

 Ukuti mughamanyisye amabyebye ghinu, mukulondiwa ukuya ni fundo isi mukulondiwa ukubombela. Abandu bamo bikwendela ifundo sya:

•   mbumba yabo ni nyiho

•   banine

•   bandu abafumuke

 Loli, ifundo isi sikwaghiwa mu Baibolo syo sya pamwanya fiyo. Isi sikaya syakuswighisya panongwa yakuti Ibaibolo “lituyiliwe na Kyala,” Uyu atupelile kangi ikumanya isi nunu fiyo kwa uswe.—2 Timoti 3:16.

 Keta ififwanikisyo ifi.

 IFUNDO: “Tukulonda bwila ukubomba inunu.”—Bahiburi 13:18.

•   Ngimba ifundo iyi yibaghile ukupalamasya bulebule amabyebye ghinu linga mukugheliwe ukuti mweghelele amaghesyo, ukubasyoba abapapi binu pamo ukuhiya?

•   Linga amabyebye ghinu ghikubakasya ukuti muye basubiliwa mu findu fyosa, ngimba mukuketa ukuti fibaghile ukubatula bulebule lino na nkyeni?

 IFUNDO: “Amububopeghe ubulowe.”—1 Bakorinti 6:18.

•    Ngimba ifundo iyi yibaghile ukupalamasya bulebule amabyebye ghinu linga mukugheliwa ukuti muketelele ifindu fyamwiko pamo ukubomba ubulowe?

•   Linga amabyebye ghinu ghikubakasya ukuti mububope ubulowe, ngimba mukuketa ukuti fibaghile ukubatula bulebule lino na nkyeni?

 IFUNDO: “Muyeghe nikibabilisi, muswaneghe.”—Baefesi 4:32.

•    Ngimba ifundo iyi yibaghile ukubatula bulebule linga mukindene aminong’ono na bininu pamo ummanyani winu?

•   Linga amabyebye ghinu ghikubakasya ukuti muyeghe bakibabilisi kangi mubasweghe abangi, ngimba fibaghile ukubatula bulebule lino na nkyeni?

 IFUNDO: “Yehova . . . ababengile aba basighanile isya bwite.”—Salimo 11:5.

•    Ngimba ifundo iyi yibaghile ukubatula bulebule linga mukusala amavidiyo, amapulogilamu gha pa TV na magemu gha pakompyuta?

•   Linga amabyebye ghinu ghikubakasya ukuti mukane ifyakusangalusya ifya nkhaza, ngimba fibaghile ukubatula bulebule lino na nkyeni?

 INKHANI IYI YABOMBIWE NALOLI: “Nali na bamanyani aba balighanile ukukoma amagemu gha nkhaza pakompyuta kangi nanine fyo ifi nabombagha. Loli tata wangu alimbulile ukuti ndeke ukukoma amagemu agha. Polelo nalyandile ukukoma amagemu agha linga mbukile ku binangu. Linga mfikile pakaya, ngambulagha aliwesa isi nabombagha. Tata andalusyagha linga filipo fimo ifi fikundamya, loli une natighi itolo fili kanunu. Isiku limo, nabelengile ilemba lya Salimo 11:5 po apa nalyandile ukwiyipa inongwa, panongwa ya ifi nabombagha. Naketile ukuti ngulondiwa ukuleka ukukoma amagemu agha. Nalekile naloli. Umwinangu yope yumo alekile ukukoma amagemu agha bo aketile ukuti une ndekile.”—Jeremy.

 Inong’onela ifundo iyi: Ngimba po pakabalilo kaliku apa amabyebye gha Jeremy ghalyandile ukubomba imbombo, kangi po pakabalilo kaliku apa alyandile ukughapilikila? Ngimba mumanyileko isyafiki ku nkhani ya Jeremy?

 Ifundo yakutula: Amabyebye ghinu ghikunangisya ubundu bwinu ubwanaloli kangi isi syakulondiwa fiyo kumyinu. Ngimba amabyebye ghinu ghikunangisya isyafiki pakuyoba isya umwe?