Yohani Umosi ali nsololi wa Kyala. (Luka 1:76) Umwene apapiwe bo Yesu akali ukupapiwa. Kyala alimpele ububombeli ubwakuti atendekesye injila ya Mesiya pamo ukuti Kristu. Yohani abombile isi mwakufumusya amasyu gha Kyala ku Bayuda abinake ukuti balape nu kughomokela kwa Kyala.—Marko 1:1-4; Luka 1:13, 16, 17.

 Amasyu agha Yohani afumwisye ghabatulile abandu ukum’manya Yesu wa ku Nazareti, ukuti yo Mesiya. (Matai 11:10) Umwene abakasisye abandu aba bampilikisyagha ukuti balape imbibi syabo kangi panyuma pake bosiwe ukuti banangisye ukuti balapile naloli. (Luka 3:3-6) Panongwa yakuti abosisye abandu bingi, Yohani ikukoleliwa ukuti Umosi. Ulosyo ulwakulondiwa fiyo ulu Yohani abombile, lo ulu alim’mosisye Yesu. a—Marko 1:9.

Isi sili mu nkhani iyi

•  Ngimba findu fiki ifi fyapangisye ukuti Yohani Umosi aye wapadela?

•  Ngimba abapapi ba Yohani Umosi bali bo banani?

•  Ngimba yo nani uyu apangisye ukuti Yohani Umosi aghoghiwe?

•  Ngimba Yohani Umosi na Yesu balimbanagha pakubomba ifindu?

•  Ngimba banyambala balinga aba bamanyiwagha ni ngamu iyakuti Yohani mu Baibolo?

 Imbombo iyi apeliwe yayobiwe ngani: Mwakubomba imbombo iyakufumusya, Yohani afwanisye ubusololi ubwakuyoba isya mbombi wa Yehova. (Malaki 3:1; Matai 3:1-3) Umwene anangisye naloli ukuti yo uyu alondiwagha “ukumbikila ngani Yehova abandu aba batendekesiwe” panongwa yakuti abatulile Abayuda ukwitendekesya ukwitikisya amasyu gha Yehova ukwendela mwa Yesu Kristu.—Luka 1:17.

 Ikihombiwa kyake: Yesu ayobile ukuti “akabonekamo nayumo unkulumba ukunkinda Yohani Umosi, loli unnandi kuli bosa Mbunyafyale bwa kumwanya, yo ankindile ubukulumba.” (Matai 11:11) Panongwa yakuti Yohani ali nsololi kangi “mbombi” uyu Ibaibolo lyayobile ngani, nayumo uyu afwene nawe pabasololi bosa aba baliko bo umwene akali ukupapiwa. Amasyu gha Yesu ghikunangisya kangi ukuti Yohani atikuya pakubuka kumwanya ukuti aye mwalafyale mu Bunyafyale bwa Kyala. b Unsololi unsubiliwa uyu, afwile bo Yesu akali ukwighula injila iyakuti abandu bamo basyukileghe kumwanya. (Bahiburi 10:19, 20) Loli Yohani ikwisa pakwikala pa kisu mu Bunyafyale bwa Kyala kwa bwila na bwila mu Paladaiso.—Salimo 37:29; Luka 23:43.

 Zekaria na Elizabeti bali abapapi ba Yohani Umosi. Zekaria ali mputi unkulumba wa Bayuda. Ukupapiwa kwa Yohani kwali kwakuswighisya panongwa yakuti, mama wake ali ngumba (akapapagha). Kangi Elizabeti na Zekaria ‘bali bakangale.’—Luka 1:5-7, 13.

 Mwalafyale Herodi Antipasi yo uyu apangisye ukuti untu wa Yohani ghutumuliwe. Umwene abombile isi panongwa yakuti unkasi wake Herodia alinsumile ukwendela mu mwanake undindwana. Umwene alimbengile fiyo Yohani panongwa yakuti Yohani alimbulile Herodi uyu ali wa Kiyuda, ukuti ubweghi bwabo bukali bwakwitikisiwa ukufwana ni ndaghilo sya Kiyuda.—Matai 14:1-12; Marko 6:16-19.

 Mu Baibolo bukayamo ubuketi bulibosa ubwakuti balimbanagha. (Yohani 3:25-30) Ubwanaloli bo bwakuti, Yohani asimenye ukuti bwali budindo bwake ukutendekesya injila ya Mesiya komma ukulimbana nawe. Yohani atile: “Une ngosya na misi . . . ukuti afumusiweghe ku Banyaisraeli.” Ukufuma apo alyongelile ukuti: “Uyu yo Mwana wa Kyala.” (Yohani 1:26-34) Yohani ahobokagha fiyo bo ikuketa ukuti Yesu ikufwanisya ububombeli bwake.