Umwenda ughu ghuli ku Turin ghukayobiwapo mu Baibolo. Bingi bikwinong’ona ukuti umwenda ughu, gho ughu baliniembetilemo Yesu bo afwile. Yonongwa yake bamo bikwinong’ona ukuti umwenda ughu wapadela fiyo mu syambukulu sya matchalichi. Umwenda ughu bikughusunga kanunu ku tchalichi limo ku Turin, nkisu kya Italy.

 Ngimba Ibaibolo likuti umwenda ughu ghuli ku Turin, gho ughu baliniembetilemo naloli Yesu? Hayi.

 Isagha tuketa ifindu fitatu ifi fikunangisya ukuti umwenda ughu, ghukaya gho ughu ghukuyobiwa mu Baibolo.

1.   Umwenda wa ku Turin ntali amasentimita 442, mbwelefu amasentimita 113. Kangi ghuli nakachigamba ka masentimita 8 aka balyongelile mubutali bwake.

    Isi Ibaibolo likuyoba: Umbili wa Yesu bakaliniembetile nu mwenda ghumowene. Untu wake baghuniembetile nu mwenda ughungi. Bo Yesu asyusiwe, yumo wabafundiwa bake alisile kwipumba kangi “alinkuyibona imyenda.” Ibaibolo likuyoba kangi ukuti: “Ikitambala iki balimpinyile Yesu pantu, kyo kikali pampene nimyenda iyingi, loli kyaliniengenie pasima itolo.”—Yohani 20:6, 7.

2.   Umwenda wa ku Turin ghuli na mabangamabanga gha ilopa lya mfimba ughu bakaghosya.

    Isi Ibaibolo likuyoba: Bo Yesu afwile abamanyili bake batendekisye umbili wake “bo muno Abayuda babombelagha pankusyila umundu.” (Yohani 19:39-42) Bo bakali ukusyila, ulwiho lwabo lwali lwakuti baghosyeghe tasi umbili wa mundu uyu afwile nu ghupaka amafuta ni mikota. (Matai 26:12; Imbombo sya Batumiwa 9:37) Polelo, sikuboneka ukuti abamanyili ba Yesu balinkughosya tasi umbili wa Yesu bo bakali ukughuniembetela ni myenda.

3.   Umwenda wa ku Turin ghukunangisya ikithuzi kya mundu uyu “bandambalikepo mu butali bwake, kangi balindambalike pa hafu wa mwenda ughu, ihafu iyingi yikunangisya ukuti balinkughukinga umbili ghosa, ukwanda kuntu mpaka ku malundi.”—Encyclopædia Britannica.

    Isi Ibaibolo likuyoba: Akabalilo kamo abafundiwa ba Yesu bayobesenie isya nifwa ya Yesu, ipumba ili lyali bwasi itolo, kangi nu buketi bwa ‘kisetuka kya bandumi, aba batile Yesu ali mumi.’ (Luka 24:15-24) Linga naloli umwenda ughu walimo mwipumba lya Yesu angali abamanyili bake bayobesenie isya mwenda ughu namuno wabonekelagha. Loli Ibaibolo litikuyobapo kilikyosa pa nkhani iyi.

 Hayi. Nalinga yibaghile ukuti yo iyi baliniembetilemo naloli Yesu, bwayagha pakuya busobi ukuyiputa. Keta ifundo isi Ibaibolo likuyoba.

1.   Kukaya kwakulondiwa. Yesu alingenie ukuti: “Kyala mbepo, bosa aba bikwiputa kumyake bo fikuti biputileghe mwa mbepo na mbwanaloli.” (Yohani 4:24) Abakristu ababwanaloli batikubombela imbombo ifimanyikilo fimo pakwiputa.

2.   Sikaya syakwitisiwa. Indaghilo 10 isi Kyala abikile, sikukanisya ukwiputa kufifwani. (Ukukumbusya Indaghilo 5:6-10) Mwakufwana itolo, Ibaibolo likubabula Abakristu ukuti: ‘Bepukeghe kufifwani fya bakyala.’ (1 Yohani 5:21) Bamo babaghile ukuyoba ukuti umwenda wa ku Turin ughu kikaya kifwani loli kimanyikilo itolo kya lusubilo lwabo. Loli ikimanyikilo kibaghile ukuya kifwani linga tukukipa ulughindiko. a Polelo, linga umundu ikulonda ukunhobosya Kyala, atikulondiwa ukubika ulughindiko ku kimanyikilo kilikyosa, ukongelelapo umwenda wa ku Turin.