Abapapi bamo aba bikubomba imbombo bikusala ukubatuma abanabo abakeke ku malo agha bikupwelelelako abana pa musi. Kangi ku malo agha bikubomba itolo ifindu bo ku sukulu. Ngimba kununu ukuntuma umwaninu ku malo bo agha?

•  Amalalusyo agha mukulondiwa ukwilalusya

•  Isi mubaghile ukubomba

 Linga numbikile umwanangu ku malo agha, ngimba sibaghile ukupalamasya bulebule ubamanyani bwangu nu mwanangu? Lumo sibaghile ukupalamasya. Linga umwana nkeke, ubongo bwake bukukula mwanakalinga fiyo munjila iyi yikupalamasya fiyo ubumanyani bwake na bandu abangi. Mukulondiwa ukughelaghela ukuya pampene numwaninu pakabalilo aka.—Ukukumbusya Indaghilo 6:6, 7.

•    Abapapi aba bikwinong’ona isyakubatuma abanabo ku malo agha bikupwelelelako abana pamusi, bikulondiwa ukwinong’onela isi babaghile ukubomba ukuti bakindilile ukuya pabumanyani ubununu nu mwanabo uyo.

 Ngimba amalo agha ghabaghile ukupangisya ukuti umwanangu andeko ukweghelela ifyakubomba fya binake? Utubalilo tumo sibaghile ukubombiwa. “Ibuku lya Hold On to Your Kids likuti, “Kingi abana bighanile ukweghelela akayilo ka binabo panongwa yakuti bikuya pampene kwa kabalilo akatali”

•    Abapapi aba bikulonda ukubatuma abanabo ku malo agha, bikulondiwa ukuketa isi bikulondiwa ukubomba ukuti abanabo baleke ukweghelela utuyilo ku bana abanine.

 Ngimba amalo agha ghikuya pakuntula umwanangu ukuti ifindu fisamwendele kanunu linga andile isukulu? Bamo bikuti ena. Abangi bikuti amalo agha ghatikutula fiyo pamo ukuti ghatikutula napanandi. Sikaya ni mbombo ukuti ubwanaloli bo buliku, umundu yumo uwakuketa ifya mubongo bwa ba bana uyu ingamu yake yo Penelope Leach alembile ukuti: “Munginong’onagha ukuti isi abana bikumanyila ku sukulu syo isi sikubatula fiyo pa bumi bwabo, kangi ukuti linga umwana andile isukulu mwanakalinga po ifindu fikumwendela kanunu. Linga mukwinong’ona bo ulu ko kuti mutikumanya kanunu muno umwaninu ikutuliwa ni findu fyosa ifi mum’manyisye ukufuma itolo pabukeke bwake.”

•   Abapapi aba bikulonda ukubatuma abanabo ku malo agha, bikulondiwa ukuketa linga kwakulondiwa ukubomba isi kangi linga syakutula naloli.

 Ngimba sibaghile ukubombiwa ukuti yumo mwa bapapi ime tasi imbombo ukuti mundele umwaninu? Utubalilo tumo sibaghile ukubombiwa ukuti abapapi bosa babili bikubomba imbombo ukuti baye itolo nu bumi ubwapamwanya. Loli ngimba isi syakutula naloli?

•   Abapapi aba bikulonda ukubatuma abanabo ku malo agha, bikulondiwa ukuketa linga babaghile ukufwanisya ukwikala ubumi ubusita kulonda ifindu fingi ukuti yumo ikaleghe nu mwanabo pakaya.

 Mukulondiwa ukusala ukumbika umwaninu ku malo agha kupwelelelako abana pene linga mubumenye ubununu nu bubibi bwake. Linga muketile fyosa fibili kangi musalile ukumbika umwaninu ku malo agha, ngimba mubaghile ukubomba isyafiki?

 Ibaibolo likuyoba ukuti “umundu wa mahala yo ikwinong’ona tasi injila iyi abaghile ukwendamo.” (Isya Mbupingamu 14:15) Bo mukwinong’onela pa fundo iyi, mukulondiwa ukubomba ifindu mwa mahala linga mukusala amalo aghakuti mumbikeko umwaninu.

 Mwinong’onele pa isi mukulonda ukusala

•   Abapapi bamo bikusala amalo agha ghikuya pakaya ka mundu, kangi kukuya umundu yumoywene pamo abangi abanandi itolo aba bikubapwelelela abana kangi akagulu itolo akanandi aka bana.

•   Abapapi bamo bikuya nu nkamu wabo pamo uwambombo ukuti abatuleghe ukumpwelelela umwanabo.

 Injila syosa sili nu bununu nu bubibi bwake. Loli mukulondiwa ukubalalusya tasi abapapi abangi aba bope bababikilepo abanabo ku malo agha. Ibaibolo likuti: “Abandu abatengamoyo bo aba bikukonga isya bulongosi.”—Isya Mbupingamu 13:10.

 Bule linga musalile ukuti mumbike umwaninu ku malo agha? Linga mo siyilie . . .

 Mumanye nyingi isya malo agho

•   Ngimba amalo agha ghitikisiwe na balongosi ba nkighaba iki? Ngimba amalo agha ghali na bakalata abakubitikisya, balipo aba bikubatula pamo ghikumanyiwa nifyakubombiwa filiku?

•   Ngimba bikughatendekesya nu kufighililiwa kanunu?

•   Ngimba abana bikumanyisiwa isyafiki ku malo agha? a

 Mumanye nyingi isya bandu aba bikubapwelelela abaninu

•   Ngimba bamanyisiwe amaluso ghaliku? Isi sikongelelapo ukumanyisiwa muno babaghile ukubombela ifindu na bana abakeke, ukutulapo mwanakalinga linga ingozi yibombiwe namuno babaghile ukuntulila umundu uyu asilike.

•   Linga mubaghile ukufwanisya, mufufuze tasi isya mundu uyu ikuya pakumpwelelela umwaninu linga atulilepo inongwa kunyuma uku?

•   Ngimba aba bikubomba ku malo agha bikubachenjachenja kabilibili? Linga bikubachenjachenja, ko kuti umwaninu ikuya pakutamiwa ukuti isibilane na bandu aba bikupwelelela ku malo agha.

•   Ngimba umundu aliwesa uyu ikubomba ku malo agha ikupwelelela abana balinga? Linga abana bingi, umwaninu bakabaghila ukupwelelela kanunu. Ubwanaloli bo bwakuti, isayizi ya mwaninu kangi isi abaghile ukufwanisya ukubomba syo isi sibaghile ukubatula linga umwaninu ikulondiwa ukupweleliwa mwapadela pamo hayi.

•   Ngimba aba bikubomba imbombo yakupwelelela abana ku malo agha bikuya babuke linga mukuyobesania nabo indamyo syinu pamo isyabo?