Asoo Abɔdeɛ Nwo Nrɛlɛbɛ Nee Baebolo Ne Yia?
Baebolo ne bua kɛ
Ɛhɛe, Baebolo ne ɛnle abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ buluku ɛdeɛ noko mɔɔ ɔka ye wɔ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ nwo la le nɔhalɛ. Suzu neazo bie mɔ mɔɔ maa yɛnwu kɛ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ nee Baebolo ne yia, yɛɛ kɛzi nɔhalɛ edwɛkɛ mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la le ngakyile fi diedi mɔɔ ɛnee menli lɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛkɛlɛ Baebolo ne la anwo.
Anwuma nee aze lɛ ye mɔlebɛbo. (Mɔlebɛbo 1:1) Mɔɔ nee ɛhye ɛnle ko la, tete nwɔra dɔɔnwo ka kɛ bɛambɔ anwuma nee aze emomu ninyɛne bie mɔ mɔɔ wɔ ɛkɛ ne dɛba la a hehanle bɔle nu a. Ɛnee Babelɔnma die di kɛ awozonle mɔɔ bɛwole anwuma nee aze la vi nyevile nwiɔ anu a rale a. Nwɔra bieko ka kɛ anwuma nee aze vi kolonvia kpole bie anu a rale a.
Nyamenle mɛla a sie anwuma nee aze alehyenlɛ ko biala a na tɛ awozonle ne mɔ ɔ. (Dwobu 38:33; Gyɛlɛmaya 33:25) Nwɔra bie mɔ kilehile kɛ alesama ɛngola ɛnlie bɛ nwo ɛnvi awozonle ne mɔ mɔɔ bɛ ti yɛ se la asa anu.
Azɛlɛ ne zinze mɔɔ debie ɛnlɛ nu a. (Dwobu 26:7) Wɔ tete ne, ɛnee menli dɔɔnwo die di kɛ azɛlɛ ne le tɛtɛlɛ na ɔgyi nane kpole bie le kɛ ɛbɔ nu ɛnlankɛ anzɛɛ ɛnwɔnra nzi.
Nzule fi nyevile ne anu nee ɛleka ngakyile kɔ anwuma na yeadɔ kɛ ezule, ezukɔtweaba anzɛɛ ezuawolɛ yeagua azudenle nee nzubula nu. (Dwobu 36:27, 28; Nolobɔvo ne 1:7; Ayezaya 55:10; Emɔso 9:6) Tete Gilikima ɛnee dwenle kɛ nyevile bie mɔɔ vea azɛlɛ ne abo la a kɔgua azule ne mɔ anu a, na adwenle ɛhye dɛnlanle ɛkɛ wɔ ɛvoya 18 ne anu.
Awoka ne mɔ kolo na fofolɛ ba, awoka mɔɔ wɔ ɛkɛ ne ɛnɛ la ɛnee wɔ nyevile ne abo. (Edwɛndolɛ 104:6, 8) Mɔɔ nee ɛhye ɛnle ko la, nwɔra bie mɔ ka kɛ awozonle ne mɔ a bɔle awoka ne mɔ mɔɔ yɛnwu bɛ la a.
Bɔkɔbɔkɔyɛlɛ bɔ yɛ nwo bane. Ɛnee mɛla mɔɔ kile kɛ ɔwɔ kɛ bɛye wuliravolɛma bɛfi menli nu, bɛkeda tiefi zo na awie mɔɔ anwo ɛha funli la nrinzi ɔ nwo la boka Mɛla mɔɔ bɛvale bɛmaanle Yizilayɛma la anwo. (Sɛlɛvolɛma 11:28; 13:1-5; Mɛla ne 23:13) Mɔɔ nee ɛhye ɛnle ko la, mekɛ mɔɔ bɛvale zɔhane mɛla ne bɛmaanle la ɛnee Yigyibitima fa sonla tiefi boka ayile bie anwo bɛfa bɛyɛ hanlɛ nyunlu.
Asoo mɔɔ Baebolo ne ka wɔ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ nwo la le nɔhalɛ?
Saa ɛsuzu Baebolo ne anwo kpalɛ a ɛbanwu ye kɛ mualɛ ne le ɛhɛe. Adalɛ edwɛkɛ mɔɔ bɛgyinla zo bɛka kɛ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ nee Baebolo ne ɛnle ko la bie mɔ ɛne:
Adalɛ edwɛkɛ: Baebolo ne ka kɛ bɛvale kenle nsia mɔɔ ko biala lɛ dɔnehwele 24 la a bɛbɔle anwuma nee aze a.
Nɔhalɛ edwɛkɛ: Baebolo ne maa ɔda ali kɛ Nyamenle vale mekɛ dodo bie mɔɔ yɛnze ye la a bɔle anwuma nee aze a. (Mɔlebɛbo 1:1) Bieko, kenle mɔɔ bɛvale bɛbɔle ninyɛne mɔɔ bɛha nwolɛ edwɛkɛ wɔ Mɔlebɛbo tile 1 ne la ɛnle kenle ko emomu mekɛ dodo bie mɔɔ Baebolo ne ɛnga la. Nɔhalɛ nu, Baebolo ne ka kɛ mekɛ dodo mɔɔ bɛvale bɛbɔle anwuma nee aze la le “kenle ko.”—Mɔlebɛbo 2:4, New World Translation.
Adalɛ edwɛkɛ: Baebolo ne ka kɛ bɛlimoale bɛbɔle mbaka nee ndile kolaa na bɛabɔ ewia mɔɔ boa bɛ maa bɛyɛ bɛ aleɛ la.—Mɔlebɛbo 1:11, 16.
Nɔhalɛ edwɛkɛ: Baebolo ne ka kɛ ewia ne le nwɔlɔra mɔɔ wɔ “anwuma” la anu ko, na bɛbɔle kolaa na bɛabɔ mbaka nee ndile. (Mɔlebɛbo 1:1) Wienyi bie vile ewia ne anu dale guale azɛlɛ ne azo wɔ ninyɛnebɔlɛ “mɔlebɛbo” ne. Mekɛ mɔɔ anwomanyunlu yɛle wienyi kpalɛ wɔ ninyɛnebɔlɛ kenle mɔɔ tɔ zo nsa ne anu la ɛnee ewia ne anloa ɛyɛ se mɔɔ baboa mbaka nee ndile yeamaa bɛayɛ bɛ aleɛ a. (Mɔlebɛbo 1:3-5, 12, 13) Ɛhye anzi, akee ewia ne dale kpalɛ wɔ azɛlɛ ne azo.—Mɔlebɛbo 1:16.
Adalɛ edwɛkɛ: Baebolo ne ka kɛ ewia ne bɔ azɛlɛ ne anwo mgbɔlɔka.
Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nolobɔvo ne 1:5 ka kɛ: “Sɛnzɛne ne tudu, sɛnzɛne ne tɔ, na ɔka ɔ nwo waa ɔkɔ ɛleka mɔɔ ɔtudu la.” Noko akee, edwɛkɛ ɛhye fale kɛzi yɛnwu ewia ne ɛdudulɛ nee ye ɛdɔlɛ wɔ azɛlɛ ye azo la anwo. Ɛnɛ bɔbɔ awie bahola ava edwɛkɛkpɔkɛ “aduduleɛ” nee “adɔleɛ” ali gyima noko ɔze ye kɛ azɛlɛ ne a bɔ ewia ne anwo mgbɔlɔka a.
Adalɛ edwɛkɛ: Baebolo ne ka kɛ azɛlɛ ne le tɛtɛlɛ.
Nɔhalɛ edwɛkɛ: Edwɛkɛ “azɛlɛ ye azo ɛleka biala” mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la ɛngile kɛ azɛlɛ ne le tɛtɛlɛ anzɛɛ ɔlɛ ɔ nloa. (Gyima ne 1:8) Zɔhane ala a, edwɛkɛ “azɛlɛ ye muleɛ nna ne mɔ azo” le adwenle nu nvoninli mɔɔ kile azɛlɛ ye azo amuala a.—Ayezaya 11:12; Luku 13:29.