Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 14

Ɛlɛyɛ Wɔ Ɛzonlenlɛ Gyima Ne Kpalɛ Ɔ?

Ɛlɛyɛ Wɔ Ɛzonlenlɛ Gyima Ne Kpalɛ Ɔ?

“Kɔ zo ka edwɛkpa ne, yɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ.”​—2 TIM. 4:5, ɔbdw.

EDWƐNE 57 Yɛka Edwɛkpa Ne Yɛkile Menli Kɔsɔɔti

MƆƆ YƐBAZUKOA *

Wɔ Gyisɛse ewudwazo ne anzi, ɔyiale ye ɛdoavolɛma na ɔzele bɛ kɛ “bɛhɔ, bɛyɛ . . . menli me ɛdoavolɛma.” (Nea ɛdendɛkpunli 1)

1. Duzu a Nyamenle azonvolɛ kulo kɛ bɛyɛ a, na kɛmɔti ɛ? (Nea ɔ nyunlu nvoninli ne.)

KELAESE GYISƐSE zele ye ɛdoavolɛma kɛ “bɛhɔ, bɛyɛ maanle maanle kɔsɔɔti anu menli me ɛdoavolɛma.” (Mat. 28:19) Nyamenle azonvolɛ kɔsɔɔti mɔɔ bɛdi nɔhalɛ la kulo kɛ bɛsukoa kɛzi bɛbayɛ bɛ “ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ,” kɛ mɔɔ bɛze bɛ la. (2 Tim. 4:5) Nɔhalɛ nu, gyima ɛhye anwo hyia kpalɛ, na ɔhyia ndɛndɛ ɔtɛla gyima biala mɔɔ yɛyɛ ye wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la. Noko, mekɛ dodo mɔɔ yɛkulo kɛ yɛfa yɛyɛ ɛzonlenlɛ gyima ne la bahola ayɛ ngyegyelɛ.

2. Ngyegyelɛ boni mɔ a yɛyia wɔ mekɛ mɔɔ yɛkulo kɛ yɛyɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ la ɛ?

2 Yɛlɛ ninyɛne gyɛne mɔɔ ɔhyia mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ mekɛ nee yɛ anwosesebɛ yɛyɛ a. Bie a ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ mekɛ dɔɔnwo yɛyɛ gyima yɛfa yɛnea yɛ nwo nee yɛ abusua. Bie a ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛdi abusua ɛzonlelilɛ nwo gyima na yɛgyinla anwodolɛ, adwenleadwenle anzɛɛ nyane mɔɔ kpanyinliyɛlɛ fa ba la anloa. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ wɔ mekɛ ko ne ala mɔɔ yɛwɔ ngyegyelɛ ɛhye mɔ anu lɛ ɛ?

3. Duzu a Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ wɔ Mateyu 13:23 la maa yɛnwu ye a?

3 Saa tɛnlabelɛ mɔɔ yɛwɔ nu la ɛngola ɛmmaa yɛnva mekɛ dɔɔnwo yɛnzonle Gyihova kɛ mɔɔ yɛkpondɛ la a, ɔnle kɛ yɛ sa nu to. Ɛnee Gyisɛse ze ye wienyi kɛ asolo mɔɔ yɛ nuhua ko biala bahola ayɛ wɔ Belemgbunlililɛ gyima ne anu la. (Kenga Mateyu 13:23.) Gyihova anye sɔ debie biala mɔɔ yɛyɛ ye wɔ ye ɛzonlenlɛ nu la, mekɛ tendenle ala mɔɔ yɛlɛyɛ mɔɔ yɛbahola la. (Hib. 6:10-12) Noko, bie a yɛbade nganeɛ kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ dɔɔnwo ɔnva nwo tɛnlabelɛ mɔɔ yɛwɔ nu la. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu kɛzi yɛbava ɛzonlenlɛ gyima ne yɛalimoa, yɛatete ninyɛne zo wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu na yɛanyia anyuhɔlɛ wɔ edwɛkɛhanlɛ nee ngilehilelɛ gyima ne anu la anwo. Mɔɔ limoa, duzu a yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne mɔɔ yɛyɛ ye kpalɛ la kile a?

4. Yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne mɔɔ yɛyɛ ye kpalɛ la kile duzu?

4 Ye sikalɛ nu, amaa yɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ la, ɔwɔ kɛ yɛyɛ dɔɔnwo wɔ edwɛkɛhanlɛ nee ngilehilelɛ gyima ne anu. Noko, tɛ mekɛ dɔɔnwo mɔɔ yɛbava yɛayɛ la angome a bahile kɛ yɛlɛyɛ ye kpalɛ a. Adwenle mɔɔ yɛfa yɛyɛ la hyia Gyihova kpalɛ. Kɛmɔ yɛkulo Gyihova nee yɛ gɔnwo mɔ la ati, yɛfi yɛ ahonle muala anu yɛyɛ ɛzonlenlɛ gyima ne. * (Maake 12:30, 31; Kɔl. 3:23) Yɛ ahonle muala anu mɔɔ yɛfi yɛazonle Nyamenle la kile kɛ, yɛfa yɛ anwosesebɛ kɔsɔɔti yɛayɛ mɔɔ yɛbahola biala la wɔ ye ɛzonlenlɛ nu. Saa yɛ nye sɔ nwolɛ adenle mɔɔ yɛnyia kɛ yɛlɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne a, ɔmaa yɛbɔ mɔdenle yɛka edwɛkpa ne yɛkile menli dɔɔnwo.

5-6. Maa neazo fa kile kɛzi awie mɔɔ ɛnlɛ mekɛ dɔɔnwo la bahola amaa ɛzonlenlɛ gyima ne ahyia ye la.

5 Fa kakula kpavolɛ bie mɔɔ ɔ nye die getaa ɛbɔlɛ nwo la kɛ neazo. Ɔ nye die kɛ ɔbava nwolɛ adenle biala mɔɔ ɔbanyia la yeabɔ bie. Nzinlii, bɛvale ye wɔ gyima bie anu kɛ ɔrabɔ getaa wɔ dapɛne awieleɛ. Noko ɛnee ezukoa mɔɔ ɔnyia ye la ɛngola ɛndua ɔ nwo kakɛ. Yemɔti, ɔkpondɛle gyima wɔ ɛleka mɔɔ bɛtɔnedɔne aleɛ nwo ninyɛne la, na ɛnee ɔyɛ gyima ɔvi Kenlenzile kɔdwu Yalɛ. Ɔnva nwo kɛ gyima ɛhye ɛmmaa ɔnyia mekɛ dɔɔnwo la, ye ahonle tɛbɔ edwɛne ɛbɔlɛ ne anu. Ɔ kunlu anu a, anrɛɛ yenwu edwɛne ne bɔ kpalɛ, amaa yeava yeayɛ ye gyima dahuu. Yemɔti, ɔ nye die kpole kɛ mekɛ ekyi biala mɔɔ ɔbanyia la, ɔbava yeabɔ edwɛne.

6 Zɔhane ala a bie a ɛnrɛnyia mekɛ dɔɔnwo ɛnrɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne kɛ mɔɔ ɛkpondɛ la. Noko, yemɔ a ɛ nye die nwo kɛ ɛbayɛ a. Ɛbɔ mɔdenle kɛ ɛbanyia anyuhɔlɛ, amaa edwɛkpa ne aha menli ahonle. Kɛmɔ ɔwɔ kɛ ɛfa wɔ mekɛ ne bie ɛyɛ ninyɛne gyɛne la ati, bie a ɛbadwenle kɛzi ɛbava edwɛkɛhanlɛ gyima ne wɔalimoa wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo.

KƐZI ƐBAVA ƐZONLENLƐ GYIMA NE WƆALIMOA WƆ ƐBƐLABƆLƐ NU LA

7-8. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛazukoa Gyisɛse wɔ kɛzi ɔyɛle ye ɛzonlenlɛ gyima ne la anu ɛ?

7 Gyisɛse yɛle neazo kɛnlɛma wɔ kɛzi bɛfa ɛzonlenlɛ gyima ne bɛdimoa bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la anu. Ɔhanle Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ dɔɔnwo wɔ ye ɛbɛlabɔlɛ nu. (Dwɔn 4:34, 35) Ɔdiale adenle tendenle dɔɔnwo ɔhanle edwɛkɛ ne ɔhilele menli dɔɔnwo. Ɔvale nwolɛ adenle biala mɔɔ ɔnyianle ye la ɔdendɛle ɔhilele menli wɔ bagua nu nee azua nu. Gyisɛse maanle ye ɛbɛlabɔlɛ kɔsɔɔti gyinlanle ɛzonlenlɛ gyima ne azo.

8 Saa yɛkpondɛ adenle yɛdua zo yɛdi daselɛ wɔ mekɛ nee tɛnlabelɛ ngakyile nu a, ɛnee yɛlɛsukoa Kelaese. Yɛlɛ ɛhulolɛ kɛ yɛbava ninyɛne yɛabɔ afɔle amaa yɛayɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. (Maake 6:31-34; 1 Pita 2:21) Wɔ asafo ne anu, bie mɔ sonle kɛ adekpakyelɛ titilima, dahuu adekpakyelɛma yɛɛ adekpakyelɛ boavolɛma. Bie mɔ ɛzukoa aneɛ fofolɛ anzɛɛ bɛlɛka edwɛkɛ ne wɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia nolobɔlɛma dɔɔnwo la. Noko, Belemgbunlililɛ nolobɔlɛma mɔɔ bɔ mɔdenle la a yɛ azua nu daselɛlilɛ gyima ne dɔɔnwo a. Kɛ ɔde ye biala la, Gyihova anye ɛnla kɛ yɛbayɛ mɔɔ yɛnrɛhola la. Ɔkulo kɛ yɛ muala yɛ nye die yɛ ɛzonlenlɛ nwuanzanwuanza ne anwo wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛbɔ “anyelielɛ Nyamenle ne anyunlunyia edwɛkpa ne” nolo la.​—1 Tim. 1:11; Mɛla 30:11.

9. (a) Mɔɔ Pɔɔlo ɛlɛyɛ nwonane afoa nu gyima bɔbɔ la, kɛzi ɔvale edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɔlimoale ye ɛbɛlabɔlɛ nu ɛ? (b) Kɛ mɔɔ Gyima ne 28:16, 30, 31 kile la, subane boni a Pɔɔlo lale ye ali wɔ daselɛlilɛ gyima ne anwo a?

9 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo yɛle kɛzi yɛbava ɛzonlenlɛ gyima ne yɛalimoa wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo neazo kɛnlɛma. Mɔɔ ɔwɔ Kɔlente wɔ ye edwɛkpatɛlɛvolɛ adendulɛ mɔɔ tɔ zo nwiɔ anu la, ye ezukoa wiele, yemɔti ɔnwonle ndanlɛsua. Noko, tɛ ndanlɛsua ɛnwonlɛ a Pɔɔlo vale yɛle ye gyima titili a. Ɔyɛle gyima ɛhye ɔvale ɔboale ɔ nwo wɔ ye ɛzonlenlɛ gyima ne anu amaa yeaha edwɛkpa ne yeahile Kɔlentema mɔɔ ‘ɔnlie bɛ ɛhwee’ a. (2 Kɔl. 11:7) Pɔɔlo yɛle nwonane afoa nu gyima, noko ɔhɔle zo ɔvale ɛzonlenlɛ gyima ne ɔlimoale ye ɛbɛlabɔlɛ nu, na ɔhanle edwɛkɛ ne wɔ Ɛnwomenlelielɛ Kenle biala anu. Mɔɔ Pɔɔlo tɛnlabelɛ ne yɛle kpalɛ la, ɔvale ye adwenle ɔziele edwɛkɛhanlɛ ne azo kpalɛ. Ɔvale ‘ye mekɛ muala ɔhanle edwɛkɛ ne na ɔlile Dwuuma daselɛ ɔvale ɔhilele kɛ Gyisɛse a le Kelaese ne a.’ (Gyi. 18:3-5; 2 Kɔl. 11:9) Nzinlii, mɔɔ bɛhyele Pɔɔlo bɛdole efiade wɔ Wulomu la, ɔlile nyɛvolɛ daselɛ na ɔhɛlɛle ngɛlata. (Kenga Gyima ne 28:16, 30, 31.) Pɔɔlo bɔle kpɔkɛ kɛ, ɔnrɛmaa debie biala ɛnrɛzi ye ɛzonlenlɛ gyima ne adenle. Ɔhɛlɛle kɛ: “Kɛmɔ . . . , bɛva ɛzonlenlɛ gyima ɛhye bɛwula yɛ sa nu la ati, yɛ rɛle ɛmbɔ.” (2 Kɔl. 4:1) Le kɛ Pɔɔlo la, saa yɛ gyima die yɛ mekɛ bɔbɔ a, yɛbahola yɛava ɛzonlenlɛ gyima ne mɔɔ anwo hyia tɛla biala la yɛalimoa yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu.

Ndenle dɔɔnwo wɔ ɛkɛ ne mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ a (Nea ɛdendɛkpunli 10-11)

10-11. Saa yɛ kpɔkɛdelɛ ɛmmaa yɛngola yɛnyɛ dɔɔnwo a, kɛzi yɛbahola yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ ɛ?

10 Saa kpanyinliyɛlɛ nee anwodolɛ mɔɔ anu yɛ se ɛmmaa yɛngola yɛnyɛ azua nu daselɛlilɛ ne dɔɔnwo a, yɛbahola yɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne afoa ngakyile mɔɔ ɛha la bie. Ɛvoya mɔɔ limoa edwɛkpakavolɛma bɔle mɔdenle hanle edwɛkɛ ne hilele menli wɔ ɛleka biala. Bɛvale nwolɛ adenle biala mɔɔ bɛnyianle ye la bɛhanle edwɛkɛ ne wɔ azua nu, bagua nu, mekɛ mɔɔ bɛnle daselɛlilɛ nu yɛɛ wɔ ɛleka biala mɔɔ ‘bɛkɛnwu’ menli la. (Gyi. 17:17; 20:20) Saa yɛngola yɛndia dɔɔnwo a, yɛbahola yɛadɛnla ɛleka mɔɔ menli se la na yɛaha edwɛkɛ ne bie yɛahile bɛ. Anzɛɛ bie a yɛbahola yɛali daselɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛnle daselɛlilɛ nu, yɛahɛlɛ ngɛlata anzɛɛ yɛali daselɛ wɔ telefonu zo. Nolobɔlɛma dɔɔnwo mɔɔ bɛnde kpɔkɛ fee la anye ɛlie ndenle ɛhye mɔ mɔɔ bɛdua zo bɛdi daselɛ la anwo.

11 Ɔnva nwo kɛ wɔ kpɔkɛdelɛ ɛnle kpalɛ fee la, ɛbahola wɔayɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ. Suzu ɛzoanvolɛ Pɔɔlo neazo ne anwo bieko. Ɔhanle kɛ: “Melɛ anwosesebɛ wɔ debie biala anu ɔlua ahenle mɔɔ maa me tumi la ati.” (Fel. 4:13) Pɔɔlo hyianle tumi zɔhane anwo wɔ mekɛ mɔɔ ɔ nwo dole ye wɔ ye edwɛkpatɛlɛvolɛ adendulɛ ne mɔ ko anu la. Ɔhilele nu ɔhilele Galeehyeama kɛ: “Ɔlua me anwodolɛ zo a menyianle adenle menlimoale membɔle edwɛkpa ne nolo mengilele bɛ a.” (Gal. 4:13) Zɔhane ala yɛɛ wɔ kpɔkɛdelɛ mɔɔ ɛnle kpalɛ la bahola amaa wɔanyia adenle wɔaha edwɛkpa ne bie wɔahile dɔketama, nɛɛsema yɛɛ menli gyɛne mɔɔ yɛ gyima wɔ asopiti la. Nolobɔlɛma ɛnda ɛndo menli ɛhye mɔ wɔ bɛ azua nu, ɔluakɛ bɛkɔ gyima.

MMAMAA NINYƐNE TWEHWE WƆ ADWENLE

12. Duzu a yɛ “nyunlu fɔɔnwo” mɔɔ yɛnea la kile a?

12 Gyisɛse hanle kɛ: “Sonlabaka ne kɛnlaneɛ a le ɛnyelɛ. Yemɔti, saa ɛ nye nea debie ko ala a, [anzɛɛ “ɛ nyunlu fɔɔnwo a,” ɔbdw.] wɔ sonlabaka ne amuala bada.” (Mat. 6:22) Duzu a ɛnee ɔlɛkile a? Ɛnee ɔlɛkile kɛ, ɔwɔ kɛ yɛtete ninyɛne zo wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu, yɛfa yɛ adwenle yɛsie bodane ko azo na ɔnle kɛ yɛmaa ninyɛne twehwe yɛ adwenle. Gyisɛse mumua ne yɛle ɛhye anwo neazo ɔlua ye adwenle mɔɔ ɔvale ɔziele ɛzonlenlɛ gyima ne azo la azo, na ɔhilehilele ye ɛdoavolɛma kɛ bɛva bɛ adwenle bɛzie Gyihova ɛzonlenlɛ nee Ye Belemgbunlililɛ ne azo. Yɛsukoa Gyisɛse ɔlua yɛ adwenle mɔɔ yɛbava yɛazie ɛzonlenlɛ gyima ne azo na ‘yɛalimoa yɛakpondɛ Belemgbunlililɛ ne nee Nyamenle tenleneyɛlɛ ne’ la.​—Mat. 6:33.

13. Duzu a baboa yɛ amaa yɛanlea yɛ nyunlu fɔɔnwo wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu a?

13 Adenle ko mɔɔ yɛdua zo yɛnea yɛ nyunlu fɔɔnwo wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la a le kɛ yɛbatete ninyɛne zo wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu amaa yɛanyia mekɛ yɛaboa awie mɔ yɛamaa bɛaranwu Gyihova na bɛahulo ye. * Kɛ neazo la, yɛbahola yɛayɛ nzenzaleɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛfa yɛyɛ yɛ gyima la anu, amaa yɛanyia mekɛ dɔɔnwo yɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne wɔ dapɛne ne anu ɔ? Yɛbahola yɛade anyelielɛ ninyɛne mɔɔ die mekɛ dɔɔnwo la azo ɔ?

14. Nzenzaleɛ boni mɔ a agyalɛma bie yɛle amaa bɛanyia mekɛ dɔɔnwo bɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne a?

14 Ɛhye a asafo nu kpanyinli ko mɔɔ bɛfɛlɛ ye Elias nee ɔ ye yɛle a. Ɔka kɛ: “Yɛangola yɛambɔ adekpakyelɛ gyima ne abo ɛkɛ ne ala, noko yɛyɛle nzenzaleɛ ngyikyi ngyikyi bie mɔ, amaa yɛava mekɛ dɔɔnwo yɛayɛ daselɛlilɛ gyima ne. Kɛ neazo la, yɛdele kakɛ mɔɔ yɛbɔ nee anyelielɛ ninyɛne mɔɔ die mekɛ la azo yɛɛ yɛzɛlɛle yɛ gyima nu mgbanyima kɛ bɛyɛ nzenzaleɛ ekyi wɔ mekɛ mɔɔ yɛfa yɛyɛ gyima la anu. Ɛhye ati, yɛholale yɛhɔle nɔsolɛ nu daselɛlilɛ, yɛyɛle Baebolo ɛzukoalɛ na yɛvale yɛ nwo yɛwulale dapɛne avinli daselɛlilɛ ngyehyɛleɛ ne anu fane nwiɔ wɔ siane ne anu. Yɛ nye liele kpole!”

KƐZI ƐBANYIA ANYUHƆLƐ WƆ NOLOBƆLƐ NEE NGILEHILELƐ GYIMA NE ANU LA

Mɔɔ yɛsukoa ye wɔ dapɛne avinli debiezukoalɛ bo mɔɔ yɛbava yɛayɛ gyima la bamaa yɛanyia anyuhɔlɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu dahuu (Nea ɛdendɛkpunli 15-16) *

15-16. Kɛ mɔɔ 1 Timote 4:13, 15 ka la, kɛzi yɛbanyia anyuhɔlɛ kɛ edwɛkpakavolɛma ɛ? (Eza nea ɛlɛka “ Bodane Bie Mɔ Mɔɔ Bamaa Meayɛ Me Ɛzonlenlɛ Gyima Ne Kpalɛ La.”)

15 Adenle bieko mɔɔ yɛdua zo yɛyɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ la a le kɛ, yɛbanyia anyuhɔlɛ wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu. Ɔyɛ a, bɛmaa menli mɔɔ yɛ gyima bie mɔ la kɔdie ndetelɛ, amaa bɛahola bɛayɛ bɛ gyima ne kpalɛ. Kɛ ɔde wɔ Belemgbunlililɛ edwɛkpakavolɛma noko afoa nu la ɛne. Ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛsukoa kɛ yɛbanyia anyuhɔlɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu.​—Mrɛ. 1:5; kenga 1 Timote 4:13, 15.

16 Yemɔti kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyia anyuhɔlɛ wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu ɛ? Yɛ ɛnzolɛ tie adehilelɛ ngakyile mɔɔ yɛnyia ye dapɛne biala wɔ Yɛ Ɛbɛlabɔlɛ Nee Yɛ Ɛzonlenlɛ Nyianu ne abo la. Ayia ɛhye mɔ tete yɛ maa yɛnyia anyuhɔlɛ wɔ daselɛlilɛ gyima ne anu. Kɛ neazo la, saa ebianutɛnlavolɛ ne ɛlɛtu sukoavo bie folɛ a, bɔ mɔdenle kɛ ɛbanwu nzuzulɛ mɔɔ ɛbahola wɔava wɔayɛ gyima wɔ daselɛlilɛ nu la. Yɛbahola yɛava nzuzulɛ ɛhye yɛayɛ gyima wɔ mekɛ bieko mɔɔ yɛbahɔ daselɛlilɛ la. Yɛbahola yɛamaa yɛ ekpunli zo neavolɛ ne aboa yɛ anzɛɛ yɛ nee ɔdaye, nolobɔlɛma mɔɔ lɛ anwubielɛ, adekpakyelɛma anzɛɛ maangyebakyi zo neavolɛ bahɔ daselɛlilɛ. Mekɛ mɔɔ yɛlɛnwu kɛzi bɛfa Ninyɛne Titili Mɔɔ Yɛfa Yɛkilehile yɛali gyima kpalɛ la, yɛ nye balie wɔ nolobɔlɛ nee ngilehilelɛ gyima ne anu.

17. Saa ɛyɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ a, duzu a bavi nu ara a?

17 Nea nwolɛ adenle mɔɔ Gyihova ɛmaa yɛnyia ye kɛ ɔ ‘gɔnwo mɔ gyimayɛvoma’ a! (1 Kɔl. 3:9) Saa ‘yɛnwu ninyɛne mɔɔ hyia kpalɛ la,’ na yɛfa yɛ adwenle yɛsie yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne azo a, ɔbamaa yɛava ‘fɛlɛkolilɛ yɛazonle Gyihova.’ (Fel. 1:10; Edw. 100:2) Kɛ Nyamenle sonvolɛ la, ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ, ɔbamaa wɔ anwosesebɛ yeamaa wɔayɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ ɔnva nwo tɛnlabelɛ biala mɔɔ ɛbayia la. (2 Kɔl. 4:1, 7; 6:4) Ɔnva nwo kɛzi wɔ tɛnlabelɛ ne de biala la, saa ɛfi wɔ ahonle muala anu ɛyɛ ɛzonlenlɛ gyima ne a, saa kpole o, ekyi o, “ɛbanyia debie wɔava wɔadu ɛ nloa anu.” (Gal. 6:4) Saa ɛyɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ a, ɔkile kɛ ɛkulo Gyihova nee awie mɔ. “Saa ɛyɛ ye zɔhane a, ɛbalie ɛ nwo nee bɛdabɛ mɔɔ bɛtie wɔ la ngoane.”​—1 Tim. 4:16.

EDWƐNE 58 Yɛkpondɛ Menli Mɔɔ Kulo Anzodwolɛ

^ ɛden. 5 Bɛmaa yɛ gyima kɛ yɛha Belemgbunlililɛ edwɛkpa ne na yɛyɛ menli ɛdoavolɛma. Edwɛkɛ ɛhye baboa yɛ amaa yɛanwu kɛzi yɛbayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne kpalɛ, saa bɔbɔ yɛlɛyia ngyegyelɛ a. Eza yɛbazukoa kɛzi yɛbamaa yɛ daselɛlilɛ ne azo ma na yɛ nye alie la.

^ ɛden. 4 EDWƐKƐ MƆƆ BƐHILEHILE NU: ɛzonlenlɛ gyima ne gua ye afoa ngakyile dɔɔnwo, bie a le edwɛkɛhanlɛ nee ngilehilelɛ gyima ne, suazilɛ nee zolɛ ɛnleanlɛ yɛɛ esiane mekɛ nu moalɛ gyima ne.​—2 Kɔl. 5:18, 19; 8:4.

^ ɛden. 13 Nea ndenle nsuu bie mɔɔ bɛhile mɔɔ wɔ ɛlɛka “Kɛ Ɔkɛyɛ Na Wɔatete Ninyɛne Zo La” mɔɔ wɔ July 2016, Ɛzinzalɛ Arane ne m. 10 anu la.

^ ɛden. 62 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Adiema raalɛ bie ɛlɛyɛ sia kɔkpɔla nwo yɛkile wɔ dapɛne avinli debiezukoalɛ bo. Nzinlii, ebianutɛnlavolɛ ne ɛlɛtu ye folɛ, na ɔlɛyɛ kɛlɛtokɛ wɔ ye Ngilehilelɛ buluku ne anu. Akee ɔlɛfa mɔɔ ɔzukoale ye wɔ debiezukoalɛ ne abo la yeayɛ gyima wɔ dapɛne awieleɛ ne.