Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 34

‘Bɛzɔ Gyihova Kpalɛyɛlɛ Ne Bɛnlea’​​—Adenle Boni Azo?

‘Bɛzɔ Gyihova Kpalɛyɛlɛ Ne Bɛnlea’​​—Adenle Boni Azo?

“Bɛzɔ bɛnlea na bɛnwu kɛ Gyihova le kpalɛ; anyelielɛ a le sonla ne mɔɔ nriandi kɔfea ye nu la.”​—EDW. 34:8.

EDWƐNE 117 Nyia Kpalɛyɛlɛ Subane

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1-2. Kɛ mɔɔ Edwɛne 34:8 kile la, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yɛanwu kɛ Gyihova le kpalɛ a?

FA YE kɛ bɛva aleɛ bie mɔɔ ɛtɛdile bie ɛlɛ la bɛzie ɛ nyunlu kɛ ɛli. Amaa wɔanwu aleɛ ne anwo edwɛkɛ la ɛbahola wɔanlea kɛzi ɔde, wɔavunvoa, wɔanwu ninyɛne mɔɔ bɛvale bɛdonle la anzɛɛ wɔabiza awie mɔ saa ɔyɛ fɛ a. Noko saa ɛ nye balie nwo a, kyesɛ ɛdawɔ mumua ne ɛsɔ bie ɛnea.

2 Saa yɛkenga Baebolo ne nee yɛ mbuluku ne mɔ na yɛmaa awie mɔ ka kɛzi bɛnyia Gyihova kpalɛyɛlɛ ne azo nvasoɛ la bɛkile yɛ a, ɔbamaa yɛazukoa Gyihova kpalɛyɛlɛ ne anwo debie. Noko saa yɛbade kɛzi Gyihova le kpalɛ la abo kpalɛ a, kyesɛ yɛdayɛ mumua ne ‘yɛsɔ ye kpalɛyɛlɛ ne yɛnea.’ (Kenga Edwɛne 34:8.) Maa yɛyɛ adenle ko mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛayɛ zɔ la anwo neazo. Fa ye kɛ yɛkulo kɛ yɛyɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne bie, noko amaa yɛahola yɛayɛ zɔ la ɔwɔ kɛ yɛtete ninyɛne zo wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. Bie a yɛgenga ɛwɔkɛ mɔɔ Gyisɛse bɔle kɛ saa yɛfa Belemgbunlililɛ ne yɛdimoa a, Gyihova bava ninyɛne mɔɔ amgba yɛhyia nwo la amaa yɛ la fane dɔɔnwo noko yɛdayɛ mumua ne yɛtɛnwunle kɛ Gyihova ɛyɛ ye zɔ ɛmaa yɛ. (Mat. 6:33) Noko kɛmɔ yɛlɛ diedi wɔ Gyisɛse ɛwɔkɛ ne anu la ati, yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛnrɛzɛkye ezukoa dɔɔnwo, yɛbade gyima mɔɔ yɛyɛ la azo na yɛava yɛ adwenle yɛazie daselɛlilɛ gyima ne azo. Saa yɛyɛ zɔ a, yɛbanwu kɛ amgba Gyihova fa mɔɔ yɛhyia nwo la maa yɛ. Yɛdayɛ mumua ne ‘yɛzɔ Gyihova kpalɛyɛlɛ ne yɛnlea.’

3. Kɛ mɔɔ Edwɛne 16:1, 2 kile la, nwane mɔ a Gyihova yɛ kpalɛ maa bɛ a?

3 Gyihova le kpalɛ maa “menli kɔsɔɔti,” bɛdabɛ mɔɔ bɛnze ye bɔbɔ la boka nwo. (Edw. 145:9; Mat. 5:45) Noko ye titili ne, bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo Gyihova na bɛfa bɛ ɛkɛla muala bɛsonle ye la nyia nyilalɛ dɔɔnwo fi ye ɛkɛ. (Kenga Edwɛne 16:1, 2.) Bɛmaa yɛnlea ndenle mɔɔ Gyihova dua zo yɛ kpalɛ maa yɛ la bie mɔ.

4. Kɛzi Gyihova da ye kpalɛyɛlɛ ne ali kile menli mɔɔ bɔ ɔ bo bikye ye la ɛ?

4 Mekɛ biala mɔɔ yɛbava mɔɔ yɛsukoa yɛfi Gyihova ɛkɛ la yɛali gyima la, yɛnwu kɛzi ɔboa yɛ la. Mekɛ mɔɔ yɛzukoale ɔ nwo debie na yɛnyianle ɛlɔlɛ yɛmaanle ye la, ɔmaanle yɛhonle yɛtiale adwenle nzuzulɛ nee nyɛleɛ mɔɔ ɛnee ɔmmaa yɛngola yɛmbikye ye la. (Kɔl. 1:21) Yɛɛ mɔɔ yɛyilale yɛ nwo zo yɛmaanle Gyihova na bɛzɔnenle yɛ la, yɛnwunle ye kpalɛyɛlɛ ne wɔ mekɛ mɔɔ ɔmaanle yɛ adwenle mɔɔ anu te na ɔmaanle yɛ nee ye nyianle agɔnwolɛvalɛ kpalɛ la.​—1 Pita 3:21.

5. Kɛzi yɛnwu Gyihova kpalɛyɛlɛ ne wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu ɛ?

5 Eza yɛnwu Gyihova kpalɛyɛlɛ ne wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛyɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne la. Ɛse nyiane ɔ? Gyihova azonvolɛ dɔɔnwo se nyiane. Bie a kolaa na wɔarayɛ Gyihova sonvolɛ la, yeamba wɔ adwenle nu ɛlɛ kɛ ɛbahɔbɔ awie mɔɔ ɛnze ye fee la anlenkɛ nu na wɔaha Baebolo ne anu edwɛkɛ wɔahile ye. Noko ɛnɛ, ɛta ɛyɛ zɔ. Eza Gyihova ɛboa wɔ yemaa ɛ nye ɛlie edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo! Wɔnwu kɛ Gyihova ɛlɛboa wɔ wɔ ndenle dɔɔnwo azo. Ɔboale wɔ ɔmaanle ɛziele ɛ nwo dii wɔ mekɛ mɔɔ awie dwazole tiale wɔ wɔ daselɛlilɛ nu la. Mɔɔ ɛyiale awie mɔɔ ɔ nye die edwɛkɛ ne anwo la, ɔboale wɔ ɔmaanle ɛhakyele ngɛlɛlera mɔɔ ɛbava wɔali ye daselɛ la. Yɛɛ yemaa wɔ anwosesebɛ yemaa ɛlɛkɔ zo wɔali daselɛ wɔ ɛleka mɔɔ menli ɛngulo kɛ bɛtie edwɛkɛ ne la.​—Gyɛ. 20:7-9.

6. Kɛzi ndetelɛ mɔɔ Gyihova fa maa yɛ la maa yɛnwu ye kpalɛyɛlɛ ne ɛ?

6 Eza Gyihova dua kɛzi ɔtete yɛ ɔmaa ɛzonlenlɛ gyima ne la azo ɔmaa yɛnwu ye kpalɛyɛlɛ ne. (Dwɔn 6:45) Wɔ yɛ dapɛne avinli debiezukoalɛ ne abo, yɛtie adwelielilɛ nwo neazo mɔɔ bɛziezie ye kpalɛ la na bɛmaa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛva yɛli gyima wɔ daselɛlilɛ nu. Bie a alimoa ne, yɛlɛfa adehilelɛ fofolɛ ɛhye mɔ yɛali gyima a yɛ ahonle tu, noko saa yɛfa yɛdi gyima a, bie a yɛbanwu kɛ menli mɔɔ wɔ yɛ azɛlɛsinli ne anu la anye die nzuzulɛ fofolɛ ɛhye mɔ anwo. Eza bɛmaa yɛ anwosesebɛ wɔ debiezukoalɛ nee nyianu bo kɛ yɛlua ndenle ngakyile mɔɔ yɛtɛyɛle bie ɛlɛ la azo yɛli menli daselɛ. Ɛhye noko bahola amaa yɛ ahonle adu, noko saa yɛfa nzuzulɛ ɛhye mɔ yɛdi gyima a, Gyihova bayila yɛ. Bɛmaa yɛzuzu nyilalɛ bie mɔ mɔɔ ɔnva nwo tɛnlabelɛ mɔɔ yɛwɔ nu la, saa yɛdua ndenle fofolɛ zo yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la yɛmaa Gyihova a ɔbamaa yɛanyia la anwo. Akee yɛbazuzu ndenle mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛadɛlɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la anwo.

GYIHOVA YILA BƐDABƐ MƆƆ BƐFA BƐ NWO BƐTO Ɔ NWO ZO LA

7. Saa yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛtɛlɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu a, nyilalɛ boni a yɛbanyia a?

7 Ɔmaa yɛbikye Gyihova kpalɛ. Suzu asafo nu kpanyinli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Samuel * mɔɔ ɔ nee ɔ ye de Colombia la neazo ne anwo. Ɛnee agyalɛma ɛhye mɔ anye die adekpakyelɛ gyima ne mɔɔ bɛlɛyɛ wɔ bɛ asafo ne anu la anwo, noko ɛnee bɛkulo kɛ bɛkɔboa asafo mɔɔ bɛhyia moalɛ kpole la bɛfa bɛtɛlɛ bɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu. Amaa bɛadwu bɛ bodane ne anwo la, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛfa ninyɛne bie mɔ bɛbɔ afɔle. Samuel hanle kɛ: “Yɛvale Mateyu 6:33 yɛlile gyima na yɛgyakyile ninyɛne mɔɔ nwolɛ ɛngyia la ɛtotɔlɛ. Noko mɔɔ ɛnee ɔyɛ se kɛ yɛbayɛ la a le kɛ yɛbadu yɛavi yɛ sua ne anu. Bɛzile ye kɛ mɔɔ ɛnee yɛkulo ye ala la yɛɛ ɛnee yɛdua nwolɛ kakɛ biala yɛwie.” Mɔɔ agyalɛma ne dule hɔle asafo fofolɛ nu la, bɛnwunle kɛ saa ɛkyɛ ezukoa mɔɔ ɛnee bɛdi ye dɛba la anu nsia a, kɛkala ko ala a bɛdi a. Samuel hanle kɛ: “Yɛnwu kɛzi Gyihova kile yɛ adenle na ɔbua yɛ asɔneyɛlɛ la. Yɛnwu kɛ Gyihova anye die yɛ nwo yɛɛ kɛzi yɛnwu ye ɛlɔlɛ ne la yɛtɛnwunle bie zɔhane ɛlɛ.” Ɛbahola wɔadɛlɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu wɔ adenle bie azo ɔ? Saa ɛbahola wɔayɛ zɔ a, ɛnee nyia anwodozo kɛ ɔbamaa wɔabikye Gyihova yɛɛ Gyihova bamaa ɛ sa aha mɔɔ ɛhyia nwo la.​—Edw. 18:25.

8. Duzu a ɛsukoa ɛfi edwɛkɛ mɔɔ Ivan nee Viktoria hanle la anu a?

8 Yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne maa yɛ nye die. Tie edwɛkɛ mɔɔ Ivan nee Viktoria, agyalɛma bie mɔɔ bɛle adekpakyelɛma wɔ Kyrgyzstan la hanle la. Bɛtetele ninyɛne zo amaa bɛahola bɛadu bɛ nwo bɛamaa suazilɛ gyima ne nee gyimalilɛ gyɛne biala. Ivan hanle kɛ: “Yɛbɔle yɛ nwo mɔdenle wɔ gyimalilɛ biala mɔɔ bɛvale bɛmaanle yɛ la anu. Ɔwɔ nu kɛ aleɛ kadwo biala la ɛnee yevɛ, noko kɛmɔ yɛze kɛ yɛvale yɛ anwosesebɛ yɛyɛle Belemgbunlililɛ gyima la ati, ɔmaa yɛ nzo nu dwo yɛ na yɛ kunlu dwo yɛ nwo. Eza agɔnwolɛma fofolɛ nee anwubielɛ ngɛnlɛma mɔɔ yɛnyianle la maanle yɛ nye liele kpalɛ.”​—Maake 10:29, 30.

9. Duzu a adiema raalɛ bie mɔɔ wɔ tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anu la ɛyɛ ɛdɛlɛ ye ɛzonlenlɛ gyima ne anu a, na duzu a ɛvi nu ɛra a?

9 Saa yɛwɔ tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anu bɔbɔ a, yɛ nye bahola alie wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. Kɛ neazo la, adiema raalɛ kpanyinli bie mɔɔ ɔle kunlavolɛ mɔɔ bɛfɛlɛ ye Mirreh la wɔ West Africa. Ɛnee ɔle dɔketa, na mɔɔ ɔhɔle pɛnhyɛne la, ɔbɔle adekpakyelɛ gyima ne abo. Ɛnee afofobɛ wɔ Mirreh anwo ɔti mekɛ biala mɔɔ ɔlɛyɛ azua nu daselɛlilɛ gyima la, ɔkɔ dɔnehwele ko pɛ. Noko ɛnee ɔkola ɔfa mekɛ dɔɔnwo ɔyɛ bagua nu daselɛlilɛ. Ɔlɛ sia kɔkpɔla nee Baebolo ɛzukoalɛ dɔɔnwo ɔyɛ. Bie mɔ wɔ ɛkɛ ne a, ɔfɛlɛ bɛ wɔ fonu zo. Duzu a maanle Mirreh anwosesebɛ ɔmaanle ɔyɛle dɔɔnwo a? Ɔhanle kɛ: “Gyihova nee Kelaese Gyisɛse anwo ɛlɔlɛ mɔɔ ɛyi me ahonle nu la ati ɔ. Yɛɛ dahuu mesɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa me ɔmaa menyɛ biala mɔɔ mebahola la wɔ ye ɛzonlenlɛ nu.”​—Mat. 22:36, 37.

10. Kɛ mɔɔ 1 Pita 5:10 kile la, duzu a menli mɔɔ kulo kɛ yɛ dɔɔnwo la nyia fi Gyihova ɛkɛ a?

10 Yɛnyia ndetelɛ bieko yɛfi Gyihova ɛkɛ. Adekpakyelɛnli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Kenny mɔɔ wɔ Mauritius la nwunle kɛ ɛhye le nɔhalɛ. Mɔɔ ɔzukoale nɔhalɛ ne la, ɛnee ɔkɔ yunivɛsiti, ɔti ɔgyakyile, bɛzɔnenle ye na ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔyɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne bie. Ɔhanle kɛ: “Ɛnee mekulo kɛ meyɛ kɛ ngapezonli Ayezaya mɔɔ hanle kɛ: ‘Mewɔ ɛke! Soa me!’ la.” (Aye. 6:8) Kenny ɛboa wɔ suazilɛ gyima ngakyile nu yɛɛ eza yeboa yemaa bɛhile mbuluku mɔɔ gyi Baebolo ne azo la abo bɛhɔ ye sua zo aneɛ nu. Kenny hanle kɛ: “Menyianle ndetelɛ mɔɔ boale me ɔmaanle menyɛle gyimalilɛ ngakyile mɔɔ bɛvale bɛwulale me sa la.” Noko tɛ kɛzi ɔbayɛ ye gyima ne la anwo debie ala a ɔzukoale a. Ɔdoale zo kɛ: “Menzukoale ninyɛne mɔɔ menrɛhola ye yɛ nee subane mɔɔ ɔwɔ kɛ menyia amaa meahola meayɛ Gyihova sonvolɛ kpalɛ la anwo debie.” (Kenga 1 Pita 5:10.) Ɛdawɔ noko ɛbahola wɔayɛ nzenzaleɛ wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu amaa Gyihova amaa wɔ ndetelɛ bieko ɔ?

Agyalɛma bie ɛlɛdi daselɛ wɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia Belemgbunlililɛ nolobɔlɛma dɔɔnwo la; adiema bɛlɛra bie ɛlɛboa wɔ Belemgbunlililɛ Asalo bie ɛzilɛ nu; agyalɛma bie mɔɔ bɛyɛ mgbanyinli la ɛlɛdi daselɛ wɔ fonu zo. Bɛ muala bɛ nye die wɔ bɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu (Nea ɛdendɛkpunli 11)

11. Mɔdenle boni a mediema mraalɛ mɔɔ wɔ South Korea la bɔle amaa bɛahola bɛahɔ daselɛlilɛ a, na duzu a vi nu rale a? (Nea ɔ nyunlu nvoninli ne.)

11 Mediema mɔɔ bɛdɛnla asafo ne anu bɛhyɛ bɔbɔ la hyia ndetelɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛdua adenle fofolɛ zo bɛdi daselɛ la. Wɔ COVID-19 ewulenzane mekɛ ne anu, mgbanyima mɔɔ wɔ asafo bie mɔɔ wɔ South Korea anu la hɛlɛle kɛ: “Bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛsuzu kɛ bɛnrɛhola bɛnrɛyɛ daselɛlilɛ gyima ne bie ɔlua bɛ kpɔkɛdelɛ ti la dua videoconferencing zo di daselɛ kɛkala. Mediema mraalɛ nsa mɔɔ bɛwɔ bɛ ɛvolɛ 80 anu la ɛzukoa kɛzi bɛbava kɔmpita bɛayɛ ɛhye la, na kɛkala asɛɛ bɛkɔ daselɛlilɛ kenle ko biala.” (Edw. 92:14, 15) Ɛbahulo kɛ ɛbazɔ Gyihova kpalɛyɛlɛ ne wɔanlea na wɔadɛlɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu ɔ? Ninyɛne mɔɔ ɛbahola wɔayɛ amaa wɔahola wɔadwu zɔhane bodane ne anwo la bie mɔ ɛne.

NINYƐNE MƆƆ BABOA WƆ YEAMAA WƆAYƐ DƆƆNWO LA

12. Ɛwɔkɛ boni a Gyihova ɛbɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛfa bɛ nwo bɛto ɔ nwo zo la a?

12 Sukoa kɛ ɛbava ɛ nwo wɔado Gyihova anwo zo. Yebɔ ɛwɔkɛ kɛ saa yɛfa yɛ nwo yɛto ɔ nwo zo na yɛfa ninyɛne mgbalɛ mɔɔ yɛlɛ la yɛmaa ye a, ɔbayila yɛ. (Mal. 3:10) Adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Fabiola mɔɔ ɔde Colombia la nwunle kɛ Gyihova yɛle ɛhye maanle ye. Mɔɔ bɛzɔnenle ye ala la, ɛnee ɔkulo kɛ ɔyɛ dahuu adekpakyelɛnli. Noko ɛnee ɔdaye a ɔyɛ gyima ɔnea ɔ hu nee bɛ mra nsa ne a. Ɔti mɔɔ ye mekɛ dwule kɛ ɔkɔ pɛnhyɛne la, ɔyɛle asɔne ɛsesebɛ kɛ Gyihova ɛboa ye. Ɔhanle kɛ: “Ɔkyɛ kpalɛ na bɛali pɛnhyɛne ngɛlata nwo gyima bɛawie, noko bɛvale siane ko pɛ a bɛlile me ɛdeɛ ne anwo gyima bɛwiele a. Ɛnee ɔyɛ nwanwane!” Ye siane nwiɔ anzi, ɔbɔle adekpakyelɛ gyima ne abo. Kɛkala ɔwɔ ye ɛvolɛ 70 ne anu na yeyɛ adekpakyelɛ gyima ne ɛvolɛ mɔɔ bo 20. Ɔboale menli mɔtwɛ ɔmaanle bɛzɔnenle bɛ wɔ zɔhane mekɛ ne anu. Ɔhanle kɛ: “Ɔdwu mekɛ ne bie a meyɛ bɛtɛɛ, noko Gyihova boa me kenle ko biala amaa meahɔ zo meayɛ adekpakyelɛ gyima ne.”

Kɛzi Ebileham nee Sɛla, Gyekɔbo yɛɛ ɛsɔfoma ne mɔɔ pɛle Azule Dwɔdan ne la hilele kɛ bɛlɛ Gyihova anu anwodozo ɛ? (Nea ɛdendɛkpunli 13)

13-14. Neazo boni mɔ a bahola aboa yɛ yeamaa yɛava yɛ nwo yɛado Gyihova anwo zo na yɛayɛ dɔɔnwo a?

13 Sukoa debie fi menli mɔɔ vale bɛ nwo dole Gyihova anwo zo la neazo ne mɔ anu. Menli mɔɔ yɛle gyima ɛsesebɛ la anwo neazo dɔɔnwo wɔ Baebolo ne anu. Fane dɔɔnwo ne ala, ɛnee ɔwɔ kɛ Gyihova azonvolɛ ɛhye mɔ dimoa tu agyakɛ kolaa na Gyihova ayila bɛ. Kɛ neazo la, mɔɔ Ebileham dule vile sua nu la anzi, “wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee ɔnze ɛleka mɔɔ ɔlɛkɔ la,” yɛɛ Gyihova yilale ye a. (Hib. 11:8) Mɔɔ Gyekɔbo nee anwumabɔvolɛ ne futule la anzi yɛɛ bɛyilale ye wɔ adenle titili bie azo a. (Gyn. 32:24-30) Mɔɔ ɛsɔfoma ne vale bɛ gyakɛ ziele Azule Dwɔdan ne mɔɔ ɛlɛtu la anu la yɛɛ Yizilayɛma holale pɛle azule ne a, wɔ mekɛ mɔɔ ɔka ekyi bɛdwu Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo la.​—Dwɔh. 3:14-16.

14 Eza Alasevolɛ mɔɔ bɛwɔ ɛkɛ ne ɛnɛ mɔɔ bɛvale bɛ nwo bɛdole Gyihova anwo zo na bɛyɛle dɔɔnwo la neazo ne bahola aboa wɔ. Kɛ neazo la, adiema nrenyia bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Payton nee ɔ ye Diana anye die nwo kɛ bɛbagenga mediema mɔɔ dɛlɛle bɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la anwo edwɛkɛ. Ɛhye mɔ bie a le edwɛkɛ “Bɛdule Bɛ Nwo Bɛmaanle” mɔɔ ba toɔdoa zo la. * Payton hanle kɛ: “Saa yɛlɛkenga bɛ anwubielɛ ne mɔ a, ɔle kɛ asɛɛ yɛ nye gyi awie mɔɔ ɛlɛdi aleɛ fɛlɛko bie la anwo. Saa yɛnea ahenle too a ɔmaa yɛdayɛ noko yɛnyia ɛhulolɛ kɛ ‘yɛbazɔ yɛanlea na yɛanwu kɛ Gyihova le kpalɛ.’” Akee Payton nee Diana dule hɔle ɛleka mɔɔ bɛhyia moalɛ kpole la. Wɔgenga edwɛkɛ ɛhye mɔ mɔɔ ba toɔdoa zo la ɔ? Yɛɛ wɔnlea vidio mɔɔ se Witnessing in Isolated Territory​—Australia nee Witnessing in Isolated Territory​—Ireland mɔɔ wɔ jw.org azo la ɔ? Vidio ɛhye mɔ baboa wɔ yeamaa wɔanwu ndenle mɔɔ ɛbalua zo wɔadɛlɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la.

15. Saa yɛfa menli mɔɔ fɛta la agɔnwolɛ a, kɛzi ɔbaboa yɛ ɛ?

15 Fa menli mɔɔ fɛta la agɔnwolɛ. Saa yɛ nee menli mɔɔ bɛ nye die aleɛ bie mɔɔ yɛtɛdile bie ɛlɛ la anwo wɔ a, ɔnrɛyɛ se kɛ yɛdayɛ noko yɛbali bie. Zɔhane ala a saa yɛ nee menli mɔɔ fa Gyihova ɛzonlenlɛ dimoa bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la tu a, ɔbamaa yɛakpondɛ ndenle yɛalua zo yɛayɛ dɔɔnwo yɛamaa Nyamenle a. Adiema nrenyia bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Kent nee ɔ ye Veronica nwunle kɛ ɛhye le nɔhalɛ. Kent hanle kɛ: “Yɛ gɔnwo mɔ nee yɛ abusua ne maanle yɛ anwosesebɛ kɛ yɛzɔ ɛzonlenlɛ gyima ne foa ngakyile yɛnlea. Yɛnwu kɛ saa yɛ nee menli mɔɔ fa Belemgbunlililɛ ne dimoa la tu a, ɔmaa yɛnyia anwodozo yɛsɔ debie fofolɛ yɛnea.” Ɛnɛ, Kent nee Veronica le adekpakyelɛ titilima wɔ Serbia.

16. Kɛ mɔɔ Gyisɛse ndonwo ne mɔɔ wɔ Luku 12:16-21 kile la, duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛnyia ɛhulolɛ kɛ yɛbava ninyɛne yɛabɔ afɔle a?

16 Fa ninyɛne bɔ afɔle maa Gyihova. Ɔngyia kɛ yɛfa debie biala mɔɔ yɛlɛ la yɛbɔ afɔle amaa yɛahola yɛazɔ Gyihova anye. (Nol. 5:19, 20) Noko saa yɛkpa kɛ yɛnrɛyɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu ɔluakɛ yɛngulo kɛ yɛgyakyi ninyɛne bie mɔɔ yɛkulo la ɛyɛlɛ a, yɛbayɛ nvonleɛ ko ne ala mɔɔ nrenyia ne mɔɔ wɔ Gyisɛse ndonwo ne anu yɛle la bie. Ɔyɛle gyima ɛsesebɛ ɔkpondɛle ninyɛne mgbalɛ dɔɔnwo ɔmaanle ɔ nwo, noko yeandwenle Nyamenle anwo. (Kenga Luku 12:16-21.) Adiema nrenyia bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Christian mɔɔ ɔde France la hanle kɛ: “Ɛnee menva me mekɛ nee me anwosesebɛ menyɛ dɔɔnwo memmaa Gyihova nee me abusua ne.” Ɔ nee ɔ ye zile kpɔkɛ kɛ bɛbayɛ adekpakyelɛma. Noko amaa bɛadwu zɔhane bodane ne anwo la, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛgyakyi gyima mɔɔ bɛyɛ la. Na amaa bɛahola bɛanlea bɛ nwo la, bɛbukele gyima ekyi mɔɔ bɛfa bɛsiezie awie mɔ azua nu la, yɛɛ bɛzukoale kɛ bɛbamaa bɛ kunlu adwo ekyi mɔɔ bɛlɛ la anwo. Asoo nzenzaleɛ mɔɔ bɛyɛle la boale bɛ? Christian hanle kɛ: “Kɛkala yɛ nye die yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo kpalɛ yɛɛ saa yɛnwu kɛ yɛ Baebolo sukoavoma nee menli mɔɔ yɛsia yɛkɔkpɔla bɛ la ɛlɛsukoa Gyihova anwo debie a, yɛ nye die kpalɛ.”

17. Duzu a bamaa yeayɛ se kɛ yɛbalua adenle fofolɛ zo yɛali daselɛ a?

17 Nyia ɛhulolɛ kɛ ɛbalua ndenle fofolɛ zo wɔali daselɛ. (Gyi. 17:16, 17; 20:20, 21) Ɛnee ɔwɔ kɛ adiema raalɛ adekpakyelɛnli bie mɔɔ bɛfɛlɛ Shirley mɔɔ ɔde United States la kakyi adenle mɔɔ ɔdua zo ɔdi daselɛ la wɔ COVID-19 ewulenzane mekɛ ne anu. Mɔlebɛbo ne, ɛnee ɔngulo kɛ ɔbali daselɛ wɔ fonu zo. Noko akee mɔɔ maangyebakyi zo neavolɛ ne rakpɔlale bɛ na ɔhilele bɛ kɛzi bɛyɛ ye la anye zo la, ɛnee akee ɔta ɔdi daselɛ wɔ fonu zo. Ɔhanle kɛ: “Mɔlebɛbo ne ɛnee mesulo, noko kɛkala me nye die nwo kpalɛ. Yɛ sa ka menli dɔɔnwo yɛtɛla mekɛ mɔɔ ɛnee yɛkɔ azua nu la!”

18. Saa yɛlɛtɛlɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu na yɛyia ngyegyelɛ a, duzu a baboa yɛ na yɛagyinla ɔ nloa a?

18 Yɛ ngyehyɛleɛ na di zo. Saa yɛyia ngyegyelɛ a, yɛyɛ asɔne yɛkpondɛ moalɛ na yɛsuzu kɛzi yɛbahola yɛali nwolɛ gyima la anwo kpalɛ. (Mrɛ. 3:21) Sonia mɔɔ le dahuu adekpakyelɛnli wɔ ekpunli bie mɔɔ ka Romania aneɛ anu wɔ Europe la hanle kɛ: “Mekɛlɛ bodane mɔɔ gyi me nye zo la wɔ kɛlata zo na mefa meto ɛleka mɔɔ mebanwu ye ndɛndɛ la. Medɔlɔ ndenle nwiɔ mɔɔ asolo ɛleka mɔɔ ko biala kɔ la medo me ɛkponle ne azo. Saa ɔwɔ kɛ mesi kpɔkɛ bie a, menea ndenle nwiɔ ne na mesuzu nwo kɛ nienwu a me kpɔkɛzilɛ ne bava me ahɔdwu a.” Sonia bɔ mɔdenle kɛ ɔbanyia ngyegyelɛ mɔɔ ɔyia la anwo adwenle kpalɛ. Ɔhanle kɛ: “Tɛnlabelɛ fofolɛ biala mɔɔ mebahɔ nu la, mɔɔ mebayɛ wɔ nwolɛ la bamaa yeayɛ kɛ bane mɔɔ bazi me adenle anzɛɛ belegye mɔɔ baboa me la.”

19. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛbayɛ a?

19 Gyihova yila yɛ wɔ ndenle dɔɔnwo azo. Ɔwɔ kɛ yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la yɛye ye ayɛlɛ yɛfa yɛkile kɛ yɛ nye sɔ nyilalɛ ɛhye mɔ amuala. (Hib. 13:15) Ɛhye bie a le kɛ yɛbakpondɛ ndenle fofolɛ yɛalua zo yɛadɛlɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu, yemɔ noko bamaa yɛanyia nyilalɛ dɔɔnwo. Alehyenlɛ biala, bɛmaa yɛkpondɛ ndenle yɛlua zo ‘yɛzɔ yɛnlea na yɛnwu kɛ Gyihova le kpalɛ.’ Na akee yɛbayɛ kɛ Gyisɛse mɔɔ hanle kɛ: “Me aleɛ a le kɛ mebayɛ ahenle mɔɔ zoanle me la ɛhulolɛdeɛ na meawie ye gyima ne” la.​—Dwɔn 4:34.

EDWƐNE 80 ‘Bɛzɔ Gyihova Bɛnlea Na Ɔle Kpalɛ’

^ ɛden. 5 Ninyɛne mgbalɛ kɔsɔɔti vi Gyihova ɛkɛ. Ɔmaa awie biala ninyɛne mgbalɛ, amumuyɛma bɔbɔ boka nwo. Noko ye azonvolɛ nɔhavoma titili a ɔkulo kɛ ɔyɛ ninyɛne mgbalɛ ɔmaa bɛ a. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu kɛzi Gyihova maa ye azonvolɛ ninyɛne mgbalɛ la anwo. Eza yɛbazuzu kɛzi bɛdabɛ mɔɔ bɛtɛlɛ bɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la nwu Gyihova kpalɛyɛlɛ ne wɔ adenle titili bie azo la anwo.

^ ɛden. 7 Bɛhakyi aluma bie mɔ.

^ ɛden. 14 Ɛnee edwɛkɛ ɛhye ba Ɛzinzalɛ Arane ne anu noko kɛkala ɔba jw.org azo. Kɔ YƐ NWO EDWƐKƐ > ANWUBIELƐ NGAKYILE > SUNSUM NU BODANE NGAKYILE MƆƆ ƐBAVA WƆAZIE Ɛ NYE ZO LA.