Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 33

EDWƐNE 130 Fa Ɛtane Kyɛ

Kɛzi Gyihova Kulo Kɛ Asafo Ne Yɛ Menli Mɔɔ Bɛyɛ Ɛtane Kpole La

Kɛzi Gyihova Kulo Kɛ Asafo Ne Yɛ Menli Mɔɔ Bɛyɛ Ɛtane Kpole La

“Saa awie yɛ ɛtane a, yɛlɛ boavolɛ.”1 DWƆN 2:1.

BODANE

Mɔɔ yɛsukoa yɛfi kɛzi bɛlile ɛtane kpole bie mɔɔ awie yɛle wɔ ɛvoya mɔɔ limoa Kɔlente asafo ne anu anwo gyima la anu la.

1. Duzu a Gyihova kulo kɛ menli kɔsɔɔti nyia a?

 GYIHOVA bɔle alesama mɔɔ bɛkola bɛkpa mɔɔ bɛkulo kɛ bɛyɛ a. Ɛfa zɔhane ahyɛlɛdeɛ ne ɛdi gyima wɔ mekɛ biala mɔɔ ɛlɛsi kpɔkɛ la. Kpɔkɛ mɔɔ anwo hyia kpalɛ mɔɔ awie bahola azi la a le kɛ ɔbayila ɔ nwo zo yeamaa Gyihova na yearaboka Ye azonvolɛ ne mɔ anwo. Mɔɔ Gyihova kulo kɛ awie biala yɛ la ɛne. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ ɔkulo menli na ɔkpondɛ kɛ bɛnyia asetɛnla kpalɛ. Ɔkulo kɛ bɛ nee ye nyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ na bɛtɛnla aze dahuu.—Dit. 30:​19, 20; Gal. 6:​7, 8.

2. Kɛzi Gyihova bu bɛdabɛ mɔɔ bɛyɛ ɛtane kpole na bɛtɛnunle bɛ nwo la ɛ? (1 Dwɔn 2:1)

2 Noko akee, Gyihova ɛntinlitinli awie biala anwo zo kɛ ɔzonle ye. Ɔmaa yɛ nuhua ko biala si mɔɔ ɔkulo kɛ ɔyɛ la anwo kpɔkɛ. Na saa Kilisienenli mɔɔ bɛzɔne ye la yɛ ɛtane kpole ɛ? Saa yeannu ɔ nwo a, ɔwɔ kɛ bɛye ye bɛfi asafo ne anu. (1 Kɔl. 5:13) Yemɔ bɔbɔ, Gyihova anye la ye ɛsesebɛ kɛ ahenle mɔɔ ɛyɛ ɛtane kpole zɛhae la bazia ara Ye ɛkɛ. Nɔhalɛ nu, ɛhye titili ati a ɔduale ɛkpɔnedeɛ ne a, amaa bahola bɛava ɛtanevolɛma mɔɔ bɛnlu bɛ nwo la ɛtane bɛahyɛ bɛ. (Kenga 1 Dwɔn 2:1.) Yɛ Nyamenle ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la maa ɛtanevolɛma anwosesebɛ kɛ bɛnlu bɛ nwo.—Zɛk. 1:3; Wlo. 2:4; Gye. 4:8.

3. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

3 Gyihova kulo kɛ yɛsukoa kɛzi ɔbu ɛtaneyɛlɛ nee bɛdabɛ mɔɔ bɛyɛ ɛtane kpole la. Edwɛkɛ ɛhye bahilehile kɛzi yɛbahola yɛayɛ zɔ la anu. Saa ɛlɛkenga edwɛkɛ ɛhye a, nea (1) kɛzi bɛlile ɛtane kpole bie mɔɔ awie yɛle ye wɔ ɛvoya mɔɔ limoa Kɔlente asafo ne anu anwo gyima la, (2) adehilelɛ mɔɔ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo vale maanle wɔ mekɛ mɔɔ ɛtanevolɛ ne nlunle ɔ nwo la yɛɛ (3) mɔɔ Baebolo nu edwɛkɛ ɛhye maa yɛnwu ye wɔ kɛzi Gyihova bu Kilisienema mɔɔ bɛyɛ ɛtane kpole anwo la.

KƐZI BƐLILE ƐTANE KPOLE BIE ANWO GYIMA WƆ ƐVOYA MƆƆ LIMOA LA ANU LA

4. Edwɛkɛ boni a zile ɛvoya mɔɔ limoa Kɔlente asafo ne anu a? (1 Kɔlentema 5:​1, 2)

4 Kenga 1 Kɔlentema 5:​1, 2. Wɔ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo edwɛkpatɛlɛvolɛ adendulɛ mɔɔ tɔ zo nsa la anu, ɔdele kɛ edwɛkɛ bie mɔɔ gyegye adwenle la ɛzi Kɔlente asafo ne mɔɔ bɔ zo mɔɔ bɛde la anu. Adiema bie mɔɔ wɔ asafo ne anu la nee ye papa aye ɛlɛbɔ adwɔmane. Ɛnee nyɛleɛ ɛhye yɛ azibɛnwo kpalɛ ɔluakɛ ɛnee “bɛmbɔ adwɔmane ɛbɛla ɛhye wɔ maanle maanle ne bɔbɔ anu.” Noko ɔbayɛ kɛ ɛnee asafo ne anu amra ɛnnwu nvonleɛ biala wɔ ye nyɛleɛ ne anwo. Bie a asafo ne anu amra bie mɔ nyianle adwenle kɛ bɛlɛsukoa kɛzi Gyihova se alesama mɔɔ bɛnli munli la anwunvɔne la. Noko Gyihova ɛnsosɔ ɛtane mɔɔ ye azonvolɛ yɛ la azo. Ɛnee nrenyia ne nyɛleɛ ɛtane ne ɛlɛsɛkye duma kpalɛ mɔɔ asafo ne lɛ la. Eza ɔbayɛ kɛ ɛnee ɔlɛnyia Kilisienema gyɛne mɔɔ bɛ nee ye tu la anwo zo tumi amaa bɛayɛ ye nyɛleɛ ne bie. Ɔti duzu a Pɔɔlo hanle kɛ asafo ne ɛyɛ a?

5. Duzu a Pɔɔlo hanle kɛ asafo ne ɛyɛ a, na duzu a ɛnee ye edwɛkɛ ne kile a? (1 Kɔlentema 5:13) (Eza nea nvoninli ne.)

5 Kenga 1 Kɔlentema 5:13. Sunsum ne maanle Pɔɔlo hɛlɛle kɛlata hɔmaanle bɛ kɛ bɛye ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɔtɛnunle ɔ nwo la bɛvi asafo ne anu. Kɛzi ɛnee ɔwɔ kɛ menli mɔɔ bɛwɔ asafo ne anu la nee ye di ɛ? Pɔɔlo hanle hilele bɛ kɛ bɛ nee ye “mmatu.” Duzu a ɛnee ye edwɛkɛ ne kile a? Pɔɔlo hilele nu kɛ ɔnle kɛ ‘bɛ nee sonla zɛhae di debie bɔbɔ.’ (1 Kɔl. 5:11) Saa ɛ nee awie ɛlɛdi debie a ɔnyɛ se kɛ bɛbabɔ adawu. Ɔti ɔda ali kɛ ɛnee Pɔɔlo ɛlɛkile kɛ ɔnle kɛ asafo ne nee ye bɔ nu dielie bɛ nye anzɛɛ yɛ debie gyɛne biala. Ɛhye babɔ asafo ne anwo bane avi ye nyɛleɛ ɛtane ne anwo. (1 Kɔl. 5:​5-7) Eza ɔbamaa nrenyia ne anwu ɛtane kpole mɔɔ yeyɛ yetia Gyihova la na yemɔ bamaa yeali nyane na yeanlu ɔ nwo.

Sunsum ne maanle Pɔɔlo hɛlɛle kɛlata hɔmaanle bɛ kɛ bɛye ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɔtɛnunle ɔ nwo la bɛvi asafo ne anu (Nea ɛdendɛkpunli 5)


6. Duzu a asafo ne yɛle ye wɔ Pɔɔlo kɛlata ne anwo a, na duzu a ɛtanevolɛ ne noko yɛle a?

6 Mɔɔ bɛvale kɛlata ne bɛhɔle la anzi, ɛnee Pɔɔlo ɛlɛdwenle mɔɔ asafo ne bayɛ ye wɔ nwolɛ la anwo. Nzinlii, edwɛkɛ mɔɔ Taetɛse rahanle hilele ye la maanle ɔ nye liele. Asafo ne lile edwɛkɛ mɔɔ wɔ kɛlata ne anu la azo na bɛyele ɛtanevolɛ ne bɛvile asafo ne anu. (2 Kɔl. 7:​6, 7) Bieko, aziane ekyii pɛle nu la, ɛtanevolɛ ne nlunle ɔ nwo! Ɔhakyile ye subane nee ye nyɛleɛ na ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔfa Gyihova ngyinlazo ne mɔ yeabɔ ye ɛbɛla. (2 Kɔl. 7:​8-11) Duzu a Pɔɔlo baha ahile asafo ne kɛ ɔyɛ a?

KƐZI ƐNEE ƆWƆ KƐ ASAFO NE NEE ƐTANEVOLƐ NE MƆƆ NLUNLE Ɔ NWO LA DI LA

7. Bɛyele ɛtanevolɛ ne bɛvile asafo ne anu la, duzu a ɔyɛle a? (2 Kɔlentema 2:​5-8)

7 Kenga 2 Kɔlentema 2:​5-8. Pɔɔlo hanle kɛ, “ahwibɛnyunlu ɛhye mɔɔ menli dɔɔnwo ɛva ɛmaa sonla zɔhane la ɛyɛ boɛ.” Wɔ adenle fofolɛ zo, nvasoɛ vi ndeanlɛ ne anu ɛra. Nvasoɛ boni ɔ? Ɔmaanle nrenyia ne nlunle ɔ nwo.—Hib. 12:11.

8. Duzu bieko a Pɔɔlo hanle hilele asafo ne kɛ bɛyɛ a?

8 Pɔɔlo hanle hilele asafo ne kɛ: “Ɔwɔ kɛ bɛfa bɛkyɛ ye bɔkɔɔ na bɛkyekye ɔ rɛle” na “bɛmaa ɔnwu ye kɛ amgba bɛkulo ye.” Yɛ ye nzonlɛ kɛ, tɛ mɔɔ ɛnee Pɔɔlo ɛlɛkile la a le kɛ bɛbalie nrenyia ne wɔ asafo ne anu ala. Ɛnee Pɔɔlo kulo kɛ eza bɛdua bɛ edwɛkɛ nee bɛ nyɛleɛ zo bɛkile kɛ bɛva bɛhyɛ ye na amgba bɛkulo ye. Ɛhye bamaa adiema nrenyia ne anwu ye kɛ bɛ nye ɛlie kɛ yezia yera asafo ne anu la.

9. Duzu ati a bie a ɛnee ɔyɛ se kɛ bie mɔ bava ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la ɛtane ahyɛ ye ɛ?

9 Asoo ɛnee ɔyɛ se kɛ asafo ne anu amra bie mɔ balie ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la bieko ɔ? Baebolo ne anga noko ɔbahola yeara ye zɔ. Ɔluakɛ ye nyɛleɛ ne vale ngyegyelɛ rale asafo ne anu yɛɛ bie a ɔmaanle bie mɔ ati zile aze. Bie a bɛdabɛ mɔɔ bɛbɔle mɔdenle bɛlile nɔhalɛ la bie mɔ dele nganeɛ kɛ ɔnle kpalɛ kɛ bɛbalie awie mɔɔ ɛyɛ ɛtane kpole zɛhae la kɛnlɛma bieko wɔ asafo ne anu. (Fa toto Luku 15:​28-30 anwo.) Noko duzu ati a ɛnee ɔhyia kɛ asafo ne da ɛlɔlɛ ali kile adiema zɔhane a?

10-11. Saa asafo nu mgbanyima anva ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la ɛtane angyɛ ye a, duzu a bahola azi a?

10 Saa mgbanyima ne mɔ anlie ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo nɔhalɛ nu la wɔ asafo ne anu anzɛɛ saa asafo ne anla ɛlɔlɛ ali angile ye wɔ mekɛ mɔɔ bɛliele ye la anzi a, anrɛɛ duzu a bahola azi a? Anrɛɛ “nyanelilɛ somasoma” babo ɔ nwo zo. Anrɛɛ ɔbade nganeɛ kɛ ɔnrɛhola ɔnrɛzonle Gyihova bieko. Anrɛɛ ɔbagyakyi mɔdenle mɔɔ ɔlɛbɔ kɛ ɔbikye Nyamenle bieko la.

11 Saa mediema ne mɔ noko anva ɛtanevolɛ ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la ɛtane angyɛ ye a, anrɛɛ duzu a bazi a? Ɔbahola yeazɛkye agɔnwolɛvalɛ mɔɔ bɛdabɛ noko bɛ nee Gyihova lɛ la. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ ɔnrɛhile kɛ bɛlɛsukoa Gyihova mɔɔ ɔfa ɛtanevolɛma mɔɔ bɛnlu bɛ nwo la ɛtane ɔkyɛ bɛ la, emomu, bɛlɛsukoa Seetan mɔɔ ɔ ti yɛ se na ɔnze anwunvɔne la subane ne. Na ɛhye bamaa Seetan alua bɛ nwo zo azɛkye agɔnwolɛvalɛ mɔɔ nrenyia ne nee Gyihova lɛ la.—2 Kɔl. 2:​10, 11; Ɛfɛ. 4:27.

12. Duzu a ɛnee ɔwɔ kɛ asafo ne yɛ fa sukoa Gyihova a?

12 Ɔti, duzu a ɛnee ɔwɔ kɛ Kɔlente asafo ne yɛ fa sukoa Gyihova na tɛ Seetan ɛ? Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛsukoa kɛzi Gyihova nee ɛtanevolɛma mɔɔ bɛnlu bɛ nwo la di la. Yɛ edwɛkɛ mɔɔ Baebolo kɛlɛvolɛma bie mɔ hanle ye wɔ Gyihova anwo la nzonlɛ. Devidi hanle kɛ, ‘ɔle kpalɛ yɛɛ ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbava ɛtane yeahyɛ.’ (Edw. 86:5) Maeka hɛlɛle kɛ: ‘Nwane a le Nyamenle kɛ ɛdawɔ, mɔɔ ɔfa nvonleɛ ɔkyɛ na ɔbu ɔ nye ɔgua mɛladonlɛ zo a?’ (Maeka 7:18) Yɛɛ Ayezaya hanle kɛ: “Maa amumuyɛnli ɛvi ye adenle ne azo na ɛtanevolɛ ɛhakyi ye adwenle; maa ɔzia ɔrɛla Gyihova ɛkɛ, na ɔbaze ye anwunvɔne, maa ɔrɛla yɛ Nyamenle ne ɛkɛ, na ɔbava ye ɛtane yeahyɛ ye bɔkɔɔ.”—Aye. 55:7.

13. Duzu ati a ɔle kpalɛ kɛ bɛliele ɛtanevolɛ ne mɔɔ nlunle ɔ nwo la wɔ asafo ne anu bieko a? (Nea ɛlɛka, “ Mekɛ Boni A Bɛliele Nrenyia Ne Mɔɔ Wɔ Kɔlente La Bieko A?”)

13 Amaa Kɔlente asafo ne azukoa Gyihova la, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛdie nrenyia ne mɔɔ ɛnlu ɔ nwo la bieko na bɛmaa ɔnwu kɛ bɛkulo ye. Kɛmɔ asafo ne lile Pɔɔlo adehilelɛ ne azo na bɛliele nrenyia ne bieko la ati, bɛhilele kɛ “bɛyɛ tieyɛ wɔ ninyɛne kɔsɔɔti anu.” (2 Kɔl. 2:9) Nɔhalɛ nu, mɔɔ bɛyele ye bɛvile asafo ne anu la ɛnee aziane ekyii bie ala a ɛpɛ nu a, noko ndeanlɛ ne maanle ɔnlunle ɔ nwo kpalɛ. Ɔti ɛnee nwolɛ ɛngyia kɛ bɛbahyɛ ye ɛlielɛ ne anwo.

KƐZI YƐSUKOA GYIHOVA PƐLEPƐLELILƐ NEE YE ANWUNVƆNEZELƐ NE LA

14-15. Duzu a yɛsukoa yɛfi kɛzi bɛlile edwɛkɛ mɔɔ zile tete Kɔlente asafo ne anu la anwo gyima la anu a? (2 Pita 3:9) (Eza nea nvoninli ne.)

14 Bɛhɛlɛle kɛzi bɛlile edwɛkɛ mɔɔ zile tete Kɔlente asafo ne anu anwo gyima la bɛdole ɛkɛ ne bɛmaanle “yɛ ɛhilehilelɛ.” (Wlo. 15:4) Edwɛkɛ zɔhane maa yɛnwu kɛ Gyihova ɛnsosɔ ɛtane kpole mɔɔ ye menli yɛ la azo. Ɔnlie adwenle mɔɔ menli bie mɔ lɛ kɛ ɔwɔ kɛ ɔse ɛtanevolɛma mɔɔ bɛtɛnunle bɛ nwo la “anwunvɔne” na ɔmaa bɛkɔ zo bɛ nee ye azonvolɛ mɔɔ di nɔhalɛ la bɔ nu sonle ye la ɔndo nu. Gyihova se anwunvɔne ɛdeɛ, noko ɔnsosɔ ɛtane zo; yɛɛ ɔndo ye ngyinlazo ne mɔ anu. (Dwu. 4) Nɔhalɛ nu, saa ɔyɛ ye zɔ a yemɔ bɔbɔ bahile kɛ ɔnze anwunvɔne ɔluakɛ ɔbava asafo ne anu amra amuala ngoane yeado esiane nu.—Mrɛ. 13:20; 1 Kɔl. 15:33.

15 Noko yɛzukoa kɛ Gyihova ɛngulo kɛ bɛsɛkye awie biala. Saa ɔkɛyɛ boɛ a, ɔkulo kɛ ɔdie awie biala. Ɔse bɛdabɛ mɔɔ bɛhakyi bɛ adwenle nee bɛ nyɛleɛ la anwunvɔne na ɔkulo kɛ ɔ nee bɛ nyia agɔnwolɛvalɛ bieko. (Yiz. 33:11; kenga 2 Pita 3:9.) Ɔti mɔɔ nrenyia ne mɔɔ wɔ Kɔlente la nlunle ɔ nwo na ɔhakyile ye ɛbɛlabɔlɛ la, Gyihova luale Pɔɔlo anwo zo hanle hilele asafo ne kɛ bɛva bɛhyɛ ye na bɛlie ye bieko.

Saa yɛda ɛlɔlɛ nee atiakunlukɛnlɛma ali yɛkile bɛdabɛ mɔɔ bɛlie bɛ la a, ɛnee yɛlɛsukoa Gyihova ɛlɔlɛ nee ye anwunvɔnezelɛ ne (Nea ɛdendɛkpunli 14-15)


16. Kɛzi ɛnwu adenle mɔɔ bɛluale zo bɛlile Kɔlente edwɛkɛ ne anwo gyima la ɛ?

16 Kɔlente edwɛkɛ ne mɔɔ yɛzuzu nwo la ɛmaa yɛnwu kɛ Gyihova lɛ ɛlɔlɛ, ɔyɛ mɔɔ tenrɛ yɛɛ ɔdi pɛlepɛle. (Edw. 33:5) Ɛhye ka wɔ ɔmaa ɛye Gyihova ayɛlɛ kpole, ɔnle zɔ ɔ? Ɔluakɛ yɛ muala yɛle ɛtanevolɛma na yɛhyia ye ɛtanefakyɛ. Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ Gyihova ɛdua ɛkpɔnedeɛ ne amaa yeahola yeava yɛ ɛtane yeahyɛ yɛ la. Kɛmɔ yɛze kɛ Gyihova kulo ye menli na ɔkulo kɛ ɔwie bɛ boɛ la ati ɔkyekye yɛ rɛle kpalɛ!

17. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ nwiɔ mɔɔ doa zo la anu a?

17 Ɛnee kɛzi ɔwɔ kɛ bɛdi ɛtane kpole mɔɔ awie bayɛ la anwo gyima ɛnɛ ɛ? Kɛzi asafo nu mgbanyima bahola azukoa Gyihova ɛlɔlɛ ne na bɛaboa awie bɛamaa yeanlu ɔ nwo ɛ? Saa mgbanyima ne mɔ si kpɔkɛ kɛ bɛye awie bɛavi asafo ne anu anzɛɛ bɛdie awie a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a? Yɛbabua kpuya ɛhye mɔ wɔ edwɛkɛ nwiɔ mɔɔ doa zo la anu.

EDWƐNE 109 Bɛvi Ahonle Nu Bɛhulo Bɛ Nwo