Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 51

EDWƐNE 3 Yɛ Anwosesebɛ, Yɛ Anyelazo, Yɛ Anwodozo

Wɔ Monle Sonle Bolɛ Maa Gyihova

Wɔ Monle Sonle Bolɛ Maa Gyihova

“Boɔboa me monle ne mɔ anloa gua wɔ nwoma kodoku ne anu. Asoo bɛtɛkɛlɛle ye wɔ wɔ buluku ne anu?”EDW. 56:8.

BODANE

Edwɛkɛ ɛhye bamaa yɛanwu kɛ Gyihova ze nyane mɔɔ yɛlɛdi la na ɔbamaa yɛ sa aha mɔɔ yɛhyia nwo amaa yɛ rɛle akyekye la.

1-2. Tɛnlabelɛ boni mɔ a maa yɛsu a?

 YƐ MUALA yɛzu ɛlɛ. Saa yɛkɔ tɛnlabelɛ mɔɔ yɛ anyelielɛ la anu a, fɛlɛkolilɛ ngome maa yɛsu. Bie a mekɛ mɔɔ debie titili bie zile wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la—kɛ neazo la, mekɛ mɔɔ ɛwole ɛ ra, ɛhakyele edwɛkɛ fɛlɛko bie anzɛɛ ɛyiale ɛ gɔnwo bie mɔɔ ɛnwunle ye la ɛhyɛ kpalɛ la, ɛzunle.

2 Noko fane dɔɔnwo ne ala, nyane mɔɔ wɔ yɛ ahonle nu la a maa yɛsu a. Kɛ neazo la, saa awie ye yɛ rɛle to yɛ sa nu a, bie a yɛbazu. Saa anwodolɛ bie mɔɔ yɛ nyane la ɛdɛnla yɛ nwo mekɛ tendenle anzɛɛ yɛ kulovolɛ bie ɛwu a, ɔbamaa yɛazu. Wɔ mekɛ zɛhae mɔ anu, wɔannea a yɛbade nganeɛ kɛ Gyɛlɛmaya wɔ mekɛ mɔɔ Babelɔnoma zɛkyele Gyɛlusalɛm la. Gyɛlɛmaya hanle kɛ: “Me nye la monle nu. Ɛzunlɛ ala a mesu a, menrɛgyakyi.”—Awo. 3:​48, 49.

3. Saa Gyihova nwu kɛ ye azonvolɛ ɛlɛnwu amaneɛ a, kɛzi ɔka ye ɛ? (Ayezaya 63:9)

3 Gyihova ze kɛzi tɛnlabelɛ mɔɔ ɛnle kpalɛ la ɛmaa yɛzu fane dɔɔnwo la. Baebolo ne maa yɛnyia anwodozo kɛ ɔze nyane biala mɔɔ ye azonvolɛ ɛlɛdi la, na saa yɛsu yɛfɛlɛ ye kɛ ɔboa yɛ a, ɔte ɔ muala. (Edw. 34:15) Noko tɛ ɛnwunlɛ ala a Gyihova nwu yɛ anzɛɛ tɛ yɛ ɛzunlɛ ala a ɔte a. Kɛ mɔɔ awovolɛ biala mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la yɛ la, saa ɔnwu kɛ ɔ mra ɛlɛsu a, ɔdi nyane na ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbayɛ debie yeaboa bɛ.—Kenga Ayezaya 63:9.

4. Baebolo ne anu neazo boni mɔ a yɛbazuzu nwo a, na Gyihova anwo debie boni a yɛbazukoa a?

4 Gyihova ɛha kɛzi ɔyɛle ye nyɛleɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔnwunle kɛ ye azonvolɛ ɛlɛsu la wɔ ye Edwɛkɛ ne anu. Hana, Devidi yɛɛ Belemgbunli Hɛzikaya neazo ne maa yɛnwu ye zɔ. Duzu a maanle bɛzunle a? Mɔɔ bɛzunle bɛvɛlɛle Gyihova kɛ ɔboa bɛ la, duzu a ɔyɛle a? Na kɛzi bɛ neazo ne baboa yɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛdi alɔbɔlɛ, awie baye yɛ amaa anzɛɛ yɛ anyelazo bawie la ɛ?

MEKƐ MƆƆ YƐLƐDI ALƆBƆLƐ

5. Kɛzi Hana tɛnlabelɛ ne hanle ye ɛ?

5 Hana yiale ngyegyelɛ ngakyile mɔɔ maanle ɔlile alɔbɔlɛ na ɔzunle a. Ye ngyegyelɛ ne mɔ ko a le kɛ ɛnee ɔ hu gya mraalɛ nwiɔ, bɛfɛlɛ ɔ hola ne Pɛnena na ɛnee ɔngulo Hana edwɛkɛ fee. Mɔɔ yɛ alɔbɔlɛ kpalɛ bɔbɔ la a le kɛ ɛnee Hana ɛtɛwole noko ɛnee ɔ hola Pɛnena ɛwo mralɛ dɔɔnwo. (1 Sa. 1:​1, 2) Ɛnee Pɛnena fa ɔ mra ne mɔ pɛ Hana anye zo. Saa ɛdawɔ a, anrɛɛ kɛzi ɛbade nganeɛ ɛ? Ɛnee nyanelilɛ ngome maa Hana su “too mɔɔ ɔnli debie a,” na ɛnee ɔdi “nyane kpalɛ.”—1 Sa. 1:​6, 7, 10.

6. Duzu a Hana yɛle amaa ɔ rɛle akyekye a?

6 Duzu a Hana yɛle amaa ɔ rɛle akyekye a? Debie ko mɔɔ boale ye la a le kɛ ɔhɔle ɛdanlɛsua ne anu, ɛleka mɔɔ bɛyia bɛsonle Gyihova nɔhalɛ nu la. Mɔɔ ɔdwule ɛkɛ ne la, ɔbayɛ kɛ ɔbikyele ɛdanlɛsua ne alienwo anuhɔlɛ ne la, “ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔsɛlɛ Gyihova, na ɔzunle kpole kpalɛ.” Ɔzɛlɛle Gyihova kɛ: ‘Nea nyane mɔɔ wɔ sonvolɛ ɛlɛdi la na kakye me.’ (1 Sa. 1:10b, 11) Hana hanle mɔɔ wɔ ye ahonle nu la amuala hilele Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu. Mɔɔ Gyihova nwunle ɔ ra raalɛ ɛhye mɔɔ sonle bolɛ maa ye la monle ne la, nea kɛzi ɔbaha ye yeamaa yeakyekye ɔ rɛle a!

7. Mɔɔ Hana hanle mɔɔ wɔ ye ahonle nu la amuala hilele Gyihova la, kɛzi ɔkyekyele ɔ rɛle ɛ?

7 Mɔɔ Hana hanle mɔɔ wɔ ye ahonle nu la amuala hilele Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu na Ɛsɔfo Kpanyinli Yilae maanle ɔnyianle anwodozo kɛ Gyihova badie ye asɔneyɛlɛ ne la, kɛzi ɔdele nganeɛ ɛ? Kɛlɛtokɛ ne se: “Hana hɔle na ɔhɔlile debie, na ɔ nyunlu anyɛ alɔbɔlɛ bieko.” (1 Sa. 1:​17, 18) Ɛnee Hana tɛnlabelɛ ne mɔɔ yɛ alɔbɔlɛ la ɛtɛkakyile ɛdeɛ, noko ɔ nzo nu dwole ye. Ɛnee yevuandi ye nyanelilɛ ne mɔɔ ɛyɛ kɛ adesoa ɛlomboɛ bie la yedo Gyihova anwo zo. Gyihova nwunle ye amaneɛnwunlɛ ne, ɔdele ye ɛzunlɛ ne na nzinlii ɔmaanle ɔwole.—1 Sa. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. Kɛ mɔɔ Hibuluma 10:​24, 25 kile la, duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la yɛkɔ yɛ debiezukoalɛ ne mɔ a? (Eza nea nvoninli ne.)

8 Mɔɔ yɛsukoa yɛfi nu la. Ɛgyi tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se mɔɔ maa ɛdi alɔbɔlɛ na ɛsu la anloa ɔ? Bie a wɔ busuanli bie anzɛɛ ɛ gɔnwo bie mɔɔ ɛwu la ɛlɛmaa wɔali alɔbɔlɛ. Wɔ tɛnlabelɛ zɛhae anu, bie a ɛbahulo kɛ ɛtwe ɛ nwo ɛfi menli nwo ekyii, na kɛ awie biala bade nganeɛ la ɛne. Noko kɛ mɔɔ Hana nyianle arɛlekyekyelɛ nee anwosesebɛmaanlɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔhɔle ɛdanlɛsua ne anu la, zɔhane ala a ɛkɔ debiezukoalɛ a ɛbanyia arɛlekyekyelɛ a, saa bɔbɔ ninyɛne nu ɛnle kpalɛ a. (Kenga Hibuluma 10:​24, 25.) Wɔ debiezukoalɛ ne mɔ abo, yɛbade Baebolo nu edwɛkɛ mɔɔ kyekye yɛ rɛle la, na Gyihova balua azo aboa yɛ yeamaa yɛaye yɛ adwenle yɛavi yɛ nyanelilɛ ne azo na yɛadwenle ninyɛne mgbalɛ nwo. Yemɔ bahola aboa yɛ yeamaa yɛ nzo nu adwo yɛ, saa bɔbɔ yɛ tɛnlabelɛ ne angakyi ɛkɛ ne ala a.

9 Saa yɛkɔ debiezukoalɛ a, yɛ mediema diedima mɔɔ lɛ ahunluyelɛyelalɛ, bɛdwenle yɛ nwo na bɛkulo yɛ la bakyekye yɛ rɛle. (1 Tɛs. 5:​11, 14) Maa yɛzuzu adiema adekpakyelɛnli titili bie mɔɔ ɔ ye wule la anwubielɛ ne anwo. Ɔhanle kɛ: “Metɛsu. Ɔdwu mekɛ ne bie a, mekɔfea ɛleka bie koonwu na mesu. Noko yɛ debiezukoalɛ ne mɔ ɛmaa menyia anwosesebɛmaanlɛ mɔɔ mehyia la. Edwɛkɛ kɛnlɛma mɔɔ me mediema ka la maa me ahonle nwo yɛ me fɔɔnwo. Ɔnva nwo adwenleadwenle biala mɔɔ la me nwo kolaa na meahɔ la, medwu ɛkɛ ne biala a me nwo gyinla me.” Gyihova bahola alua yɛ mediema ne mɔ anwo zo aboa yɛ wɔ debiezukoalɛ bo.

Yɛ mediema diedima bahola akyekye yɛ rɛle (Nea ɛdendɛkpunli 8-9)


10. Saa yɛ rɛle bɔ a, kɛzi yɛbahola yɛazukoa Hana neazo ne ɛ?

10 Eza Hana hanle ye nyanelilɛ ne hilele Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu na yemɔ maanle ɔ rɛle kyekyele. Ɛdawɔ noko ɛbahola ‘wɔavuandi wɔ adwenleadwenle muala wɔagua [Gyihova] anwo zo,’ na die di kɛ ɔbadie wɔ asɔneyɛlɛ. (1 Pita 5:7) Adiema raalɛ bie mɔɔ nwule hunle ɔ hu la hanle kɛ: “Mendele nganeɛ kɛ asɛɛ bɛpepɛ me ahonle nu nzokanzoka mɔɔ bɛyɛ ye ayile a ɔnrɛyɛ boɛ a. Debie mɔɔ kyekyele me rɛle kpalɛ la a le asɔneyɛlɛ mɔɔ menvale mendole me anwuma Selɛ Gyihova mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la anyunlu la. Ɔdwu mekɛ ne bie a mennwu edwɛkɛ agbɔkɛ mɔɔ mefa meahilehile me nyanelilɛ ne anu a, noko ɔte mɔɔ mekpondɛ meahile la abo. Saa me rɛle bɔ bɔkɔɔ a, meyɛ asɔne kɛ ɔmaa menyia anzodwolɛ. Akee ɔmaa mekola mesie me nwo dii na metoa ɛbɛlabɔlɛ zo wɔ kenle ne anu.” Saa ɛka wɔ ngyegyelɛ kɔsɔɔti ɛkile Gyihova a, ɔte wɔ nyanelilɛ ne abo na wɔ alɔbɔlɛlilɛ ne mɔɔ ɛlɛmaa wɔazu la maa ɔdaye noko ɔdi nyane. Saa wɔ ngyegyelɛ ne angɔ bɔbɔ a, Gyihova bahola akyekye ɛ rɛle na yeaboa wɔ yeamaa wɔazie ɛ nwo dii. (Edw. 94:19; Fel. 4:​6, 7) Na ɔbayila wɔ kɛ ɛlɛfa nɔhalɛlilɛ wɔagyinla kpundii la.—Hib. 11:6.

SAA AWIE YE WƆ MAA A

11. Kɛzi tɛnlabelɛ ɛsesebɛ mɔɔ Devidi hɔle nu la maanle ɔdele nganeɛ ɛ?

11 Ɛnee ɔwɔ kɛ Devidi gyinla tɛnlabelɛ ngakyile mɔɔ anu yɛ se na ɔmaa ɔsu la anloa wɔ ye asetɛnla nu. Awie mɔ hilele ye ateetee yɛɛ bɛdabɛ mɔɔ ɔdie bɛ ɔdi la bie mɔ yele ye maanle. (1 Sa. 19:​10, 11; 2 Sa. 15:​10-14, 30) Ɔdwule mekɛ bie la, ɔhɛlɛle kɛ: “Me ɛkponlenlɛ ɛmaa mevɛ; me nye monle doa me ɛkpa tɔfɔɔ aledwolɛ biala; me ɛzunlɛ maa me ɛkpa doa.” Duzu ati a Devidi dele nganeɛ zɔ a? Ɔhilehilele nu kɛ: “Ɔlua menli kɔsɔɔti mɔɔ ɛlɛgyegye me la ati.” (Edw. 6:​6, 7) Awie mɔ nyɛleɛ mɔɔ ɛnle kpalɛ la maanle Devidi lile nyane mɔɔ ɛnee ɛzunlɛ ala a ɔsu a.

12. Kɛ mɔɔ Edwɛne 56:8 kile la, anwodozo boni a Devidi nyianle a?

12 Ɔnva nwo ngyegyelɛ ngakyile mɔɔ Devidi hɔle nu la, ɛnee ɔlɛ anwodozo kɛ Gyihova kulo ye. Ɔhɛlɛle kɛ: “Gyihova bade me ɛzunlɛ.” (Edw. 6:8) Mekɛ gyɛne nu, eza Devidi hɛlɛle edwɛkɛ kɛnlɛma ɛhye mɔɔ wɔ Edwɛne 56:8 la. (Kenga.) Edwɛkɛ zɔhane maa yɛnwu ye wienyi kɛ Gyihova kulo yɛ kpalɛ yɛɛ ɔdwenle kɛzi yɛte nganeɛ la anwo. Devidi dele nganeɛ kɛ asɛɛ Gyihova ɛlɛboɔboa ye monle ne anloa agua toba nu anzɛɛ ɔlɛkɛlɛ ye wɔ buluku nu. Ɛnee Devidi die di bɔkɔɔ kɛ Gyihova nwu ye nyanelilɛ ne yɛɛ ɔbahakye. Ɛnee Devidi lɛ anwodozo bɔkɔɔ kɛ, tɛ kɛ ye anwuma Selɛ ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la ze mɔɔ yeva nu la ala, emomu eza ɔze kɛzi ɔmaanle ɔdele nganeɛ la.

13. Saa awie mɔ ye yɛ rɛle to yɛ sa nu a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛkakye a? (Eza nea nvoninli ne.)

13 Mɔɔ yɛsukoa yɛfi nu la. Kɛmɔ awie ɛye ɛ rɛle ɛdo ɛ sa nu anzɛɛ awie mɔɔ ɛdie ye ɛdi la ɛye wɔ ɛmaa la ati ɛlɛdi nyane ɔ? Bie a ɛlɛdi nyane kpole ɔluakɛ awie mɔɔ ɛ nee ye ɛyɛ ngyehyɛleɛ kɛ bɛbagya anzɛɛ awie mɔɔ wɔgya ye la ɛgyakyi wɔ arɛlevilɛ nu anzɛɛ awie mɔɔ ɛkulo ye edwɛkɛ la ɛgyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ. Adiema bie mɔɔ ɔ ye zɛkyele agyalɛ na eza ɔgyakyile ye ɔhɔle la hanle kɛ: “Edwɛkɛ ne zinle me nwo na ɛnee menlie menli kɛ ɛhye ɛdo me la. Mendele nganeɛ kɛ nvasoɛ ɛnle me nwo zo, alɔbɔlɛ hunle me yɛɛ menvale ɛya.” Saa awie ɛye wɔ ɛmaa anzɛɛ yeye ɛ rɛle yedo ɛ sa nu a, kakye kɛ Gyihova ɛtɛgyakyile wɔ. Adiema nrenyia ne hanle kɛ: “Meranwu ye kɛ, abusuabɔlɛ mɔɔ yɛ nee menli lɛ la bahola azɛkye, noko Gyihova le yɛ Bodane. Ɔnva nwo mɔɔ bazi biala la, ɔwɔ ɛkɛ ne dahuu. Ɔnrɛgyakyi ye nɔhavoma ne.” (Edw. 37:28) Eza kakye kɛ, Gyihova kulo wɔ kpalɛ tɛla dasanli biala. Saa awie ye wɔ maa a ɔyɛ nyane kpalɛ, noko yemɔ ɛngakyi adwenle mɔɔ Gyihova lɛ wɔ ɛ nwo la; ɔbu wɔ kɛ ɛsonle bolɛ. (Wlo. 8:​38, 39) Mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛkakye la ɛne: Ɔnva nwo kɛzi awie nee wɔ lile la, wɔ anwuma Selɛ ne kulo wɔ.

Edwɛne buluku ne maa yɛnyia anwodozo kɛ Gyihova bikye bɛdabɛ mɔɔ bɛ ahonle ɛbubu la (Nea ɛdendɛkpunli 13)


14. Anwodozo boni a Edwɛne 34:18 maa yɛnyia a?

14 Saa awie ye yɛ maa a, eza Devidi edwɛkɛ ne mɔɔ wɔ Edwɛne 34:18 la bahola akyekye yɛ rɛle. (Kenga.) Buluku bie ka kɛ “bɛdabɛ mɔɔ bɛ ahonle ɛbubu la” kola kile “bɛdabɛ mɔɔ bɛte nganeɛ kɛ debie kpalɛ biala ɛnrɛra bɛ adenle nu la.” Kɛzi Gyihova boa bɛdabɛ mɔɔ bɛte nganeɛ zɔhane la ɛ? Kɛ mɔɔ awovolɛ mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la sɔ ɔ ra mɔɔ ɛlɛdi nyane na ɔkyekye ɔ rɛle la, zɔhane ala a Gyihova “bikye” yɛ a—ɔlɛ ahunluyelɛyelalɛ yɛɛ ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbaboa yɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nwo ɛbubu yɛ ɔluakɛ awie ɛye yɛ ɛmaa anzɛɛ yegyakyi yɛ yehɔ la. Ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔkyekye yɛ rɛle na yeayɛ yɛ ahonle ne mɔɔ ɛbubu nee nyane mɔɔ yɛlɛdi la ayile. Eza yemaa yɛnyia anyelazo na yemɔ boa yɛ maa yɛgyinla sɔnea ngakyile mɔɔ yɛlɛyia ye ɛnɛ la anloa kpundii.—Aye. 65:17.

SAA YƐ ANYELAZO WIE A

15. Tɛnlabelɛ boni a maanle Hɛzikaya zunle a?

15 Mɔɔ Dwuda Belemgbunli Hɛzikaya lile ɛvolɛ 39 la, ɔnwunle kɛ yenyia ewule ɛzulolɛ bie. Gyihova luale ngapezonli Ayezaya anwo zo hanle hilele Hɛzikaya kɛ ɔbawu. (2 Arl. 20:1) Ɛnee ɔzɔho kɛ Hɛzikaya ɛnlɛ anyelazo biala. Edwɛkɛ ɛhye maanle ɔ nwo bubule ye na ɔzunle kpole. Ɔti ɔzɛlɛle Gyihova ɛsesebɛ kɛ ɔboa ye.—2 Arl. 20:​2, 3.

16. Duzu a Gyihova yɛle ye wɔ Hɛzikaya ɛzunlɛ ne anwo a?

16 Mɔɔ Gyihova dele Hɛzikaya asɔneyɛlɛ ne na ɔnwunle ɔ nye anwo monle ne la, ɔ kunlu yelɛyelale ye maanle ye na ɔzele ye kɛ: “Mede wɔ asɔneyɛlɛ ne. Menwu wɔ monle ne. Nea meyɛ wɔ ayile.” Gyihova luale Ayezaya anwo zo bɔle ye ɛwɔkɛ kɛ ɔbado ye ngoane mekɛ nu na yealie Gyɛlusalɛm yeavi Aseleama asa anu.—2 Arl. 20:​4-6.

17. Saa yɛ nwo to yɛ kpole a, kɛzi Gyihova boa yɛ ɛ? (Edwɛne 41:3) (Eza nea nvoninli ne.)

17 Mɔɔ yɛsukoa yɛfi nu la. Anwodolɛ bie mɔɔ zɔho kɛ ɛnrɛnyia ɔ nwo ayile ɛlɛ la ɛlɛgyegye wɔ ɔ? Ka kile Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu, ɛbahola wɔazu bɔbɔ. Baebolo ne maa yɛnyia anwodozo kɛ “anwunvɔnezelɛ Selɛ nee arɛlekyekyelɛ muala Nyamenle ne” bakyekye yɛ rɛle wɔ yɛ sɔnea kɔsɔɔti anu. (2 Kɔl. 1:​3, 4) Ɛnɛ, yɛnrɛhola yɛnrɛmaa yɛ nye ɛnrɛla kɛ Gyihova baye yɛ ngyegyelɛ ne mɔ amuala avi ɛkɛ, noko yɛlɛ anwodozo kɛ ɔbaboa yɛ. (Kenga Edwɛne 41:3.) Gyihova dua ye sunsum nwuanzanwuanza ne azo maa yɛnyia anwosesebɛ, nrɛlɛbɛ nee anzodwolɛ yɛgyinla ɔ nloa. (Mrɛ. 18:14; Fel. 4:13) Eza ɔdua anyelazo edwɛkɛ mɔɔ wɔ Baebolo ne anu mɔɔ se ɔbaye anwodolɛ kɔsɔɔti yeavi ɛkɛ ne la azo ɔkyekye yɛ rɛle.—Aye. 33:24.

Gyihova maa yɛ anwosesebɛ, nrɛlɛbɛ nee anzodwolɛ ɔfa ɔbua yɛ asɔneyɛlɛ ne (Nea ɛdendɛkpunli 17)


18. Saa ɛgyi tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ la anloa a, ngɛlɛlera boni mɔ a kyekye ɛ rɛle a? (Nea ɛlɛka “ Edwɛkɛ Fɛlɛko Mɔɔ Bamaa Yɛ Monle Apɛ La.”)

18 Gyihova edwɛkɛ ne kyekyele Hɛzikaya arɛle. Nyamenle Edwɛkɛ ne bahola akyekye yɛdayɛ noko yɛ rɛle. Gyihova ɛmaa bɛhɛlɛ edwɛkɛ fɛlɛko mɔɔ ɔbamaa yɛ rɛle akyekye wɔ mekɛ mɔɔ yɛwɔ tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anu la bɛdo ɛkɛ bɛmaa yɛ. (Wlo. 15:4) Mɔɔ bɛhanle bɛhilele adiema raalɛ bie mɔɔ wɔ West Africa la kɛ yenyia kansa la, ɛnee dahuu ɔsu. Ɔhanle kɛ: “Ngɛlɛlera ko mɔɔ ɛnee ɔkyekye me rɛle kpalɛ la a le Ayezaya 26:3. Ɔnva nwo kɛ fane dɔɔnwo ne ala yɛngola yɛngakyi tɛnlabelɛ mɔɔ yɛhɔ nu la ɛdeɛ, noko ngɛlɛlera ɛhye bɔ yɛ ɛwɔkɛ kɛ Gyihova bahola amaa yɛazie yɛ nwo dii na yeaboa yɛ yeamaa yɛagyinla sɔnea biala anloa.” Ɛze ngɛlɛlera bie mɔɔ ɔkyekye ɛ rɛle wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛyia tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ, bie bɔbɔ a ɛnee ɔzɔho kɛ wɔ anyelazo ɛwie la ɔ?

19. Duzu a yɛ nye la ye kenle bie a?

19 Yɛde mekɛ mɔɔ li awieleɛ la awieleɛ ne anu, na yɛze kɛ ninyɛne mɔɔ maa yɛsu la bahɔ ɔ nyunlu. Noko kɛ mɔɔ Hana, Devidi yɛɛ Belemgbunli Hɛzikaya neazo ne maa yɛnwu ye la, Gyihova nwu monle mɔɔ ɛbia yɛ la na ɔmaa ɔdaye noko ɔdi nyane. Kɛmɔ yɛkɔ zo yɛdi nɔhalɛ yɛmaa ye ɔnva nwo yɛ nyanelilɛ ne mɔ la ati, amgba ɔmaa yɛ monle sonle bolɛ maa ye. Ɔti saa yɛkɔ tɛnlabelɛ mɔɔ ɛnle kpalɛ la anu a, yɛkulo kɛ yɛka yɛ ahonle nu edwɛkɛ yɛkile Gyihova wɔ asɔneyɛlɛ nu. Bɛmmamaa yɛtwe yɛ nwo yɛfi yɛ mediema mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la anwo ɛlɛ. Na bɛmaa yɛhɔ zo yɛkpondɛ arɛlekyekyelɛ wɔ Baebolo ne anu. Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ, saa yɛkɔ zo yɛfa nɔhalɛlilɛ yɛgyinla kpundii a, Gyihova bamaa yɛ nwolɛ ahatualɛ. Ahatualɛ zɔhane bie a le ɛwɔkɛ mɔɔ yebɔ yɛ kɛ ɔnrɛhyɛ ɔbakyikyi yɛ nye anwo monle biala mɔɔ yɛlɛdi alɔbɔlɛ, awie ye yɛ maa anzɛɛ yɛ anyelazo wie a ɔmaa yɛtwe la. (Yek. 21:4) Na saa ɛnwu kɛ awie ɛlɛsu a, ɛnee anyelielɛ a ɛlɛmaa yeazu a.

EDWƐNE 4 “Gyihova Le Me Neavolɛ”