Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 9

Ɛlɔlɛ Nee Pɛlepɛlelilɛ Wɔ Tete Yizilayɛ

Ɛlɔlɛ Nee Pɛlepɛlelilɛ Wɔ Tete Yizilayɛ

“[Gyihova] kulo tenleneyɛlɛ nee pɛlepɛlelilɛ; [Gyihova] ɛhulolɛ kpundii ne ɛyi azɛlɛ ye.”​​—EDW. 33:5.

EDWƐNE 3 Yɛ Anwosesebɛ, Yɛ Anyelazo, Yɛ Anwodozo

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1-2. (a) Kɛzi yɛ nuhua ko biala kulo kɛ bɛ nee ye di ɛ? (b) Anwodozo boni a yɛbahola yɛanyia a?

YƐ MUALA yɛkulo kɛ bɛkulo yɛ. Yɛɛ saa bɛ nee yɛ di ye boɛ a, ɔyɛ yɛ fɛ. Saa bɛangulo yɛ na bɛsisi yɛ wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo anu a, ɔmaa yɛte nganeɛ kɛ yɛ nwo ɛngyia.

2 Gyihova ze kɛ yɛkulo kɛ bɛda ɛlɔlɛ ali bɛkile yɛ yɛɛ yɛkulo pɛlepɛlelilɛ. (Edw. 33:5) Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ yɛ Nyamenle ne kulo yɛ kpalɛ yɛɛ ɔkulo kɛ bɛ nee yɛ di ye wɔ pɛlepɛlelilɛ nu. Yɛnwu ɛhye wienyi wɔ Mɛla mɔɔ Gyihova luale Mosisi anwo zo vale maanle Yizilayɛ maanle ne la anu. Saa bɛanla ɛlɔlɛ ali bɛangile wɔ anzɛɛ bɛsisi wɔ mekɛ tendenle a, yɛsɛlɛ wɔ, nea kɛzi Mosisi Mɛla * ne maa ɛnyia anwodozo kɛ Gyihova dwenle ye menli nwo la.

3. (a) Kɛ mɔɔ Wulomuma 13:8-10 ka la, saa yɛsukoa Mosisi Mɛla ne a, duzu a yɛnwu ye a? (b) Kpuya boni mɔ a yɛbabua wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

3 Saa yɛsukoa Mosisi Mɛla ne a, yɛnwu kɛzi yɛ ɛlɔlɛ Nyamenle, Gyihova te nganeɛ la. (Kenga Wulomuma 13:8-10.) Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu mɛla ngakyile mɔɔ bɛvale bɛmaanle Yizilayɛma la anu ekyi anwo na yɛabua kpuya ɛhye mɔ: Duzu ati a yɛbahola yɛaha kɛ Mɛla ne gyi ɛlɔlɛ zo ɛ? Duzu ati a yɛbahola yɛaha kɛ Mɛla ne si pɛlepɛlelilɛ adua ɛ? Kɛzi ɛnee ɔwɔ kɛ mgbanyima ne mɔ fa Mɛla ne di gyima ɛ? Yɛɛ nwane mɔ titili a Mɛla ne bɔle bɛ nwo bane a? Kpuya ɛhye mɔ mualɛ bahola akyekye yɛ rɛle, yeamaa yɛanyia anyelazo na yeahwe yɛ yɛabikye yɛ ɛlɔlɛ Selɛ ne.​​—Gyi. 17:27; Wlo. 15:4.

ƐNEE MOSISI MƐLA NE GYI ƐLƆLƐ ZO

4. (a) Duzu ati a yɛbahola yɛaha kɛ Mosisi Mɛla ne gyi ɛlɔlɛ zo a? (b) Kɛ mɔɔ Mateyu 22:36-40 ka la, mɛla boni a Gyisɛse hwenle adwenle hɔle zo a?

4 Yɛbahola yɛaha kɛ Mosisi Mɛla ne gyi ɛlɔlɛ zo, ɔluakɛ ɛlɔlɛ a ka Gyihova maa ɔyɛ debie biala a. (1 Dwɔn 4:8) Mosisi Mɛla ne amuala gyi mɛla titili nwiɔ azo, Nyamenle mɔɔ yɛkulo ye yɛɛ yɛ gɔnwo mɔ mɔɔ yɛkulo bɛ. (Sɛl. 19:18; Mɛla 6:5; kenga Mateyu 22:36-40.) Yemɔti mɛla mɔɔ bo 600 ne anu ko biala da Gyihova ɛlɔlɛ subane ne ali. Maa yɛzuzu neazo bie mɔ anwo.

5-6. Duzu a Gyihova kulo kɛ agyalɛma yɛ a, na duzu a Gyihova ze ye a? Maa neazo.

5 Di nɔhalɛ maa ɛ hu anzɛɛ ɛ ye na nea ɛ mra. Gyihova kulo kɛ agyalɛma nyia ɛlɔlɛ mɔɔ anu yɛ se la maa bɛ nwo dahuu. (Mɔl. 2:24; Mat. 19:3-6) Agyalɛzɛkyelɛ boka ɛtane mɔɔ awie yɛ a ɔkile kɛ ɔ ti yɛ se la anwo. Ndelebɛbo kpalɛ bie ati a Mɛla Bulu ne anu ko duale agyalɛzɛkyelɛ la. (Mɛla 5:18) Ɔle ɛtane mɔɔ ‘ɔtia Nyamenle,’ na saa awie yɛ ɔ ye anzɛɛ ɔ hu zɔhane a, ɔyɛ nyane kpole kpalɛ. (Mɔl. 39:7-9) Awie mɔɔ ɔ ye anzɛɛ ɔ hu ɛzɛkye agyalɛ la bahola ali nwolɛ nyane wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo anu.

6 Gyihova ze kɛzi agyalɛma nee bɛ nwo di la kpalɛ. Ɛnee ɔkulo kɛ Yizilayɛ mrenyia nee bɛ ye mɔ di ye boɛ. Ɛnee kunli mɔɔ di Mɛla ne azo la bahulo ɔ ye, na ɔnrɛgyinla edwɛkɛ biala azo ɔnrɛbɔ ye ewole. (Mɛla 24:1-4; Mat. 19:3, 8) Noko saa edwɛkɛ kpole ba na ɔwɔ kɛ ɔbɔ ɔ ye ewole a, ɔwɔ kɛ ɔmaa ye ewolebɔlɛ kɛlata. Kɛlata ɛhye bɔle mraalɛ nwo bane amaa bɛando bɛ ɛzonle kɛ bɛbɔ ɛbɛlatane. Bieko, kolaa na kunli ne ava ewolebɔlɛ kɛlata ne amaa ɔ ye la, ɛnee ɔwɔ kɛ ɔkɔnwu suakpole ne azo mgbanyima ne. Ɛhye bamaa mgbanyima ne mɔ anyia adenle aboa agyalɛma ne amaa bɛaziezie bɛ avinli. Tɛ mekɛ ne amuala a Gyihova hwenle menli mɔɔ angomedi ti bɛbɔle bɛ ye mɔ ewole la anzo a. Noko ɛnee ɔnwu nyane mɔɔ raalɛ ne di la na ɔte ye nyane bo.​​—Mal. 2:13-16.

Gyihova kulo kɛ ngakula nyia banebɔlɛ ɔlua ɛlɔlɛ nu mɔɔ bɛ awovolɛ bavi ahilehile bɛ la azo (Nea ɛdendɛkpunli 7-8) *

7-8. (a) Duzu a Gyihova hanle kɛ awovolɛ ɛyɛ a? (Nea ɔ nyunlu nvoninli ne.) (b) Duzu a yɛsukoa yɛfi nu a?

7 Eza Mɛla ne maa yɛnwu kɛ Gyihova dwenle ngakula nwo kpalɛ. Gyihova maanle awovolɛ mɛla kɛ bɛli bɛ mra nwonane nee sunsum nu ngyianlɛ nwo gyima. Ɛnee ɔwɔ kɛ awovolɛ fa nwolɛ adenle biala mɔɔ bɛbanyia la bɛboa bɛ mra bɛmaa bɛsukoa Gyihova Mɛla ne na bɛkulo ye. (Mɛla 6:6-9; 7:13) Deɛmɔti Gyihova hwenle Yizilayɛma anzo la anu ko a le kɛ, bɛyɛle bɛ mra bie mɔ amumuyɛ! (Gyɛ. 7:31, 33) Ɛnee ngakula ɛnle agyadeɛ mgbane ala, mɔɔ ɔti awovolɛ kola yɛ bɛ mɔɔ bɛkulo a, emomu bɛle ahyɛlɛdeɛ mɔɔ sonle bolɛ mɔɔ vi Gyihova ɛkɛ.​​—Edw. 127:3.

8 Ɛzukoalɛdeɛ: Kɛzi agyalɛma nee bɛ nwo di la anwo hyia Gyihova kpalɛ. Ɔkulo kɛ awovolɛ kulo bɛ mra; na saa bɛyɛ bɛ basabasa a, bɛbabu nwolɛ mgbonda bɛahile ye.

9-11. Duzu ati a Gyihova vale mɛla mɔɔ fale anyebolo nwo la maanle a?

9 Mmayɛ anyebolo. Mɛla bulu ne mɔɔ li awieleɛ la duale anyebolo anzɛɛ debie mɔɔ ɛnle wɔ ɛdeɛ mɔɔ ɛnyia nwolɛ adwenle ɛtane la. (Mɛla 5:21; Wlo. 7:7) Gyihova vale mɛla ɛhye hilele bɛ ɛzukoalɛdeɛ mɔɔ sonle bolɛ la​—ɔwɔ kɛ ye menli bɔ bɛ adwenle, bɛ ahonle nee bɛ nzuzulɛ nwo bane. Ɔze kɛ adwenle nee nganeɛdelɛ ɛtane a maa awie yɛ amumuyɛ a. (Mrɛ. 4:23) Ɛnee saa Yizilayɛnli maa atiakunluwɔzo ɛtane nyi wɔ ye ahonle nu a, ɔnrɛla ɛlɔlɛ ali ɔnrɛhile awie mɔ. Ɛhye bie dole Belemgbunli Devidi. Nɔhalɛ nu, ɛnee ɔle sonla kpalɛ. Noko mekɛ bie anu, ɔ nye bolole awie aye. Ye atiakunluwɔzo ne maanle ɔyɛle ɛtane. (Gye. 1:14, 15) Devidi zɛkyele agyalɛ, ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔbɛlɛbɛla raalɛ ne ahu ne, na nzinlii ɔmaanle bɛhunle ye.​—2 Sa. 11:2-4; 12:7-11.

10 Ɛnee saa Yizilayɛnli to mɛla mɔɔ se bɛmmayɛ anyebolo la a, Gyihova nwu ye, ɔluakɛ ɔze ahonle nu. (1 Ek. 28:9) Mɛla mɔɔ fale anyebolo nwo la maanle menli ne nwunle kɛ, ɔwɔ kɛ bɛkpo adwenle mɔɔ maa bɛnyia subane ɛtane la. Nea kɛzi Gyihova le Selɛ mɔɔ ze nrɛlɛbɛ na ɔlɛ ɛlɔlɛ a!

11 Ɛzukoalɛdeɛ: Gyihova ɛnlea sonla ɛnyelɛ zo ala. Ɔnwu kɛzi yɛde wɔ yɛ ahonle nu la. (1 Sa. 16:7) Ɔze adwenle, nganeɛdelɛ nee debie biala mɔɔ yɛyɛ la amuala. Ɔkpondɛ kpalɛ mɔɔ wɔ yɛ nu la na ɔboa yɛ ɔmaa yɛyɛ. Noko ɔkulo kɛ yɛnwu adwenle ɛtane biala mɔɔ yɛlɛ la na yɛdi zolɛ konim kolaa na bamaa yɛayɛ ɛtane.​—2 Ek. 16:9; Mat. 5:27-30.

MOSISI MƐLA NE ZILE PƐLEPƐLELILƐ ADUA

12. Duzu a Mosisi Mɛla ne si zo a?

12 Mosisi Mɛla ne eza zile zo kɛ Gyihova kulo pɛlepɛlelilɛ. (Edw. 37:28; Aye. 61:8) Ɔyɛle kɛzi ɔwɔ kɛ bɛ nee awie mɔ di ye wɔ pɛlepɛlelilɛ nu la anwo neazo. Mɔɔ Yizilayɛma lile mɛla ngakyile mɔɔ Gyihova vale maanle bɛ azo la, ɔyilale bɛ. Mɔɔ bɛkpole ye pɛlepɛlelilɛ ngyinlazo ne mɔ la, bɛnwunle amaneɛ. Suzu Mɛla Bulu ne anu nwiɔ bieko anwo.

13-14. Duzu a Mɛla Bulu ne anu nwiɔ mɔɔ limoa la hanle a, na kɛzi ɔboale Yizilayɛma wɔ mekɛ mɔɔ bɛvale bɛyɛle gyima la ɛ?

13 Sonle Gyihova angomekye. Mɛla nwiɔ mɔɔ limoa la maanle Yizilayɛma nwunle kɛ ɔwɔ kɛ bɛsonle Gyihova angomekye, na ɔnle kɛ bɛsonle ananze biala. (Ade. 20:3-6) Tɛ Gyihova boɛyɛlɛ ti a bɛvale mɛla ɛhye bɛmaanle a. Emomu, menli ne kpalɛyɛlɛ ti ɔ. Mɔɔ ye menli ne lile nɔhalɛ maanle ye la, ɔwiele bɛ boɛ. Noko mɔɔ bɛzonlenle maanle maanle ne nyamenle ne mɔ la, bɛnwunle amaneɛ.

14 Suzu Keenama anwo nea. Kɛ anrɛɛ bɛbazonle tease Nyamenle ne la, bɛzonlenle abaaba mɔɔ ngoane ɛnle nu la. Ɛhye ati, bɛguale bɛ nyunlu aze. (Edw. 115:4-8) Ɛnee nla nu ɛbɛlatane nee ngakula mɔɔ bɛfa bɛ bɛbɔ afɔle la boka awozonle ɛzonlenlɛ ɛhye anwo. Yemɔti mɔɔ Yizilayɛma kpole Gyihova na bɛkpale kɛ bɛbazonle awozonle la, bɛyɛle bɛ mra amumuyɛ. (2 Ek. 28:1-4) Menli mɔɔ lɛ tumi la kpole Gyihova pɛlepɛlelilɛ ngyinlazo ne mɔ. Bɛvale bɛ tumi ne bɛlile gyima wɔ adenle ɛtane zo na bɛyɛle koahweabanema amumuyɛ. (Yiz. 34:1-4) Gyihova bɔle Yizilayɛma kɔkɔ kɛ, ɔbazɛkye bɛdabɛ mɔɔ bɛyɛ mraalɛ nee ngakula mɔɔ ɛnze nwolɛ bie amumuyɛ la. (Mɛla 10:17, 18; 27:19) Noko, mɔɔ Gyihova menli ne lile nɔhalɛ na bɛ nee awie mɔ lile wɔ pɛlepɛlelilɛ nu la, ɔyilale bɛ.​—1 Arl. 10:4-9.

Gyihova kulo yɛ yɛɛ saa bɛlɛsisi yɛ a, ɔnwu ye (Nea ɛdendɛkpunli 15)

15. Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyihova ɛkɛ a?

15 Ɛzukoalɛdeɛ: Saa menli mɔɔ kile kɛ bɛsonle Gyihova la anva ye ngyinlazo anyɛ gyima na bɛmaa awie mɔ anwo kyele bɛ a, ɔnle kɛ yɛtendɛ yɛtia Gyihova. Noko Gyihova kulo yɛ, na saa bɛlɛsisi yɛ a, ɔnwu ye. Ɔte nganeɛ ɔmaa yɛ ɔtɛla kɛzi ɛrɛladane te nganeɛ maa ɔ ra mɔɔ ɛlɛnwu amaneɛ la. (Aye. 49:15) Bie a, ɔnrɛva ɔ nwo ɔnrɛlie nu ɛkɛ ne ala, noko wɔ mekɛ kpalɛ nu, ɔbabua ɛtanevolɛma ɛhye mɔ mɔɔ bɛanlu bɛ nwo la ndɛne.

KƐZI ƐNEE ƆWƆ KƐ BƐFA MOSISI MƐLA NE BƐDI GYIMA Ɛ?

16-18. Ɛbɛlabɔlɛ afoa ngakyile boni a Mosisi Mɛla ne ka nwolɛ edwɛkɛ a, na duzu a yɛsukoa yɛfi nu a?

16 Ɛnee Mosisi Mɛla ne fale Yizilayɛma ɛbɛlabɔlɛ nwo titili, yemɔti ɛnee ɔhyia kɛ mgbanyima ne mɔ gyinla Gyihova tenlene ngyinlazo zo bua ndɛne. Tɛ edwɛkɛ mɔɔ fale Gyihova ɛzonlenlɛ nwo la ala a ɛnee bɛdi nwolɛ gyima a, emomu akɛsakɛsa mɔɔ badɔ awie mɔ avinli, ɛtanelilɛ yɛɛ ninyɛne gyɛne noko boka nwo. Yɛ neazo ɛhye mɔ nzonlɛ.

17 Ɛnee saa Yizilayɛnli ku sonla a, ɔngile kɛ ɔwɔ kɛ bɛku ye bie wɔ adenle biala azo. Suakpole ne azo mgbanyima bayɛ edwɛkɛ ne anu neɛnleanu kolaa na bɛazi kpɔkɛ kɛ bɛku ye anzɛɛ bɛgyakyi ye. (Mɛla 19:2-7, 11-13) Eza mgbanyima ne mɔ lile edwɛkɛ ngakyile nwo gyima​​—kɛ neazo la, bɛsiezie menli mɔɔ ɛlɛko agyapadeɛ nwo la edwɛkɛ yɛɛ bɛka agyalɛma avinli edwɛkɛ. (Ade. 21:35; Mɛla 22:13-19) Saa mgbanyima ne mɔ bua ndɛne fɔɔnwo na Yizilayɛma yɛ tieyɛ a, ɔboa bɛ muala na ɔwula Gyihova anyunlunyia.​​—Sɛl. 20:7, 8; Aye. 48:17, 18.

18 Ɛzukoalɛdeɛ: Yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu edwɛkɛ biala hyia Gyihova. Saa yɛ nee awie mɔ ɛlɛdi a, ɔkulo kɛ yɛda ɛlɔlɛ nee pɛlepɛlelilɛ ali. Yɛɛ ɔnwu mɔɔ yɛka nee mɔɔ yɛyɛ ye wɔ fealeranu bɔbɔ la.​—Hib. 4:13.

19-21. (a) Kɛzi ɛnee ɔwɔ kɛ ndɛnebuavolɛma nee mgbanyima nee Nyamenle menli ne di ɛ? (b) Ngyehyɛleɛ boni a Gyihova yɛle a, na duzu a yɛsukoa yɛfi nu a?

19 Ɛnee Gyihova kulo kɛ ɔbɔ ye menli nwo bane ɔfi maanle maanle mɔɔ bikye bɛ la subane ɛtane ne anwo. Yemɔti ɔlile mɛla kɛ, mgbanyima nee ndɛnebuavolɛma ɛbua ndɛne fɔɔnwo. Noko ɛnee ɔnle kɛ ndɛnebuavolɛma nee menli ne di ye wɔ atisesebɛ adenle zo. Emomu, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛdi pɛlepɛle.​​—Mɛla 1:13-17; 16:18-20.

20 Gyihova te nganeɛ maa ye menli yemɔti ɔyɛ biala mɔɔ ɔbahola la ɔbɔ bɛ nwo bane amaa bɛansisi bɛ. Kɛ neazo la, Mɛla ne ammaa menli ando awie mɔ ɛzonle kɛ bɛli ɛtane. Ɛnee awie mɔɔ bɛva edwɛkɛ bɛdo ɔ nwo zo la lɛ adenle nwu ahenle mɔɔ hanle edwɛkɛ ne la. (Mɛla 19:16-19; 25:1) Kolaa na bɛabua ye fɔlɛ la, yeanyɛ boɛ fee la, ɔwɔ kɛ bɛnyia dasevolɛma nwiɔ. (Mɛla 17:6; 19:15) Na saa Yizilayɛnli di ɛtane na sonla ko ala a nwunle ye ɛ? Ɔnle kɛ ɔnyia adwenle kɛ ɔbava ɔ nwo dwɔɔ. Gyihova nwunle mɔɔ yeyɛ la. Wɔ abusua ne anu, bɛmaanle selɛma tumi, noko ɛnee ɛweɛne wɔ nwo. Wɔ abusua edwɛkɛ bie mɔ anu, ɛnee mgbanyima mɔɔ wɔ suakpole ne azo la bahola ara edwɛkɛ ne anu na bɛabua ndɛne.​—Mɛla 21:18-21.

21 Ɛzukoalɛdeɛ: Gyihova yɛ neazo kɛnlɛma maa yɛ; ɔnle nzisi. (Edw. 9:7) Ɔyila menli mɔɔ fa ye tenlene ngyinlazo yɛ gyima la, noko ɔtwe menli mɔɔ fa bɛ tumi di gyima wɔ adenle ɛtane zo la anzo. (2 Sa. 22:21-23; Yiz. 9:9, 10) Bie a, bie mɔ bali ɛtane na bɛava bɛazie, noko saa Gyihova mekɛ kpalɛ ne dwu a, ɔbabua bɛ ndɛne. (Mrɛ. 28:13) Na saa bɛannu bɛ nwo a, nzinlii bɛnwu ye kɛ “ɔyɛ ɛzulolɛ kɛ tease Nyamenle ne kɛhwe awie anzo.”​—Hib. 10:30, 31.

NWANE MƆ TITILI A MƐLA NE BƆLE BƐ NWO BANE A?

Saa mgbanyima ɛlɛsiezie edwɛkɛ a, ɔwɔ kɛ bɛda Gyihova ɛlɔlɛ nee ye pɛlepɛlelilɛ ne ali (Nea ɛdendɛkpunli 22) *

22-24. (a) Nwane mɔ titili a Mɛla ne bɔle bɛ nwo bane a, na duzu a yɛsukoa yɛfi Gyihova ɛkɛ a? (b) Kɔkɔbɔlɛ boni a wɔ Adendulɛ 22:22-24 a?

22 Menli mɔɔ Mɛla ne bɔle bɛ nwo bane titili la a le menli mɔɔ bɛnlɛ bɛ awie le kɛ nrisa, kunlavolɛ nee nyɛvolɛ. Bɛhanle bɛhilele ndɛnebuavolɛma mɔɔ bɛwɔ Yizilayɛ la kɛ: “Ɔnle kɛ bɛnea ɛyɛvolɛ anzɛɛ arisa nyunlu bɛbua ye mgbɔvodɛne. Eza ɔnle kɛ bɛdie kunlavolɛ raalɛ ɛdanlɛ bɛsie awoba.” (Mɛla 24:17) Gyihova lale anwunvɔnezelɛ kpole ali hilele menli mɔɔ anwo yɛ alɔbɔlɛ la. Na ɔbuale menli mɔɔ nee bɛ anli ye boɛ la ndɛne.​—Kenga Adendulɛ 22:22-24.

23 Mɛla ne bɔle abusua ne anu amra anwo bane ɔlua bɛ busuanli mɔɔ bɛ nee ye da mɔɔ ɔvale nwolɛ mɛla ɔmaanle la azo. (Sɛl. 18:6-30) Ɛnee Gyihova menli ɛnle kɛ maanle maanle mɔɔ ɛha mɔɔ die nla nwo ɛbɛlatane ɛhye to nu la. Bɛbule ye kɛ ɔle kyibadeɛ kɛ mɔɔ Gyihova bu ye la.

24 Ɛzukoalɛdeɛ: Gyihova kulo kɛ menli mɔɔ yeva neavolɛ gyima yewula bɛ sa la fi ɛlɔlɛ nu nea menli mɔɔ bɛwɔ bɛ bo la anwo zo kpalɛ. Ɔkyi menli mɔɔ bɛkye awie mɔ mialeranu bɛ nee bɛ da la, na ɔkulo kɛ bɛ nee awie biala; titili menli mɔɔ bɛle bɛtɛɛ la di wɔ pɛlepɛlelilɛ nu na bɛbɔ bɛ nwo bane.

MƐLA NE, “NINYƐNE MGBALƐ MƆƆ BARA LA SƆHOVOLƐ”

25-26. (a) Duzu ati a yɛbahola yɛaha kɛ ɛlɔlɛ nee pɛlepɛlelilɛ le kɛ ndalɛ a? (b) Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ bieko anu a?

25 Ɛlɔlɛ nee pɛlepɛlelilɛ le kɛ ndalɛ; ko ɛngɔ ɛngyakyi ko. Saa yɛnwu kɛ Gyihova nee yɛ ɛlɛdi ye wɔ pɛlepɛlelilɛ nu a, ɔmaa ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la yɛ kpole. Na saa yɛkulo Nyamenle nee ye tenlene ngyinlazo ne mɔ a, ɔka yɛ ɔmaa yɛkulo awie mɔ na yɛ nee bɛ di ye wɔ pɛlepɛlelilɛ nu.

26 Mosisi Mɛla ne maanle Yizilayɛma nee Gyihova nyianle agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. Noko Mɛla ne vile ɛkɛ, wɔ mekɛ mɔɔ Gyisɛse maanle ɔrale awieleɛ na ɔvale mɔɔ ɔtɛla ye ɔziele ɛkɛ la. (Wlo. 10:4) Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hilele kɛ Mɛla ne le “ninyɛne mgbalɛ mɔɔ bara la sɔhovolɛ.” (Hib. 10:1) Edwɛkɛ bieko mɔɔ bara la bahilehile ninyɛne mgbalɛ zɔhane bie mɔ yɛɛ gyima mɔɔ ɛlɔlɛ nee pɛlepɛlelilɛ di wɔ Kilisiene asafo ne anu la anu.

EDWƐNE 109 Bɛvi Ahonle Nu Bɛhulo Bɛ Nwo

^ ɛden. 5 Edwɛkɛ ɛhye a limoa wɔ edwɛkɛ nna mɔɔ badoɔdoa zo mɔɔ bɛbahilehile deɛmɔti yɛbahola yɛalie yɛali kɛ Gyihova dwenle yɛ nwo la anu a. Edwɛkɛ nsa mɔɔ ɛha la bara May 2019 Ɛzinzalɛ Arane ne anu. Edwɛkɛ zɔhane mɔ edwɛkɛtile ne mɔ a le ”Ɛlɔlɛ Nee Pɛlepɛlelilɛ Wɔ Kilisiene Asafo Ne Anu,” ”Ɛlɔlɛ Nee Pɛlepɛlelilɛ Wɔ Ɛtanelilɛ Mekɛ Nu” yɛɛ ”Arɛlekyekyelɛ Maa Bɛdabɛ Mɔɔ Bɛyɛ Bɛ Basabasa La”.

^ ɛden. 2 EDWƐKƐ MƆƆ BƐHILEHILE NU: Bɛfɛlɛ Mɛla mɔɔ bo 600 mɔɔ Gyihova luale Mosisi anwo zo vale maanle Yizilayɛma la kɛ “Mɛla ne” anzɛɛ “Mosisi Mɛla.” Bieko, bɛta bɛfɛlɛ Baebolo mbuluku nnu mɔɔ limoa, (ɔvi Mɔlebɛbo kɔdwu Mɛla ne) kɛ Mɛla. Ɔyɛ a, bɛfa edwɛkɛkpɔkɛ zɔhane bɛka Hibulu Ngɛlɛlera ne amuala anwo edwɛkɛ.

^ ɛden. 60 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Yizilayɛnli ɛrɛladane ko nee ɔ mra mraalɛ ɛlɛdi adwelie kɛnlɛma wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛto aleɛ la. Selɛ ne ɛlɛkile ɔ ra nrenyia kɛzi bɛnea mboane la wɔ ɔ nzi nehane.

^ ɛden. 64 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Mgbanyima mɔɔ wɔ suakpole ne anlenkɛ ne anwo la ɛlɛfi ɛlɔlɛ nu aboa kunlavolɛ bie nee ɔ ra mɔɔ gualilɛnli bie nee bɛ anli ye boɛ la.