Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 5

EDWƐNE 108 Nyamenle Ɛlɔlɛ Kpundii Ne

Kɛzi Yɛnyia Nyamenle Ɛlɔlɛ Ne Azo Nvasoɛ La

Kɛzi Yɛnyia Nyamenle Ɛlɔlɛ Ne Azo Nvasoɛ La

“Kelaese Gyisɛse rale ewiade ye anu kɛ ɔbalie ɛtanevolɛma ngoane.”1 TIM. 1:15.

BODANE

Kɛzi yɛnyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ nee kɛzi yɛbahile kɛ yɛ nye sɔ mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa yɛ la.

1. Duzu a yɛbahola yɛayɛ amaa Gyihova anye alie a?

 FA YE kɛ ɛlɛfa ahyɛlɛdeɛ titili bie mɔɔ le kɛnlɛma na eza ɔbaboa la wɔamaa awie. Saa ɛnwu kɛ ahenle vale ahyɛlɛdeɛ ne hɔveale na ɔyele ye adwenle ɔvile zolɛ a, nea kɛzi ɔbayɛ wɔ nyane la! Noko, saa ɛnwu kɛ ɔlɛfa ahyɛlɛdeɛ ne yɛali gyima kpalɛ na eza ɔkile nwolɛ anyezɔlɛ a, ɛ nye balie kpalɛ. Duzu a yɛlɛkile a? Gyihova ɛva ɔ Ra ne ɛmaa yɛ. Saa Gyihova nwu kɛ yɛlɛkile ahyɛlɛdeɛ ɛhye mɔɔ sonle bolɛ nee ye ɛlɔlɛ ne mɔɔ ɔhanle ye ɔmaanle ɔvale ɛkpɔnedeɛ ne ɔmaanle yɛ la anwo anyezɔlɛ a, ɔ nye die kpalɛ!—Dwɔn 3:16; Wlo. 5:​7, 8.

2. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

2 Noko mekɛ ɛlɛkɔ la, wɔannea a anyezɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ɛkpɔnedeɛ ahyɛlɛdeɛ ne la baha aze. Ɔbayɛ kɛ asɛɛ yɛlɛfa Nyamenle ahyɛlɛdeɛ ne yɛavea. Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ ɔvale ɔmaanle yɛ la ɛdeɛ, noko yɛva yɛvea. Amaa ɛhye anzi la, ɔwɔ kɛ yɛta yɛdwenledwenle mɔɔ Nyamenle nee Kelaese ɛyɛ ɛmaa yɛ la anwo. Edwɛkɛ ɛhye bahola aboa yɛ yeamaa yɛayɛ zɔ. Yɛbazuzu kɛzi yɛnyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ kɛkala nee kɛzi yɛbahola yɛanyia zolɛ nvasoɛ kenle bie la anwo. Eza yɛbazuzu ninyɛne mɔɔ yɛbahola yɛayɛ yɛahile kɛ yɛ nye sɔ Nyamenle ɛlɔlɛ ne, titili wɔ Ngakyelɛlilɛ mekɛ ne anu la anwo.

KƐZI YƐNYIA ƐKPƆNEDEƐ NE AZO NVASOƐ ƐNƐ LA

3. Adenle ko mɔɔ yɛnyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ ɛnɛ la a le boni?

3 Kɛkala bɔbɔ yɛlɛnyia Kelaese ɛkpɔnelɛ afɔlebɔlɛ ne azo nvasoɛ. Kɛ neazo la, ɔlua ɛkpɔnedeɛ ne ati, Gyihova fa yɛ ɛtane ne mɔ kyɛ yɛ. Mɛla biala ɛnkyekye ye kɛ ɔwɔ kɛ ɔfa yɛ ɛtane ɔkyɛ yɛ. Noko ɔkulo kɛ ɔfa ɔkyɛ yɛ. Edwɛndolɛnli ne hilele ye anyezɔlɛ kɛ: “O Gyihova, ɛle kpalɛ yɛɛ ɛlɛ ɛhulolɛ kɛ ɛbava ɛtane wɔahyɛ.”—Edw. 86:5; 103:​3, 10-13.

4. Nwane mɔ ati a Gyihova vale ɛkpɔnedeɛ ne maanle a? (Luku 5:32; 1 Timote 1:15)

4 Wɔannea a yɛ nuhua bie mɔ bade nganeɛ kɛ yɛnfɛta kɛ Gyihova fa yɛ ɛtane kyɛ yɛ. Na ɔle zɔ, yɛ muala yɛnfɛta. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo dele ɔ bo kɛ ‘ɔnfɛta kɛ bɛkɛvɛlɛ ye ɛzoanvolɛ.’ Noko ɔvale ɔzɔle zolɛ kɛ: “Ɔlua Nyamenle ɛlolɛ kpole ne azo mele kɛ mɔɔ mede la.” (1 Kɔl. 15:​9, 10) Saa yɛnu yɛ nwo wɔ yɛ ɛtane ne mɔ anwo a, Gyihova fa kyɛ yɛ. Duzu ati ɔ? Tɛ kɛ yɛfɛta la ati ɔ, emomu kɛmɔ ɔkulo yɛ la ati ɔ. Saa ɛte nganeɛ kɛ ɛnfɛta a, kakye kɛ Gyihova anva ɛkpɔnedeɛ ne ammaa menli mɔɔ ɛtane ɛnle bɛ nwo la, emomu ɔvale ɔmaanle ɛtanevolɛma mɔɔ bɛnu bɛ nwo la.—Kenga Luku 5:32; 1 Timote 1:15.

5. Asoo ɔwɔ kɛ Gyihova se yɛ anwunvɔne ɔ? Kilehile nu.

5 Ɔnle kɛ yɛ nuhua ko biala te nganeɛ kɛ kɛmɔ yeva ɛvolɛ dɔɔnwo yezonle Gyihova la ati, ɔwɔ kɛ Gyihova se ye anwunvɔne. Nɔhalɛ nu, Gyihova anye sɔ mekɛ tendenle mɔɔ yɛva yɛli nɔhalɛ yɛmaa ye la. (Hib. 6:10) Ɔvale ɔ Ra ne ɔmaanle kɛ ahyɛlɛdeɛ ala, tɛ kɛ yɛ gyima mɔɔ yɛyɛ yɛmaa ye la anwo ahatualɛ. Saa yɛka kɛ kɛmɔ yɛyɛ ninyɛne dɔɔnwo yɛmaa Gyihova la ati, ɔwɔ kɛ ɔse yɛ anwunvɔne a, ɛnee yɛlɛka kɛ Kelaese ewule ne azo ɛnlɛ nvasoɛ.—Fa toto Galeehyeama 2:21 anwo.

6. Duzu ati a Pɔɔlo yɛle gyima ɛsesebɛ wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu a?

6 Ɛnee Pɔɔlo ze kɛ tɛ ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ ɔbayɛ la a bamaa yeahola yeanyia Nyamenle anyunlu ɛlolɛ a. Ɛnee akee, duzu ati a ɔyɛle gyima ɛsesebɛ wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu a? Yeanyɛ kɛ ɔfa yeahile kɛ ɔwɔ kɛ Gyihova se ye anwunvɔne, emomu, ɔyɛle ɔvale ɔhilele kɛ ɔ nye sɔ Gyihova ɛlolɛ kpole ne. (Ɛfɛ. 3:7) Yɛkɔ zo yɛfa mɔdenlebɔlɛ yɛsonle Gyihova kɛ mɔɔ Pɔɔlo yɛle la, tɛ kɛ yemɔ bamaa Gyihova aze yɛ anwunvɔne la ati ɔ, emomu yɛfa yɛda yɛ anyezɔlɛ ali.

7. Adenle boni bieko azo a yɛnyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ ɛnɛ a? (Wulomuma 5:1; Gyemise 2:23)

7 Adenle bieko mɔɔ yɛnyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ ɛnɛ la a le kɛ ɔmaa yɛkola yɛbikye Gyihova na yɛ nee ye nyia agɔnwolɛvalɛ kyengye. a Kɛ mɔɔ yɛnwunle ye wɔ edwɛkɛ mɔɔ li ɛhye anyunlu anu la, mɔɔ bɛwole yɛ la ɛnee yɛ nee Nyamenle ɛnlɛ agɔnwolɛvalɛ biala. Noko ɔlua ɛkpɔnedeɛ ne ati, yɛkola ‘yɛ nee Nyamenle nyia anzodwolɛ’ na yɛkola yɛbikye ye.—Kenga Wulomuma 5:1; Gyemise 2:23.

8. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛyɛ Gyihova mo wɔ asɔneyɛlɛ nwo adenle mɔɔ yeva yemaa yɛ la anwo a?

8 Suzu ninyɛne mɔɔ maa yɛfa Gyihova agɔnwolɛ la anu ko ala anwo—nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ yɛyɛ asɔne la. Tɛ asɔne mɔɔ Gyihova menli yia nu yɛ la angome a ɔtie a, emomu ɔtie mɔɔ yɛ nuhua ko biala yɛ ye wɔ fealeranu la noko. Asɔneyɛlɛ kola maa yɛsie yɛ nwo dii na yɛnyia anzodwolɛ, noko tɛ yemɔ angome. Ɔkola ɔmaa yɛmia yɛ nee Nyamenle agɔnwolɛvalɛ ne anu. (Edw. 65:2; Gye. 4:8; 1 Dwɔn 5:14) Mɔɔ Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔyɛle asɔne dahuu ɔluakɛ ɛnee ɔze kɛ Gyihova tie yɛɛ zɔhane asɔneyɛlɛ ne bamaa ɔ nee ɔ Ze agɔnwolɛvalɛ ne anu amia. (Luku 5:16) Nea kɛzi yɛ nye die kɛ ɔlua Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne ati yɛkola yɛfa Gyihova agɔnwolɛ na bɔbɔ yɛ nee Ye tendɛ wɔ asɔneyɛlɛ nu la!

KƐZI YƐBANYIA ZOLƐ NVASOƐ KENLE BIE LA

9. Kɛzi ɛkpɔnedeɛ ne baboa nɔhalɛ azonvolɛ kenle bie ɛ?

9 Kɛzi Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ banyia ɛkpɔnedeɛ ne azo nvasoɛ kenle bie ɛ? Bɛbamaa bɛ dahuu ngoane. Menli dɔɔnwo suzu kɛ ɛhye ɛnrɛhola ɛnrɛyɛ boɛ ɔluakɛ menli wu dahuu. Noko bodane mɔɔ mɔlebɛbo ne amuala ɛnee Gyihova lɛ maa alesama la a le kɛ bɛbadɛnla aze dahuu. Saa Adam anyɛ ɛtane a, anrɛɛ ɔnrɛra awie biala ati anu kɛ yɛnrɛhola yɛnrɛnyia dahuu ngoane. Bie a kɛkala ɔyɛ se kɛ yɛbanwu kɛ yɛbadɛnla aze dahuu ɛdeɛ, noko yɛbahola yɛalie yɛali kɛ yɛbadɛnla aze dahuu ɔluakɛ yɛze kɛ Gyihova duale kakɛ kpole kpalɛ, ɔvale ɔdaye mumua ne ɔ Ra ne ngoane ne ɔmaanle amaa ɛhye ayɛ boɛ amaa yɛ.—Wlo. 8:32.

10. Duzu a menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la nee mboane gyɛne ne anye la ye ade a?

10 Kenle bie a yɛbanyia dahuu ngoane ne ɛdeɛ, noko Gyihova kulo kɛ yɛdwenledwenle nwolɛ kɛkala. Menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anye la kɛ bɛbanyia asetɛnla mɔɔ anyelielɛ wɔ nu la wɔ anwuma wɔ mekɛ mɔɔ bɛ nee Kelaese ɛlɛdi azɛlɛ ne azo tumi la. (Yek. 20:6) Mboane gyɛne ne anye la kɛ bɛbadɛnla Paladaese azɛlɛ mɔɔ nyane nee alɔbɔlɛlilɛ ɛnle ɛkɛ la azo. (Yek. 21:​3, 4) Ɛboka mboane gyɛne ne mɔɔ bɛlɛ anyelazo kɛ bɛbadɛnla azɛlɛ ye azo dahuu la anwo ɔ? Saa ɛfa ahatualɛ ɛhye ɛtoto menli mɔɔ bahɔ anwuma la ɛdeɛ ne anwo a, ɔnle ekyi fee! Gyihova bɔle alesama kɛ bɛdɛnla azɛlɛ ne azo, ɔti ɛhye bamaa yɛ nye alie abo zo.

11-12. Nyilalɛ mɔɔ yɛbanyia ye wɔ Paladaese la boni a yɛ nye bahola ala ye ade a? (Eza nea nvoninli ne mɔ.)

11 Pɛ asetɛnla mɔɔ ɛbahola wɔanyia ye wɔ Paladaese la anwo nvoninli. Anwodolɛ anzɛɛ ewule ɛnrɛyɛ wɔ adwenleadwenle bieko. (Aye. 25:8; 33:24) Gyihova bava debie kpalɛ biala mɔɔ ɛhyia nwo la yeamaa wɔ. Duzu a ɛbahulo kɛ ɛbazukoa nwolɛ debie a? Ɛbahulo kɛ ɛbazukoa nane anzɛɛ nloma nwo debie ɔ? Ɛbahulo kɛ ɛbazukoa debie bie mɔɔ bɛfa bɛbɔ edwɛne la ɔ? Ɛbahulo kɛ ɛbazukoa kɛzi bɛdolɔdolɔ ninyɛne la ɔ? Ye biala anu, yɛbahyia menli mɔɔ dolɔdolɔ sua pelane, menli mɔɔ si sua yɛɛ ɛyazonlɛma. Eza yɛbahyia menli mɔɔ bɛbaluolua aleɛ na bɛado aleɛ, menli mɔɔ bɛbayɛ ninyɛne mɔɔ yɛbava yɛayɛ gyima yɛɛ menli mɔɔ bɛbaziezie azɛlɛ ne azo kɛnlɛma la. (Aye. 35:1; 65:21) Kɛmɔ ɛbadɛnla aze dahuu la ati, ɛbanyia mekɛ wɔazukoa debie biala mɔɔ wɔ wɔ adwenle nu kɛ ɛyɛ la ɛyɛlɛ.

12 Nea kɛzi ɔbayɛ anyelielɛ kɛ yɛbayia menli mɔɔ bɛbadwazo bɛ la bieko a! (Gyi. 24:15) Eza pɛ kɛzi ɛbazukoa Gyihova abɔdeɛ bebelebe ne anwo ninyɛne dɔɔnwo la anwo nvoninli. (Edw. 104:24; Aye. 11:9) Mɔɔ tɛla biala la, nea kɛzi ɔbayɛ anyelielɛ kɛ ɛbazonle Gyihova mɔɔ wɔ adwenle ɛmbua wɔ fɔlɛ nretee bɔbɔ a! Ɛbahulo kɛ ɛ “nye kɛlie ɛtane nwo mekɛ ekyi bie” na kenle bie nyilalɛ ɛhye abɔ wɔ ɔ? (Hib. 11:25) Kyɛkyɛ! Nyilalɛ ɛhye mɔ mɔɔ ɛbanyia la tɛla afɔle biala mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛbɔ ye kɛkala la. Kakye kɛ Paladaese asetɛnla ne ɛnrɛhɔ zo ɛnrɛyɛ kenle bie anyelazo ala. Akee Paladaese bayɛ yɛ sua nu bɔkɔɔ. Saa Gyihova angulo yɛ yɛɛ yɛanva ɔ Ra ne yeammaa yɛ kɛ ahyɛlɛdeɛ a, anrɛɛ ɛhye mɔ anu ko biala ɛnrɛyɛ boɛ!

Nyilalɛ boni mɔ a ɛ nye la ye ade ɛsesebɛ wɔ Paladaese a? (Nea ɛdendɛkpunli 11-12)


KILE KƐ Ɛ NYE SƆ GYIHOVA ƐLƆLƐ NE

13. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile Gyihova ɛlɔlɛ ne anwo anyezɔlɛ ɛ? (2 Kɔlentema 6:1)

13 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile ɛkpɔnedeɛ ne mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa yɛ la anwo anyezɔlɛ ɛ? Ɔwɔ kɛ yɛfa ye gyima ne yɛdimoa wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. (Mat. 6:33) Ɔluakɛ Gyisɛse wule “amaa bɛdabɛ mɔɔ bɛde aze la andɛnla aze ammaa bɛ nwo bieko, emomu bɛadɛnla aze bɛamaa mɔɔ wule maanle bɛ na bɛdwazole ye la.” (2 Kɔl. 5:15) Nɔhalɛ nu, yɛngulo kɛ yɛmaa bodane mɔɔ ɔti Gyihova ɛlo yɛ kpole la yɛ mgbane.—Kenga 2 Kɔlentema 6:1.

14. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyia Gyihova adehilelɛ ne mɔ anu diedi ɛ?

14 Eza ɔwɔ kɛ yɛnyia Gyihova anu diedi na yɛdi ye adehilelɛ zo yɛfa yɛkile kɛ yɛ nye sɔ ye ɛlɔlɛ ne. Wɔ adenle boni azo? Saa ɔwɔ kɛ yɛsi ɛleka mɔɔ yɛbahɔ sukulu yɛadwu anzɛɛ gyima mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la anwo kpɔkɛ a, ɔwɔ kɛ yɛsuzu mɔɔ Gyihova bahulo kɛ yɛbayɛ la anwo. (1 Kɔl. 10:31; 2 Kɔl. 5:7) Saa yɛgyinla yɛ diedi ne azo yɛsi kpɔkɛ a, mɔɔ bavi nu ara la bazi yɛ nwo—Gyihova anu diedi mɔɔ yɛlɛ yɛɛ yɛ nee ye agɔnwolɛvalɛ ne anu bamia kpalɛ. Ɛhye maa yɛ anyelazo ne yɛ kpole.—Wlo. 5:​3-5; Gye. 2:​21, 22.

15. Kɛzi yɛbahola yɛala yɛ anyezɔlɛ ali wɔ Ngakyelɛlilɛ mekɛ ne anu ɛ?

15 Adenle bieko wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛahile kɛ yɛ nye sɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne a. Yemɔ a le kɛ yɛbalua Ngakyelɛlilɛ mekɛ ɛhye azo yɛamaa Gyihova anwu kɛzi yɛ nye sɔ ɛkpɔnedeɛ ne la. Mekɛ mɔɔ yɛlɛyɛ ngyehyɛleɛ yɛahɔ Ngakyelɛlilɛ ne bie la, yɛbahola yɛado ɛsalɛ yɛavɛlɛ awie mɔ noko yɛamaa bɛara bie. (1 Tim. 2:4) Kilehile mɔɔ bɛbayɛ ye wɔ Ngakyelɛlilɛ ne abo la anu kile menli mɔɔ ɛbado ɛsalɛ wɔavɛlɛ bɛ la. Saa ɛye Duzu Ati A Gyisɛse Wule A? nee Bɛhakye Gyisɛse Ewule Ne mɔɔ wɔ jw.org la ɛkile bɛ a, ɔbaboa bɛ. Ɔwɔ kɛ asafo nu mgbanyima to ɛsalɛ fɛlɛ menli mɔɔ bɛgyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la. Saa Gyihova mboane ne mɔ anu ko mɔɔ ɛminli la sia baboka ye mboane ekpunli ne anwo a, nea anyelielɛ mɔɔ bara anwuma nee azɛlɛ ye azo la! (Luku 15:​4-7) Saa yɛkɔ Ngakyelɛlilɛ ne a, bɛmaa yɛva yɛzie yɛ nye zo kɛ tɛ yɛ mediema angomekye a yɛbayɛ bɛ akoaba a, emomu, yɛbayɛ awie biala akoaba, titili menli mɔɔ bɛle fofolɛ anzɛɛ bɛrale bie la ɛhyɛ la. Yɛkulo kɛ bɛ nye die!—Wlo. 12:13.

16. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛyɛ dɔɔnwo wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu wɔ Ngakyelɛlilɛ mekɛ ne anu a?

16 Ɛbahola wɔayɛ dɔɔnwo wɔ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu wɔ Ngakyelɛlilɛ mekɛ ne anu ɔ? Saa yɛyɛ ye zɔhane a, ɔkile kɛ yɛlɛda ye ali kɛ yɛ nye sɔ mɔɔ Nyamenle nee Kelaese ɛyɛ ɛmaa yɛ la. Mekɛ mɔɔ yɛlɛyɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu la, yɛbanwu kɛzi ɔboa yɛ la na ɛhye bamaa yɛanyia ye nu anwodozo kpole. (1 Kɔl. 3:9) Eza di ngyehyɛleɛ mɔɔ wɔ Neɛnlea Ngɛlɛlera Ne Anu Dahuu anzɛɛ dapɛne avinli nyianu buluku ne anu la azo. Ɛbahola wɔava zɔhane Baebolo ne anu edwɛkɛ ne bɔbɔ wɔayɛ wɔ debiezukoalɛ.

17. Duzu a Gyihova anye die nwo a? (Eza nea ɛlɛka, “ Ninyɛne Mɔɔ Yɛyɛ A Ɔkile Kɛ Yɛ Nye Sɔ Gyihova Ɛlɔlɛ Ne La.”)

17 Nɔhalɛ nu, bie a wɔ tɛnlabelɛ ne ɛnrɛmaa ɛnrɛhola ɛnrɛyɛ ninyɛne mɔɔ yɛzuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu la amuala. Noko kakye kɛ, Gyihova ɛnva mɔɔ ɛkola ɛyɛ la ɛntoto mɔɔ awie mɔ kola yɛ la anwo; ɔnwu mɔɔ wɔ wɔ ahonle nu la. Saa ɔnwu kɛzi ɛfi wɔ ahonle kɔsɔɔti anu ɛkile ɛkpɔnelɛ ahyɛlɛdeɛ ne anwo anyezɔlɛ la a, Ɔ nye die nwo kpole kpalɛ.—1 Sa. 16:7; Maake 12:​41-44.

18. Duzu ati a yɛ nye sɔ mɔɔ Gyihova Nyamenle nee Gyisɛse ɛyɛ ɛmaa yɛ la a?

18 Ɛkpɔnedeɛ ne angomekye a maa bɛfa yɛ ɛtane bɛkyɛ yɛ, yɛ nee Gyihova nyia agɔnwolɛvalɛ na yɛnyia anyelazo kɛ yɛbadɛnla aze dahuu a. Bɛmaa yɛhile Gyihova ɛlɔlɛ ne mɔɔ hanle ye ɔmaanle ɔvale nyilalɛ ɛhye mɔ ɔmaanle yɛ la anwo anyezɔlɛ kpole. (1 Dwɔn 4:19) Eza bɛmaa yɛhile kɛ yɛ nye sɔ Gyisɛse mɔɔ hulole yɛ kpole na ɔwule ɔmaanle yɛ la!—Dwɔn 15:13.

EDWƐNE 154 Ɛlɔlɛ Ɛnwie

a Gyihova vale menli mɔɔ zonlenle ye wɔ tete ne la ɛtane hyɛle bɛ kolaa na Kelaese adua ɛkpɔnedeɛ ne. Gyihova holale yɛle ɛhye ɔluakɛ ɛnee ɔlɛ anwodozo kɛ ɔ Ra ne bali nɔhalɛ ahɔ ewule nu. Ɛhye ati, wɔ Nyamenle anye azo, ɛnee ɔle kɛ asɛɛ bɛdua ɛkpɔnedeɛ ne bɛwie.—Wlo. 3:25.