Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 29

Wɔziezie Ɛ Nwo Wɔmaa Anwongyelelɛ Kpole Ne Ɔ?

Wɔziezie Ɛ Nwo Wɔmaa Anwongyelelɛ Kpole Ne Ɔ?

“Bɛziezie bɛ nwo.”​—MAT. 24:44.

EDWƐNE 150 Kpondɛ Nyamenle Na Nyia Ngoane

MƆƆ YƐBAZUKOA a

1. Duzu ati a nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ yɛbaziezie yɛ nwo yɛamaa esiane a?

 YƐSIEZIE yɛ nwo yɛmaa debie a, ɔdie yɛ ngoane. Kɛ neazo la, saa esiane bie si a, bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛziezie bɛ nwo la a bahola anyia ngoane na bɛahola bɛaboa awie mɔ a. Europe esiane mekɛ nu moalɛ eku bie hanle kɛ: “Anwoziezielɛ kpalɛ kola die ngoane.”

2. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ nwo yɛmaa anwongyelelɛ kpole ne a? (Mateyu 24:44)

2 “Anwongyelelɛ kpole” ne bazi arɛlevilɛ nu. (Mat. 24:21) Noko anwongyelelɛ kpole ne ɛnrɛyɛ kɛ esiane ngakyile mɔɔ ɛlɛba arazi a yɛnnwu ye la, yemɔ yɛze kɛ ɔbazi. Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛma kɔkɔ wɔ kɛyɛ ɛvolɛ 2,000 mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu kɛ bɛziezie bɛ nwo bɛmaa kenle zɔhane. (Kenga Mateyu 24:44.) Saa yɛsiezie yɛ nwo a, yɛbahola yɛagyinla kpundii wɔ mekɛ ɛsesebɛ zɔhane anu na yɛaboa awie mɔ yɛamaa bɛayɛ zɔ.​—Luku 21:36.

3. Kɛzi kpundiigyinlanlɛ, ahunluyelɛyelalɛ nee ɛlɔlɛ baboa yɛ yeamaa yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa anwongyelelɛ kpole ne ɛ?

3 Suzu subane nsa mɔɔ ɔbaboa yɛ yeamaa yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa anwongyelelɛ kpole ne la anwo. Saa bɛka kɛ yɛbɔ ndɛnebualɛ mɔɔ anloa se la nolo na bɛdabɛ mɔɔ bɛnle diedima la dwazo tia yɛ a, duzu a yɛbayɛ a? (Yek. 16:21) Yɛbahyia kpundiigyinlanlɛ amaa yɛadie Gyihova, na yɛanyia anwodozo kɛ ɔbabɔ yɛ nwo bane. Saa yɛ mediema nwonane afoa nu ninyɛne bie mɔ anzɛɛ ɔ muala fi bɛ sa a, duzu a yɛbayɛ a? (Hab. 3:17, 18) Yɛbahyia ahunluyelɛyelalɛ amaa yɛava moalɛ mɔɔ bɛhyia la yɛamaa bɛ. Saa maanle maanle mɔɔ bɛha bɛ nwo bɛbɔ nu la teta yɛ na ɔwɔ kɛ yɛ nee yɛ mediema bɔ nu tɛnla ɛleka ko wɔ mekɛ ekyii bie anu a, kɛzi yɛbayɛ yɛ nyɛleɛ ɛ? (Yiz. 38:10-12) Yɛbahyia ɛlɔlɛ mɔɔ anu yɛ se la amaa yeaboa yɛ yeamaa yɛapɛ mekɛ zɔhane mɔɔ anu yɛ se la.

4. Kpundiigyinlanlɛ, ahunluyelɛyelalɛ nee ɛlɔlɛ nwo edwɛkɛ boni a Baebolo ne ka a?

4 Nyamenle Edwɛkɛ ne maa yɛ anwosesebɛ kɛ yɛhɔ zo yɛgyinla kpundii, yɛnyia ahunluyelɛyelalɛ nee ɛlɔlɛ. Luku 21:19 ka kɛ: “Saa bɛgyinla kpundii a, bɛbabɔ bɛ ngoane nwo bane.” Kɔlɔsaema 3:12 ka kɛ: “Bɛwula ahunluyelɛyelalɛ.” Yɛɛ 1 Tɛsalonaekama 4:9, 10 ka kɛ: “Nyamenle ɛhilehile bɛ kɛ bɛhulo bɛ nwo ngoko. . . . Noko mediema, yɛtu bɛ folɛ kɛ, bɛhɔ zo bɛyɛ bɛmaa ɔbo zo.” Bɛhɛlɛle edwɛkɛ ɛhye mɔ bɛmaanle ɛdoavolɛma mɔɔ ɛnee ɛlimoa ɛla kpundiigyinlanlɛ, ahunluyelɛyelalɛ nee ɛlɔlɛ ali la. Noko ɛnee ɔwɔ kɛ bɛkɔ zo bɛnyia subane ɛhye mɔ kpole. Zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a. Saa yɛsuzu kɛzi alimoa Kilisienema lale subane ɛhye mɔ ko biala ali la anwo a, ɔbaboa yɛ. Akee yɛbanwu kɛzi yɛbazukoa ɛdoavolɛma zɔhane amaa yɛahile kɛ yɛziezie yɛ nwo yɛmaa anwongyelelɛ kpole ne la.

MIA WƆ KPUNDIIGYINLANLƐ NE ANU

5. Kɛzi alimoa Kilisienema holale gyinlanle kpundii wɔ bɛ sɔnea ne mɔ anu ɛ?

5 Ɛnee ɔhyia kɛ alimoa Kilisienema gyinla kpundii. (Hib. 10:36) Ngyegyelɛ mɔɔ to alesama kɔsɔɔti mɔɔ ɛnee bɛgyi ɔ nloa la anzi, ɛnee eza bɛlɛyia sɔnea gyɛne. Dwuu ɛzonlenlɛ nu mgbanyima, Wulomu arane mgbanyima yɛɛ bɛdabɛ mumua ne bɛ mbusuafoɔ yɛle bɛ kpɔdekpɔde. (Mat. 10:21) Wɔ asafo ne anu bɔbɔ, ɔyɛ a ɔwɔ kɛ bɛko bɛtia kpɔkyevolɛma nee bɛ ngilehilelɛ ne mɔɔ kpakyekpakye menli nu la. (Gyi. 20:29, 30) Noko Kilisienema zɔhane gyinlanle kpundii. (Yek. 2:3) Adenle boni azo? Bɛzuzule menli mɔɔ gyinlanle kpundii le kɛ Dwobu anwo neazo mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la anwo. (Gye. 5:10, 11) Bɛyɛle asɔne bɛkpondɛle anwosesebɛ. (Gyi. 4:29-31) Bɛvale bɛ adwenle bɛziele mɔɔ vi bɛ kpundiigyinlanlɛ ne anu bara la azo.​—Gyi. 5:41.

6. Duzu a ɛsukoa ɛfi mɔɔ Merita yɛle gyinlanle dwazotia nloa la anu a?

6 Saa yɛsukoa kpundiigyinlanlɛ nwo neazo mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne nee yɛ mbuluku ne mɔ anu la dahuu na yɛdwenledwenle nwo a, yɛdayɛ noko yɛbahola yɛagyinla kpundii. Kɛmɔ Merita mɔɔ vi Albania la yɛle zɔ la ati, mɔɔ ye abusua ne dwazole tiale ye ɛsesebɛ la, ɔholale ɔgyinlanle kpundii. Ɔhanle kɛ: “Mɔɔ menzukoale Dwobu buluku ne la, ɔmaanle me anwosesebɛ. Ɔnwunle amaneɛ dɔɔnwo​—ɛnee ɔnze ɛleka mɔɔ ye ngyegyelɛ ne vi a​—noko ɔhanle kɛ: ‘Kɔkpula kɛ mekɛwu la, menrɛgyakyi me nɔhalɛlilɛ nu ɛlɛ!’ (Dwobu 27:5) Menwunle kɛ saa mefa me sɔnea ne mɔ ɛtoto Dwobu ɛdeɛ ne anwo a, ɔndwu ɛleka bie. Wɔ me afoa nu, ɛnee meze ahenle mɔɔ ɔlɛmaa meayia sɔnea ɛhye mɔ la.”

7. Saa yɛngyi sɔnea mɔɔ anu yɛ se la anloa kɛkala bɔbɔ a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛsukoa kɛ yɛbayɛ a?

7 Eza saa yɛka ninyɛne mɔɔ ɛlɛgyegye yɛ la anwo edwɛkɛ yɛkile Gyihova dahuu a, ɔbamaa yɛamia yɛ kpundiigyinlanlɛ ne anu. (Fel. 4:6; 1 Tɛs. 5:17) Bie a ɛngyi sɔnea mɔɔ anu yɛ se la anloa kɛkala. Noko saa ɛ rɛle bɔ, wɔ adwenle tufonyia, anzɛɛ ɛnnwu mɔɔ ɛyɛ a, asoo ɛkpondɛ adehilelɛ ɛfi Gyihova ɛkɛ? Ɛnɛ bɔbɔ, saa ɛsɛlɛ Nyamenle kɛ ɔboa wɔ wɔ ngyegyelɛ mɔɔ ɛyia ye alehyenlɛ biala la anu a, ɛlɛyia ngyegyelɛ mgbole kenle bie a, ɔnrɛyɛ se ɔnrɛmaa wɔ kɛ ɛbayɛ ye zɔ. Akee ɔbamaa wɔanyia anwodozo kɛ ɔze mekɛ fɔɔnwo mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔboa wɔ nee mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔyɛ ɔboa wɔ la.​—Edw. 27:1, 3.

KPUNDIIGYINLANLƐ

Sɔnea biala mɔɔ yɛbagyinla ɔ nloa la kola maa yɛ anwosesebɛ maa yɛgyinla bieko anloa (Nea ɛdendɛkpunli 8)

8. Kɛzi Mira neazo ne maa yɛnwu kɛ saa yɛgyinla kpundii ɛnɛ a ɔbaboa yɛ kenle bie ɛ? (Gyemise 1:2-4) (Eza nea nvoninli ne.)

8 Saa yɛgyinla kpundii wɔ sɔnea nu ɛnɛ a, yɛbahola yɛagyinla kpundii wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu. (Wlo. 5:3) Duzu ati a yɛkola yɛka ye zɔ a? Mediema dɔɔnwo ɛnwu kɛ saa bɛgyinla diedi nwo sɔnea biala anu kpundii a, ɔboa bɛ ɔmaa bɛgyinla ngyegyelɛ bieko anu kpundii. Kpundiigyinlanlɛ maa diedi mɔɔ bɛlɛ kɛ Gyihova ɛziezie ɔ nwo yɛɛ ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbaboa bɛ la yɛ kpole. Akee bɛ diedi ne boa bɛ maa bɛgyinla kpundii wɔ sɔnea bieko anu. (Kenga Gyemise 1:2-4.) Mira, adekpakyelɛnli bie mɔɔ wɔ Albania la ɛnwu kɛ, kɛmɔ ɔgyinlanle kpundii wɔ dɛba ne la ati, ɔlɛboa ye yeamaa yeahɔ zo yeagyinla kpundii. Ɔhanle kɛ ɔyɛ a ɔte nganeɛ kɛ ɔ ngomekye a ye ngyegyelɛ ne mɔ zonle a. Noko ɔhakyele kɛzi Gyihova boale ye wɔ ɛvolɛ 20 mɔɔ ɛze ɛhɔ la, na ɔhanle ɔhilele ɔ nwo kɛ: ‘Kɔ zo di nɔhalɛ. Mmamaa ɛvolɛ zɔhane amuala nee kɛzi Gyihova boale wɔ ɔmaanle ɛlile konim la yɛ mgbane.’ Ɛdawɔ noko ɛbahola wɔadwenledwenle kɛzi Gyihova ɛlimoa ɛboa wɔ ɛmaa wɔgyinla kpundii la anwo. Nyia anwodozo kɛ, mekɛ biala mɔɔ ɛbagyinla sɔnea nloa kpundii la ɔnwu ye, na ɔbamaa wɔ ahatualɛ. (Mat. 5:10-12) Akee anwongyelelɛ kpole ne kabɔ ɔ bo la, ɛnee wɔnwu kɛzi bɛgyinla kpundii la na ɔbamaa wɔazi kpɔkɛ kɛ ɛbahɔ zo wɔagyinla kpundii.

DA AHUNLUYELƐYELALƐ ALI

9. Kɛzi asafo ne mɔɔ wɔ Anteɔko mɔɔ wɔ Selea la lale ahunluyelɛyelalɛ ali ɛ?

9 Mɔɔ ɛhɔne kpole bie rale Dwudiya la, duzu a zile a? Mɔɔ asafo ne mɔɔ wɔ Anteɔko mɔɔ wɔ Selea la dele ɛhɔne ne anwo edwɛkɛ la, bɛ kunlu yelɛyelale bɛ maanle bɛ mediema mɔɔ wɔ Dwudiya la. Yemɔti bɛyɛle debie bɛboale bɛ. Bɛbɔle “kpɔkɛ kɛ awie biala ɛva debie biala mɔɔ ɔkɛnyia la ɛrɛla na bɛva bɛhɔmaa mediema mɔɔ wɔ Dwudiya la.” (Gyi. 11:27-30) Ɛnee mediema mɔɔ ɛhɔne ne ɛha bɛ la wɔ moa, noko Kilisienema mɔɔ wɔ Anteɔko la bɔle kpɔkɛ kɛ bɛbaboa bɛ.​—1 Dwɔn 3:17, 18.

AHUNLUYELƐYELALƐ

Saa esiane si a, ɔmaa yɛnyia nwolɛ adenle yɛda ahunluyelɛyelalɛ ali (Nea ɛdendɛkpunli 10)

10. Saa esiane to yɛ mediema diedima a, kɛzi yɛbahola yɛala ahunluyelɛyelalɛ ali ɛ? (Eza nea nvoninli ne.)

10 Saa yɛte kɛ esiane ɛdo yɛ mediema diedima ɛnɛ a, yɛdayɛ noko yɛbahola yɛala ahunluyelɛyelalɛ ali. Yɛmaa yɛ nwo yɛ ndɛ kɛ yɛbaboa​—bie a yɛbabiza mgbanyima ne mɔ saa gyima bie wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛayɛ a; yɛbaye ndoboa yɛaboa ewiade amuala gyima ne, anzɛɛ yɛayɛ asɔne yɛamaa bɛdabɛ mɔɔ esiane ne ɛdo bɛ la. b (Mrɛ. 17:17) Kɛ neazo la, wɔ 2020, bɛdele Esiane Nwo Moalɛ Kɔmatii mɔɔ bo 950 wɔ ewiade amuala kɛ bɛnlea bɛdabɛ mɔɔ COVID-19 ewulenzane ne ɛha bɛ la. Bɛdabɛ mɔɔ bɛyɛ gyima wɔ moalɛ nwo kɔmatii ne mɔ anu la fɛta nganvolɛ. Kɛmɔ bɛ kunlu yelɛyela bɛ maa bɛ mediema la ati, bɛfa nwonane afoa nu nee sunsum nu moalɛ bɛmaa bɛ, na ɔdwu mekɛ ne bie a bɛyɛ awie mɔ azua nee ɛleka mɔɔ yɛyia yɛsonle mɔɔ ɛzɛkye la boɛ yɛɛ bɛsisi bie mɔ fofolɛ.​—Fa toto 2 Kɔlentema 8:1-4 anwo.

11. Saa yɛda ahunluyelɛyelalɛ ali a, kɛzi ɔwula yɛ anwuma Selɛ ne anyunlunyia ɛ?

11 Saa esiane bie si na yɛda ahunluyelɛyelalɛ ali a, menli gyɛne nwu mɔɔ yɛyɛ la. Kɛ neazo la, wɔ 2019, Ahumuakyima Dorian zɛkyele Belemgbunlililɛ Asalo bie wɔ Bahamas. Mɔɔ mediema ne mɔ ɛlɛsi Belemgbunlililɛ Asalo ne fofolɛ la, bɛhanle bɛhilele suasivolɛ bie mɔɔ ɔnle Dasevolɛ la kɛ ɔha ezukoa mɔɔ ɔyɛ gyima bie ɔmaa bɛ a ɔbalie la. Ɔhanle kɛ: ‘Mekulo kɛ mefa milahyinli nee ninyɛne mɔɔ bɛbahyia nwo la memaa bɛ na mefa ɛkpafoma kakɛ ne. Mekulo kɛ meyɛ ɛhye memaa bɛ ahyehyɛdeɛ ne. Me nye die kɛzi bɛdwenle bɛ gɔnwo mɔ anwo la anwo.’ Menli dɔɔnwo mɔɔ wɔ ewiade ye anu la ɛnze Gyihova. Noko bɛ nuhua dɔɔnwo gua bɛ nye aze nea mɔɔ Gyihova Alasevolɛ yɛ la. Saa yɛnwu kɛ yɛda ahunluyelɛyelalɛ ali a ɔmaa menli nyia ɛhulolɛ kɛ bɛbabikye Nyamenle ne mɔɔ ye “anwunvɔnezelɛ ne zonle” la a, ɔmaa yɛ nye die kpalɛ!​—Ɛfɛ. 2:4.

12. Saa yɛnyia ahunluyelɛyelalɛ subane ɛnɛ a, kɛzi ɔbaziezie yɛ yeamaa anwongyelelɛ kpole ne ɛ? (Yekile 13:16, 17)

12 Duzu ati a ɔbahyia kɛ yɛda ahunluyelɛyelalɛ ali wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu a? Baebolo ne maa yɛnwu kɛ, bɛdabɛ mɔɔ bɛnrɛgyinla maanyɛlɛ ngyehyɛleɛ ne mɔ anzi la bayia ngyegyelɛ​—kɛkala yɛɛ anwongyelelɛ kpole ne anu. (Kenga Yekile 13:16, 17.) Bie a yɛ mediema bahyia yɛ moalɛ amaa bɛanyia ninyɛne mɔɔ bɛhyia nwo la. Yɛ Belemgbunli Gyisɛse Kelaese ba kɛ ɔba yearabua ndɛne a, yɛkulo kɛ ɔnwu yɛ kɛ yɛda ahunluyelɛyelalɛ ali amaa yeavɛlɛ yɛ kɛ ‘yɛrava Belemgbunlililɛ ne.’​—Mat. 25:34-40.

MIA WƆ ƐLƆLƐ NE ANU

13. Kɛ mɔɔ Wulomuma 15:7 kile la, kɛzi alimoa Kilisienema mianle bɛ ɛlɔlɛ ne anu ɛ?

13 Ɛnee awie biala ze kɛ alimoa Kilisienema kulo bɛ nwo ngoko. Noko asoo ɛnee ɔla aze kɛ bɛbala ɛlɔlɛ ali ɔ? Suzu menli ngakyile mɔɔ ɛnee wɔ Wulomu asafo ne anu la anwo. Ɛnee tɛ Dwuuma mɔɔ bɛtetele bɛ kɛ bɛli Mosisi Mɛla ne azo la angomekye a wɔ nu a, emomu, ɛnee maanle maanle ne anu amra mɔɔ asolo kɛzi bɛtetele bɛ na bɛlɛ amaamuo ngakyile la noko wɔ nu. Ɔbayɛ kɛ ɛnee Kilisienema bie mɔ le ngɛkɛlɛ yɛɛ bie mɔ ɛnle ngɛkɛlɛ​—na ɔbayɛ kɛ ɛnee bie mɔ bɔbɔ lɛ ngɛkɛlɛ. Kɛzi Kilisienema ɛhye mɔ hɔle zo lale ɛlɔlɛ ali hilele bɛ nwo ɔnva nwo kɛ asolo bɛ nuhua biala la ɛ? Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo maanle bɛ anwosesebɛ kɛ “bɛlie bɛ nwo ngoko.” (Kenga Wulomuma 15:7.) Duzu a ɛnee ɔlɛkile a? Edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “bɛlie bɛ nwo” la kile kɛ ɛdie awie kɛnlɛma anzɛɛ ɛyɛvolɛ, bie a ɛdie ye wɔahɔ wɔ sua nu anzɛɛ ɛfa ye wɔaboka ɛ gɔnwo mɔ anwo. Kɛ neazo la, Pɔɔlo hanle hilele Faelimɔn kɛ ɔlie ye akɛlɛ Onɛsemɛse mɔɔ nriandile na ɔlɛsia yeara la “kɛnlɛma.” (Fae. 17) Yɛɛ Pelesela nee Akoyela liele Apɔlɔso mɔɔ ɛnee bɛze Kilisiene ɛzonlenlɛ nwo edwɛkɛ dɔɔnwo bɛtɛla ye la na “bɛvale ye bɛbokale bɛ nwo.” (Gyi. 18:26) Zɔhane Kilisienema ne ammaa ngakyile mɔɔ wɔ bɛ nu la anva ngyegyelɛ amba bɛ avinli, emomu bɛliele bɛ nwo ngoko.

ƐLƆLƐ

Yɛhyia yɛ mediema ne mɔ amuala ɛlɔlɛ (Nea ɛdendɛkpunli 15)

14. Kɛzi Anna nee ɔ hu lale ɛlɔlɛ ali ɛ?

14 Saa yɛdayɛ noko yɛfa yɛ mediema agɔnwolɛ na yɛnyia mekɛ yɛmaa bɛ a, yɛbahola yɛala ɛlɔlɛ ali yɛahile bɛ. Ɛhye bamaa bɛdabɛ noko bɛala ɛlɔlɛ ali bɛahile yɛ. (2 Kɔl. 6:11-13) Suzu Anna nee ɔ hu anwubielɛ ne anwo. Mɔɔ bɛhɔbɔle bɛ edwɛkpatɛlɛvolɛ gyima ne abo wɔ West Africa la, yeangyɛ, COVID-19 ewulenzane ne yele ɔ ti. Kɛmɔ ɛnee bɔ zo mɔɔ bɛhɔ ɛkɛ ne la ati, ɛnee bɛngola bɛ nee mediema ne mɔ ɛmbɔ nu ɛnyia. Kɛ ɔkɛyɛ na agyalɛma ɛhye ahola ala ɛlɔlɛ ali ɛ? Bɛluale videoconference zo bɛ nee mediema mɔɔ wɔ ɛkɛ ne la dendɛle na bɛhanle kɛzi bɛkulo kɛ bɛnwu bɛ kpalɛ la bɛhilele bɛ. Ɛlɔlɛ mɔɔ edwɛkpatɛlɛvolɛma ne lale ye ali la hanle mbusua ne mɔ ahonle na bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛfɛlɛ bɛ yɛɛ bɛhɛlɛle edwɛkɛ bɛnwanle bɛ. Duzu ati a ɛnee agyalɛma ne kulo kɛ bɛnwu mediema ne mɔ kpalɛ a? Anna hanle kɛ: “Me rɛle ɛnrɛvi ɛlɔlɛ mɔɔ mediema lale ye ali hilele me nee me abusua ne wɔ mekɛ kpalɛ nee mekɛ ɛtane nu la na bɛ neazo ne ɛmaa me anwosesebɛ kɛ menla ɛlɔlɛ ali.”

15. Duzu a ɛsukoa ɛfi yɛ mediema kɔsɔɔti mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛkulo bɛ la anwo neazo mɔɔ Vanessa yɛle la anu a? (Eza nea nvoninli ne.)

15 Yɛ nuhua dɔɔnwo wɔ asafo mɔɔ mediema ngakyile wɔ nu la anu; asolo ɛleka mɔɔ bɛvi nee kɛzi bɛtetele bɛ yɛɛ bɛlɛ subane ngakyile. Saa yɛfa yɛ adwenle yɛsie subane kpalɛ mɔɔ bɛlɛ la azo a, yɛbahola yɛamia ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa bɛ muala la anu. Ɛnee ɔyɛ se ɔmaa adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Vanessa mɔɔ sonle wɔ New Zealand la kɛ ɔ nee mediema mɔɔ wɔ ye asafo ne anu la bie mɔ badu. Noko ɔzile kpɔkɛ kɛ, kɛ anrɛɛ ɔbahwe ɔ nwo yeavi mediema mɔɔ bɛ subane ka ye ɛya la anwo la, ɔ nee bɛ babɔ nu ayɛ ninyɛne. Ɛhye mɔɔ ɔyɛle la boale ye maanle ɔnwunle mɔɔ Gyihova anye die nwo wɔ bɛ nwo la. Ɔhanle kɛ: “Sumunli kɛ me hu rayɛle maangyebakyi zo neavolɛ la, dahuu yɛ nee mediema dɔɔnwo mɔɔ asolo bɛ subane la yia na ɔnyɛ se kɛ me nee bɛ badu. Kɛkala me nye die subane ngakyile mɔɔ bɛlɛ la anwo. Ɔda ali kɛ Gyihova noko anye die nwo ɔluakɛ yehwe yɛ yeraboka ekpunli ɛhye mɔɔ asolo bɛ nuhua biala la anwo.” Saa yɛsukoa kɛ yɛbanwu awie mɔ kɛ mɔɔ Gyihova nwu bɛ la a, ɔmaa yɛkile kɛ yɛkulo bɛ.​—2 Kɔl. 8:24.

Wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu, yɛbanyia banebɔlɛ ne mɔɔ Gyihova vale bɔle yɛ ɛwɔkɛ la wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nee yɛ mediema diedima de koyɛlɛ nu la (Nea ɛdendɛkpunli 16)

16. Duzu ati a yɛbahyia ɛlɔlɛ nwo kpalɛ wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu a? (Eza nea nvoninli ne.)

16 Yɛbahyia ɛlɔlɛ nwo kpole wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu. Saa zɔhane anwongyelelɛ ne bɔ ɔ bo a, nienwu a yɛbanyia banebɔlɛ a? Nea mɔɔ Gyihova hanle hilele ye menli ne kɛ bɛyɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛtetale tete Babelɔn la: “Me menli, bɛhɔwolo bɛ suakunlu, na bɛtoto bɛ nlenkɛ ne mɔ anu. Bɛva bɛ nwo bɛvea ekyii kɔkpula kɛ ɛya ne kɛpɛ nu.” (Aye. 26:20) Wɔannea a yɛdayɛ noko yɛbahola yɛava edwɛkɛ ko ne ala yɛali gyima wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu. “Suakunlu” ne bahola ayɛ yɛ asafo ne mɔ. Wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu, yɛbanyia banebɔlɛ mɔɔ Gyihova vale bɔle yɛ ɛwɔkɛ la wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nee yɛ mediema diedima de koyɛlɛ nu la. Ɛhye ati ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle ɛnɛ kɛ yɛbahulo yɛ mediema, na tɛ kɛ yɛbagyinla bɛ subane mɔɔ ka yɛ ɛya la anloa ala. Bie a ɛhye mɔɔ yɛbayɛ la a balie yɛ ngoane a!

SIEZIE Ɛ NWO KƐKALA

17. Saa yɛsiezie yɛ nwo kɛkala a, duzu a yɛbahola yɛayɛ wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu a?

17 “Gyihova kenle kpole ne” bayɛ mekɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ la amaa alesama. (Zɛf. 1:14, 15) Gyihova menli noko anwo bahyele bɛ. Noko saa yɛsiezie yɛ nwo kɛkala a, yɛbahola yɛazie yɛ nwo dii na yɛaboa awie mɔ. Yɛbagyinla ngyegyelɛ biala mɔɔ yɛbayia la anloa. Saa yɛ mediema ɛlɛnwu amaneɛ a, yɛbayɛ mɔɔ yɛbahola biala la yɛaboa bɛ ɔlua ahunluyelɛyelalɛ mɔɔ yɛbala ye ali na yɛava mɔɔ bɛhyia nwo yɛamaa bɛ la azo. Yɛɛ yɛbabeta yɛ mediema mɔɔ yɛkulo bɛ dɛba la. Akee Gyihova bamaa yɛ dahuu ngoane wɔ ewiade mɔɔ yɛnrɛhakye esiane nee anwongyelelɛ ne mɔ wɔ nu la anu.​—Aye. 65:17.

EDWƐNE 144 Fa Ɛ Nye To Ahyɛlɛdeɛ Ne Azo!

a Ɔnrɛhyɛ anwongyelelɛ kpole ne babɔ ɔ bo. Kpundiigyinlanlɛ, ahunluyelɛyelalɛ nee ɛlɔlɛ le subane mɔɔ baboa yɛ yeamaa yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa ninyɛne mɔɔ bie ɛtɛsile ɛlɛ mɔɔ ɔnrɛhyɛ ɔbasisi la. Nea kɛzi alimoa Kilisienema nyianle subane zɔhane mɔ, kɛzi yɛbahola yɛanyia bie ɛnɛ nee kɛzi subane zɔhane mɔ baziezie yɛ amaa anwongyelelɛ kpole ne la.

b Ɔwɔ kɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛboa esiane nwo moalɛ gyima bie la dimoa hyehyɛ Local Design/Construction Volunteer Application (DC-50) anzɛɛ Application for Volunteer Program (A-19) ne bie na bɛkendɛ na saa bɛfɛlɛ bɛ a bɛahɔboa.