Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ

Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ

Mɔɔ bɛwole Gyisɛse la, duzu ati a Dwosefi nee Mɛle anzia angɔ Nazalɛte na bɛdɛnlanle Bɛtelɛhɛm a?

Baebolo ne ɛnga. Noko ɔmaa yɛnwu ninyɛne bie mɔ mɔɔ ɔti ɔbayɛ kɛ ɔmaanle bɛzile kpɔkɛ zɔhane la.

Anwumabɔvolɛ bie hanle hilele Mɛle kɛ ɔbanrenzɛ yeawo. Mɔɔ anwumabɔvolɛ ne vale nrɛlaleɛ ne rale la, ɛnee Mɛle nee Dwosefi de Nazalɛte mɔɔ wɔ Galeli la, Dwosefi sua zo. (Luku 1:26-31; 2:4) Nzinlii mɔɔ bɛvile Yigyibiti la, bɛziale bɛhɔle Nazalɛte. Ɛkɛ ne a Gyisɛse nyinle a na bɛvɛlɛle ye Nazalɛtenli. (Mat. 2:19-23) Ɔti yɛkola yɛka ye kɛ bɛdabɛ menli nsa ne​—Gyisɛse, Dwosefi nee Mɛle amuala vi Nazalɛte.

Ɛnee Mɛle lɛ ye busuanli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Ɛlezabɛte la wɔ Dwuda. Ɛnee ɔ hu a le ɛsɔfo Zɛkalaya yɛɛ ɔdaye a ɔwole Dwɔn Sɔnevolɛ ne a. (Luku 1:5, 9, 13, 36) Mɛle hɔkpɔlale Ɛlezabɛte wɔ Dwuda na ɔdɛnlanle ɔ nwo ɛkɛ ne siane nsa. Akee Mɛle ziale hɔle Nazalɛte. (Luku 1:39, 40, 56) Ɔti ɛnee Mɛle ze Dwuda ekyi.

Nzinlii, Dwosefi lile mɛla mɔɔ bɛlile kɛ bɛmaa ‘bɛhɛlɛ bɛ aluma’ la azo. Ɔti Dwosefi pɛle adenle vile Nazalɛte hɔle Bɛtelɛhɛm, “Devidi sua zo,” na ɛkɛ ne a ngapezo ne hanle kɛ bɛbawo Mɛzaya ne a. (Luku 2:3, 4; 1 Sa. 17:15; 20:6; Maeka 5:2) Ɛkɛ ne a Mɛle wole Gyisɛse a, na ɛnee Dwosefi anye ɛnla kɛ Mɛle bava adɔma ne apɛ adenle tendenle azia ahɔ Nazalɛte. Bɛdɛnlanle Bɛtelɛhɛm, na ɔvi ɛkɛ ne mɔɔ kɔ Gyɛlusalɛm la le kɛyɛ kilomita ngɔnla (mayɛlɛ 6). Ɔti ɛnee ɔnrɛyɛ se kɛ bɛbava adɔma ne bɛahɔ ɛzonlenlɛsua ne anu na bɛabɔ afɔle mɔɔ fɛta la.​—Lɛv. 12:2, 6-8; Luku 2:22-24.

Ɛnee Nyamenle anwumabɔvolɛ ɛlimoa ɛha ɛhile Mɛle kɛ ɔ ra ne bava “Devidi belemgbunli ebia ne” na “ɔbali Belemgbunli.” Asoo Dwosefi nee Mɛle nwunle kɛ ɔle kpalɛ bɔkɔɔ kɛ bɛwole Gyisɛse wɔ Devidi sua zo la ɔ? (Luku 1:32, 33; 2:11, 17) Bie a bɛnyianle adwenle kɛ nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ bɛbahɔ zo bɛadɛnla ɛkɛ na bɛahendɛ mɔɔ Nyamenle kulo kɛ bɛyɛ ye bieko la.

Yɛnze mekɛ tendenle mɔɔ bɛlile ye wɔ Bɛtelɛhɛm kolaa na nwɔlɔra neɛnleanuma bie ara bɛ nwo ɛkɛ ne la. Noko ɔkadwu zɔhane mekɛ ne la, ɛnee bɛde sua bie anu yɛɛ bɛ ra ne le “kakula,” ɔnle adɔma bieko. (Mat. 2:11) Ɔzɔho kɛ, kɛ anrɛɛ bɛbabɔ bɛ ti wɔ Nazalɛte la, bɛdɛnlanle Bɛtelɛhɛm ekyii bɛbɔle ɛbɛla.

Hɛlɔdo maanle “bɛhɔhunle ngakula mrenyia mɔɔ bɛwɔ Bɛtelɛhɛm . . . mɔɔ bɛli ɛvolɛ nwiɔ anzɛɛ bɛtɛdwule la amuala.” (Mat. 2:16) Anwumabɔvolɛ bie hɔhanle mɛla ɛhye anwo edwɛkɛ hilele Dwosefi, ɔti ɔvale Mɛle nee Gyisɛse ɔnriandile ɔhɔle Yigyibiti hɔkpɔlale kɛ Hɛlɔdo wule. Nzinlii, Dwosefi vale ye abusua ne hɔle Nazalɛte. Duzu ati a bɛanzia bɛangɔ Bɛtelɛhɛm a? Amaa Hɛlɔdo ara Aakɛleeyɛse atisesebɛ mɔɔ ɛlɛdi tumi wɔ Dwudiya la asa anga bɛ, yɛɛ ɛnee ɔkulo kɛ ɔdi Nyamenle kɔkɔbɔlɛ ne azo. Ɛnee Nazalɛte le ɛleka kpalɛ mɔɔ Dwosefi bahola atete Gyisɛse yeamaa yeazonle Nyamenle nɔhalɛ nu a.​—Mat. 2:19-22; 13:55; Luku 2:39, 52.

Ɔbayɛ kɛ Dwosefi wule kolaa na Gyisɛse abuke adenle amaa menli bie mɔ anyia nwolɛ adenle ahɔ anwuma. Ɔti bɛbadwazo Dwosefi bɛara azɛlɛ ye azo. Menli dɔɔnwo bayia ye na bɛanwu deɛmɔti ɔ nee Mɛle hɔle zo dɛnlanle Bɛtelɛhɛm wɔ mekɛ mɔɔ bɛwole Gyisɛse la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo.