Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 25

Mgbanyima​—Bɛzukoa Gedɛyɔn Neazo Ne

Mgbanyima​—Bɛzukoa Gedɛyɔn Neazo Ne

‘Saa meka kɛ meka Gedɛyɔn anwo edwɛkɛ a, mekɛ kɛbɔ me.’—HIB. 11:32.

EDWƐNE 124 Di Nɔhalɛ Dahuu

MƆƆ YƐBAZUKOA a

1. Nwolɛ adenle boni a 1 Pita 5:2 ka kɛ asafo nu mgbanyima lɛ a?

 BƐVA Gyihova mboane ne mɔɔ sonle bolɛ la bɛwula asafo nu mgbanyima asa kɛ bɛnlea bɛ. Mrenyia ɛhye mɔ mɔɔ bɛdu bɛ nwo bɛmaa la anye sɔ nwolɛ adenle ɛhye mɔɔ bɛnyia bɛlɛsonle bɛ mediema la, na bɛyɛ gyima ɛsesebɛ bɛyɛ ‘mboaneneavolɛma mɔɔ nea bɛ kpalɛ la.’ (Gyɛ. 23:4; kenga 1 Pita 5:2.) Yɛ nye die kɛ yɛlɛ mediema mrenyia ɛhye mɔ wɔ yɛ asafo ne mɔ anu la!

2. Sɔnea boni mɔ a mgbanyima bie mɔ bahola ayia a?

2 Mgbanyima ɛlɛyɛ bɛ gyima ne a, bɛyia ngyegyelɛ dɔɔnwo. Debie ko a le kɛ, ɔhyia gyima ɛsesebɛ amaa bɛahola bɛanlea asafo ne azo. Tony, asafo nu kpanyinli bie mɔɔ wɔ United States la nwunle kɛ ɛnee ɔwɔ kɛ ɔnwu ye anwosesebɛ amaa yeanwu gyima mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔdie ɔto nu la. Ɔhanle kɛ: “Mɔɔ COVID-19 ewulenzane ne bɔle ɔ bo la, menliele kɛzi yɛbayɛ debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ nwo ngyehyɛleɛ la anwo gyima dɔɔnwo menguale me nwo zo. Noko ɔnva nwo mɔɔ menyɛle la amuala anzi, ɛnee gyima dɔɔnwo wɔ ɛkɛ dahuu mɔɔ ɔwɔ kɛ meyɛ a. Awieleɛ bɔkɔɔ ne, me Baebolo ɛgengalɛ, me ti anwo debiezukoalɛ nee me asɔneyɛlɛ bɔle ɔ bo kɛ ɔtɔ nzule nu.” Ilir, asafo nu kpanyinli bie mɔɔ wɔ Kosovo la yiale ngyegyelɛ gyɛne. Mɔɔ konle zile wɔ ɛleka mɔɔ ɔde la, ɛnee ɔyɛ se kɛ ɔbava adehilelɛ mɔɔ ahyehyɛdeɛ ne fa maa la yeali gyima. Ɔhanle kɛ: “Mɔɔ Bɛtɛle maanle me gyima kɛ mengɔmboa mediema mɔɔ de ɛleka mɔɔ ɛkɛ ne yɛ ɛzulolɛ la, ɔzɔle me akɛnrasesebɛ ɔnleanle. Me ahonle dule na ɛnee ɔzɔho kɛ adehilelɛ ne mɔɔ bɛva bɛmaa la ɛnrɛboa.” Ɛnee ɔnla aze ɔmmaa Tim, edwɛkpatɛlɛvolɛ bie mɔɔ wɔ Asia la kɛ ɔbayɛ gyima mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔyɛ ye kenle ko biala la amuala. Ɔhanle kɛ: “Ɔyɛ a, mefɛ too mɔɔ mengola menyɛ ɛhwee a.” Duzu a baboa mgbanyima mɔɔ ɛlɛyia ngyegyelɛ ko ne ala bie la ɛ?

3. Saa yɛ muala yɛsuzu Ndɛnebuavolɛ Gedɛyɔn neazo ne anwo a, kɛzi ɔbaboa yɛ ɛ?

3 Mgbanyima bahola azukoa Ndɛnebuavolɛ Gedɛyɔn neazo ne. (Hib. 6:12; 11:32) Ɔbɔle Nyamenle menli ne anwo bane na ɔnleanle bɛ. (Ndɛ. 2:16; 1 Ek. 17:6) Bɛkpa mgbanyima kɛ bɛnlea Nyamenle menli ne wɔ mekɛ mɔɔ anu yɛ se la anu kɛ mɔɔ Gedɛyɔn yɛle la. (Gyi. 20:28; 2 Tim. 3:1) Yɛbahola yɛazukoa debie yɛavi Gedɛyɔn mɛlɛbɛnwoaze nee ye tieyɛ ne anu. Mɔɔ ɔlɛyɛ ye gyima ne la, bɛzɔle ye kpundiigyinlanlɛ ne bɛnleanle. Saa yɛle mgbanyima o, yɛnle mgbanyima o, yɛbahola yɛanyia anyezɔlɛ kpole yɛamaa yɛ mgbanyima ne mɔ. Yɛbahola yɛaboa yɛ mediema ɛhye mɔ mɔɔ yɛ gyima ɛsesebɛ la.​—Hib. 13:17.

SAA BƐSƆ WƆ MƐLƐBƐNWOAZE BƐNEA A

4. Kɛzi Gedɛyɔn lale mɛlɛbɛnwoaze ali ɛ?

4 Ɛnee Gedɛyɔn bɛlɛ ɔ nwo aze kpalɛ. b Mɔɔ Gyihova anwumabɔvolɛ ne hanle hilele Gedɛyɔn kɛ bɛkpa ye kɛ ɔlie Yizilayɛma ɔvi Medeanema mɔɔ lɛ tumi la asa anu la, nrenyia zɔhane mɔɔ bɛlɛ ɔ nwo aze la hanle kɛ: “Me abusua ne a le ekyi wɔ Manasɛ anu a, yɛɛ medame a mele ekyi kpalɛ wɔ me papa sua nu a.” (Ndɛ. 6:15) Ɔdele nganeɛ kɛ ɔnrɛhola gyima ne yɛ, noko ɛnee Gyihova ze kɛ ɔbahola ye yɛ. Ɔlua Gyihova moalɛ zo, Gedɛyɔn holale yɛle ye gyima ne wiele bɔkɔɔ.

5. Kɛzi bɛbahola bɛazɔ asafo nu kpanyinli bie mɛlɛbɛnwoaze bɛanlea ɛ?

5 Mgbanyima bɔ mɔdenle da mɛlɛbɛnwoaze ali wɔ debie biala anu. (Maeka 6:8; Gyi. 20:18, 19) Bɛnva mɔɔ bɛkola bɛyɛ anzɛɛ bɛhola bɛyɛ la bɛndu bɛ nloa anu; yɛɛ kɛmɔ bɛyɛ nvonleɛ anzɛɛ bɛngola bɛnyɛ ninyɛne bie mɔ la ati, bɛnde nganeɛ kɛ nvasoɛ ɛnle bɛ nwo zo. Noko kpanyinli bie bahola ayia sɔnea ngakyile. Kɛ neazo la, bie a ɔbalie gyima dɔɔnwo yeagua ɔ nwo zo, noko ɔbayɛ se kɛ ɔbahola yeayɛ ɔ muala. Bie a bɛbadenrɛdenrɛ ye wɔ kɛzi ɔyɛle gyimalilɛ bie la anwo anzɛɛ bɛbahanvo ye kɛ ɔyɛle gyimalilɛ gyɛne bie kpalɛ la. Duzu a mgbanyima bahola azukoa avi Gedɛyɔn ɛkɛ mɔɔ ɔbaboa bɛ wɔ tɛnlabelɛ zɛhae mɔ anu a?

Kpanyinli bie mɔɔ bɛlɛ ɔ nwo aze la ɛlɛmaa awie aboa ye amaa yeahyehyɛ daselɛlilɛ ehwili ne yeava yeazukoa Gedɛyɔn neazo ne (Nea ɛdendɛkpunli 6)

6. Mɛlɛbɛnwoaze nwo debie boni a mgbanyima bahola azukoa avi Gedɛyɔn ɛkɛ a? (Eza nea nvoninli ne.)

6 Maa bɛboa wɔ. Awie mɔɔ bɛlɛ ɔ nwo aze la ze kɛ ɔnrɛhola ɔnrɛyɛ ninyɛne bie mɔ. Gedɛyɔn maanle awie mɔ boale ye ɔvale ɔhilele kɛ ɔbɛlɛ ɔ nwo aze. (Ndɛ. 6:27, 35; 7:24) Zɔhane ala a mgbanyima bɔ mɔdenle yɛ a. Tony mɔɔ yɛhanle ɔ nwo edwɛkɛ la hanle kɛ: “Kɛzi bɛtetele me la ati, ɔmaa medie gyima dɔɔnwo mɔɔ menrɛhola ɔ muala yɛ la. Ɔti memaanle yɛzuzule mɛlɛbɛnwoaze nwo wɔ yɛ abusua ɛzonlenlɛ bo na memaanle me ye hanle mɔɔ yenwu ye la hilele me. Eza meneanle Tete Awie Mɔ, Nyia Anwodozo Na Maa Awie Mɔ Anwosesebɛ Kɛmɔ Gyisɛse Yɛle La vidio ne mɔɔ wɔ jw.org la bieko.” Tony bɔle ɔ bo kɛ ɔmaa awie mɔ aboa ye. Duzu a vile nu rale a? Tony hanle kɛ: “Yɛlɛyɛ gyima mɔɔ wɔ asafo ne anu la, yɛɛ menyia mekɛ dɔɔnwo memia me nee Gyihova agɔnwolɛvalɛ ne anu.”

7. Saa bɛtendɛ bɛtia mgbanyima a, kɛzi bɛbahola bɛazukoa Gedɛyɔn ɛ? (Gyemise 3:13)

7 Saa awie tendɛ tia wɔ a, sie ɛ nwo dii. Tendɛtia le sɔnea bieko mɔɔ mgbanyima yia a. Noko Gedɛyɔn neazo ne bahola aboa bɛ. Ɛnee ɔze kɛ ɔtɔ sinli, ɔti mɔɔ Yifelaemma ne dendɛle tiale ye la, ɔziele ɔ nwo dii. (Ndɛ. 8:1-3) Gedɛyɔn anva ɛya ambua bɛ. Ɔdiele bɛ edwɛkɛ ne ɔvale ɔhilele kɛ ɔbɛlɛ ɔ nwo aze na ɔluale adenle kpalɛ zo ɔdendɛle ɔhilele bɛ ɔmaanle bɛ ɛya ne dwole. Mgbanyima mɔɔ ze nrɛlɛbɛ la tie awie mɔ edwɛkɛ kpalɛ yɛɛ saa bɛtendɛ bɛtia bɛ a bɛsie bɛ nwo dii bɛfa bɛsukoa Gedɛyɔn. (Kenga Gyemise 3:13.) Ɛhye ati bɛboa bɛmaa anzodwolɛ tɛnla asafo ne anu.

8. Saa bɛkanvo mgbanyima a, kɛzi ɔwɔ kɛ bɛyɛ bɛ nyɛleɛ ɛ? Maa neazo.

8 Fa nganvolɛ ne maa Gyihova. Mɔɔ bɛhanvole Gedɛyɔn kɛ yeli Medeanema ne anwo zo konim la, ɔvale nganvolɛ ne ɔmaanle Gyihova. (Ndɛ. 8:22, 23) Kɛzi mgbanyima bahola azukoa Gedɛyɔn ɛ? Ɔwɔ kɛ bɛfa mɔɔ bɛkola bɛyɛ la anwo nganvolɛ bɛmaa Gyihova. (1 Kɔl. 4:6, 7) Kɛ neazo la, saa bɛkanvo kpanyinli bie wɔ kɛzi ɔkilehile la anwo a, ɔbahola yeahwe adwenle yeahɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne mɔɔ yɛnyia ngilehilelɛ ne yɛfi nu anzɛɛ ndetelɛ mɔɔ yɛnyia yɛfi Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛkɛ ne la azo. Ɔyɛ a ɔwɔ kɛ mgbanyima nea saa bɛlɛtwe adwenle bɛara bɛ nwo zo a. Suzu kpanyinli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Timothy la anwubielɛ ne anwo. Mɔɔ bɛkpale Timothy kɛ asafo nu kpanyinli la, ɛnee ɔ nye die bagua nu ɛdendɛlɛ ɛmaanlɛ nwo. Ɔhanle kɛ: “Ɛnee me mukenye nee me ndonwo ne mɔ le ndendenle yɛɛ ɔle kpomgbondee. Ɛhye ati ɛnee menli ta kanvo me. Noko kɛ anrɛɛ bɛbava bɛ adwenle bɛazie Baebolo ne anzɛɛ Gyihova anwo zo la, bɛvale bɛziele me nwo zo.” Nzinlii, Timothy nwunle kɛ ɔhyia kɛ ɔkakyi kɛzi ɔkilehile la amaa yeandwe adwenle yeamba ɔ nwo zo. (Mrɛ. 27:21) Duzu a vile nu rale a? Ɔhanle kɛ: “Awie mɔ hanle kɛzi me ɛdendɛlɛ ɛboa bɛ ɛmaa bɛgyinla ngyegyelɛ bie anloa, bɛgyinla kpundii wɔ sɔnea nu anzɛɛ bɛbikye Gyihova kpalɛ la. Edwɛkɛ zɔhane mɔ maa me nye die kpalɛ tɛla nganvolɛ mɔɔ ɛnee bɛfa bɛmaa me wɔ ɛvolɛ bie mɔɔ ɛpɛ nu la.”

SAA ƐYIA TIEYƐ ANZƐƐ AKƐNRASESEBƐ NWO SƆNEA A

Gedɛyɔn yɛle tieyɛ na ɔdele ye menli ne azo ɔmaanle ɔhale 300 mɔɔ bɛlale ye ali kɛ bɛ nye la ɛkɛ la (Nea ɛdendɛkpunli 9)

9. Kɛzi Gedɛyɔn yiale tieyɛ nee akɛnrasesebɛ nwo sɔnea ɛ? (Nea ɔ nyunlu nvoninli ne.)

9 Mɔɔ bɛkpale Gedɛyɔn kɛ ndɛnebuavolɛ la, ɔyiale tieyɛ nee akɛnrasesebɛ nwo sɔnea. Bɛmaanle ye gyima kɛ ɔzɛkye ye papa Beeyale afɔlemokyea ne, na ɛnee ɛhye ɛnla aze. (Ndɛ. 6:25, 26) Nzinlii mɔɔ ɔboɔboale sogyama bie anloa la, Gyihova hanle hilele ye fane nwiɔ kɛ ɔde bɛ dodo ne azo. (Ndɛ. 7:2-7) Awieleɛ bɔkɔɔ ne, bɛhanle bɛhilele ye kɛ ɔhɔ ye agbɔvolɛ anwo zo nɔɔzo.​—Ndɛ. 7:9-11.

10. Kɛzi kpanyinli bie bahola ayia tieyɛ nwo sɔnea ɛ?

10 Ɔwɔ kɛ mgbanyima yɛ “tieyɛ.” (Gye. 3:17) Kpanyinli mɔɔ yɛ tieyɛ la die mɔɔ Ngɛlɛlera ne ka nee adehilelɛ mɔɔ vi Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne ɛkɛ la to nu ndɛndɛ. Ɔti ɔyɛ neazo kpalɛ ɔmaa awie mɔ. Noko ɔbahola yeayia tieyɛ nwo sɔnea. Kɛ neazo la, ɔbahola yeayɛ se yeamaa ye kɛ ɔbava adehilelɛ mɔɔ ɔnyia ye la amuala yeali gyima. Ɔdwu mekɛ ne bie a, ye adwenle nu bahola ayɛ ye kesee kɛ saa adehilelɛ bie baboa anzɛɛ nrɛlɛbɛ wɔ nu a. Anzɛɛ bie a bɛbamaa ye gyima bie mɔɔ ɔbahola yeamaa bɛahye ye la. Kɛzi mgbanyima bahola azukoa Gedɛyɔn tieyɛ ne wɔ tɛnlabelɛ zɛhae mɔ anu ɛ?

11. Duzu a baboa mgbanyima yeamaa bɛayɛ tieyɛ a?

11 Tie adehilelɛ kpalɛ na fa di gyima. Nyamenle hanle kɛzi ɔwɔ kɛ Gedɛyɔn sɛkye ye papa afɔlemokyea ne, ɛleka mɔɔ ɔbazi Gyihova afɔlemokyea fofolɛ ne yɛɛ nane mɔɔ ɔbava yeabɔ afɔle la hilele ye. Gedɛyɔn adwenle anyɛ ye nwiɔ nwiɔ wɔ adehilelɛ ne anwo​—ɔyɛle mɔɔ Nyamenle hanle la pɛpɛɛpɛ. Ɛnɛ, Gyihova ahyehyɛdeɛ ne dua ngɛlata, amaneɛbɔlɛ yɛɛ ninyɛne gyɛne zo fa adehilelɛ mɔɔ ɔbaboa yɛ wɔ sunsum nu nee nwonane nu la maa mgbanyima ne mɔ. Yɛkulo yɛ mgbanyima ne mɔ ɔluakɛ bɛfa nɔhalɛlilɛ bɛdi ahyehyɛdeɛ ne adehilelɛ zo. Asafo ne amuala nyia zolɛ nvasoɛ.​—Edw. 119:112.

12. Saa bɛyɛ nzenzaleɛ wɔ adehilelɛ bie anu a, kɛzi mgbanyima bahola ava Hibuluma 13:17 ali gyima ɛ?

12 Nyia ɛhulolɛ kɛ ɛbayɛ nzenzaleɛ. Kakye kɛ Gedɛyɔn diele Gyihova edwɛkɛ ne na ɔdele sogyama ne azo, saa yɛbaha a, ɔhyɛle bɛ nu 100 na ɔmaanle mɔɔ bo 99 la hɔle sua nu. (Ndɛ. 7:8) Bie a ɔbizale ɔ nwo kɛ: ‘Asoo nzenzaleɛ ɛhye anwo hyia? Asoo ɔbaboa?’ Noko Gedɛyɔn yɛle tieyɛ. Ɛnɛ noko, mgbanyima sukoa Gedɛyɔn na bɛfa nzenzaleɛ biala mɔɔ bɛbayɛ wɔ ahyehyɛdeɛ ne anu la bɛdi gyima. (Kenga Hibuluma 13:17.) Kɛ neazo la, wɔ 2014, Neazo Eku ne yɛle nzenzaleɛ wɔ adenle mɔɔ bɛdua zo bɛtua Belemgbunliilɛ nee Nyianu Asalo ɛsisilɛ anwo kakɛ la anu. (2 Kɔl. 8:12-14) Ɛnee ahyehyɛdeɛ ne bɔ asafo ne mɔ bosea maa bɛsisi bɛ Belemgbunlililɛ nee Nyianu Asalo na nzinlii bɛadua. Noko kɛkala, ahyehyɛdeɛ ne fa ndoboa mɔɔ asafo mɔɔ wɔ ewiade amuala la ye la bie sisi Belemgbunlililɛ nee Nyianu Asalo wɔ ɛleka mɔɔ bɛhyia nwo la, ɔnva nwo kɛ bie a ndoboa ekyi bie a mediema zɔhane mɔ kola ye la. Mɔɔ José dele nzenzaleɛ ɛhye la, ɛnee ɛnlie ɔnli kɛ ɔbayɛ gyima, na ɔnyianle adwenle kɛ: ‘Bɛnrɛhola bɛnrɛzi Belemgbunlililɛ Asalo ko bɔbɔ. Tɛ kɛ bɛyɛ ninyɛne wɔ yɛ nehae la ɛne.’ Duzu a boale José maanle ɔliele adehilelɛ ne ɔdole nu a? Ɔhanle kɛ: “Edwɛkɛ mɔɔ wɔ Mrɛlɛbulɛ 3:5, 6 la hakyele me kɛ ɔwɔ kɛ menyia anwodozo wɔ Gyihova anu. Na mɔɔ vi nu ɛra la yɛ nwanwane! Tɛ Belemgbunlililɛ Asalo dɔɔnwo ala a yɛlɛsisi a, emomu eza yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛdua ndenle ngakyile zo yɛye ndoboa amaa moalɛ ne ayɛ sɛsɛ.”

Wɔ ɛleka mɔɔ bɛva bɛ sa bɛdo yɛ gyima ne azo bɔbɔ la, yɛbahola yɛava akɛnrasesebɛ yɛali daselɛ kpalɛ (Nea ɛdendɛkpunli 13)

13. (a) Anwodozo boni a Gedɛyɔn nyianle a? (b) Kɛzi mgbanyima bahola azukoa Gedɛyɔn ɛ? (Eza nea nvoninli ne.)

13 Fa akɛnrasesebɛ yɛ Gyihova ɛhulolɛdeɛ. Ɛzulolɛ hanle Gedɛyɔn yɛɛ ɛnee ye ngoane la esiane nu noko ɔdiele Gyihova. (Ndɛ. 9:17) Ɛwɔkɛ mɔɔ Gyihova bɔle Gedɛyɔn la maanle ɔnyianle anwodozo kɛ Nyamenle baboa ye yeamaa yeabɔ Ye menli ne anwo bane. Mgbanyima mɔɔ de ɛleka mɔɔ bɛva bɛ sa bɛdo yɛ gyima ne azo la sukoa Gedɛyɔn. Bɛfa akɛnrasesebɛ bɛdi debiezukoalɛ nee edwɛkɛhanlɛ gyima ne anyunlu ɔnva nwo kɛ bie a bɛbahye bɛ, bɛbabizebiza bɛ edwɛkɛ, bɛ gyima bavi bɛ sa anzɛɛ bɛbayɛ bɛ basabasa la. c Wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu, mgbanyima bahyia akɛnrasesebɛ amaa bɛali adehilelɛ mɔɔ bɛ sa baha la azo, ɔnva nwo kɛ bie a ɛhye bava bɛ ngoane ado esiane nu la. Bie a adehilelɛ ne bavale sɛkɛlɛneɛ adenle zo edwɛkɛ mɔɔ le kɛ ezuawolɛ nee kɛzi yɛbanyia yɛ ti wɔ Gɔɔgo mɔɔ vi Meegɔgo ɛtetalɛ ne anu la anwo.​—Yiz. 38:18; Yek. 16:21.

SAA ƐYIA KPUNDIIGYINLANLƐ NWO SƆNEA A

14. Kɛzi Gedɛyɔn yiale kpundiigyinlanlɛ nwo sɔnea ɛ?

14 Ɛnee ɔwɔ kɛ Gedɛyɔn yɛ gyima ɛsesebɛ amaa yeahola yeayɛ ye ndɛnebuavolɛ gyima ne. Mɔɔ Medeanema ne nriandile vile konle ne anu wɔ nɔe ne la, ɛnee ɔwɔ kɛ Gedɛyɔn toa bɛ ndinlizo ɔvi Gyɛzeɛle Bɔnza ne anu too kɔdwu Azule Dwɔdan ne anloa, mɔɔ ɔbayɛ kɛ ɛkɛ ne le kpɔkɛ la. (Ndɛ. 7:22) Gedɛyɔn hɔdwule Dwɔdan ne anloa la, asoo ɔziale? Kyɛkyɛ! Ɛnee ɔ nee ye menli 300 ne ɛvɛ ɛdeɛ, noko bɛpɛle azule ne na bɛdoale bɛ. Awieleɛ bɔkɔɔ ne bɛhyele Medeanema ne na bɛlile bɛ nwo zo konim.​—Ndɛ. 8:4-12.

15. Mekɛ boni a kpanyinli bie bahola ayia kpundiigyinlanlɛ nwo sɔnea a?

15 Ɔyɛ a asafo nu kpanyinli bie bavɛ kpalɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛnea asafo ne nee ye abusua ne la. Wɔ tɛnlabelɛ zɛhae mɔ anu, kɛ ɔkɛyɛ na mgbanyima azukoa Gedɛyɔn ɛ?

Mgbanyima mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la kola maa bɛdabɛ mɔɔ bɛhyia moalɛ la anwosesebɛ (Nea ɛdendɛkpunli 16-17)

16-17. Duzu a boale Gedɛyɔn maanle ɔgyinlanle kpundii a, na anwodozo boni a mgbanyima bahola anyia a? (Ayezaya 40:28-31) (Eza nea nvoninli ne.)

16 Nyia anwodozo kɛ Gyihova bamaa wɔ anwosesebɛ. Gedɛyɔn nyianle anwodozo kɛ Gyihova bamaa ye anwosesebɛ, na Gyihova anye ɔ rɛle ando ɔ sa nu. (Ndɛ. 6:14, 34) Ɛnee Gedɛyɔn nee ye menli ne ɛlɛnriandi adoa Medean arelemgbunli nwiɔ mɔɔ ɔbayɛ kɛ bɛdede afunlumu zo la. (Ndɛ. 8:12, 21) Noko Nyamenle boale Yizilayɛma ɔmaanle bɛhyele bɛ na bɛlile bɛ nwo zo konim. Mgbanyima noko bahola ava bɛ nwo ado Gyihova, ahenle mɔɔ “ɔnvɛ yɛɛ ɔ nwo ɛmbɛlɛ ye” la anwo zo. Ɔbamaa bɛ anwosesebɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛhyia nwo la.​—Kenga Ayezaya 40:28-31.

17 Suzu Matthew mɔɔ boka Asopiti Ngitanwolilɛ Kɔmatii bie anwo la anwubielɛ ne anwo. Duzu a boale ye maanle ɔgyinlanle kpundii a? Matthew hanle kɛ: “Menwu kɛzi Felepaema 4:13 le nɔhalɛ la. Mekɛ biala mɔɔ mebade nganeɛ kɛ mevɛ somaa na menrɛhola bɛnrɛdoa zolɛ bieko la, meyɛ asɔne ɛsesebɛ mesɛlɛ Nyamenle kɛ ɔmaa me anwosesebɛ mɔɔ mehyia la ɔmaa memboa me mediema ne mɔ. Mekɛ zɔhane mɔ, Gyihova sunsum ne maanle me anwosesebɛ ɔmaanle mengyinlanle kpundii.” Yɛ mgbanyima ne mɔ mɔɔ bɛyɛ gyima ɛsesebɛ la noko yia ngyegyelɛ kɛ Gedɛyɔn la wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛnea mboane ne la. Nɔhalɛ nu, ɔwɔ kɛ bɛnwu kɛ tɛ debie biala a bɛbahola bɛayɛ a, na bɛyɛ mɔɔ bɛbahola la. Noko bɛbahola bɛanyia anwodozo kɛ Gyihova badie asɔne mɔɔ bɛyɛ kɛ ɔboa bɛ la na ɔbamaa bɛ anwosesebɛ yeamaa bɛagyinla kpundii.​—Edw. 116:1; Fel. 2:13.

18. Ndinu, kɛzi mgbanyima bahola azukoa Gedɛyɔn ɛ?

18 Mgbanyima bahola azukoa ninyɛne dɔɔnwo avi Gedɛyɔn neazo ne anu. Ɔwɔ kɛ mgbanyima da mɛlɛbɛnwoaze ali wɔ gyima dodo mɔɔ bɛbalie bɛagua bɛ nwo zo nee kɛzi bɛbayɛ bɛ nyɛleɛ wɔ ɛdenrɛdenrɛlɛ anzɛɛ nganvolɛ nwo la anu. Ɔwɔ kɛ bɛyɛ tieyɛ na bɛda akɛnrasesebɛ ali wɔ mekɛ mɔɔ ewiade ɛhye awieleɛ ne ɛlɛbikye la. Eza ɔwɔ kɛ bɛnyia anwodozo kɛ, ɔnva nwo ngyegyelɛ biala mɔɔ bɛbayia la, Nyamenle bamaa bɛ anwosesebɛ. Nɔhalɛ nu, yɛ nye sɔ mboaneneavolɛma ɛhye mɔ mɔɔ yɛ gyima ɛsesebɛ la na yɛbu “menli mɔɔ le zɛhae la kɛ bɛsonle bolɛ kpalɛ.”​—Fel. 2:29.

EDWƐNE 120 Sukoa Kelaese Mɛlɛbɛnwoaze Ne

a Gyihova kpale Gedɛyɔn kɛ ɔhile Ye menli Yizilayɛma adenle na ɔbɔ bɛ nwo bane wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee maanle ne wɔ tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ anu la. Gedɛyɔn vale nɔhalɛlilɛ yɛle ye gyima ne wɔ kɛyɛ ɛvolɛ 40 anu. Noko ɔyiale ngyegyelɛ dɔɔnwo. Yɛbazuzu kɛzi ye neazo ne bahola aboa asafo nu mgbanyima ɛnɛ la wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛyia sɔnea ngakyile la anwo.

b Saa yɛbɛlɛ yɛ nwo aze a, yɛnrɛbu yɛ nwo kɛ yɛ nwo hyia somaa yɛɛ yɛbalie yɛado nu kɛ ninyɛne bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛnrɛhola ye yɛ a. Ɔmaa yɛbu awie mɔ na yɛnwu bɛ kɛ bɛtɛla yɛ.​—Fel. 2:3.

c Nea edwɛkɛ, “Kɔ Zo Sonle Gyihova Saa Bɔbɔ Bɛfa Bɛ Sa Bɛto Yɛ Gyima Ne Azo A” mɔɔ wɔ July 2019, Ɛzinzalɛ Arane ne m. 10-11, ɛden. 10-13.