1-3. Ɔbayɛ kɛ duzu a maanle akɛsakɛsa rale Yiwodea nee Senteki avinli a, na kɛ ɔkɛyɛ na ngyegyelɛ zɛhae mɔ amba ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

GYIHOVA azonvolɛ bu Nyamenle buluku nwuanzanwuanza, Baebolo ne kpalɛ. Yɛnli munli, ɔti ɔyɛ a yɛhyia Ngɛlɛlera ne anu folɛdulɛ. Duzu a yɛyɛ ye wɔ nwo a? Suzu Yiwodea nee Senteki, Kilisienema mɔɔ ɛnee wɔ ɛvoya mɔɔ limoa anu la anwo. Ngyegyelɛ kpole bie dɔle mraalɛ ɛhye mɔ mɔɔ ɛnee bɛkpokpa bɛ la avinli. Duzu a zile a? Baebolo ne anga. Noko bɛmaa yɛva edwɛkɛ ɛhye yɛyɛ nwolɛ neazo.

² Fa ye kɛ Yiwodea dole ɛsalɛ vɛlɛle mediema bie mɔ rale ye sua nu bɛlile debie na bɛliele bɛ nye. Yeanvɛlɛ Senteki, noko ɔdele kɛzi awie biala anye liele la. Bie a Senteki hanle kɛ: ‘Mende ɔ bo kɛ Yiwodea anvɛlɛ me la! Ɛnee mesuzu kɛ yɛle agɔnwolɛ.’ Senteki dele nganeɛ kɛ bɛye ye bɛmaa, ɔti ye adwenle nu yɛle ye kesee wɔ Yiwodea anwo na ɛnee ɔnlie ye ɔnli bɔbɔ. Yemɔti Senteki noko dole ɛsalɛ vɛlɛle mediema ko ne ala noko yeanvɛlɛ Yiwodea! Anrɛɛ ngyegyelɛ mɔɔ wɔ Yiwodea nee Senteki avinli la bahola azɛkye anzodwolɛ mɔɔ wɔ asafo ne  anu la. Baebolo ne anga mɔɔ vi nu rale la, noko ɔbayɛ kɛ mediema mraalɛ ɛhye mɔ diele folɛ ne mɔɔ Pɔɔlo dule bɛ la.​—Fel. 4:2, 3.

³ Ɔyɛ a tɛnlabelɛ mɔɔ le kɛ ɛhye la kola fa ngyegyelɛ ba Gyihova asafo ne bie anu ɛnɛ. Noko, saa yɛfa Nyamenle Edwɛkɛ, Baebolo nu folɛdulɛ yɛdi gyima a, yɛbahola yɛali ngyegyelɛ zɛhae mɔ anwo gyima mɔɔ bie a ɔnrɛzi bɔbɔ a. Na saa yɛbu Gyihova Buluku ne kpalɛ a, yɛbava nuhua adehilelɛ yɛabɔ yɛ ɛbɛla.​—Edw. 27:11.

4, 5. Duzu folɛ a Baebolo ne tu yɛ wɔ yɛ nganeɛdelɛ nwo a?

⁴ Saa awie gyegye yɛ ekyii anzɛɛ bɛ nee yɛ anli ye boɛ a, ɔnla aze kɛ yɛbahomo yɛ nganeɛdelɛ zo. Saa abusua mɔɔ yɛvi nu, kɛzi yɛ nwonane ne kɔla anzɛɛ yɛde la ati bɛ nee yɛ anli ye boa a, ɔbahola yeagyegye yɛ kpalɛ. Na saa yɛ diema Kilisienenli bie yɛ yɛ zɔ a, yemɔ ɔyɛ nyane kpalɛ! Saa yɛyia subane ɛtane ɛhye mɔɔ alesama mɔɔ bɛnli munli la da ye ali la bie a, asoo Nyamenle Edwɛkɛ ne anu folɛdulɛ bahola aboa yɛ?

⁵ Gyihova ɛnwu mɔɔ kɔ zo wɔ menli avinli la ɔvi alesama mɔlebɛbo. Ɔnwu yɛ nganeɛdelɛ nee yɛ nyɛleɛ. Nzuzulɛ mɔɔ ɛyavalɛ fa ba la, kola maa yɛka edwɛkɛ anzɛɛ yɛyɛ ninyɛne mɔɔ nzinlii yɛnu yɛ nwo la. Nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ yɛbali Baebolo nu folɛdulɛ mɔɔ se yɛhomo yɛ nganeɛdelɛ zo na yɛmmafa ɛya ndɛndɛ la azo. (Kenga Mrɛlɛbulɛ 16:32; Nolobɔvo ne 7:9.) Ɛhye ati, ɔwɔ kɛ yɛ kɔsɔɔti yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛnrɛmaa ninyɛne ɛnrɛgyegye yɛ ndɛndɛ, emomu yɛbava ɛtane dɔɔnwo yɛahyɛ. Ɛtanefakyɛ nwo edwɛkɛ hyia Gyihova nee Gyisɛse kpalɛ. (Mat. 6:14, 15) Asoo wɔnwu kɛ ɔwɔ kɛ ɛfa ɛtane ɛkyɛ na ɛkomo wɔ nganeɛdelɛ zo?

6. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛnea yɛ nwo boɛ wɔ ɛyavalɛ nwo a?

⁶ Menli mɔɔ ɛngomo bɛ nganeɛdelɛ zo la ta fa ɛya. Yemɔti menli ɛngulo kɛ bɛbabikye bɛ. Awie mɔɔ ta fa ɛya la ɛnyɛ neazo kpalɛ wɔ asafo ne anu. Bie a ɔbabɔ mɔdenle kɛ ɔkeda ɛya anzɛɛ ɛkpɔlɛ mɔɔ wɔ ye nu la azo, noko amumuyɛ adwenle mɔɔ wɔ ye ahonle nu la “bala ali wɔ bagua nu” anzɛɛ asafo ne anu. (Mrɛ. 26:24-26) Mgbanyima bahola aboa menli zɛhae bɛamaa bɛanwu kɛ bɛmmaa ɛyavalɛ, ɛkpɔlɛ nee edwɛkɛ mɔɔ bɛfa bɛsie bɛ kunlu la anwo adenle wɔ Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne anu. Gyihova Buluku ne mɔɔ sonle bolɛ la maa ɛhye da ali wienyi. (Sɛl. 19:17, 18; Wlo. 3:11-18) Ɛ nee ye yɛ adwenle ɔ?

7, 8. (a) Kɛzi Gyihova kile ye ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la adenle ɛ? (b) Adehilelɛ mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la bie mɔ a le boni, na duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛdi zo a?

⁷ Gyihova dua ‘akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ’ ne mɔɔ ɔwɔ ‘Kelaese mɔɔ le asafo ne ati’ adehilelɛ bo la anwo zo, ɔkile bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ ye ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo anu la adenle na ɔmaa bɛ aleɛ. (Mat. 24:45-47; Ɛfɛ. 5:23) Kɛ mɔɔ ɛvoya mɔɔ limoa la neazo eku ne yɛle la, akɛlɛ ɛhye die Nyamenle edwɛkɛ anzɛɛ ye nrɛlaleɛ ne mɔɔ bɛluale sunsum ne azo bɛhɛlɛle la bɛto nu, na bɛbu ye kpalɛ. (Kenga 1 Tɛsalonaekama 2:13.) Baebolo nu folɛdulɛ nee adehilelɛ ngakyile mɔɔ boa yɛ la bie a le boni?

⁸ Baebolo ne ka kɛ yɛhɔ debiezukoalɛ dahuu. (Hib. 10:24, 25) Ɔse yɛmaa yɛ ngilehilelɛ ɛyɛ ko. (1 Kɔl. 1:10) Nyamenle Edwɛkɛ ne ka kɛ yɛva Belemgbunlililɛ ne yɛlimoa yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. (Mat. 6:33) Ngɛlɛlera ne eza si yɛ gyima nee nwolɛ adenle  mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛbaha edwɛkɛ ne wɔ azua nu, bagua nu nee mekɛ biala la azo. (Mat. 28:19, 20; Gyi. 5:42; 17:17; 20:20) Nyamenle Buluku ne ka kɛ Kilisiene mgbanyima ɛmaa ye ahyehyɛdeɛ ne anwo ɛde. (1 Kɔl. 5:1-5, 13; 1 Tem. 5:19-21) Gyihova ɛha kɛ ɔwɔ kɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ ye ahyehyɛdeɛ ne anu la amuala maa bɛ nwo te wɔ nwonane nu nee sunsum nu.​—2 Kɔl. 7:1.

9. Ngyehyɛleɛ kokye ne mɔɔ bɛlɛdua zo bɛamaa yɛade Nyamenle Edwɛkɛ ne abo la a le boni?

⁹ Bie mɔ te nganeɛ kɛ bɛbahola bɛahile Baebolo ne abo. Noko Gyisɛse ɛkpa ‘akɛlɛ eku’ ne kɛ ngyehyɛleɛ kokye mɔɔ bɛdua zo bɛmaa sunsum nu aleɛ a. Ɔvi 1919 Gyisɛse Kelaese mɔɔ bɛwula ye anyunlunyia la ɛlua akɛlɛ ɛhye anwo zo yeboa ye ɛdoavolɛma yemaa bɛde Nyamenle Buluku ne abo na bɛali ye adehilelɛ zo. Saa yɛdi adehilelɛ mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la azo a, yɛmaa asafo ne anwo te na anzodwolɛ nee koyɛlɛ ba nu. Ɔwɔ kɛ yɛ nuhua ko biala biza ɔ nwo kɛ, ‘Asoo medi nɔhalɛ memaa ngyehyɛleɛ ne mɔɔ Gyisɛse ɛlɛfa ali gyima ɛnɛ la?’

10. Kɛzi bɛha Gyihova ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ anwuma la anwo edwɛkɛ wɔ Yizikeɛle buluku ne anu ɛ?

¹⁰ Gyihova Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛhɛlɛ la maa yɛnwu ye ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ anwuma la. Kɛ neazo la, ngapezonli Yizikeɛle nyianle ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ na bɛvale anwuma ehwili bie bɛgyinlanle ɛkɛ bɛmaanle Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ anwuma la. (Yiz. 1:4-28) Gyihova a ka ehwili ɛhye a, na ɔkɔ ɛleka biala mɔɔ ye sunsum ne bahile kɛ ɔhɔ la. Ye ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ anwuma la kile foa ne mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la adenle. Nɔhalɛ nu, ehwili ne ɛlɛnriandi kpalɛ! Suzu nzenzaleɛ dɔɔnwo mɔɔ bɛyɛ ye ahyehyɛdeɛ ne anu kenle nsa ye la anwo nea​—na kakye kɛ Gyihova a ɛlɛmaa bɛayɛ a. Ɔnrɛhyɛ Kelaese nee anwumabɔvolɛ nwuanzanwuanza ne mɔ bazɛkye ɛtane ewiade ɛhye yemɔti Gyihova ehwili ne ɛlɛnriandi ndɛndɛ amaa menli anwu kɛ ye tumililɛ fɛta na bɛade ye duma nwuanzanwuanza ne anwo!

11, 12. Ninyɛne boni a Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛyɛ a?

¹¹ Nea mɔɔ Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo ɛlɛyɛ ye kenlensa ye la. Suazilɛ. Ɛnee gyimayɛvoma dɔɔnwo anye ɛbolo ɛlɛsi Gyihova Alasevolɛ gyima ne ati fofolɛ ne wɔ Warwick, New York, U.S.A. Bɛde ekpunli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Worldwide Design/Construction Department la, na ɔlɛnea yeamaa mediema dɔɔnwo mɔɔ bɛdu bɛ nwo bɛmaa la aboa amaa bɛasisi Belemgbunlililɛ Asalo fofolɛ na eza bɛadɛlɛ Bɛtɛle azua bie mɔ anu. Nea kɛzi yɛ nye die kɛ menli dɔɔnwo tu bɛ nwo maa yɛ gyima ɛsesebɛ ɛhye a! Kakye kɛ Gyihova ɛlɛyila Belemgbunlililɛ ne nolobɔlɛma mɔɔ bɛwɔ azɛlɛ ye azo amuala  mɔɔ bɛbɛlɛ bɛ nwo aze na bɛfi nɔhalɛlilɛ nu bɛboa bɛmaa bɛtua gyima ɛhye mɔ anwo kakɛ la.​—Luku 21:1-4.

¹² Nwomazukoalɛ. Suzu sukulu ngakyile mɔɔ bɛdua zo bɛsukoa Nyamenle anwo debie la anwo nea. (Aye. 2:2, 3) Yɛlɛ Adekpakyelɛ Ɛzonlenlɛ Sukulu, Belemgbunlililɛ Edwɛkpakavolɛma Sukulu, Geleade Sukulu, Bɛtɛlema Fofolɛ Sukulu, Maangyebakyi Zo Neavolɛma Nee Bɛ Ye Mɔ Sukulu, Asafo Mgbanyima Sukulu, Belemgbunlililɛ Gyima Sukulu, yɛɛ Ɔfese Kɔmatii Nu Amra Nee Bɛ Ye Mɔ Sukulu. Gyihova anye die nwo kpalɛ kɛ ɔbatete ye menli! Eza bɛyɛ Baebolo ɛzukoalɛ nwo ngyehyɛlɛ wɔ yɛ wɛbsaete jw.org ne azo, ɛleka mɔɔ yɛbanwu mbuluku wɔ aneɛ dɔɔnwo anu la. Ɛleka mɔɔ bɛyɛ bɛmaa ngakula nee mbusua la wɔ zo yɛɛ adwelielilɛ ɛleka noko wɔ ɛkɛ. Ɛfa jw.org ne ɛdi gyima wɔ daselɛlilɛ nee wɔ abusua ɛzonlenlɛ nu ɔ?

13. Ɛzonlelilɛ boni a Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ lɛ a?

¹³ Ɔle nwolɛ adenle kpole kɛ yɛwɔ Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anu la! Kɛmɔ yɛze mɔɔ Nyamenle kpondɛ nee ye ngyinlazo ne mɔ la ati, ɔle yɛ ɛzonlelilɛ kɛ yɛbayɛ mɔɔ le kpalɛ la na yɛagyinla ye tumililɛ ne anzi. Mekɛ mɔɔ ewiade ɛhye ati ɛlɛmi ɛtaneyɛlɛ nu kpalɛ la, ɔwɔ kɛ yɛsukoa Gyihova na ‘yɛkyi mɔɔ le ɛtane la.’ (Edw. 97:10) Yɛ nee menli mɔɔ “nwu ɛtane a bɛse ɔle kpalɛ na bɛnwu kpalɛ a bɛse ɔle ɛtane” la ɛndu. (Aye. 5:20) Ɔluakɛ yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ mɔɔ sɔ Nyamenle anye la, yɛbɔ mɔdenle yɛmaa yɛ nwo te wɔ nwonane nu, ɛbɛlabɔlɛ nu nee sunsum nu. (1 Kɔl. 6:9-11) Yɛkulo Gyihova na yɛfa yɛ nwo yɛto ɔ nwo zo; yɛdi ngyinlazo mɔɔ wɔ ye Buluku ne mɔɔ sonle bolɛ anu la azo yɛfa yɛkile kɛ yɛkulo kɛ yɛdi nɔhalɛ yɛmaa ye. Na yɛbɔ mɔdenle kpalɛ kɛ yɛbali ngyinlazo ɛhye mɔ azo wɔ sua nu, asafo ne anu, gyima nu, sukulu nu nee ɛleka biala. (Mrɛ. 15:3) Dwenle ndenle gyɛne mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛali nɔhalɛ yɛamaa Nyamenle la anwo.

14. Kɛzi Kilisiene awovolɛ bali nɔhalɛ amaa Nyamenle ɛ?

¹⁴ Mralɛ ɛtetelɛ. Kilisiene awovolɛ dua Gyihova Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛdua zo bɛtete bɛ mra la azo bɛdi nɔhalɛ bɛmaa ye. Awovolɛ mɔɔ bɛsulo Nyamenle la ɛngyinla bɛ amaamuo zo ɛntete bɛ mra. Tɛ ewiade sunsum ne a kile Kilisienema adenle wɔ bɛ awuke nu a. (Ɛfɛ. 2:2) Kilisienenli selɛ mɔɔ bɛzɔne ye la ɛnrɛha kɛ, ‘Wɔ yɛ maanle nu mraalɛ a kilehile ngakula a.’ Baebolo ne ka ye wienyi kɛ: “Selɛma, . . . bɛtete bɛ [mra] na bɛhilehile bɛ, kɛmɔ Awulae kpondɛ la.” (Ɛfɛ. 6:4) Awovolɛ mɔɔ bɛsulo Nyamenle la kpondɛ kɛ bɛ mra yɛ kɛ Samoɛle, ɔluakɛ mɔɔ ɔlɛnyi la ɛnee Gyihova nee ye lua.​—1 Sa. 3:19.

15. Saa yɛlɛsi kpɔkɛ mɔɔ anwo hyia la a, kɛzi yɛkile kɛ yɛdi nɔhalɛ yɛmaa Gyihova ɛ?

¹⁵ Kpɔkɛzilɛ. Saa yɛlɛsi kpɔkɛ mɔɔ anwo hyia la a, adenle ko mɔɔ yɛdua zo yɛdi nɔhalɛ yɛmaa Nyamenle la a le kɛ yɛbalua ye Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛhɛlɛ la nee ye ahyehyɛdeɛ ne azo yɛakpondɛ moalɛ. Yɛva edwɛkɛ ɛhye mɔɔ gyegye awovolɛ dɔɔnwo la yɛyɛ neazo yɛhile kɛzi ɛhye anwo hyia la anu. Menli dɔɔnwo mɔɔ wɔ adendulɛ nu la wo a, bɛta bɛfa bɛ mra bɛkɔmaa bɛ mbusuafoɔ bɛmaa bɛnea bɛ amaa awovolɛ ne mɔ ahola ayɛ gyima wɔ maanle fofolɛ ne azo bɛanyia ezukoa dɔɔnwo. Nɔhalɛ nu, ɛhye le bɛ ti anwo kpɔkɛzilɛ, noko ɔwɔ kɛ yɛkakye kɛ yɛ nuhua ko biala babu nwolɛ mgbonda ahile Nyamenle. (Kenga Wulomuma 14:12.) Asoo nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ yɛbazi kpɔkɛ mɔɔ fale yɛ abusua ne nee yɛ gyimayɛlɛ nwo mɔɔ  yɛnrɛlimoa yɛnrɛnlea mɔɔ Baebolo ne ka la? Kyɛkyɛ! Yɛhyia yɛ anwuma Selɛ ne moalɛ ɔluakɛ yɛnlɛ yɛ nwo wɔ yɛ gyakɛ ɛdudulɛ nu.​—Gyɛ. 10:23.

16. Mekɛ mɔɔ raalɛ bie wole la, kpɔkɛ boni a ɔzile a, na duzu a maanle ɔzile kpɔkɛ kpalɛ a?

¹⁶ Ɛnee raalɛ bie mɔɔ ɛwo kakula nrenyia na ɔwɔ maanle zo la kpondɛ kɛ ɔfa ɔ ra ne ɔkɔ ye maanle nu ɔmaa kakula ne nana mɔ nea ye. Mekɛ mɔɔ ɔwole la, Gyihova Alasevolɛ ne mɔ ko bɔle ɔ bo kɛ ɔ nee raalɛ ne sukoa Baebolo ne. Ɔnyianle anyuhɔlɛ na ɔnwunle kɛ ɔle ye ɛzonlelilɛ wɔ Nyamenle anyunlu kɛ ɔbatete ɔ ra ne yeamaa yeazonle Gyihova. (Edw. 127:3; Mrɛ. 22:6) Bɛlɛra ne hanle ye ahonle nu edwɛkɛ hilele Gyihova kɛ mɔɔ Ngɛlɛlera ne ka kɛ yɛyɛ la. (Edw. 62:7, 8) Eza ɔhanle ye ahonle nu edwɛkɛ ɔhilele ahenle mɔɔ ɔ nee ye sukoa la nee asafo ne anu amra bie mɔ. Ye mbusuafoɔ nee ɔ gɔnwo mɔ gyegyele ye kɛ ɔva ɔ ra ne ɔhɔmaa ye nana mɔ ɛdeɛ, noko ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔnle kpalɛ kɛ ɔbayɛ zɔ. Ɔ hu anye liele kɛzi asafo ne anu amra boale ɔ ye nee ɔ ra ne la anwo kpalɛ yemɔti ɔmaanle bɛ nee ye zukoale Baebolo ne na ɔbɔle ɔ bo ɔ nee ɔ ye nee ɔ ra ne hɔle debiezukoalɛ. Ɛsuzu kɛ raalɛ ɛhye dele nganeɛ kɛ Gyihova diele ye asɔne ne mɔɔ ɔvile ahonle nu ɔyɛle la? Ɛhɛe, ɔdele nganeɛ zɔ.

17. Duzu adehilelɛ a bɛva bɛmaa yɛ wɔ Baebolo sukoavoma anwo a?

¹⁷ Di adehilelɛ zo. Adenle titili mɔɔ yɛdua zo yɛdi nɔhalɛ yɛmaa Nyamenle la a le kɛ yɛbali adehilelɛ mɔɔ ye ahyehyɛdeɛ ne fa maa la azo. Fa nzuzulɛ mɔɔ bɛva bɛmaa yɛ mɔɔ fale yɛ Baebolo sukoavoma anwo la kɛ neazo. Bɛha bɛhile yɛ kɛ saa yɛ nee awie bɔ Duzu A Baebolo Ne Kilehile Amgba A? buluku ne ɛzukoalɛ bo ala a, yɛva mitini ekyi yɛhwe sukoavo ne adwenle yɛhɔ ahyehyɛdeɛ ne azo wɔ mekɛ mɔɔ yɛkɛyɛ debiezukoalɛ ko biala yɛkɛwie la. Yɛbahola yɛalua Duzu A Bɛyɛ Ye Wɔ Belemgbunlililɛ Asalo Ɛkɛ A? vidio ne nee Nwane Mɔ A Ɛlɛyɛ Gyihova Ɛhulolɛdeɛ Ɛnɛ A? brohyua ne azo yɛayɛ ɛhye. Bɛha bɛhile yɛ kɛ saa yɛ nee sukoavo mɔɔ bɔ mɔdenle la sukoa Baebolo Ne Kilehile buluku ne wie a, yɛ nee ye ɛzukoa “Bɛzie Bɛ Nwo Wɔ Nyamenle Ɛhulolɛ Ne Anu” buluku ne, saa bɔbɔ bɛzɔne ye a. Ahyehyɛdeɛ ne ɛva adehilelɛ ɛhye ɛmaa yɛ amaa ɛdoavolɛma mɔɔ bɛle fofolɛ la ‘agyinla kpundii wɔ diedi ne anu.’ (Kɔl. 2:7) Asoo ɛlɛdi nzuzulɛ ɛhye mɔɔ vi Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛkɛ la azo?

18, 19. Ninyɛne boni mɔ ati a ɔwɔ kɛ yɛda Gyihova ase ɛ?

¹⁸ Ninyɛne dɔɔnwo ati a ɔwɔ kɛ yɛda Gyihova ase a! Yɛ ngoane wɔ ɔ sa nu, ɔnle nu a anrɛɛ yɛnle ewiade anzɛɛ yɛngeha yɛ nwo. (Gyi. 17:27, 28) Yemaa yɛ ahyɛlɛdeɛ bie mɔɔ sonle bolɛ kpalɛ​—ɔdaye mumua ne ye buluku, Baebolo ne. Yɛfa anyelielɛ yɛdie yɛto nu kɛ Nyamenle nrɛlaleɛ, kɛ mɔɔ Kilisienema mɔɔ ɛnee wɔ Tɛsalonaeka liele Nyamenle edwɛkɛ ne dole nu la.​—1 Tɛs. 2:13.

¹⁹ Kɛmɔ yɛlɛ Nyamenle Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛhɛlɛ la ati, yɛbikye Gyihova na ɔdaye noko yebikye yɛ. (Gye. 4:8) Yɛ anwuma Selɛ ne ɛmaa yɛ nwolɛ adenle kɛnlɛma ɛhye kɛ yɛraboka ye ahyehyɛdeɛ ne anwo. Nea kɛzi yɛ nye die nyilalɛ ɛhye anwo a! Edwɛndovo ne hyehyɛle edwɛkɛ ne kɛnlɛma wɔ mekɛ mɔɔ ɔdole edwɛne ɛhye la: ‘O bɛyɛ Gyihova mo, ɔluakɛ ɔle kpalɛ, ɔluakɛ ye ɛhulolɛ kpundii ne wɔ ɛkɛ dahuu.’ (Edw. 136:1) Yɛnwu edwɛkɛ “ye ɛhulolɛ kpundii ne wɔ ɛkɛ dahuu” fane 26 wɔ Edwɛndolɛ 136 ne anu. Saa yɛdi nɔhalɛ yɛmaa Gyihova nee ye ahyehyɛdeɛ ne a, yɛbanwu kɛ edwɛkɛ zɔhane mɔɔ ka ahonle la le nɔhalɛ ɔluakɛ yɛbadɛnla aze dahuu!