Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛmmamaa Debie Biala Maa Ahyɛlɛdeɛ Ne Bɔ Bɛ

Bɛmmamaa Debie Biala Maa Ahyɛlɛdeɛ Ne Bɔ Bɛ

“Bɛmmamaa awie biala yɛ maa ahyɛlɛdeɛ ne bɔ bɛ.”​—KƆL. 2:18.

EDWƐNE: 122, 139

1, 2. (a) Ahyɛlɛdeɛ boni a Nyamenle azonvolɛ anye la ye ade a? (b) Duzu a bamaa yɛava yɛ nye yɛazie ahyɛlɛdeɛ ne azo a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

KILISIENEMA mɔɔ bɛkpokpa bɛ la lɛ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo anyelazo ne bie kɛ, bɛ sa baha “ahyɛlɛdeɛ ne mɔɔ le anwuma ɛvɛlɛlɛ ne mɔɔ vi Nyamenle ɛkɛ” ne la. (Fel. 3:14) Bɛ nye la kɛ bɛ nee Gyisɛse Kelaese bali tumi wɔ anwuma Belemgbunlililɛ ne anu na bɛaboa bɛamaa alesama ali munli. (Yek. 20:6) Bodane kpalɛ boni ɛne! Asolo anyelazo mɔɔ mboane gyɛne ne mɔ lɛ a. Bɛ nye la kɛ bɛbanyia dahuu ngoane wɔ azɛlɛ ye azo​—anyelazo kɛnlɛma boni ɛne!​—2 Pita 3:13.

2 Amaa Kilisienema mɔɔ bɛkpokpa bɛ ahɔ zo ali nɔhalɛ na bɛanyia ahyɛlɛdeɛ ne la, Pɔɔlo dule bɛ folɛ kɛ: “Bɛva bɛ adwenle bɛzie ninyɛne mɔɔ wɔ anwuma lɔ la azo.” (Kɔl. 3:2) Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛkakye anyelazo mɔɔ sonle bolɛ mɔɔ bɛlɛ kɛ bɛbanyia bɛ ahatualɛ wɔ anwuma la. (Kɔl. 1:4, 5) Nɔhalɛ nu, saa Nyamenle azonvolɛ kɔsɔɔti kakye nyilalɛ mɔɔ Gyihova bava amaa bɛ la a, ɔbamaa bɛava bɛ nye bɛazie ahyɛlɛdeɛ ne azo, kɛ ɔle anwuma anzɛɛ azɛlɛ ye azo anyelazo la.​—1 Kɔl. 9:24.

3. Esiane boni mɔ a Pɔɔlo hanle nwolɛ edwɛkɛ hilele ɔ mediema Kilisienema a?

3 Pɔɔlo eza maanle ɔ mediema Kilisienema nwunle esiane mɔɔ bahola amaa ahyɛlɛdeɛ ne abɔ bɛ la. Kɛ neazo la, ɔhɛlɛle Kɔlɔsae asafo ne kɛ, kɛ anrɛɛ adalɛ Kilisienema banyia Kelaese anu diedi amaa bɛanyia Nyamenle anyunlu ɛlolɛ la, bɛlɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbalua Mɛla ne azo. (Kɔl. 2:16-18) Eza Pɔɔlo hanle esiane ngakyile mɔɔ ɛdɛnla ɛkɛ ne ɛradwu ɛnɛ mɔɔ bahola amaa ahyɛlɛdeɛ ne abɔ yɛ la anwo edwɛkɛ. Kɛ neazo la, ɔhilehile kɛzi yɛbakpo atiakunluwɔzo ɛtane, yɛaziezie yɛ nee awie mɔ avinli nee kɛzi yɛbali abusua nu ngyegyelɛ nwo gyima la anu. Ye folɛdulɛ ne baboa yɛ ɛnɛ noko. Ɔti, bɛmaa yɛzuzu Pɔɔlo kɔkɔbɔlɛ bie mɔ mɔɔ wɔ Kɔlɔsaema buluku ne anu la anwo.

BƐHU ATIAKUNLUWƆZO ƐTANE BIALA

4. Kɛmɔti a atiakunluwɔzo ɛtane bahola amaa ahyɛlɛdeɛ ne abɔ yɛ ɛ?

4 Mɔɔ Pɔɔlo hanle anyelazo mɔɔ ɔ mediema ne mɔ lɛ anwo edwɛkɛ wiele la, ɔhɛlɛle kɛ: “Yemɔti bɛhu bɛ sonlabaka ne nvɛyeba ne mɔ mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la wɔ adwɔmane ɛbɛla, evinli nyɛleɛ, nla nwo atiakunluwɔzo ɛtane, nganeɛdelɛ ɛtane, nee anyebolo” nwo. (Kɔl. 3:5) Saa yɛannea boɛ a, atiakunluwɔzo ɛtane mɔɔ anloa yɛ se la bahola amaa yɛ sunsum nu agyadeɛ ne abɔ yɛ. Adiema nrenyia bie mɔɔ atiakunluwɔzo ɛtane hwenle ye vile asafo ne anu, na nzinlii ɔziale ɔrale la hanle kɛ: “Me atiakunluwɔzo ɛtane ne anloa yɛle se, meangola me nwo zo komo too ɔhale amozi.”

5. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahwe yɛ nwo yɛavi esiane nwo ɛ?

5 Ɔwɔ kɛ yɛnea yɛ nwo boɛ kpalɛ titili saa yɛkɔ tɛnlabelɛ mɔɔ bahola amaa yɛabulu Gyihova ɛbɛlabɔlɛ nwo ngyinlazo ne mɔ azo la anu a. Kɛ neazo la, nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ menli mɔɔ bɛlɛtu kɛ bɛbagya la si kpɔkɛ kɛ bɛnrɛsosɔ bɛ nwo, bɛnrɛvo bɛ nloa anzɛɛ bɛ ngome bɛnrɛdɛnla ɛleka mɔɔ awie ɛnnwu bɛ la. (Mrɛ. 22:3) Kilisienenli bie bahola ayia ɛbɛlatane nwo sɔnea saa ye gyima maa ɔtu adenle ɔkɔ ɛleka bie anzɛɛ saa ɔwɔ kɛ ɔ nee awie mɔɔ asolo ye awodeɛ bɔ nu yɛ gyima a. (Mrɛ. 2:10-12, 16) Saa ɛkɔ tɛnlabelɛ zɛhae bie anu a, maa bɛnwu ye kɛ ɛle Gyihova Dasevolɛ, yɛ wɔ ninyɛne wɔ adenle kpalɛ zo, na kakye kɛ esiane wɔ anyezohulolɛ nu. Bie noko a, yɛbahola yɛadɔ esiane nu wɔ mekɛ mɔɔ yɛ rɛle ɛbɔ na yɛyɛ bɛtɛɛ la. Saa ɔba ye zɔ a, bie a yɛbahyia awie mɔɔ bamaa yɛade nganeɛ kɛ yɛ nwo hyia ye la anwo. Bie a ɛnee yɛlɛkpondɛ awie mɔɔ bali yɛ nganeɛdelɛ nu ngyianlɛ nwo gyima ɛsesebɛ, ɔti wɔannea a awie biala mɔɔ babikye yɛ la yɛbalie ye yɛado nu. Saa ɛte nganeɛ zɔhane a, bikye Gyihova nee ye menli ne maa bɛboa wɔ amaa ahyɛlɛdeɛ ne ambɔ wɔ.​—Kenga Edwɛndolɛ 34:18; Mrɛlɛbulɛ 13:20.

6. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛkakye wɔ anyelielɛ ninyɛne nwo a?

6 Amaa yɛahu atiakunluwɔzo ɛtane la, ɔwɔ kɛ yɛkpo anyelielɛ ninyɛne mɔɔ ɛbɛlatane wɔ nu la. Mɔɔ kɔ zo wɔ anyelielɛ ninyɛne nu ɛnɛ la le kɛ tete Sodɔm nee Gomɔla ɛdeɛ ne la. (Dwu. 7) Bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛ gyima gyima la kanvo bɛ nzuzulɛ kile na bɛmaa nla nu ɛbɛlatane yɛ kɛ asɛɛ nvonleɛ ɛnle nwo yɛɛ ngyegyelɛ biala ɛnle nu. Ɔwɔ kɛ yɛyɛ yɛ nye gyɛlɛmgbɛɛnye amaa yɛanva yɛ nwo yɛanwula anyelielɛ biala anu. Ɔwɔ kɛ yɛkpa anyelielɛ ninyɛne mɔɔ bamaa yɛava yɛ nye yɛazie ngoane ahyɛlɛdeɛ ne azo la.​—Mrɛ. 4:23.

“BƐWULA” ƐLƆLƐ NEE ATIAKUNLUKƐNLƐMA

7. Ngyegyelɛ boni mɔ a yɛbahola yɛayia wɔ Kilisiene asafo ne anu a?

7 Yɛ muala yɛze kɛ ɔle nyilalɛ kɛ yɛwɔ Kilisiene asafo ne anu la. Nyamenle Edwɛkɛ ne mɔɔ yɛsukoa ye wɔ yɛ ayia ne mɔ abo nee moalɛ mɔɔ yɛfa yɛmaa yɛ nwo ngoko la maa yɛfa yɛ nye yɛsie ahyɛlɛdeɛ ne azo. Noko ɔyɛ a akɛsakɛsa ba mediema bie mɔ avinli wɔ asafo ne anu. Saa yɛanziezie edwɛkɛ ɛhye mɔ a, ɔkola ɔmaa yɛfa awie anwo ɛya yɛsie yɛ kunlu.​—Kenga 1 Pita 3:8, 9.

8, 9. (a) Subane boni mɔ a yɛnyia a ɔbamaa yɛ sa aha ahyɛlɛdeɛ ne a? (b) Saa yɛ diema bie fo yɛ a, duzu a baboa amaa yɛ anzodwolɛ ne anzɛkye ɛ?

8 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛammaa ɛyavalɛ ammaa ahyɛlɛdeɛ ne ambɔ yɛ ɛ? Pɔɔlo zele Kɔlɔsaema kɛ: “Bɛle menli mɔɔ Nyamenle ɛkpa bɛ, nwuanzanwuanzama nee alɔvolɛ, yemɔti bɛwula anwunvɔnezelɛ, atiakunlukɛnlɛma, mɛlɛbɛnwoaze, bɛtɛɛyɛlɛ, nee abotane. Saa bɛ nuhua bie lɛ edwɛkɛ tia ɔ gɔnwo bɔbɔ a, bɛhɔ zo bɛnyia abotane na bɛva bɛhyɛ bɛ nwo bɔkɔɔ. Kɛ mɔɔ Gyihova ɛva bɛ ɛtane ɛhyɛ bɛ la, bɛdabɛ noko bɛyɛ ye zɔhane ala. Na ɛhye mɔ amuala anzi, bɛwula ɛlɔlɛ, ɔluakɛ ɔmaa menli koyɛlɛ di munli.”​—Kɔl. 3:12-14.

9 Ɛlɔlɛ nee atiakunlukɛnlɛma bahola amaa yɛava ɛtane yɛahyɛ. Kɛ neazo la, saa yɛte nganeɛ kɛ adiema bie edwɛkɛ anzɛɛ ye nyɛleɛ ɛgyegye yɛ a, yɛbahola yɛabɔ mɔdenle yɛahakye mekɛ mɔɔ yɛhanle anzɛɛ yɛyɛle debie mɔɔ ɛnle kpalɛ la. Asoo yɛ nye ɛnlie mediema mɔɔ bu bɛ nye gua yɛ nvonleɛ zo la ɛlɔlɛ nee atiakunlukɛnlɛma ne anwo ɔ? (Kenga Nolobɔvo ne 7:21, 22.) Mɔɔ tɛla biala la, yɛ nye die kɛ Kelaese ɛvi atiakunlukɛnlɛma nu ɛboɔboa nɔhalɛ azonvolɛ anloa wɔ koyɛlɛ nu la. (Kɔl. 3:15) Yɛ muala yɛkulo Nyamenle ko ne ala, yɛka edwɛkɛ ko ne ala na yɛyia ngyegyelɛ ko ne ala bie. Saa yɛfi atiakunlukɛnlɛma nee ɛlɔlɛ nu yɛfa ɛtane yɛkyɛ a, ɔmaa koyɛlɛ ba yɛ avinli na yɛfa yɛ nye yɛsie ahyɛlɛdeɛ ne azo.

10, 11. (a) Duzu ati a anyebolo ɛnle kpalɛ ɛ? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛammaa anyebolo ammaa ahyɛlɛdeɛ ne ambɔ yɛ ɛ?

10 Baebolo nu neazo ngakyile maa yɛnwu kɛ anyebolo anzɛɛ nungulehwenlɛ bahola amaa ahyɛlɛdeɛ ne abɔ yɛ. Kɛ neazo la, Keen anye bolole ɔ diema Ebɛle na ɔhunle ye. Kɔla, Deetan nee Abaelam anye bolole Mosisi na bɛdwazole bɛtiale ye. Bieko, konim mɔɔ Devidi lile la maanle Belemgbunli Sɔɔlo anye bolole ye na ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔku ye. Ɔnyɛ nwanwane kɛ Nyamenle Edwɛkɛ ne hanle kɛ: “Ɛleka mɔɔ nungule nee manzonlehwenlɛ wɔ la, ɛkɛ ne a basabasayɛlɛ nee munzule biala wɔ a.”​—Gye. 3:16.

11 Saa yɛfi ahonle nu yɛda ɛlɔlɛ nee atiakunlukɛnlɛma ali a, yɛnrɛhwe nungule. Nyamenle Edwɛkɛ ne se: “Ɛlɔlɛ lɛ abotane yɛɛ ɔ ti akunlu le kɛnlɛma. Ɛlɔlɛ ɛnle anyebolo.” (1 Kɔl. 13:4) Amaa yɛanyɛ anyebolo la, ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛnyia Nyamenle adwenle wɔ ninyɛne nwo na yɛbu yɛ mediema kɛ yɛ muala yɛle ko wɔ asafo ne anu. Ɛhye baboa yɛ yeamaa yɛala ɛlɔlɛ ali yɛahile yɛ mediema, na ɔ nee edwɛkɛ ɛhye bayia: “Saa bɛwula ko anyunlunyia a, mɔɔ ɛha la nee ye di fɛlɛko.” (1 Kɔl. 12:16-18, 26) Ɛhye ati, yɛnrɛhwe nungule, emomu saa awie mɔ nyia debie kpalɛ bie a yɛ nye balie amaa bɛ. Maa yɛva Belemgbunli Sɔɔlo ara Dwɔnatan kɛ neazo. Mɔɔ bɛkpale Devidi kɛ belemgbunli la, ɔ nye ambolo ye. Emomu, ɔmaanle Devidi anwosesebɛ. (1 Sa. 23:16-18) Asoo yɛbahola yɛayɛ atiakunlukɛnlɛma na yɛala ɛlɔlɛ ali kɛ Dwɔnatan la ɔ?

BƐPELE KƐ BƐ SA BAHA AHYƐLƐDEƐ NE KƐ ABUSUA

12. Baebolo nu folɛdulɛ boni a yɛdi zo a ɔbamaa yɛ sa aha ahyɛlɛdeɛ ne kɛ abusua ɛ?

12 Saa bɛfa Baebolo ngyinlazo bɛdi gyima wɔ abusua ne anu a, ɔbamaa bɛanyia anyelielɛ nee anzodwolɛ, eza ɔbaboa bɛ yeamaa bɛ sa aha ahyɛlɛdeɛ ne. Duzu folɛ a Pɔɔlo dule Kilisiene mbusua mɔɔ ɛnee wɔ Kɔlɔsae la ɛ? Ɔhanle kɛ: “Yelɛma, bɛbɛlɛ bɛ nwo aze bɛmaa bɛ hu mɔ kɛ mɔɔ ɔfɛta wɔ Awulae anu la. Kunlima, bɛhɔ zo bɛhulo bɛ ye mɔ, na bɛmmafa bɛ nwo ɛya kpole. Ngakula, bɛdie bɛ awovolɛ wɔ debie biala anu, ɔluakɛ ɛhye a sɔ Awulae anye a. Selɛma, bɛmmaka bɛ mra ɛya na bɛ rɛle ambɔ.” (Kɔl. 3:18-21) Ɛbalie wɔado nu kɛ saa kunlima, yelɛma nee ngakula di Pɔɔlo folɛdulɛ ne azo a, ɔbaboa bɛ.

13. Kɛ ɔkɛyɛ na adiema raalɛ aboa ɔ hu mɔɔ ɔnle diedinli la yeamaa yeazonle Gyihova ɛ?

13 Na saa ɛle yelɛ na ɛte nganeɛ kɛ ɛ hu mɔɔ ɔnle diedinli la nee wɔ ɛnli ye boɛ ɛ? Saa ɛtendɛ ɛtia ye wɔ ye subane ne anwo a, ɔbamaa tɛnlabelɛ ne ayɛ kpalɛ ɔ? Saa ɛkola ɛmaa ɔyɛ mɔɔ ɛkpondɛ la bɔbɔ a, ɛbamaa yeava nɔhalɛ ne ɔ? Kyɛkyɛ. Noko saa ɛbu ɛ hu tileyɛlɛ ne a, ɛbamaa anzodwolɛ ara abusua ne anu, ɛbaye Gyihova ayɛlɛ, na bie a ɛbamaa ɛ hu ara nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu na bɛ mu nwiɔ bɛ sa aha ahyɛlɛdeɛ ne.​—Kenga 1 Pita 3:1, 2.

14. Saa Kilisienenli kunli mɔɔ ɔ ye ɛnle diedinli la ɛmbu ye a, duzu a ɔwɔ kɛ ɔyɛ a?

14 Na saa ɛle kunli na ɛte nganeɛ kɛ ɛ ye mɔɔ ɔnle diedinli la ɛmbu wɔ ɛ? Saa ɛteɛdea nu ɛgua ɔ nwo zo na ɛkile kɛ ɛdawɔ a ɛle abusua tile a, asoo ɔbabu wɔ? Kyɛkyɛ! Nyamenle anye la kɛ ɛbala ɛlɔlɛ ali kɛ abusua tile la wɔava wɔazukoa Gyisɛse. (Ɛfɛ. 5:23) Gyisɛse nyianle asafo ne anwo abotane. (Luku 9:46-48) Saa kunli sukoa Gyisɛse neazo ne a, ɔbaboa ɔ ye yeamaa yeara nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu.

15. Kɛ ɔkɛyɛ na kunli mɔɔ le Kilisienenli la ahile kɛ ɔkulo ɔ ye ɛ?

15 Bɛze kunlima kɛ: “Bɛhɔ zo bɛhulo bɛ ye mɔ, na bɛmmafa bɛ nwo ɛya kpole.” (Kɔl. 3:19) Kunli mɔɔ ɔkulo ɔ ye na ɔdi ye eni la tie ye nzuzulɛ na ɔmaa ɔnwu kɛ nvasoɛ wɔ edwɛkɛ mɔɔ ɔka la azo. (1 Pita 3:7) Ɔnrɛhola ɔnrɛyɛ biala mɔɔ ɔbaha la ɛdeɛ, noko saa ɔtie ye nzuzulɛ a ɔbamaa yeazi kpɔkɛ kpalɛ dahuu. (Mrɛ. 15:22) Kunli mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la ɛnrɛha ɛnrɛhile ɔ ye kɛ ɔbu ye, emomu ɔyɛ debie mɔɔ ɔbamaa yeabu ye la. Saa kunli kulo ɔ ye nee ɔ mra a, ɔbamaa bɛava anyelielɛ bɛazonle Gyihova kɛ abusua na bɛ sa aha ngoane ahyɛlɛdeɛ ne.

Kɛzi yɛbahola yɛali abusua nu ngyegyelɛ nwo gyima amaa ahyɛlɛdeɛ ne ambɔ yɛ ɛ? (Nea ɛdendɛkpunli 13-15)

NGAKULA​—BƐMMAMAA DEBIE BIALA MAA AHYƐLƐDEƐ NE BƆ BƐ!

16, 17. Kɛ kakula la, kɛ ɔkɛyɛ na wɔanva wɔ awovolɛ anwo ɛya kpole ɛ?

16 Na saa ɛle kakula na ɛte nganeɛ kɛ wɔ Kilisiene awovolɛ ɛnde wɔ edwɛkɛ bo na bɛle kyengye ɛ? Ɛhye bahola amaa wɔava ɛya na wɔ adwenle ayɛ wɔ kesee kɛ saa ɛzonle Gyihova bɔbɔ a. Noko saa ɛfa ɛya na ɛgyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ a, nzinlii ɛbanwu kɛ awie gyɛne biala ɛngulo wɔ kpalɛ ɛndɛla kɛzi wɔ awovolɛ mɔɔ bɛsulo Nyamenle nee wɔ asafo ne kulo wɔ la.

17 Saa wɔ awovolɛ andea wɔ fee a, asoo ɛnrɛbiza ɛ nwo saa amgba bɛkulo wɔ ɔ? (Hib. 12:8) Noko bie a kɛzi bɛtea wɔ la a ka wɔ ɛya a. Kɛ anrɛɛ ɛbava adenle mɔɔ bɛdua zo bɛtea wɔ la anwo ɛya la, bɔ mɔdenle kɛ ɛbanwu deɛmɔti bɛyɛ zɔ la. Ɔti sie ɛ nwo dii, mmamaa kɛzi bɛtea wɔ la maa ɛfa ɛya na ɛyɛ debie mɔɔ ɛnle kpalɛ la. Nyamenle Edwɛkɛ ne ka kɛ: “Sonla mɔɔ ɛndendɛ dɔɔnwo la lɛ adwenle, yɛɛ sonla mɔɔ ye ahonle la azule nu la lɛ ndelebɛbo.” (Mrɛ. 17:27) Ɔti, fa yɛ wɔ bodane kɛ ɛbayɛ awie mɔɔ wɔnyi na ɛtie folɛdulɛ, ɛsukoa debie ɛfi nu na ɛmmaa kɛzi bɛdule wɔ folɛ ne la ɛngyegye wɔ. (Mrɛ. 1:8) Saa wɔ awovolɛ kulo Gyihova kpalɛ a ɔle nyilalɛ kpole. Bɛkulo kɛ bɛboa wɔ bɛmaa ɛ sa ka ngoane ahyɛlɛdeɛ ne.

18. Duzu ati a wɔbɔ kpɔkɛ kɛ ɛbava ɛ nye wɔazie ahyɛlɛdeɛ ne azo ɛ?

18 Kɛ yɛbanyia ngoane mɔɔ yɛnrɛwu ɛlɛ wɔ anwuma anzɛɛ dahuu ngoane wɔ paladaese azɛlɛ ne azo la le ahyɛlɛdeɛ mɔɔ yɛ anyelielɛ kpole. Ɔle anyelazo mɔɔ ɔwɔ ɛkɛ amgba, yɛ Bɔvolɛ mumua ne a ɛbɔ ɛwɔkɛ ɛhye a. Mɔɔ fale Paladaese azɛlɛ ne anwo la, Nyamenle se: ‘Gyihova anwo adwenle bayi azɛlɛ ye tɛkɛɛ.’ (Aye. 11:9) Akee Nyamenle bahilehile awie biala mɔɔ de azɛlɛ ne azo la. Ɛhye le ahyɛlɛdeɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛ sa baha ye a. Ɔti fa wɔ adwenle sie Gyihova ɛwɔkɛ ne azo, na mmamaa debie biala maa ahyɛlɛdeɛ ne bɔ wɔ!