Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ

Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ

Nyeleyɛvolɛma ne mɔɔ Gyisɛse hanle bɛ nwo edwɛkɛ wɔ nɔsolɛ ne mɔɔ aleɛ kye a ɔbawu la a le nwane mɔ, na duzu ati a bɛfɛlɛ bɛ zɔhane a?

Wɔ nɔsolɛ ne mɔɔ aleɛ kye a Gyisɛse bawu la,

ɔdule ye ɛzoanvolɛ ne mɔ folɛ kɛ bɛmmakpondɛ tumi wɔ bɛ mediema diema avinli. Ɔzele bɛ kɛ: “Maanle maanle arelemgbunli kile bɛ tumi wɔ bɛ menli nwo zo, yɛɛ bɛfɛlɛ menli mɔɔ di bɛ nwo zo tumi la Nyeleyɛvolɛma. Noko bɛmɛ, ɔnle kɛ bɛyɛ zɔ.”​—Luku 22:25, 26.

Nyeleyɛvolɛma ne mɔɔ Gyisɛse hanle bɛ nwo edwɛkɛ la a le nwane mɔ? Edwɛkɛ mɔɔ bɛhɛlɛhɛlɛ bɛgua ezukoa mbulalɛ nee ninyɛne gyɛne nwo la ɛmaa yela ali kɛ, ɛnee Gilikima nee Wulomuma fa amodinli Euergetes anzɛɛ Nyeleyɛvolɛma fɛlɛ menli mɔɔ lɛ tumi la. Ɛnee bɛfɛlɛ bɛ zɔ ɔluakɛ bɛyɛle gyima mɔɔ anwo hyia la bɛboale maanle ne.

Ɛnee bɛfɛlɛ arelemgbunli dɔɔnwo Nyeleyɛvolɛma. Kɛ neazo la, Yigyibiti arelemgbunli Ptolemy III Euergetes (c. 247-222 K.Y.M.) nee Ptolemy VIII Euergetes II (c. 147-117 K.Y.M.). Ɛnee bɛfa amodinli ko ne ala bɛfɛlɛ Wulomu maanle mgbanyima Dwuleɛse Siza (48-44 K.Y.M.), Ɔgɛsetɛse (31 K.Y.M.–14 Y.M.) yɛɛ Dwudiya belemgbunli Kpole Hɛlɔdo. Wɔ Hɛlɔdo afoa nu, ɔnyianle zɔhane amodinli ne wɔ mekɛ mɔɔ ɔdɔle hwiiti nee adɛladeɛ ɔhɔmaanle ehyianvolɛma wɔ ye maanle ne anu la.

Baebolo nwo abɔlɔba Adolf Deissmann mɔɔ vi Germany la hanle kɛ, ɛnee bɛta bɛfa amodinli ɛhye bɛdi gyima. Ɔdoale zo kɛ: “Saa bɛka kɛ bɛkpondɛ kɛzi ɛnee bɛta bɛfa bɛdi gyima wɔ tete ne la anwo daselɛ a, bɛnrɛvɛ fee.”

Ɔti mɔɔ Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ: “Noko bɛmɛ, ɔnle kɛ bɛyɛ zɔ” la, ɛnee duzu a ɔkile a? Asoo ɛnee Gyisɛse kpondɛ ahile kɛ ɔnle kɛ bɛboa menli mɔɔ de bikye bɛ la ɔ? Ɔnle zɔ fee. Adwenle mɔɔ bɛfa bɛyɛ nyele la a ɔkɛyɛ kɛ ɛnee Gyisɛse ɛlɛka nwolɛ edwɛkɛ a.

Wɔ Gyisɛse mekɛ zo, ɛnee menli mɔɔ lɛ ezukoa la boa gyimalilɛ ngakyile, bɛsisi nwɔhoalilɛleka nee ɛzonlenlɛ azua ngakyile bɛfa bɛdie duma bɛmaa nwo. Adwenle mɔɔ ɛnee wɔ ɔ nzi la a le kɛ, bɛmaa awie biala anwu bɛ na bɛado ma bɛamaa bɛ. Neɛnleanu ko ka kɛ, “ɔdwu mekɛ ne bie a, menli fi atiakunlukɛnlɛma nu kyɛ debie, noko fane dɔɔnwo ne ala, ɛnee maanyɛlɛma ɛhye mɔ yɛ zɔ fa kpondɛ bɛ debie.” Ɛnee ɛhye le anwomemaazo nee angomedi subane na yemɔ yɛɛ Gyisɛse dule folɛ kɛ ye ɛdoavolɛ ne mɔ ɛnlea boɛ wɔ nwo a.

Nzinlii, ɛzoanvolɛ Pɔɔlo zile nɔhalɛ edwɛkɛ ko ne ala azo kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa adwenle kpalɛ yɛkyɛ debie. Ɔhɛlɛle ɔ gɔnwo mɔ diedima mɔɔ bɛwɔ Kɔlente la kɛ: “Bɛmaa awie biala ɛyɛ mɔɔ yezuzu nwo wɔ ye ahonle nu la, ɔmmatwenlehwenle ɔ bo aze anzɛɛ ɔyɛ ye kɛ asɛɛ yemia la ati ɔ, ɔluakɛ Nyamenle kulo mɔɔ te ɔ nyunlu kyɛ debie la.”​—2 Kɔl. 9:7.