Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 45

Kɛzi Gyihova Boa Yɛ Maa Yɛyɛ Yɛ Ɛzonlenlɛ Gyima Ne La

Kɛzi Gyihova Boa Yɛ Maa Yɛyɛ Yɛ Ɛzonlenlɛ Gyima Ne La

“Bɛbanwu ye wienyi kɛ ɛnee ngapezonli bie wɔ bɛ avinli.”​—YIZ. 2:5.

EDWƐNE 67 “Ka Edwɛkɛ Ne”

MƆƆ YƐBAZUKOA a

1. Duzu a yɛ nye bahola ala ye ade a, na anwodozo boni a yɛbahola yɛanyia a?

 YƐ NYE bahola ala kɛ yɛbayia dwazotia wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛyɛ yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne la. Wɔannea a yɛbayia dwazotia ɛhye dɔɔnwo kenle bie. (Dan. 11:44; 2 Tim. 3:12; Yek. 16:21) Noko yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ, Gyihova bava moalɛ mɔɔ yɛhyia nwo la amaa yɛ. Duzu ati ɔ? Gyihova boa ye azonvolɛ dɔɔnwo ɔmaa bɛyɛ bɛ gyima ne​​—ɔnva nwo kɛzi gyima ne yɛ se la. Kɛ neazo la, maa yɛzuzu mɔɔ sisile wɔ ngapezonli Yizikeɛle mɔɔ hanle edwɛkɛ ne hilele Dwuuma mɔɔ hɔle akɛlɛzonlenlɛ nu wɔ Babelɔn ɛbɛlabɔlɛ nu la bie mɔ anwo.

2. Kɛzi Gyihova hanle menli mɔɔ wɔ Yizikeɛle azɛlɛsinli ne anu la anwo edwɛkɛ ɛ, na duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a? (Yizikeɛle 2:3-6)

2 Duzu menli a ɛnee wɔ Yizikeɛle azɛlɛsinli ne anu a? Gyihova hanle bɛ nwo edwɛkɛ kɛ “bɛle anyetele,” “bɛ ahonle yɛ se” yɛɛ “bɛle atuadelɛ menli.” Ɛnee bɛ nwo yɛ ɛvɛlɛ kɛ mbowule yɛɛ bɛ nwo yɛ ɛzulolɛ kɛ nyamenleakɛlɛ. Ɛhye ati a Gyihova hanle hilele Yizikeɛle kɛ, “Mmasulo” la! (Kenga Yizikeɛle 2:3-6.) Yizikeɛle holale yɛle ye edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɔluakɛ (1) Gyihova a zoanle ye a, (2) Nyamenle sunsum ne maanle ye anwosesebɛ, yɛɛ (3) Nyamenle edwɛkɛ ne maanle ye diedi yɛle kpole. Kɛzi ninyɛne nsa ɛhye mɔ boale Yizikeɛle ɛ? Na kɛzi bɛboa yɛ ɛnɛ ɛ?

GYIHOVA A ZOANLE YIZIKEƐLE A

3. Duzu edwɛkɛ a ɔbayɛ kɛ ɔmaanle Yizikeɛle anwosesebɛ a, na kɛzi Gyihova maanle ɔnwunle kɛ ɔgyi ɔ nzi ɛ?

3 Gyihova hanle hilele Yizikeɛle kɛ: “Mesoa wɔ.” (Yiz. 2:3, 4) Ɔbayɛ kɛ zɔhane edwɛkɛ ne maanle Yizikeɛle anwosesebɛ. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ ɔhakyele kɛ Gyihova hanle edwɛkɛ ko ne ala bie hilele Mosisi nee Ayezaya wɔ mekɛ mɔɔ ɔkpale bɛ kɛ Ye ngapezoma la. (Ɛzɛ. 3:10; Aye. 6:8) Eza ɛnee Yizikeɛle ze kɛzi Gyihova boale ngapezoma nwiɔ zɔhane ɔmaanle bɛyɛle gyima mɔɔ yɛ se la. Ɔti mɔɔ Gyihova hanle ye fane nwiɔ hilele Yizikeɛle kɛ “Mesoa wɔ” la, ɛnee ngapezonli ne lɛ debie mɔɔ ɔbagyinla zo yealie yeali kɛ Gyihova gyi ɔ nzi a. Bieko, yɛnwu edwɛkɛ ɛhye, “Gyihova zele me kɛ,” fane dɔɔnwo wɔ Yizikeɛle buluku ne anu. (Yiz. 3:16) Edwɛkɛ, “Gyihova nee me dendɛle bieko” noko vindele nuhua fane dɔɔnwo. (Yiz. 6:1) Yizikeɛle liele lile bɔkɔɔ kɛ Gyihova a zoanle ye a. Eza kɛmɔ ɛnee Yizikeɛle papa le ɛsɔfo la ati, ɔbayɛ kɛ ɔhilehilele Yizikeɛle kɛzi Gyihova maanle Ye ngapezoma ne nwunle kɛ ɔgyi bɛ nzi mekɛ biala la. Gyihova hanle edwɛkɛ ɛhye, “me nee wɔ lua” hilele Ayezeke, Gyekɔbo yɛɛ Gyɛlɛmaya.​​—Gyn. 26:24; 28:15; Gyɛ. 1:8.

4. Arɛlekyekyelɛ edwɛkɛ boni a ɔbayɛ kɛ ɔmaanle Yizikeɛle anwosesebɛ a?

4 Kɛzi Yizilayɛma dɔɔnwo bayɛ bɛ nyɛleɛ wɔ Yizikeɛle edwɛkɛ ne anwo ɛ? Gyihova hanle kɛ: “Yizilayɛma ɛnrɛdie wɔ, ɔluakɛ bɛngulo kɛ bɛtie me.” (Yiz. 3:7) Saa menli ne andie Yizikeɛle a, ɔkile kɛ bɛndie Gyihova. Zɔhane edwɛkɛ ne maanle Yizikeɛle nwunle kɛ, saa menli ne andie ye a ɔngile kɛ yeanyɛ ye gyima boɛ kɛ ngapezonli. Eza Gyihova maanle Yizikeɛle nwunle kɛ saa ndɛnebualɛ ne mɔɔ ɔhanle nwolɛ edwɛkɛ la ba nu a, menli ne banwu ye wienyi “kɛ ɛnee ngapezonli bie wɔ bɛ avinli.” (Yiz. 2:5; 33:33) Nɔhalɛ nu, arɛlekyekyelɛ edwɛkɛ ɛhye maanle Yizikeɛle anwosesebɛ maanle ɔyɛle ye gyima ne bɔkɔɔ.

GYIHOVA A ƐZOA YƐ ƐNƐ A

Yɛbahola yɛayia anyetelema nee dwazotiama kɛ Yizikeɛle la, noko yɛze kɛ Gyihova boka yɛ nwo (Nea ɛdendɛkpunli 5-6)

5. Kɛ mɔɔ Ayezaya 44:8 kile la, duzu a maa yɛnyia anwosesebɛ a?

5 Kɛmɔ yɛdayɛ noko yɛze kɛ Gyihova a ɛzoa yɛ la ati, ɔmaa yɛnyia anwosesebɛ. Ɔfɛlɛ yɛ ye “alasevolɛ” ɔfa ɔdi yɛ eni. (Aye. 43:10) Ɛhye le nwolɛ adenle kpole kpalɛ! Kɛ mɔɔ Gyihova hanle hilele Yizikeɛle kɛ ‘ɔmmasulo’ la, ɔlɛka yeahile yɛdayɛ noko kɛ ‘yɛmmasulo.’ Duzu ati a ɔnle kɛ yɛsulo menli mɔɔ dwazo tia yɛ la ɛ? Yɛle kɛ Yizikeɛle la, Gyihova a ɛzoa yɛ a yɛɛ ɔgyi yɛ nzi.​​—Kenga Ayezaya 44:8.

6. (a) Kɛzi Gyihova maa yɛnwu kɛ ɔgyi yɛ nzi ɛ? (b) Duzu a kyekye yɛ rɛle na ɔmaa yɛ anwosesebɛ a?

6 Gyihova maa yɛnwu kɛ ɔgyi yɛ nzi. Kɛ neazo la, kolaa na Gyihova aha kɛ, “Bɛle me alasevolɛ” la, ɔlimoale ɔhanle kɛ: “Saa ɛlua nzule nu a, me nee wɔ balua, yɛɛ ɛlua azule ne mɔ anu a, bɛnrɛyi bɛnrɛva wɔ. Saa ɛlua senle nu a, ɔnrɛyela wɔ, yɛɛ sendɔlɔra ne ɛnrɛyela wɔ.” (Aye. 43:2) Mekɛ mɔɔ yɛlɛyɛ yɛ ɛzonlenle gyima ne la, ɔyɛ a yɛyia ngyegyelɛ mɔɔ le kɛ azuyilɛ, yɛɛ yɛyia sɔnea mɔɔ le kɛ senle la. Noko ɔlua Gyihova moalɛ zo, yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne. (Aye. 41:13) Ɛnɛ, menli dɔɔnwo ɛndie edwɛkɛ ne kɛ mɔɔ ɔhɔle zo wɔ Yizikeɛle mekɛ zo la. Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛndie la ɛngile kɛ yɛnyɛ yɛ gyima ne kpalɛ. Saa yɛnwu kɛ yɛfa nɔhalɛlilɛ yɛkɔ zo yɛka Gyihova edwɛkɛ ne a ɔ nye die nwo a, ɔkyekye yɛ rɛle na ɔmaa yɛ anwosesebɛ. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ: “Awie ko biala banyia ye ahatualɛ kɛ mɔɔ ye gyima de la.” (1 Kɔl. 3:8; 4:1, 2) Adiema raalɛ ko mɔɔ yeva ɛvolɛ dɔɔnwo yeyɛ adekpakyelɛ gyima ne la hanle kɛ: “Kɛmɔ meze kɛ Gyihova bamaa yɛ ahatualɛ wɔ yɛ mɔdenlebɔlɛ ne anwo la ati, ɔmaa me nye die.”

NYAMENLE SUNSUM NE MAANLE YIZIKEƐLE ANWOSESEBƐ

Yizikeɛle ɛnwu Gyihova anwuma ehwili ne wɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ nu, na ɔmaanle ɔnyianle anwodozo kpole kɛ Gyihova baboa ye yeamaa yeayɛ ye gyima ne (Nea ɛdendɛkpunli 7)

7. Mɔɔ Yizikeɛle dwenledwenlenle ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ ne anwo la, kɛzi ɔhanle ye ɛ? (Nea ɔ nyunlu nvoninli ne.)

7 Yizikeɛle nwunle tumi mɔɔ wɔ Nyamenle sunsum ne anu la. Yizikeɛle nwunle ye wɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ nu kɛ, ɛnee sunsum nwuanzanwuanza ne ɛlɛboa anwumabɔvolɛma mɔɔ lɛ tumi la yɛɛ ɔmaa anwuma ehwili totohyia ne mɔ noko tu bɛ bo. (Yiz. 1:20, 21) Duzu a Yizikeɛle yɛle a? Ɔhɛlɛle mɔɔ zile la anwo edwɛkɛ kɛ: “Mɔɔ menwunle ye la, membutule me nyunlu aze.” Edwɛkɛ ne zinle Yizikeɛle anwo too ɔmaanle ɔdɔle aze. (Yiz. 1:28) Nzinlii mɔɔ Yizikeɛle dwenledwenlenle ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ zɔhane mɔɔ yɛ nwanwane la anwo la, ɔbayɛ kɛ ɔmaanle ɔnyianle anwodozo kpole kɛ Nyamenle sunsum ne baboa ye yeamaa yeayɛ ye ɛzonlenlɛ gyima ne bɔkɔɔ.

8-9. (a) Duzu a edwɛkɛ mɔɔ Gyihova hanle hilele Yizikeɛle la maanle ɔyɛle a? (b) Kɛzi Gyihova maanle Yizikeɛle anwosesebɛ bieko ɔmaanle ɔyɛle ye ɛzonlenlɛ gyima ne ɛ?

8 Gyihova hanle hilele Yizikeɛle kɛ: “Sonla ra, dwazo gyinla ɛ gyakɛ azo maa me nee wɔ ɛdendɛ.” Zɔhane edwɛkɛ ne nee Nyamenle sunsum ne maanle Yizikeɛle anwosesebɛ maanle ɔdwazole ɔvile azɛlɛ ne anwo. Yizikeɛle hɛlɛle kɛ: “Sunsum ne rawolole me na ɔmaanle mendwazole mengyinlanle me gyakɛ azo.” (Yiz. 2:1, 2) Nzinlii, yɛɛ wɔ ye ɛzonlenlɛ gyima ne amuala anu, Nyamenle “asa,” mɔɔ le Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza ne hilele ye adenle. (Yiz. 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1) Nyamenle sunsum ne maanle Yizikeɛle anwosesebɛ maanle ɔyɛle ye ɛzonlenlɛ gyima ne​​—yemɔ a le kɛ ɔbaha edwɛkɛ ne yeahile menli mɔɔ “anzo yɛ se yɛɛ bɛ ahonle ɛsolo” mɔɔ bɛwɔ ye azɛlɛsinli ne anu la. (Yiz. 3:7) Gyihova hanle hilele Yizikeɛle kɛ: “Memaa ɛ nyunlu ɛyɛ se kɛ bɛ nyunlu la yɛɛ memaa ɛ nwoma ɛyɛ se kɛ bɛ nwoma. Memaa ɛ nwoma ɛyɛ kɛ daemɔn, yeyɛ se yedɛla bolɛ ɛsesebɛ. Mmasulo bɛ anzɛɛ mmamaa bɛ nyunlu ka wɔ ɛzulolɛ.” (Yiz. 3:8, 9) Ɛnee ɔle kɛ asɛɛ Gyihova ɛlɛka ahile ye kɛ: ‘Mmamaa menli ne anzosesebɛ ne maa ɛ sa nu to. Mebamaa wɔ anwosesebɛ.’

9 Ɛhye anzi, Nyamenle sunsum ne maanle Yizikeɛle zo hɔle azɛlɛsinli mɔɔ ɔbaha ye edwɛkɛ ne wɔ nu la anu. Yizikeɛle hɛlɛle kɛ: “Gyihova asa yɛle se kpalɛ wɔ me nwo zo.” Yizikeɛle vale dapɛne ko zukoale edwɛkɛ ne mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔbɔ ye nolo la na ɔdele ɔ bo kpalɛ amaa yeahola yeava anwodozo yeaha edwɛkɛ ne. (Yiz. 3:14, 15) Akee Gyihova hanle hilele ye kɛ ɔhɔ azɛlɛ sɛsɛ bie azo, ɛleka mɔɔ “sunsum ne rawolole [ye]” la. (Yiz. 3:23, 24) Ɛnee akee Yizikeɛle ɛziezie ɔ nwo kɛ ɔbabɔ ye gyima ne abo.

NYAMENLE SUNSUM NE MAA YƐ ANWOSESEBƐ ƐNƐ

Duzu a boale Yizikeɛle mɔɔ ɔlɛboa yɛdayɛ noko ɛnɛ yeamaa yɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne a? (Nea ɛdendɛkpunli 10)

10. Moalɛ boni a yɛhyia amaa yɛayɛ yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɛnɛ a, na duzu ati ɔ?

10 Moalɛ boni a yɛhyia nwo amaa yɛayɛ yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne a? Amaa yɛabua la, dwenle mɔɔ dole Yizikeɛle la anwo nea. Kolaa na yeabɔ ye edwɛkɛhanlɛ gyima mumua ne abo la, Nyamenle sunsum ne maanle ye anwosesebɛ mɔɔ ɔhyia la. Ɛnɛ noko, saa yɛbahola yɛayɛ yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne a, kyesɛ Nyamenle sunsum ne boa yɛ kɛ mɔɔ ɔboale Yizikeɛle la. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ Seetan nee yɛ ko kɛ ɔmaa yɛagyakyi yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. (Yek. 12:17) Wɔ sonla nye zo, ɔzɔho kɛ yɛnrɛhola yɛnrɛgyinla Seetan anyunlu mitini ko bɔbɔ. Noko ɔlua daselɛlilɛ gyima ne azo, yɛlɛdi ɔ nwo zo konim! (Yek. 12:9-11) Wɔ adenle boni azo? Saa yɛka edwɛkɛ ne a ɛnee yɛlɛkile kɛ yɛnzulo Seetan ɛnwunlonwunlanlɛ ne. Mekɛ biala mɔɔ yɛbaha edwɛkɛ ne la, Seetan ko tɔ. Ɔti kɛmɔ yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne ɔnva nwo dwazotia mɔɔ yɛyia la ati, boni a yɛbahola yɛaha a? Yɛbahola yɛaha kɛ sunsum nwuanzanwuanza ne maa yɛ anwosesebɛ yɛɛ Gyihova die mɔɔ yɛlɛyɛ la to nu.​​—Mat. 5:10-12; 1 Pita 4:14.

11. Duzu a Nyamenle sunsum ne bayɛ amaa yɛ a, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛahɔ zo yɛanyia ye ɛ?

11 Saa yɛdwenle kɛzi Gyihova maanle Yizikeɛle anyunlu nee ɔ nwoma yɛle se wɔ sɛkɛlɛneɛ adenle zo la anwo a, anwodozo boni bieko a ɔmaa yɛnyia a? Nyamenle sunsum ne bamaa yɛ anwosesebɛ yeamaa yɛali ngyegyelɛ biala mɔɔ yɛbayia wɔ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la azo. (2 Kɔl. 4:7-9) Ɛnee duzu a yɛyɛ a yɛbahɔ zo yɛanyia Nyamenle sunsum ne a? Ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛyɛ asɔne na yɛnyia anwodozo kɛ Gyihova badie yɛ asɔneyɛlɛ. Gyisɛse hanle hilele ye ɛdoavolɛma kɛ: “Bɛhɔ zo bɛbiza, . . . bɛhɔ zo bɛkpondɛ, . . . bɛhɔ zo bɛbɔ nu.” Gyihova noko badie yɛ na ‘yeava sunsum nwuanzanwuanza ne yeamaa bɛdabɛ mɔɔ bɛbiza ye la.’​​—Luku 11:9, 13; Gyi. 1:14; 2:4.

NYAMENLE EDWƐKƐ NE MAANLE YIZIKEƐLE NYIANLE DIEDI KPOLE

12. Kɛ mɔɔ Yizikeɛle 2:9–3:3 maa yɛnwu la, nienwu a nwomamobɔleɛ ne vi rale a, na duzu a ɛnee wɔ nu a?

12 Tɛ anwosesebɛ angome a Nyamenle sunsum ne maanle Yizikeɛle nyianle a, emomu, eza Nyamenle edwɛkɛ ne maanle ɔnyianle diedi kpole. Yizikeɛle nwunle ɛsalɛ bie mɔɔ lɛ nwomamobɔleɛ la wɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ nu. (Kenga Yizikeɛle 2:9–3:3.) Nienwu a ɛnee nwomamobɔleɛ ne vi a? Duzu edwɛkɛ a ɛnee wɔ nu a? Kɛzi ɔmaanle Yizikeɛle nyianle diedi kpole ɛ? Maa yɛnlea. Nwomamobɔleɛ ne vi Nyamenle belemgbunli ebia ne anwo a rale a. Ɔbayɛ kɛ anwumabɔvolɛma nna ne mɔɔ Yizikeɛle nwunle bɛ la anu ko a Gyihova maanle ɔvale nwomamobɔleɛ ne ɔmaanle ye a. (Yiz. 1:8; 10:7, 20) Nyamenle edwɛkɛ a ɛnee wɔ nu a. Ɛnee ɔle ndɛnebualɛ edwɛkɛ tendenle bie mɔɔ ɔwɔ kɛ Yizikeɛle bɔ ye nolo kile menli mɔɔ wɔ akɛlɛzonlenlɛ nu mɔɔ bɛdele atua la. (Yiz. 2:7) Bɛhɛlɛle zɔhane edwɛkɛ ne wɔ nwomamobɔleɛ ne akunlu nee ɔ nzi.

13. Duzu a Gyihova hanle kɛ Yizikeɛle ɛva nwomamobɔleɛ ne ɛyɛ a, na duzu ati a ɛnee ɔle menlemenle a?

13 Gyihova hanle hilele ngapezonli ne kɛ ɔli nwomamobɔleɛ ne ‘ɔmaa ɔ ko ɛyi.’ Yizikeɛle diele na ɔlile nwomamobɔleɛ ne amuala. Duzu a ɛnee ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ ne foa ɛhye kile a? Ɛnee ɔhyia kɛ Yizikeɛle te edwɛkɛ mɔɔ wɔ nu la abo kpalɛ. Ɛnee ɔwɔ kɛ ɔdie ɔdi amaa yeaha ye yeamaa yeabɔ ye nolo. Akee debie bie mɔɔ yɛ nwanwane la zile. Yizikeɛle nwunle kɛ nwomamobɔleɛ ne le “menlemenle kɛ wolɛ la.” (Yiz. 3:3) Duzu ati ɔ? Wɔ Yizikeɛle afoa nu, kɛmɔ bɛlile ye eni kɛ ɔgyinla Gyihova agyakɛ anu la ati, ɔyɛle ye fɛ anzɛɛ ɛnee ɔle anwubielɛ kɛnlɛma. (Edw. 19:8-11) Ɔ nye liele kɛ Gyihova liele dole nu kɛ ɔyɛ ye ngapezonli la.

14. Duzu a boale Yizikeɛle ɔmaanle ɔzieziele ɔ nwo kɛ ɔbayɛ gyima mɔɔ bɛlɛfa bɛamaa ye la a?

14 Nzinlii, Gyihova hanle hilele Yizikeɛle kɛ: “Tie edwɛkɛ ne mɔɔ melɛka meahile wɔ la amuala na fa sie wɔ ahonle nu.” (Yiz. 3:10) Gyihova luale adehilelɛ ɛhye azo hanle hilele Yizikeɛle kɛ ɔva edwɛkɛ mɔɔ bɛhɛlɛ wɔ nwomamobɔleɛ ne anu la ɔzie ye adwenle nu na ɔdwenledwenle nwolɛ. Zɔhane mɔɔ Yizikeɛle yɛle la maanle ye diedi yɛle kpole. Eza ɔmaanle ɔnyianle edwɛkɛ mɔɔ tumi wɔ nu mɔɔ ɔbaha yeahile menli ne a. (Yiz. 3:11) Kɛmɔ ɛnee Nyamenle edwɛkɛ ne wɔ Yizikeɛle ahonle nu na ɔdua ɔ nloa la ati, ɛnee yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbayɛ gyima mɔɔ bɛlɛfa bɛamaa ye la na yeawie ye bɔkɔɔ.​​—Fa toto Edwɛne 19:14 anwo.

NYAMENLE EDWƐKƐ NE MAA YƐNYIA DIEDI ƐNƐ

15. Amaa yɛahola yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne la, duzu a ɔwɔ kɛ yɛfa yɛsie ‘yɛ ahonle nu’ a?

15 Amaa yɛahola yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne la, ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛmaa Nyamenle edwɛkɛ ne kɔ zo boa yɛ ɔmaa yɛnyia diedi kpole. Ɔwɔ kɛ yɛfa edwɛkɛ biala mɔɔ Gyihova ka la yɛsie ‘yɛ ahonle nu.’ Ɛnɛ, Gyihova dua ye Edwɛkɛ Baebolo ne azo ɔtendɛ ɔkile yɛ. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa Nyamenle Edwɛkɛ ne ahɔ zo aha yɛ nzuzulɛ, yɛ nganeɛdelɛ na yeamaa yɛ anwosesebɛ ɛ?

16. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anwo a, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa yeadɛnla yɛ ahonle nu ɛ?

16 Kɛ mɔɔ yɛdi aleɛ a ɔmaa yɛ sonlabaka ne anwo yɛ se la, zɔhane ala a saa yɛsukoa Nyamenle Edwɛkɛ ne na yɛdwenledwenle nwo a, ɔmaa yɛ nwo yɛ se wɔ sunsum nu a. Ɔwɔ kɛ yɛmaa nwomamobɔleɛ ne anwo ɛzukoalɛdeɛ ne tɛnla yɛ adwenle nu. Mɔɔ fale Nyamenle Edwɛkɛ ne anwo la, Gyihova kulo kɛ ‘yɛdi yɛmaa yɛ ko yi,’ kile kɛ ɔkulo kɛ yɛte ɔ bo kpalɛ. Saa yɛyɛ asɔne, yɛkenga ye edwɛkɛ ne na yɛdwenledwenle nwo a, yɛbahola yɛayɛ zɔ. Mɔɔ limoa, yɛyɛ asɔne yɛsiezie yɛ ahonle yɛmaa mɔɔ Nyamenle lɛ maa yɛ la. Akee yɛkenga Baebolo ne anu edwɛkɛ bie. Yɛgyinla na yɛdwenledwenle mɔɔ yɛgenga la anwo yɛkɔ moa. Duzu a bavi nu ara a? Mekɛ mɔɔ yɛlɛdwenledwenle nwolɛ yɛahɔ moa la, ɛnee yɛ sɛkɛlɛneɛ adenle zo ahonle ne ɛlɛte Nyamenle Edwɛkɛ ne abo kpalɛ.

17. Duzu ati a ɔhyia kɛ yɛdwenledwenle edwɛkɛ mɔɔ yɛkenga wɔ Baebolo ne anu la anwo a?

17 Duzu ati a ɔhyia kɛ yɛbagenga Baebolo ne na yɛadwenledwenle nwo a? Saa yɛyɛ ye zɔ a, ɔbamaa yɛanyia anwosesebɛ mɔɔ yɛhyia amaa yɛava yɛabɔ Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne nolo kɛkala la na yeamaa yɛanyia anwosesebɛ yɛabɔ ndɛnebualɛ edwɛkɛ mɔɔ anloa yɛ se mɔɔ ɔnrɛhyɛ yɛbabɔ ye nolo la nolo. Eza saa yɛdwenledwenle Gyihova subane ngɛnlɛma ne mɔ anwo a, ɔbamaa yɛ nee ye agɔnwolɛvalɛ ne anu amia kpalɛ. Ɛhye bamaa yɛanyia debie mɔɔ amgba ɔyɛ fɛ anzɛɛ ɔyɛ anyelielɛ la​​—yɛ nzo nu badwo yɛ na yɛ kunlu adwo yɛ nwo.​​—Edw. 119:103.

YƐNYIA ANWOSESEBƐ YƐYƐ YƐ ƐZONLENLƐ GYIMA NE

18. Duzu a menli mɔɔ wɔ yɛ azɛlɛsinli ne anu la banwu ye a?

18 Bɛtɛkanle bɛtɛkilele yɛ kɛ yɛha ngapezo yɛhile menli ne kɛ mɔɔ Yizikeɛle hanle la. Noko yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛbahɔ zo yɛaha Gyihova edwɛkɛ ne mɔɔ bɛhɛlɛ ye wɔ ye Edwɛkɛ ne nu la kɔkpula kɛ yɛbayɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne yɛahɔdwu ɛleka mɔɔ ɔ kunlu dwo nwolɛ la. Saa ndɛnebualɛ mekɛ ne dwu a, menli mɔɔ wɔ yɛ azɛlɛsinli ne anu la ɛnrɛnyia debie ɛnrɛgyinla zo ɛnrɛha kɛ bɛande kɔkɔbɔlɛ ne anzɛɛ Nyamenle bule ɔ nye guale bɛ nwo zo. (Yiz. 3:19; 18:23) Emomu, bɛbanwu ye kɛ edwɛkɛ ne mɔɔ yɛbɔle ye nolo la vi Nyamenle ɛkɛ.

19. Duzu a bamaa yɛanyia anwosesebɛ yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne bɔkɔɔ a?

19 Duzu a bamaa yɛanyia anwosesebɛ yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne bɔkɔɔ a? Ninyɛne nsa ne mɔɔ boale Yizikeɛle la ala a baboa yɛ a. Yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne ɔluakɛ yɛze kɛ Gyihova a ɛzoa yɛ a, Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza maa yɛ anwosesebɛ yɛɛ Nyamenle Edwɛkɛ ne maa yɛnyia diedi kpole. Ɔlua Gyihova moalɛ zo, yɛnyia anwosesebɛ mɔɔ yɛbava yɛayɛ ɛzonlenlɛ gyima ne na yɛagyinla nu yɛahɔdwu “awieleɛ la.”​​—Mat. 24:13.

EDWƐNE 65 Kɔ Ɛ Nyunlu!

a Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ninyɛne nsa mɔɔ boale ngapezonli Yizikeɛle ɔmaanle ɔyɛle ye edwɛkɛhanlɛ gyima ne la anwo. Mekɛ mɔɔ yɛlɛsuzu kɛzi Gyihova boale ye ngapezonli ne anwo la, ɔbamaa yɛanyia anwodozo kpole kɛ Gyihova baboa yɛ yeamaa yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne.