Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Ɛnee Tete Yizilayɛma Kɔ Konle​​—Duzu Ati A Yɛngɔ Bie A?

Ɛnee Tete Yizilayɛma Kɔ Konle​​—Duzu Ati A Yɛngɔ Bie A?

NAZI sogya kpanyinli bie hanle hilele Gyihova Alasevolɛ ekpunli bie wɔ Ewiade Konle II la anu kɛ: “Saa bɛ nuhua bie kpo kɛ ɔbaho yeatia France anzɛɛ England a, yɛbahu bɛ muala!” Ɛnee Nazi sogyama mɔɔ dedɛ adu la gyigyi bɛ nwo ɛkɛ ne, noko yɛ mediema ne mɔ ko bɔbɔ andie bɛ edwɛkɛ ne. Bɛlale akɛnrasesebɛ kpole ali! Ɛhye le kɛzi Gyihova Alasevolɛ bu konle la anwo neazo kɛnlɛma: Yɛnva yɛ nwo yɛnwula ewiade ɛhye konle konle nu. Saa bɛfa ewule bɛnwunlonwunla yɛ bɔbɔ a, yɛngyinla afoa biala wɔ ewiade ɛhye konle konle nu.

Noko, tɛ menli mɔɔ bɛfɛlɛ bɛ nwo Kilisienema la amuala a die ɛhye to nu a. Bɛ nuhua dɔɔnwo die di kɛ Kilisienenli bahola aho amaa ye maanle ne, na ɔwɔ kɛ ɔyɛ ye zɔ. Bɛ edwɛkɛ a le kɛ, ‘Ɛnee tete Yizilayɛma le Nyamenle menli noko bɛhɔle konle, ɔti duzu ati a ɔnle kɛ Kilisienema kɔ konle ɛnɛ a?’ Kɛzi ɛbaye ɔ nloa ɛ? Ɛbahola wɔahilehile nu kɛ, ɛnee tete Yizilayɛma tɛnlabelɛ ne le ngakyile kolaa fi Nyamenle menli mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ la ɛdeɛ ne anwo. Maa yɛzuzu ninyɛne nnu anwo.

1. ƐNEE NYAMENLE MENLI NE AMUALA WƆ MAANLE KO ANU

Wɔ tete ne, Gyihova hanle ye menli ne amuala bɔle nu yɛle ye maanle ko​—yemɔ a le Yizilayɛ maanle ne. Ɔhanle kɛ yeye Yizilayɛma ‘yevi maanle kɔsɔɔti anu yeva bɛ yeyɛ ye agyapadeɛ titili.’ (Ɛzɛ. 19:5) Eza Nyamenle maanle bɛ ɛleka fɔɔnwo ɔmaanle bɛdɛnlanle. Ɔti, mɔɔ Nyamenle hanle hilele Yizilayɛma kɛ bɛ nee maanle maanle gyɛne ɛhɔho la, bɛango bɛantia bɛ gɔnwo mɔ diedima anzɛɛ bɛanguhu bɛ. *

Ɛnɛ, nɔhalɛ azonvolɛ vi “maanle maanle nee mbusua nee menli nee aneɛ ngakyile nu.” (Yek. 7:9) Saa Nyamenle menli kɔ konle a, ɔbamaa bɛaho bɛatia bɛ mediema diedima na bɛahuhu bɛ bɔbɔ.

2. GYIHOVA A HANLE HILELE YIZILAYƐMA KƐ BƐHƆ KONLE A

Wɔ tete ne, ɛnee Gyihova kile mekɛ nee deɛmɔti ɔwɔ kɛ Yizilayɛma kɔ konle la. Kɛ neazo la, Nyamenle hanle hilele Yizilayɛma kɛ bɛhɔho bɛtia Keenama mɔɔ ɛnee bɛ ti ɛmi awozonlezonlenlɛ, adwɔmane ɛbɛla mɔɔ yɛ anyiemgba nee ngakula mɔɔ bɛfa bɛ bɛbɔ afɔle anu la. Gyihova hanle hilele Yizilayɛma kɛ bɛye ninyɛndane ɛhye mɔɔ wɔ azɛlɛ ne mɔɔ ɔvale ɔbɔle bɛ ɛwɔkɛ azo la bɛvi ɛkɛ amaa bɛanyɛ bie. (Lɛv. 18:24, 25) Mɔɔ Yizilayɛma hɔdɛnlanle Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo la anzi, ɔyɛ a Nyamenle ka kile bɛ kɛ bɛho bɛlie bɛ nwo bɛvi bɛ agbɔvolɛ mɔɔ ɛlɛsisi bɛ la asa anu. (2 Sa. 5:17-25) Noko Gyihova ammaa Yizilayɛma adenle ɛlɛ kɛ bɛzi konle mɔɔ bɛkulo kɛ bɛkɔ la anwo kpɔkɛ. Saa bɛyɛ zɔ a, mɔɔ fi nu ba la ɛnyɛ kpalɛ fee.​—Nɔm. 14:41-45; 2 Ek. 35:20-24.

Ɛnɛ, Gyihova ɛnga ɛngile alesama kɛ bɛhɔ konle. Mɔɔ maanle maanle ne mɔ kpondɛ la ati a bɛkɔ konle a na tɛ mɔɔ Nyamenle kpondɛ la ati ɔ. Bie a azɛlɛsinli kpole mɔɔ bɛkpondɛ anzɛɛ ezukoa dɔɔnwo anzɛɛ maanyɛlɛ ti a bɛkɔ konle a. Na bɛdabɛ mɔɔ bɛka kɛ bɛlɛko wɔ Nyamenle duma nu amaa bɛabɔ bɛ ɛzonlenlɛ nwo bane anzɛɛ bɛahuhu Nyamenle agbɔvolɛ la noko ɛ? Gyihova babɔ ye nɔhalɛ azonvolɛ nwo bane na yeazɛkye ye agbɔvolɛ wɔ konle bie mɔɔ bazi kenle bie la anu​—yemɔ a le Amagɛdɔn konle ne. (Yek. 16:14, 16) Wɔ zɔhane konle ne anu, Nyamenle ɛlɔne ne mɔɔ baho la amuala le anwumabɔvolɛma, tɛ ye azonvolɛ mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la ɔ.​—Yek. 19:11-15.

3. YIZILAYƐMA ANGU BƐDABƐ MƆƆ BƐNYIANLE DIEDI WƆ GYIHOVA ANU LA

Asoo Nyamenle ko maa maanle bie ɛnɛ kɛ mɔɔ ɔhonle ɔmaanle Yizilayɛ wɔ Gyɛleko la ɔ?

Wɔ tete ne, ɛnee Yizilayɛma ɛlɔne ne se bɛdabɛ mɔɔ bɛda ye ali kɛ bɛlɛ diedi wɔ Nyamenle anu la anwunvɔne na bɛku bɛdabɛ mɔɔ Gyihova bua bɛ ndɛne kɛ bɛfɛta ewule la ala. Neazo nwiɔ ɛne. Gyihova hanle kɛ Yizilayɛma ɛzɛkye Gyɛleko ɛdeɛ, noko ɔlua Releehabe diedi ne ati, bɛangu ye nee ye abusua ne. (Dwɔh. 2:9-16; 6:16, 17) Nzinlii, Gebɛyɔnoma lale ye ali kɛ bɛsulo Nyamenle, ɔti Gebɛyɔn suakpole ne azo amra amuala nyianle bɛ ti.​—Dwɔh. 9:3-9, 17-19.

Ɛnɛ, maanle maanle mɔɔ bɛkɔ konle la ɛngyakyi bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛ diedi la. Na ɔdwu mekɛ ne bie a, bɛku maanlema mɔɔ bɛnze nwolɛ bie la wɔ konle ne anu.

4. ƐNEE ƆWƆ KƐ YIZILAYƐMA DI NYAMENLE MƐLA MƆƆ FALE KONLE NWO LA AZO

Wɔ tete ne, Gyihova vale adehilelɛ maanle Yizilayɛma wɔ kɛzi ɔwɔ kɛ bɛkɔ konle la anwo. Kɛ neazo la, ɔyɛ a Gyihova ka kile bɛ kɛ bɛ nee sua bie mɔɔ ɛlɛdwazo atia bɛ la ɛhɔha “ninyɛne mɔɔ ɔbava anzodwolɛ yeara” la anwo edwɛkɛ. (Dit. 20:10) Eza ɛnee Gyihova anye la kɛ Yizilayɛ sogyama bamaa bɛ nwo nee bɛ azokoɛleɛ ɛkɛ ne ade na bɛabɔ ɛbɛla kpalɛ. (Dit. 23:9-14) Ɛnee maanle maanle mɔɔ zuozua bɛ la to maanle mɔɔ bɛdi bɛ nwo zo konim la anu mraalɛ ne mɔ bɔna, noko Gyihova duale Yizilayɛma kɛ bɛmmayɛ zɔ. Ɛnee saa bɛfa suakpole bie a, bɛngola bɛngya mraalɛ mɔɔ wɔ zo la bie, kyesɛ siane ko pɛ nu.​—Dit. 21:10-13.

Ɛnɛ, maanle dɔɔnwo ɛlie ɛdo nu kɛ bɛbagyinla mɛla bie mɔ mɔɔ bɛva bɛ sa bɛwula ɔ bo la azo a bɛaho konle a. Adwenle mɔɔ wɔ ɛhye anu la a le kɛ bɛfa bɛabɔ maanlema mɔɔ ɛnze nwolɛ bie la anwo bane, noko mɔɔ ɔyɛ alɔbɔlɛ la a le kɛ, fane dɔɔnwo ne ala bɛnli mɛla ɛhye mɔ azo.

5. NYAMENLE HONLE MAANLE YE MAANLE NE

Ɛnɛ, saa bɛkɔ konle a, asoo bɛngu nɔhavoma kɛ mɔɔ bɛangu Releehabe nee ye abusua ne wɔ Gyɛleko konle ne anu la ɔ?

Wɔ tete ne, Gyihova honle maanle Yizilayɛma, na ɛnee ɔta ɔdua nwanwane adenle zo ɔmaa bɛdi konim. Kɛ neazo la, kɛzi Gyihova boale Yizilayɛma ɔmaanle bɛlile suakpole Gyɛleko azo konim ɛ? Kɛ mɔɔ Gyihova hanle la, mɔɔ Yizilayɛma ‘deanle nu kpole kɛ menli mɔɔ ɛlɛkɔ konle ala la, bane ne dele guale aze gɔɔ,’ na yemɔ ammaa yeanyɛ se kɛ bɛbava suakpole ne. (Dwɔh. 6:20) Na kɛzi bɛlile Amɔlema anwo zo konim ɛ? “Gyihova maanle ezuawolɛ mgbole vi anwuma dɔle guale bɛ nwo zo . . . Nɔhalɛ nu, bɛdabɛ mɔɔ ezuawolɛ ne hunle bɛ la zonle tɛla bɛdabɛ mɔɔ Yizilayɛma vale konle dadeɛ hunle bɛ la.”​—Dwɔh. 10:6-11.

Ɛnɛ, Gyihova ɛngo ɛmmaa maanle biala wɔ azɛlɛ ye azo. Ye Belemgbunlililɛ ne mɔɔ Gyisɛse a le zolɛ Belemgbunli la “ɛnvi ewiade ɛhye anu.” (Dwɔn 18:36) Emomu, Seetan a nea alesama arane kɔsɔɔti azo a. Konle ɛzulolɛ ɛzulolɛ mɔɔ kɔ zo wɔ ewiade ɛhye anu la da ye subane ɛtane ne ali.​—Luku 4:5, 6; 1 Dwɔn 5:19.

NƆHALƐ KILISIENEMA KPONDƐ ANZODWOLƐ

Kɛ mɔɔ yɛnwu ye la, yɛ tɛnlabelɛ ne le ngakyile kolaa fi tete Yizilayɛma ɛdeɛ ne anwo. Noko tɛ ninyɛne ɛhye mɔ ala ati a yɛngɔ konle a. Ninyɛne gyɛne wɔ ɛkɛ. Kɛ neazo la, Nyamenle hanle kɛ, wɔ awieleɛ mekɛ ne anu, bɛdabɛ mɔɔ ɔkilehile bɛ la ‘ɛnrɛzukoa konle ɛhonlɛ bieko’ na bɔbɔ bɛava bɛ nwo bɛawula nu. (Aye. 2:2-4) Eza Kelaese hanle kɛ, ye ɛdoavolɛma ‘ɛnle ewiade ne afoa’; bɛnrɛgyinla afoa biala wɔ ewiade ɛhye konle konle nu.​—Dwɔn 15:19.

Eza Kelaese hanle hilele ye ɛdoavolɛma kɛ bɛyɛ dɔɔnwo bɛboka nwo. Ɔhanle kɛ bɛkpo subane mɔɔ maa bɛfa edwɛkɛ bɛsie bɛ nu anzɛɛ ɔfa ɛya nee konle ɔba la. (Mat. 5:21, 22) Yɛɛ ɔhanle ɔhilele ye ɛdoavolɛma kɛ “bɛkpondɛ anzodwolɛ” na bɛhulo bɛ kpɔvolɛma.​—Mat. 5:9, 44.

Na yɛdayɛ noko ɛ? Bie a yɛnlɛ ɛhulolɛ kɛ yɛbahɔ konle, noko asoo ɛkpɔlɛ mɔɔ bahola ava manzonle anzɛɛ mgbakyemgbakyenu ara asafo ne anu la ekyi wɔ yɛ ahonle nu ɔ? Bɛmaa yɛhɔ zo yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbaye nganeɛdelɛ zɛhae biala yɛavi yɛ ahonle nu.​—Gye. 4:1, 11.

Yɛnva yɛ nwo yɛnwulowula maanle maanle ne mɔ konle nu, emomu, yɛ nee yɛ mediema tɛnla anzodwolɛ nu na yɛkulo yɛ nwo ngoko. (Dwɔn 13:34, 35) Bɛmaa yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛnrɛgyinla afoa biala wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛkendɛ kɛ Gyihova baye konle kɔsɔɔti avi ɛkɛ bɔkɔɔ la.​—Edw. 46:9.

^ Ɛnee ɔdwu mekɛ ne bie a Yizilayɛ mbusua ne mɔ ko tia bɛ nwo, na ɛnee Gyihova anye ɛnlie konle zɛhae mɔ anwo. (1 Arl. 12:24) Noko saa ɔyɛ na mbusua ne mɔ kakyi bɛ nzi si ye anzɛɛ yɛ ɛtane kpole bie a, yemɔ ɔdie konle zɛhae mɔ ɔto nu.​—Ndɛ. 20:3-35; 2 Ek. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.