Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

“Mmamaa Ɛ Sa Nu To”

“Mmamaa Ɛ Sa Nu To”

“Mmamaa ɛ sa nu to.”​—ZƐF. 3:16.

EDWƐNE: 81, 32

1, 2. (a) Ngyegyelɛ boni mɔ a menli dɔɔnwo ɛlɛyia ye ɛnɛ a, na duzu a ɛvi nu ɛra a? (b) Anyelazo boni a wɔ Ayezaya 41:10, 13 a?

ADIEMA raalɛ bie mɔɔ ɔle dahuu adekpakyelɛnli na ɔ hu le asafo nu kpanyinli la ka kɛ: “Ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ ɛze ɛhɔ la, mebɔ mɔdenle kɛ mebali adwenleadwenle zo ɔnva nwo kɛ melɛ ngyehyɛleɛ mɔɔ mefa meyɛ sunsum nu ninyɛne la. Ɔmmaa menla, yeha me kpɔkɛdelɛ nee kɛzi me nee awie mɔ di la bɔbɔ, yɛɛ ɔyɛ a me sa nu to bɔkɔɔ mɔɔ me kunlu anu a anrɛɛ menle ewiade.”

2 Asoo ɛte kɛzi adiema raalɛ ne te nganeɛ la abo? Ɔyɛ alɔbɔlɛ kɛ Seetan ɛtane ewiade ne maa yɛ nwo kyele yɛ kpalɛ, na ɛhye kola maa adwenleadwenle tɔ awie anwo na ɔ sa nu to. Ɛhye bahola ayɛ kɛ yɛdɔ ɛhane nu na yɛngola ɛhwee yɛ la. (Mrɛ. 12:25) Duzu a bahola amaa wɔade nganeɛ zɛhae a? Bie a ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ ɛbagyinla dɔvolɛ bie mɔɔ ɛwu, anwodolɛ kpole bie, kɛzi ɛbanlea wɔ abusua wɔ anwongyelelɛ mekɛ ɛhye anu anzɛɛ dwazotia bie mɔɔ ɛlɛyia la anloa. Bie a ninyɛne ɛhye mɔ anwo adwenleadwenle bahola amaa wɔ anwosesebɛ awie. Ɔbahola yeazɛkye wɔ anyelielɛ bɔbɔ. Noko nyia anwodozo kɛ Nyamenle kpondɛ kɛ ɔboa wɔ.​—Kenga Ayezaya 41:10, 13.

3, 4. (a) Kɛzi Baebolo ne fa edwɛkɛkpɔkɛ ‘ɛsalɛ’ di gyima ɛ? (b) Duzu a bahola amaa yɛ sa nu ado a?

3 Baebolo ne ta fa sonlabaka ne nvɛyeba ne bie mɔ ka ninyɛne ngakyile nwo edwɛkɛ. Kɛ neazo la, bɛha ɛsalɛ ne anwo edwɛkɛ fane dɔɔnwo. Awie asa mɔɔ ɛmaa nuhua ayɛ se la kola kile kɛ ɛsi ye ahonle anzɛɛ ɛmaa ye anwosesebɛ wɔamaa yeayɛ debie. (1 Sa. 23:16; Ɛzela 1:6) Eza ɔbahola yeahile adwenle kpalɛ nee anyelazo mɔɔ yɛbanyia wɔ kenle bie anwo la.

4 Wɔ sɛkɛlɛneɛ adenle zo, sa ɔyɛ na awie asa yɛ dwɔlɔmgbɔɔnwo a, ɔkile kɛ ɔ sa nu ɛdo, ɔ rɛle ɛbɔ anzɛɛ ɔnlɛ anyelazo. (2 Ek. 15:7; Hib. 12:12) Saa ɛyia tɛnlabelɛ bie na ɔye adwenleadwenle ɔto ɛ nwo anzɛɛ ɔmaa ɛte ɛvɛlɛ nganeɛ wɔ nwonane nu, nganeɛdelɛ nu anzɛɛ sunsum nu a, nienwu a ɛbanyia anwosesebɛ bieko ɛ? Kɛ ɔkɛyɛ na wɔanyia anwosesebɛ wɔagyinla nu na ɛ nye alie ɛ?

GYIHOVA “ASA ƐTƐYƐLE EZINRAA MƆƆ ƆNGOLA ƆNLIE NGOANE A”

5. (a) Saa yɛyia ngyegyelɛ a, duzu a wɔannea a yɛbayɛ a, noko duzu a ɔwɔ kɛ yɛkakye a? (b) Duzu a yɛbazuzu nwo a?

5 Kenga Zɛfanaya 3:16, 17. Kɛ anrɛɛ yɛbamaa ɛzulolɛ aha yɛ na yɛ sa nu ado la, yɛ anwuma Selɛ Gyihova se ‘yɛva yɛ adwenleadwenle muala yɛgua ɔ nwo zo.’ (1 Pita 5:7) Ɔwɔ kɛ yɛkakye edwɛkɛ mɔɔ Nyamenle hanle hilele Yizilayɛma la, ye tumi ɛsalɛ ne “ɛtɛyɛle ezinraa mɔɔ ɔngola ɔnlie” ye nɔhalɛ azonvolɛ a. (Aye. 59:1) Yɛbazuzu Baebolo nu neazo nsa mɔɔ maa yɛnwu kɛ Gyihova kulo yɛɛ ɔkola ɔmaa ye menli yɛ ye ɛhulolɛdeɛ ɔnva ngyegyelɛ anu ɛsesebɛ biala mɔɔ bɛbayia la. Nea kɛzi neazo ɛhye mɔ bahola amaa wɔ anwosesebɛ la.

6, 7. Duzu a yɛsukoa yɛfi Amalɛkema mɔɔ Yizilayɛma lile bɛ nwo zo konim la anu a?

6 Mɔɔ bɛliele Yizilayɛma wɔ nwanwane adenle zo bɛvile Yigyibiti akɛlɛzonlenlɛ nu la, yeangyɛ yɛɛ Amalɛkema vale konle doale bɛ a. Dwɔhyua mɔɔ ɔlɛ akɛnrasesebɛ la lile Mosisi adehilelɛ zo, na ɔlile Yizilayɛma ati wɔ konle ne anu. Noko Mosisi nee Aalɔn nee Hɛɛle hɔvole boka bie azo amaa bɛahola bɛanwu kɛzi konle ne ɛlɛkɔ ye la. Asoo ɛnee menli nsa ɛhye ahonle ɛdu la ati a bɛhɔvole boka ne azo a? Kyɛkyɛ!

7 Mosisi yɛle debie bie na yemɔ a maanle bɛlile konim a. Mosisi maanle nɔhalɛ Nyamenle ne kpɔma ne zo wɔ anwomanyunlu. Mekɛ mɔɔ Mosisi asa wɔ anwuma la, Gyihova maanle Yizilayɛma anwosesebɛ amaa bɛali Amalɛkema anwo zo konim. Noko saa Mosisi asa ɛlɛbu na ɔlɛto ye aze a, ɛnee Amalɛkema noko ɛlɛdi Yizilayɛma anwo zo konim. “Yemɔti bɛvale bolɛ bɛdole ɛkɛ bɛmanle ɔdɛnlanle zolɛ. Akee Aalɔn nee Hɛɛle sosɔle ɔ sa, ko lɛ fema ne yɛɛ ko lɛ bɛne ne. Yemɔti yeanga ɔ sa aze toonwo sɛnzɛne ne dɔle.” Nyamenle tumi ɛsalɛ ne maanle Yizilayɛma lile konim wɔ konle ne anu.​—Ade. 17:8-13.

8. (a) Mɔɔ Yiteyopeama ranwunlonwunlanle Dwudama la, duzu a Esa yɛle a? (b) Kɛ ɔkɔyɛ na yɛazukoa kɛzi Esa vale ɔ nwo dole Nyamenle anwo zo la ɛ?

8 Eza Gyihova hilele ye wɔ Belemgbunli Esa mekɛ zo kɛ ɔ sa ɛtɛyɛle ezinraa. Bɛha konle dɔɔnwo anwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu. Noko Yiteyopeanli Zilaa yɛɛ ɛnee ye sogyama anwo zonle kpalɛ a. Ɛnee ɔlɛ sogyama 1,000,000 mɔɔ bɛze konle nye zo kpalɛ. Asɛɛ bɛzonle bɛtɛla Esa sogyama ne fane nwiɔ. Ɛbahola wɔayɛ kɛzi Esa ahonle badu na ɔ sa nu ado kɛ asɛɛ bɛli ɔ nwo zo konim la anwo nvoninli. Noko Esa zɛlɛle Gyihova ndɛndɛ kɛ ɔboa ye. Ɛnee ɔyɛ se kɛ bɛbahola bɛali Yiteyopea sogyama dɔɔnwo ne anwo zo konim, noko “Nyamenle ɛdeɛ, debie biala ɛnyɛ se ɛmmaa ye.” (Mat. 19:26) Nyamenle lale ye tumi kpole ne ali na ‘ɔlile Yiteyopeama anwo zo konim wɔ Esa mɔɔ ɔvale ye ahonle muala ɔzonlenle Gyihova wɔ mekɛ mɔɔ ɔde aze la anyunlu.’​—2 Ek. 14:8-13; 1 Arl. 15:14.

9. (a) Duzu a anzi Nihɛmaya adenle wɔ Gyɛlusalɛm bane ne ɛdolɛ nwo a? (b) Kɛzi Nyamenle buale Nihɛmaya asɔneyɛlɛ ne ɛ?

9 Yɛ kɛzi Nihɛmaya dele nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔhɔle Gyɛlusalɛm la anwo nvoninli nea. Ɛnee asɛɛ sua ne ɛnlɛ anwobanebɔlɛ biala, yɛɛ ɔ gɔnwo mɔ Dwuuma arɛle ɛbɔ. Bɛ agbɔvolɛ nwunlonwunlanle bɛ maanle bɛ sa nu dole, na anrɛɛ bɛgyakyi Gyɛlusalɛma bane ne ɛdolɛ. Asoo Nihɛmaya noko maanle zɔhane tɛnlabelɛ ne dole ɔ sa nu ɔ? Kyɛkyɛ! Kɛ mɔɔ Mosisi, Esa nee Gyihova nɔhalɛ azonvolɛ gyɛne yɛle la, ɛnee Nihɛmaya ɛzukoa kɛ ɔbava ɔ nwo yeado Gyihova anwo zo wɔ asɔneyɛlɛ nu. Zɔhane ala a ɔyɛle ye wɔ mekɛ ɛhye noko anu a. Ɛnee ɛhye le ngyegyelɛ kpole wɔ Dwuuma anye zo, noko Gyihova diele Nihɛmaya nzɛlɛlɛ ne na ɔboale bɛ. Nyamenle vale ye “tumi kpole ne” nee ye “anwosesebɛ” ne boale Dwuuma. (Kenga Nihɛmaya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Asoo ɛdie ɛdi kɛ Gyihova fa ye “tumi kpole ne” nee ye “anwosesebɛ” ne boa ye azonvolɛ ɛnɛ ɔ?

GYIHOVA BAMAA WƆ ANWOSESEBƐ

10, 11. (a) Kɛzi Seetan bɔ mɔdenle kɛ ɔbamaa yɛ sa nu ado ɛ? (b) Duzu a Gyihova dua zo maa yɛ anwosesebɛ a? (d) Kɛzi yɛ sukulu ne mɔ nee teokelase ndetelɛ ɛboa wɔ ɛ?

10 Yɛze kɛ Abɔnsam ɛnrɛgyakyi mɔdenle mɔɔ ɔlɛbɔ kɛ ɔmaa yɛagyakyi ninyɛne mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ kɛ Kilisienema la. Ɔmaa arane ne mɔ, ɛzonlenlɛ nu mgbanyima nee kpɔkyevolɛma bɔ adalɛ na bɛnwulonwunla yɛ. Ye bodane a le boni? Ɔkpondɛ kɛ yɛ sa nu to wɔ Belemgbunlililɛ edwɛkpa ne nolobɔlɛ nu. Noko Gyihova bahola, yɛɛ ɔkpondɛ kɛ ɔdua ye sunsum nwuanzanwuanza ne azo ɔmaa yɛ anwosesebɛ. (1 Ek. 29:12) Ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ nwo yɛto zɔhane sunsum ne azo amaa yɛahola yɛagyinla ngyegyelɛ biala mɔɔ Seetan nee ye ɛtane ewiade ne bava ara yɛ nwo zo la anloa. (Edw. 18:39; 1 Kɔl. 10:13) Eza ɔyɛ yɛ fɛ kɛ yɛlɛ Nyamenle Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛluale sunsum nwuanzanwuanza ne azo bɛhɛlɛle la. Dwenle sunsum nu aleɛ mɔɔ ɔgyi Baebolo ne azo mɔɔ yɛ sa ka ye siane biala la noko anwo nea. Bɛhanle edwɛkɛ mɔɔ wɔ Zɛkalaya 8:9, 13 (kenga) la wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee bɛlɛsi Gyɛlusalɛm ɛzonlenlɛ sua ne bieko la, na ɔfale yɛdayɛ noko yɛ nwo.

11 Ngilehilelɛ mɔɔ yɛ sa ka ye wɔ Debiezukoalɛ bo, maanzinli nyianu, maangyebakyi nyianu nee yɛ sukulu ngakyile ne mɔ anu la noko maa yɛ nwo yɛ se. Ndetelɛ zɔhane mɔ kola maa yɛnyia anwosesebɛ mɔɔ fɛta, yɛfa sunsum nu bodane yɛsie yɛ nye zo na yɛyɛ gyima ngakyile mɔɔ gua yɛ nwo zo kɛ Kilisienema la. (Edw. 119:32) Asoo ɛkpondɛ kɛ ɛnyia anwosesebɛ ɛfi ndetelɛ ɛhye mɔ anu ɔ?

12. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yɛ nwo ayɛ se wɔ sunsum nu a?

12 Gyihova boale Yizilayɛma ɔmaanle bɛlile Amalɛkema nee Yiteyopeama anwo zo konim, eza ɔboale Nihɛmaya nee ɔ gɔnwo mɔ ɔmaanle bɛwiele bane ne to. Zɔhane ala a ɔbamaa yɛ anwosesebɛ yeamaa yɛagyinla dwazotia, anyetele nee adwenleadwenle nloa a, amaa yɛahola yɛayɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. (1 Pita 5:10) Yɛ nye ɛnla kɛ Gyihova bayɛ nwanwane ninyɛne amaa yɛ. Emomu, ɔwɔ kɛ yɛyɛ yɛ afoa nu ɛdeɛ. Ɔwɔ kɛ yɛkenga Baebolo ne dahuu, yɛsiezie yɛ nwo na yɛkɔ debiezukoalɛ dapɛne biala, yɛyɛ yɛ ti anwo debiezukoalɛ nee abusua ɛzonlenlɛ yɛfa yɛsiezie yɛ adwenle nee yɛ ahonle, na yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova anwo zo wɔ asɔneyɛlɛ nu. Ɔnle kɛ yɛmaa ninyɛne gyɛne tenda yɛ gyakɛ anu amaa yɛanyia ninyɛne mɔɔ Gyihova ɛlɛdua zo amaa yɛ anwosesebɛ la azo nvasoɛ. Saa ɛnwu kɛ ɛ sa nu ɛdo wɔ ninyɛne ɛhye mɔ bie ɛyɛlɛ nu a, sɛlɛ Nyamenle kɛ ɔboa wɔ. Na ɛbanwu kɛzi ye sunsum ne ‘bamaa wɔanyia ɛhulolɛ na wɔahola wɔayɛ mɔɔ ɔkpondɛ la.’ (Fel. 2:13) Noko duzu a ɛbahola wɔayɛ wɔamaa awie mɔ anwosesebɛ a?

MAA BƐDABƐ MƆƆ BƐ SA NU ƐDO LA ANWOSESEBƐ

13, 14. (a) Mɔɔ adiema nrenyia bie aye wule la anzi, kɛzi ɔnyianle anwosesebɛ ɛ? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa awie mɔ anwosesebɛ ɛ?

13 Gyihova ɛmaa yɛnyia yɛ mediema mɔɔ bɛlɛ ɛlɔlɛ wɔ ewiade amuala mɔɔ saa yɛ sa nu to a bɛkola bɛmaa yɛ anwosesebɛ la. Kakye kɛ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hɛlɛle kɛ: “Bɛ sa ne mɔ mɔɔ bɛyɛ bɛ dwɔlɔmgbɔɔnwo la, bɛmaa bɛ zo na bɛmiemia bɛ gyakɛ ne mɔ mɔɔ ɛtuto la anu! Bɛlua ndenle kpalɛ nu.” (Hib. 12:12, 13) Ɛvoya mɔɔ limoa la anu Kilisienema dɔɔnwo nyianle sunsum nu anwosesebɛmaanlɛ ɛhye bie. Zɔhane ala a ɛnɛ noko ɔde a. Mɔɔ adiema nrenyia ko aye wule na eza ɔyiale tɛnlabelɛ gyɛne mɔɔ anu yɛ se la, ɔhanle kɛ: “Menwu kɛ yɛnrɛhola yɛnrɛkpa sɔnea mɔɔ yɛkulo, na bɔbɔ yeayɛ mekɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛsi nee fane dodo mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛsi la. Asɔneyɛlɛ nee bɛ ti anwo debiezukoalɛ le kɛ tɛladeɛ mɔɔ saa mewula na metɔ azule nu a ɔmmaa menloma la. Eza moalɛ mɔɔ me sunsum nu mediema fa maa me la kyekye me rɛle kpalɛ. Menwu kɛ ɔwɔ kɛ me nee Gyihova nyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ kolaa na meahɔ ngyegyelɛ nu.”

Awie biala mɔɔ wɔ asafo ne anu la bahola amaa ɔ gɔnwo anwosesebɛ (Nea ɛdendɛkpunli 14)

14 Aalɔn nee Hɛɛle sosɔle Mosisi asa wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee bɛgyi konle nloa la. Noko yɛ ɛdeɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛkpondɛ ndenle mɔɔ yɛbalua zo yɛaboa awie mɔ na yɛamaa bɛ anwosesebɛ la. Nwane mɔ a ɔwɔ kɛ yɛboa bɛ a? Menli mɔɔ bɛyɛ mgbanyinli, bɛnde kpɔkɛ, bɛlɛyia dwazotia wɔ sua nu, bɛ nwo yɛ bɛ koonwu anzɛɛ bɛ kulovolɛ bie ɛwu la. Eza yɛbahola yɛamaa ngakula mɔɔ bɛlɛtinlitinli bɛ kɛ bɛva bɛ nwo bɛwula ɛtaneyɛlɛ nu anzɛɛ bɛbɔ mɔdenle kɛ “bɛbanyia bɛ nwo” wɔ ewiade ɛhye anu wɔ nwomazukoalɛ nu, ezukoa afoa nu, anzɛɛ gyima bie anu la anwosesebɛ. (1 Tɛs. 3:1-3; 5:11, 14) Saa ɛ nee awie mɔ wɔ Belemgbunlililɛ Asalo, bɛlua daselɛlilɛ nu, bɛlɛdi aleɛ, anzɛɛ bɛlɛbɔ adawu wɔ fonu zo bɔbɔ a, maa bɛnwu kɛ amgba ɛkulo bɛ edwɛkɛ.

15. Saa yɛka edwɛkɛ kpalɛ yɛkile yɛ mediema Kilisienema a, kɛzi ɔbaboa bɛ ɛ?

15 Mɔɔ Esa lile konim zɔhane wiele la, ngapezonli Azalaya hanle edwɛkɛ ɛhye maanle ɔ nee ye menli ne anwosesebɛ: “Na wɔmɔ, si wɔ ahonle! Mmamaa ɛ sa nu to, ɔluakɛ ɛbanyia ahatualɛ wɔ wɔ gyima nwo.” (2 Ek. 15:7) Ɛhye maanle Esa yɛle nzenzaleɛ dɔɔnwo amaa yeava nɔhalɛ ɛzonlenlɛ yeazie ɛkɛ bieko. Saa ɛdawɔ noko ɛka edwɛkɛ kpalɛ ɛkile awie mɔ a, ɔbaboa bɛ kpalɛ. Ɛhye baboa bɛ yeamaa bɛazonle Gyihova kpalɛ. (Mrɛ. 15:23) Eza saa ɛkɔ debiezukoalɛ na ɛmaa ɛ sa zo ɛmaa mualɛ mɔɔ maa anwosesebɛ a, ɔbaboa awie mɔ kpalɛ, yemɔti mmabu ɛ nye ɛgua deɛ ɛhye azo.

16. Kɛ ɔkɛyɛ na mgbanyima amaa bɛdabɛ mɔɔ bɛ sa nu ɛdo wɔ asafo ne anu la anwosesebɛ kɛ mɔɔ Nihɛmaya yɛle la ɛ? Ka moalɛ mɔɔ ɛ mediema diedima ɛva ɛmaa wɔ la bie mɔ.

16 Nihɛmaya nee ɔ gɔnwo mɔ holale yɛle gyima ne ɔluakɛ Gyihova boale bɛ. Bɛwiele Gyɛlusalɛm bane ne to wɔ kenle 52 anu! (Nih. 2:18; 6:15, 16) Nihɛmaya angyinla ɛkɛ annea kɛ bɛlɛyɛ gyima ne ala. Ɔboka nwo a bɛdole Gyɛlusalɛm bane ne a. (Nih. 5:16) Ɛnɛ noko, mgbanyima dɔɔnwo mɔɔ bɛlɛ ɛlɔlɛ la ɛzukoa Nihɛmaya neazo ne na bɛlɛboa bɛamaa bɛasisi teokelase azua anzɛɛ bɛaziezie bɛ Belemgbunlililɛ Asalo ne mɔ. Saa mgbanyima nee nolobɔlɛma dua wɔ daselɛlilɛ nu na bɛkpɔla mboane ne a, bɛbahola bɛamaa menli mɔɔ adwenleadwenle ɛmaa bɛ sa nu ɛdo la anwosesebɛ.​—Kenga Ayezaya 35:3, 4.

“MMAMAA Ɛ SA NU TO”

17, 18. Saa ngyegyelɛ to yɛ anzɛɛ adwenleadwenle tɔ yɛ nwo a, anwodozo boni a yɛbahola yɛanyia a?

17 Saa yɛ nee yɛ mediema bɔ nu sonle a ɔmaa koyɛlɛ ba. Eza ɔbamaa yɛanyia agɔnwolɛma na bɛ diedi nee anyelazo mɔɔ yɛlɛ wɔ nyilalɛ mɔɔ yɛbanyia ye wɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anu la anu amia. Saa yɛlɛmaa awie mɔ anwosesebɛ a, yɛboa bɛ yɛmaa bɛgyinla tɛnlabelɛ mɔɔ maa bɛ sa nu to la anloa na bɛnyia adwenle kpalɛ nee anyelazo wɔ kenle bie anwo. Saa yɛlɛboa awie mɔ zɛhae a, ɔmaa yɛnwu ninyɛne mɔɔ Nyamenle ɛva ɛbɔ yɛ ɛwɔkɛ la kpalɛ. Eza ɔmaa yɛdayɛ noko yɛnyia anwosesebɛ.

18 Ɔwɔ kɛ yɛmaa kɛzi Gyihova boa ye nɔhalɛ azonvolɛ na ɔbɔ bɛ nwo bane wɔ tɛnlabelɛ ngakyile nu la maa yɛdie ye yɛdi na eza yɛnyia ye nu anwodozo. Yemɔti saa ɛyia sɔnea nee ngyegyelɛ a, “mmamaa ɛ sa nu to”! Emomu, kɔ Gyihova anyunlu wɔ asɔneyɛlɛ nu, na maa ye tumi ɛsalɛ ne ɛboa wɔ amaa wɔanyia Belemgbunlililɛ nyilalɛ ne bie.​—Edw. 73:23, 24.