Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kilisienema Mɔɔ Bɛnyi​—Gyihova Anye Sɔ Bɛ Nɔhalɛlilɛ Ne

Kilisienema Mɔɔ Bɛnyi​—Gyihova Anye Sɔ Bɛ Nɔhalɛlilɛ Ne

WƆ EWIADE amuala, asafo nu mgbanyima anye sɔ nwolɛ adenle mɔɔ bɛnyia ye wɔ Nyamenle menli avinli la. Nea kɛzi bɛle nyilalɛ bɛmaa yɛ muala a! Ɔtɛkyɛle biala bɛyɛle nzenzaleɛ bie. Bɛzele mgbanyima mɔɔ bɛnyi la kɛ bɛva bɛ ɛzonlelilɛ mɔɔ hyia la bie mɔ bɛmaa asafo nu mgbanyima mɔɔ bɛle mgbavolɛ la. Adenle boni azo?

Adehilelɛ fofolɛ mɔɔ ɛra la a le kɛ, saa maangyebakyi zo neavolɛma yɛɛ mediema mrenyia mɔɔ bɛnea teokelase sukulu zo la nyia ɛvolɛ 70 a, bɛbava bɛ gyima ne bɛado ɛkɛ. Bieko, mgbanyima mɔɔ bɛbo ɛvolɛ 80 mɔɔ bɛle Ɔfese Kɔmatii ngitanwodivolɛ anzɛɛ mgbanyima avinli ngitanwodivolɛ wɔ asafo ne anu la bava bɛ gyimalilɛ ne amaa mgbanyima mɔɔ bɛle mgbavolɛ la. Kɛzi mgbanyima ɛhye mɔ ɛyɛ bɛ nyɛleɛ wɔ nzenzaleɛ ɛhye anwo ɛ? Bɛli nɔhalɛ bɛmaa Gyihova nee ye ahyehyɛdeɛ ne!

Ken mɔɔ ɛva asɛɛ ɛvolɛ 49 ɛzonle kɛ Ɔfese Kɔmatii ngitanwodivolɛ la ka kɛ: “Ɛnee medie kpɔkɛzilɛ ne meto nu bɔkɔɔ. Nɔhalɛ nu, zɔhane nwonlomɔ ne mɔɔ menwunle adehilelɛ ne la, ɛnee melimoa meyɛ asɔne dɛbadɛba kɛ Gyihova ɛmaa kpavolɛ ɛrayɛ ngitanwodivolɛ gyima ne.” Mɔɔ Ken yɛle la nee kɛzi nɔhavoma mɔɔ bɛyɛ mgbanyinli wɔ ewiade amuala te nganeɛ la yia. Nɔhalɛ nu, bɛkulo kɛ bɛsonle bɛ mediema, ɔti alimoa ne ɔyɛ bɛ nyane.

Esperandio mɔɔ ɔle mgbanyima avinli ngitanwodivolɛ wɔ ye asafo nu la ka kɛ: “Ɔyɛle me nyane ekyi.” Noko eza ɔhanle kɛ, “Ɛnee ɔwɔ kɛ menyia mekɛ dɔɔnwo meyɛ me nwo ayile.” Esperandio ɛlɛkɔ zo ava nɔhalɛlilɛ azonle Gyihova na yeyɛ nyilalɛ yemaa ye asafo ne.

Na neavolɛ adenduvoma mɔɔ kɛkala bɛlɛyɛ ɛzonlenlɛ gyima ne foa ngakyile la noko ɛ? Allan mɔɔ ɛva ɛvolɛ 38 ɛzonle kɛ neavolɛ adenduvo la ka kɛ, “Mɔɔ menwunle ye zɔhane la ɔzinle me nwo.” Noko, yenwu ye kɛ nvasoɛ wɔ zo kɛ ɔbatete mgbavolɛ yeamaa bɛayɛ gyima ne, na ɔlɛkɔ zo yeava nɔhalɛlilɛ yeazonle.

Russell mɔɔ vale ɛvolɛ 40 zonlenle kɛ neavolɛ adenduvo na ɛnee ɔle kilehilevolɛ wɔ teokelase sukulu nu la ka kɛ, alimoa ne ɔ nee ɔ ye arɛle bɔle. “Ɛnee yɛ nye sɔ nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ la kpalɛ na yɛ adwenle yɛle yɛ kɛ yɛlɛ anwosesebɛ mɔɔ yɛbava yɛadoa zo a.” Russell nee ɔ ye ɛlɛfa ndetelɛ nee anwubielɛ mɔɔ bɛlɛ la aboa bɛ asafo ne, na ɛhye maa nolobɔlɛma ne anye die.

Saa bɔbɔ ɛtɛtele nganeɛ kɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛha bɛ nwo edwɛkɛ wɔ anwuma ɛkɛ ne la a, edwɛkɛ bie mɔɔ wɔ 2 Samoɛle la baboa wɔ yeamaa wɔade bɛ nganeɛdelɛ bo.

NRENYIA MƆƆ ƆLE BƐLƐVO NA ƆLƐ NDELEBƐBO

Pɛ mekɛ mɔɔ Belemgbunli Devidi ara Abesalɛm dele atua la anwo nvoninli. Devidi nriandile vile Gyɛlusalɛm hɔle Meehaneeyem mɔɔ wɔ Azule Dwɔdan ne sɛnzɛnduduleɛ la. Ɛnee Devidi nee menli mɔɔ ɔ nee bɛ lua la hyia ninyɛne bie mɔ. Ɛkakye mɔɔ zile la ɔ?

Mrenyia nsa bie mɔɔ wɔ ɛkɛ ne afoa nu la vile bɛ ɛlɔlɛ nu vale ɛsokpa, aleɛ nee ahyɛnze mɔɔ bɛhyia la hɔmaanle bɛ. Bɛ nuhua ko a le Bazeleeyae. (2 Sa. 17:27-29) Mɔɔ Abesalɛm atuadelɛ ne rale awieleɛ la, ɛnee ɔwɔ kɛ Devidi sia kɔ Gyɛlusalɛm, na Bazeleeyae zɔhonle ye hɔdwule Dwɔdan ne anloa. Devidi zele ye kɛ ɔmaa bɛhɔ Gyɛlusalɛm. Belemgbunli ne bɔle ye ɛwɔkɛ kɛ, ɔbamaa ye aleɛ, ɔnva nwo kɛ Bazeleeyae le “sukoavolɛ kpole kpalɛ” yɛɛ ɔnrɛhyia zɔhane aleɛ ne anwo la. (2 Sa. 19:31-33) Noko Devidi anye zɔle subane mɔɔ Bazeleeyae lale ye ali, yɛɛ nzuzulɛ biala mɔɔ ɔvale ɔmaanle ye la. Ɛnee ɔle nwolɛ adenle kpole kɛ ɔbadɛnla belemgbunli sua nu na yeayɛ gyima wɔ ɛkɛ!

Kɛmɔ ɛnee Bazeleeyae le bɛlɛvo na ɔlɛ ndelebɛbo la ati, ɔzele ye kɛ yeli ɛvolɛ 80. Akee ɔdoale zo kɛ: “Debie biala ɛnzɔ me nye bieko.” Duzu a ɛnee ɔlɛkile a? Kɛmɔ Bazeleeyae ɛyɛ kpanyinli la ati, ɛnee ɔze nrɛlɛbɛ. Na ɔbahola yeadu folɛ kpalɛ, kɛ mɔɔ nzinlii mgbanyima dule Belemgbunli Rilihɔbowam folɛ la. (1 Arl. 12:6, 7; Edw. 92:12-14; Mrɛ. 16:31) Yemɔti edwɛkɛ zɔhane mɔɔ Bazeleeyae hanle la fale ye kpɔkɛdelɛ nee ye ɛvolɛ mɔɔ ɔmmaa ɔngola ɔnyɛ dɔɔnwo la anwo. Ɔhanle kɛ kpanyinliyɛlɛ ne ɛha kɛzi ɔte aleɛ fɛlɛko nee kɛzi ɔte edwɛkɛ la. (Nol. 12:4, 5) Yemɔti Bazeleeyae mumua ne zele Devidi kɛ ɔva Kyemeham mɔɔ ɛnee le kpavolɛ na ɔkɛyɛ kɛ ɔle ɔ ra nrenyia la ɔhɔ Gyɛlusalɛm.​—2 Sa. 19:35-40.

SIEZIE Ɛ NWO MAA KENLE BIE

Nzenzaleɛ fofolɛ mɔɔ ɛra mɔɔ bɛha nwolɛ edwɛkɛ wɔ anwuma ɛkɛ la nee subane mɔɔ Bazeleeyae lale ye ali la le ko. Nɔhalɛ nu, kɛ mɔɔ ɛnee ɔde wɔ Bazeleeyae afoa nu la, tɛ sonla ko tɛnlabelɛ nee mɔɔ ɔbahola yeayɛ la a bɛgyinlanle zo bɛyɛle nzenzaleɛ ɛhye a. Ɛnee ɔhyia kɛ bɛsuzu mɔɔ baboa mediema mgbanyima nɔhavoma mɔɔ bɛlɛsonle wɔ ewiade amuala la anwo kpalɛ.

Kilisiene mrenyia ɛhye mɔ mɔɔ bɛbɛlɛ bɛ nwo aze la ɛnwu kɛ saa bɛgyakyi ɛzonlelilɛ mɔɔ bɛva ɛvolɛ dɔɔnwo bɛli nwolɛ gyima la anu bɛmaa mediema mgbavolɛ a, ɔbamaa Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anwo ayɛ se kenle bie. Fane dɔɔnwo ne ala, mediema mgbanyima ɛhye mɔ a tete mgbavolɛ ne mɔ a, kɛ mɔɔ Bazeleeyae tetele ɔ ra ne na ɛzoanvolɛ Pɔɔlo tetele Timote la. (1 Kɔl. 4:17; Fel. 2:20-22) Mediema mrenyia mgbavolɛ ɛhye mɔ ɛhile kɛ amgba bɛle menli nu “ahyɛlɛdeɛ,” na bɛbahola bɛaboa “bɛamaa Kelaese sonlabaka ne ayɛ se.”​—Ɛfɛ. 4:8-12; fa toto Ɛdianlɛ 11:16, 17, 29 anwo.

NDENLE NGAKYILE MƆƆ ƐBALUA ZO WƆABOA LA

Menli dɔɔnwo mɔɔ wɔ Kilisiene asafo ne anu wɔ ewiade amuala mɔɔ bɛgyakyi gyima bie mɔ anu bɛmaa awie mɔ la ɛhola ɛnyia nwolɛ adenle dɔɔnwo wɔ Gyihova gyima ne anu.

Marco mɔɔ ɛva ɛvolɛ 19 ɛzonle kɛ maangyebakyi zo neavolɛ la ka kɛ: “Tɛnlabelɛ fofolɛ ɛhye mɔɔ mehɔ nu la ɛmaa menyia adenle meboa mediema mraalɛ mɔɔ wɔ yɛ asafo ne anu la ahu mɔ mɔɔ ɛnle nɔhalɛ ne anu la.”

Geraldo mɔɔ ɔ nee ɔ ye ɛyɛ maangyebakyi zo neavolɛ gyima ne wɔ ɛvolɛ 28 anu la ka kɛ, “Bodane fofolɛ mɔɔ yɛva yɛzie yɛ nye zo la a le kɛ yɛboa menli mɔɔ ɛgyakyi daselɛlilɛ ɛhɔlɛ la na yɛayɛ Baebolo ɛzukoalɛ dɔɔnwo.” Ɔka kɛ, ɔ nee ɔ ye yɛ Baebolo ɛzukoalɛ 15 yɛɛ menli dɔɔnwo mɔɔ gyakyile daselɛlilɛ nee debiezukoalɛ ɛralɛ la ɛbɔ ɔ bo bieko.

Allan mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la ka kɛ: “Kɛkala yɛnyia adenle dɔɔnwo yɛlɛyɛ daselɛlilɛ gyima ne kpalɛ. Yɛ nye ɛlɛdie bagua nu daselɛlilɛ, azɛlɛsinli mɔɔ gyima gyima wɔ nu yɛɛ yɛdi yɛ kpalɛzoamra daselɛ, na kɛkala bɛ nuhua nwiɔ ba Belemgbunlililɛ Asalo.”

Saa ɛle adiema nrenyia mɔɔ ɛvale nɔhalɛlilɛ ɛyɛle wɔ gyima na wɔnyia gyimalilɛ fofolɛ wɔ Nyamenle menli avinli a, adenle titili bieko wɔ ɛkɛ mɔɔ ɛbahola wɔalua zo wɔaboa a. Ɛbahola wɔalua wɔ anwubielɛ mɔɔ ɛbava wɔaboa mgbavolɛ mɔɔ wɔ asafo ne anu la azo wɔaboa ewiade amuala gyima ne. Russell mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la ka kɛ: “Gyihova ɛlɛtete mgbavolɛ ngɛnlɛma mɔɔ bɛlɛ ɛlolɛ ahyɛlɛdeɛ ngakyile la yeamaa bɛayɛ gyima.” Ɔtoa zo kɛ: “Mediema ne mɔ ɛlɛnyia bɛ ngilehilelɛ kpalɛ ne nee adenle mɔɔ bɛdua zo bɛyɛ mboanekpɔlalɛ gyima ne la azo nvasoɛ kpole!”​—Nea ɛlɛka “ Boa Mgbavolɛ Maa Bɛyɛ Dɔɔnwo.”

GYIHOVA ANYE SƆ WƆ NƆHALƐLILƐ NE

Saa bɛhakyi wɔ gyimalilɛ kenle nsa ye a, nyia nwolɛ adwenle kpalɛ. Wɔ gyima kpalɛ ne ɛha menli dɔɔnwo ɛbɛlabɔlɛ na ɛbahola wɔadoa zo. Ɛnee bɛkulo wɔ yɛɛ bɛbahulo wɔ dahuu.

Mɔɔ hyia kpalɛ la, mɔɔ wɔyɛ la ɛha Gyihova ahonle, na ɔbahɔ zo yeahakye ye dahuu. Ɔ rɛle ɛnrɛvi “bɛ gyima nee ɛlɔlɛ mɔɔ bɛlale ye ali wɔ ye duma ne anwo bɛzonlenle nwuanzanwuanzama na bɛlɛkɔ zo bɛazonle bɛ la.” (Hib. 6:10) Ɛwɔkɛ zɔhane mɔɔ vi Gyihova ɛkɛ la fale mɔɔ yɛyɛ ye dɛba la noko anwo. Bɛsonle bolɛ kpole kpalɛ bɛmaa Gyihova na ɔrɛle ɛnrɛvi mɔɔ bɛyɛ nee mɔɔ bɛlɛkɔ zo bɛayɛ bɛazonle ye la ɛlɛ!

Na saa bɛtɛkakyile wɔ gyimalilɛ kɛ mɔɔ bɛha ye wɔ anwuma ɛkɛ ne la ɛ? Edwɛkɛ ɛhye bahola aboa ɛdawɔ noko. Adenle boni azo?

Saa adiema kpanyinli bie mɔɔ di nɔhalɛ na yenyia gyimalilɛ fofolɛ la bikye wɔ a, ɛbahola wɔanyia ye anwubielɛ dɔɔnwo ne azo nvasoɛ. Tie ye folɛdulɛ. Maa ɔmaa wɔ nzuzulɛ. Na nea kɛzi ye anwubielɛ ne boa ye wɔ ye gyimalilɛ fofolɛ ne anu la.

Saa ɛle kpanyinli mɔɔ bɛhakyi wɔ gyimalilɛ o, ɛle adiema raalɛ anzɛɛ nrenyia o, kakye kɛ, Gyihova anye sɔ menli mɔɔ bɛva nɔhalɛlilɛ bɛzonle mekɛ tendenle na bɛtɛyɛ zɔ la amuala.