Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 48

“Bɛwie Mɔɔ Bɛbɔle Ɔ Bo Kɛ Bɛyɛ La”

“Bɛwie Mɔɔ Bɛbɔle Ɔ Bo Kɛ Bɛyɛ La”

“Bɛwie mɔɔ bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛyɛ la.”​—2 KƆL. 8:11.

EDWƐNE 35 ‘Nwu Ninyɛne Mɔɔ Hyia Kpalɛ’

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Duzu a Gyihova ɛmaa yɛ adenle kɛ yɛyɛ a?

GYIHOVA ɛmaa yɛ adenle kɛ yɛkpa kɛzi yɛkulo kɛ yɛbɔ yɛ ɛbɛla la. Ɔkile yɛ kɛzi yɛbazi kpɔkɛ kpalɛ la, yɛɛ saa yɛ kpɔkɛzilɛ ne sɔ ɔ nye a, ɔboa yɛ ɔmaa yɛdi nwolɛ gyima. (Edw. 119:173) Yemɔti, saa yɛfa nrɛlɛbɛ mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la yɛdi gyima a, ɔmaa yɛsi kpɔkɛ kpalɛ.​—Hib. 5:14.

2. Saa yɛsi kpɔkɛ bie yɛwie a, ngyegyelɛ boni a yɛbahola yɛayia a?

2 Saa yɛsi kpɔkɛ mɔɔ nrɛlɛbɛ wɔ nu la bɔbɔ yɛwie a, ɔnla aze kɛ yɛbali nwolɛ gyima. Suzu neazo ɛhye mɔ anwo: Adiema kpavolɛ bie si kpɔkɛ kɛ ɔkenga Baebolo ne amuala. Wɔ dapɛne ekyi mɔɔ limoa la anu, ɔbɔ mɔdenle ɔkenga, noko nzinlii ɔgyakyi ɔlua debie bie ati. Adiema raalɛ bie ɛzi kpɔkɛ kɛ ɔbayɛ dahuu adekpakyelɛ, noko ɔkɔ zo ɔtu mekɛ ne ɔsie. Mgbanyima eku bie ɛyia ɛzi kpɔkɛ kɛ ɔwɔ kɛ bɛyɛ dɔɔnwo wɔ mboanekpɔlalɛ gyima ne anu, noko siane dɔɔnwo ɛgua nu mɔɔ bɛtɛyɛle a. Tɛnlabelɛ ɛhye mɔ le ngakyile, noko wɔ ɔmuala anu, yɛnwu kɛ menli mɔɔ wɔ nu la anli bɛ kpɔkɛzilɛ ne anwo gyima. Kilisienema mɔɔ ɛnee wɔ Kɔlente wɔ ɛvoya mɔɔ limoa anu la yiale ngyegyelɛ ɛhye bie. Nea mɔɔ yɛbahola yɛazukoa yɛavi bɛ ɛkɛ la.

3. Duzu kpɔkɛ a Kɔlentema ne zile a, noko boni a zile a?

3 Kɛyɛ ɛvolɛ 55 Y.M., Kɔlentema ne zile kpɔkɛ mɔɔ anwo hyia la. Bɛdele kɛ bɛ mediema mɔɔ wɔ Gyɛlusalɛm nee Dwudiya la ɛhɔ anwongyelelɛ nu yɛɛ bɛhyia moalɛ, na asafo mɔɔ ɛha la ɛlɛfa ezukoa ahɔboa bɛ. Kɔlentema ne vile atiakunlukɛnlɛma nee ahunlunyele nu zile kpɔkɛ kɛ, bɛye ndoboa bɛaboa na bɛbizale ɛzoanvolɛ Pɔɔlo kɛzi bɛbahola bɛayɛ zɔ la. Ɔvale nwolɛ adehilelɛ ɔmaanle asafo ne na ɔkpale Taetɛse kɛ ɔnlea ɔlielie ndoboa ne. (1 Kɔl. 16:1; 2 Kɔl. 8:6) Noko siane ekyi pɛle nu la, Pɔɔlo dele kɛ Kɔlentema ne ɛtɛyele ndoboa ne. Ɔlua ɛhye ati, ɛnee bɛ sa ɛnrɛha bɛ ndoboa ne amaa bɛava bɛaboka asafo gyɛne mɔɔ ɛha la ɛdeɛ ne anwo bɛahɔ Gyɛlusalɛm.​—2 Kɔl. 9:4, 5.

4. Kɛ mɔɔ 2 Kɔlentema 8:7, 10, 11 kile la, duzu a Pɔɔlo maanle Kɔlentema ne anwosesebɛ kɛ bɛyɛ a?

4 Kɔlentema ne zile kpɔkɛ kpalɛ, na Pɔɔlo hanvole bɛ wɔ bɛ diedi kpole nee ɛhulolɛ mɔɔ bɛlɛ kɛ bɛboa la anwo. Noko ɛnee ɔwɔ kɛ ɔmaa bɛ anwosesebɛ kɛ bɛwie mɔɔ bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛyɛ la. (Kenga 2 Kɔlentema 8:7, 10, 11.) Bɛ edwɛkɛ ne maa yɛnwu kɛ ɔbahola yeayɛ se yeamaa nɔhalɛ Kilisienema bɔbɔ kɛ bɛbali kpɔkɛ kpalɛ mɔɔ bɛbazi la anwo gyima.

5. Kpuya boni mɔ a yɛbabua a?

5 Le kɛ Kɔlentema ne la, bie a ɔbayɛ se kɛ yɛbali kpɔkɛ kpalɛ mɔɔ yɛbazi la anwo gyima. Kɛmɔti ɛ? Kɛ mɔɔ yɛnli munli la ati, ɔyɛ a yɛyɛ tusie. Anzɛɛ bie a edwɛkɛ bie mɔɔ bazi arɛlevilɛ nu la bahola amaa yeayɛ se kɛ yɛbali yɛ kpɔkɛzilɛ nwo gyima. (Nol. 9:11; Wlo. 7:18) Kɛzi yɛbahola yɛazuzu yɛ kpɔkɛzilɛ bie anwo na yɛanwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ nzenzaleɛ ɛ? Na kɛ ɔkɛyɛ na yɛahola yɛawie mɔɔ yɛkɛbɔ ɔ bo kɛ yɛyɛ la dahuu ɛ?

KOLAA NA WƆAZI KPƆKƐ LA

6. Mekɛ boni a ɔbahyia kɛ yɛkakyi kpɔkɛzilɛ bie a?

6 Kpɔkɛzilɛ mɔɔ hyia la bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛnrɛhakyi bɛ ɛlɛ. Kɛ neazo la, yɛnnu yɛ nwo wɔ kpɔkɛ mɔɔ yɛzi kɛ yɛsonle Gyihova, yɛɛ kpɔkɛ mɔɔ yɛbɔ kɛ yɛdi nɔhalɛ yɛamaa yɛ agyalɛ bokavolɛma la anwo. (Mat. 16:24; 19:6) Noko bie a ɔwɔ kɛ yɛkakyi kpɔkɛzilɛ bie mɔ. Kɛmɔti ɛ? Ɔluakɛ tɛnlabelɛ ne kola kakyi. Duzu a bahola aboa yɛ amaa yɛazi kpɔkɛ kpalɛ dahuu a?

7. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛsɛlɛ a, na duzu ati ɔ?

7 Yɛ asɔne sɛlɛ nrɛlɛbɛ. Gyihova vale ye sunsum ne boale Gyemise maanle ɔhɛlɛle kɛ: “Saa bɛ nuhua bie hyia nrɛlɛbɛ a, bɛmaa ɔhɔ zo ɔbiza Nyamenle, ɔluakɛ ɔfi atiakunlukɛnlɛma nu ɔmaa menli kɔsɔɔti debie.” (Gye. 1:5) Wɔ adenle bie azo, yɛ nuhua biala “hyia nrɛlɛbɛ.” Yemɔti fa ɛ nwo to Gyihova anwo zo wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛsi kpɔkɛ nee mekɛ mɔɔ ɛlɛsuzu wɔ kpɔkɛzilɛ bie anwo la. Na Gyihova baboa wɔ yeamaa wɔazi kpɔkɛ kpalɛ.

8. Duzu neɛnleanu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ kolaa na yɛazi kpɔkɛ bie a?

8 Yɛ neɛnleanu kpalɛ. Kenga Nyamenle Edwɛkɛ ne yɛɛ mbuluku mɔɔ Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛhɛlɛ la na ɛ nee menli mɔɔ ɛlɛ bɛ nu anwodozo la ɛdendɛ. (Mrɛ. 20:18) Neɛnleanu zɛhae anwo hyia kolaa na wɔazi kpɔkɛ kɛ ɛkakyi wɔ gyima, ɛtu anzɛɛ ɛkpa nwomazukoalɛ mɔɔ baboa wɔ yeamaa wɔayɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne la.

9. Saa yɛmaa nɔhalɛlilɛ da ali wɔ yɛ kpɔkɛzilɛ nu a, kɛzi ɔbaboa yɛ ɛ?

9 Suzu adwenle mɔɔ ɛlɛ la anwo. Adwenle mɔɔ yɛlɛ la anwo hyia Gyihova. (Mrɛ. 16:2) Ɔkulo kɛ yɛdi nɔhalɛ wɔ debie biala anu. Yemɔti saa yɛlɛsi kpɔkɛ bie a, yɛkulo kɛ yɛdi nɔhalɛ yɛmaa yɛ nwo nee awie mɔ. Saa nɔhalɛlilɛ anla ali wɔ yɛ kpɔkɛzilɛ nu a, ɔbayɛ se kɛ yɛbali nwolɛ gyima. Kɛ neazo la, bie a adiema kpavolɛ bie bazi kpɔkɛ kɛ ɔyɛ dahuu adekpakyelɛ. Noko, mekɛ ekyi bagua nu la, ɛnee akee ɔyɛ se kɛ ɔbadwu ye dɔnehwele ne anwo, ɔti ye anyelielɛ baha aze wɔ daselɛlilɛ nu. Bie a ɛnee ɔsuzu kɛ Gyihova mɔɔ ɔkulo kɛ ɔsɔ ɔ nye la ati a ɔlɛyɛ adekpakyelɛ gyima ne a. Noko asoo ɔbahola yeara ye kɛ deɛmɔti ɛnee ɔlɛyɛ zɔ la a le kɛ ɔmaa ye awovolɛ nee menli bie mɔ mɔɔ ɔkulo bɛ la anye alie la ati ɔ?

10. Duzu a anwo hyia na yɛahola yɛayɛ nzenzaleɛ a?

10 Suzu Baebolo sukoavo bie mɔɔ ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔgyakyi sigalɛtenlonlɛ la tɛnlabelɛ ne anwo nea. Alimoa ne ɛnee ɔnla aze ɔmmaa ye, ɔbɔle mɔdenle wɔ dapɛne ko anzɛɛ nwiɔ anu, noko ɔziale ɔnlonle bieko. Awieleɛ bɔkɔɔ ne ɔholale ɔgyakyile ye bɔkɔɔ! Gyihova anwo ɛlɔlɛ nee ɛhulolɛ mɔɔ ɔlɛ kɛ ɔyɛ mɔɔ sɔ Gyihova anye la boale ye maanle ɔgyakyile subane zɔhane.​—Kɔl. 1:10; 3:23.

11. Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛnyia bodane titili bie ɛ?

11 Fa bodane titili bie mɔ sie ɛ nye zo. Saa ɛfa bodane titili bie ɛsie ɛ nye zo a, ɔbamaa wɔahola wɔawie mɔɔ ɛkɛbɔ ɔ bo kɛ ɛyɛ la. Kɛ neazo la, bie a wɔzi kpɔkɛ kɛ ɛbagenga Baebolo ne dahuu. Noko saa ɛnlɛ ngyehyɛleɛ fɔɔnwo bie a, bie a ɛnrɛdwu wɔ bodane ne anwo. * Anzɛɛ bie a mgbanyima mɔɔ wɔ asafo ne anu la ɛzi kpɔkɛ kɛ bɛbada bɛayɛ mboanekpɔlalɛ gyima ne, noko mekɛ ekyi gua nu mɔɔ bɛnyɛ bɛ kpɔkɛzilɛ ne anwo ɛhwee a. Amaa bɛahola bɛali nwolɛ gyima la, bɛbahola bɛabiza bɛ nwo kɛ: “Mediema boni mɔ a saa bɛkɔkpɔla bɛ a ɔbaboa bɛ kpalɛ a? Yɛva mekɛ titili bie yɛzie ɛkɛ mɔɔ yɛbava yɛahɔkpɔla bɛ ɔ?”

12. Duzu a ɔbahyia kɛ ɛyɛ a, na duzu ati ɔ?

12 Nyia adwenle kpalɛ. Yɛ nuhua ko biala ɛnlɛ mekɛ, ezukoa anzɛɛ anwosesebɛ mɔɔ yɛbava yɛayɛ debie biala mɔɔ yɛkulo kɛ yɛyɛ la a. Yemɔti nyia adwenle kpalɛ na da ndelebɛbo ali. Saa nwolɛ hyia a, kakyi kpɔkɛzilɛ bie mɔɔ ɔyɛ se kɛ ɛbahola wɔali nwolɛ gyima la. (Nol. 3:6) Fa ye kɛ, wɔzuzu wɔ kpɔkɛzilɛ bie anwo, wɔyɛ nzenzaleɛ mɔɔ fɛta la, na kɛkala ɛte nganeɛ kɛ ɛbahola wɔali nwolɛ gyima. Nea ninyɛne nnu mɔɔ bahola aboa wɔ amaa wɔawie mɔɔ ɛkɛbɔ ɔ bo kɛ ɛyɛ la.

NINYƐNE MƆƆ BAMAA WƆALI WƆ KPƆKƐZILƐ NWO GYIMA LA

13. Kɛ ɔkɛyɛ na wɔanyia anwosesebɛ mɔɔ ɛhyia amaa wɔahola wɔali wɔ kpɔkɛzilɛ nwo gyima ɛ?

13 Yɛ asɔne amaa wɔanyia anwosesebɛ wɔayɛ. Nyamenle bahola amaa wɔ ‘anwosesebɛ na wɔahola wɔayɛ’ wɔ kpɔkɛzilɛ ne anwo gyima. (Fel. 2:13) Yemɔti, sɛlɛ Gyihova sunsum nwuanzanwuanza ne amaa wɔanyia anwosesebɛ mɔɔ ɛhyia la. Kɔ zo yɛ asɔne, saa bɔbɔ ɔzɔho kɛ mɔɔ ɛkpondɛ la ɛlɛkyɛ a. Kɛ mɔɔ Gyisɛse hanle la: “Bɛhɔ zo bɛbiza, na bɛ sa baha ye [sunsum nwuanzanwuanza ne].”​—Luku 11:9, 13.

14. Kɛzi ngyinlazo mɔɔ wɔ Mrɛlɛbulɛ 21:5 la bahola aboa wɔ amaa wɔali wɔ kpɔkɛzilɛ nwo gyima ɛ?

14 Yɛ ngyehyɛleɛ. (Kenga Mrɛlɛbulɛ 21:5.) Amaa wɔawie gyima mɔɔ wɔva wɔzie ɛ nye zo la, ɔwɔ kɛ ɛyɛ ngyehyɛleɛ. Akee ɔwɔ kɛ ɛfa ngyehyɛleɛ ne ɛyɛ gyima. Zɔhane ala a saa ɛsi kpɔkɛ bie a, ɔwɔ kɛ ɛkɛlɛ debie biala mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛyɛ amaa wɔahola wɔali nwolɛ gyima la ɛto ɛkɛ a. Saa ɔwɔ kɛ ɛyɛ gyima kpole bie na ɛkyɛ nu ngyikyi ngyikyi a, mekɛ biala mɔɔ ɛbayɛ ko wɔawie la, ɔbamaa wɔanwu anyuhɔlɛ mɔɔ ɛlɛnyia la. Pɔɔlo maanle Kɔlentema anwosesebɛ kɛ bɛva debie ekyii bɛzie ahane na bɛava bɛaye ndoboa wɔ “dapɛne biala anu kenle mɔɔ limoa la,” amaa bɛangendɛ dedee na saa ɔba a, bɛalielie ndoboa. (1 Kɔl. 16:2) Saa ɔwɔ kɛ ɛyɛ gyima kpole bie na ɛyɛ ye ngyikyi a, ɔnrɛmaa ye ɛyɛlɛ ɛnrɛbu ɛ nye.

15. Mekɛ mɔɔ wɔzi kpɔkɛ bie wɔwie la, duzu a ɛbahola wɔayɛ a?

15 Saa ɛkɛlɛ ngyehyɛleɛ mɔɔ wɔyɛ la wɔ kɛlata zo a, ɔbaboa wɔ yeamaa wɔali wɔ kpɔkɛzilɛ nwo gyima. (1 Kɔl. 14:40) Kɛ neazo la, bɛmaa mgbanyima eku ne mɔ anwosesebɛ kɛ, bɛmaa bɛ nuhua ko ɛyɛ bɛ kpɔkɛzilɛ ngakyile ne mɔ anwo kɛlɛtokɛ na bɛhile menli mɔɔ bali nwolɛ gyima yɛɛ mekɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛwie nwolɛ gyima di la. Mgbanyima mɔɔ fa adehilelɛ ɛhye yɛ gyima la kola di bɛ kpɔkɛzilɛ nwo gyima. (1 Kɔl. 9:26) Ɛdawɔ noko ɛbahola wɔava adehilelɛ ɛhye wɔayɛ gyima. Kɛ neazo la, ɛbahola wɔayɛ gyima mɔɔ alehyenlɛ biala ɛbayɛ nee kɛzi ɛbayɛ ye la anwo kɛlɛtokɛ. Ɛhye bamaa wɔawie mɔɔ ɛbabɔ ɔ bo kɛ ɛyɛ la, eza ɔbamaa wɔayɛ ninyɛne dɔɔnwo wɔ mekɛ ekyi anu.

16. Duzu a anwo hyia na wɔahola wɔali wɔ kpɔkɛzilɛ nwo gyima a, na kɛzi Wulomuma 12:11 si ɛhye azo ɛ?

16 Yele ɛ nwo. Ɔhyia mɔdenlebɔlɛ na wɔahola wɔawie mɔɔ ɛkɛbɔ ɔ bo kɛ ɛyɛ la. (Kenga Wulomuma 12:11.) Pɔɔlo zele Timote kɛ ɔmaa ɔ “nye ɛbolo” na ‘ɔhɔ zolɛ’ ɔyele ɔ nwo amaa yeayɛ kilehilevolɛ kpalɛ. Yɛbahola yɛava folɛdulɛ zɔhane yɛali sunsum nu bodane gyɛne nwo gyima.​—1 Tim. 4:13, 16.

17. Kɛzi Ɛfɛsɛsema 5: 15, 16 bahola aboa yɛ amaa yɛali yɛ kpɔkɛzilɛ nwo gyima ɛ?

17 Fa wɔ mekɛ di gyima kpalɛ. (Kenga Ɛfɛsɛsema 5:15, 16.) Kpa mekɛ sie ɛkɛ mɔɔ ɛbava wɔali wɔ kpɔkɛzilɛ nwo gyima a. Mmaka kɛ ɛkendɛ mekɛ kpalɛ, mekɛ kpalɛ ɛnle ɛleka biala. (Nol. 11:4) Nea na wɔammaa ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia kpalɛ la anzɛkye wɔ mekɛ nee wɔ anwosesebɛ mɔɔ ɛbava wɔayɛ ninyɛne mɔɔ anwo hyia la. (Fel. 1:10) Saa ɔbayɛ boɛ a, kpa mekɛ ekyi sie ɛkɛ ne mɔɔ saa ninyɛne angɔ ye boɛ a, ɛbava wɔali nwolɛ gyima la. Maa awie mɔ ɛnwu ye kɛ ɛhyia mekɛ ɛfa ɛyɛ debie. Nua wɔ TV anzɛɛ fonu ne yɛɛ mmakenga mail anzɛɛ mmakɔ social media azo kɔkpula kɛ wɔwie mɔɔ ɛlɛyɛ la. *

18-19. Duzu a bahola aboa wɔ amaa wɔali kpɔkɛ kpalɛ mɔɔ ɛbazi la anwo gyima ɔnva nwo ngyegyelɛ mɔɔ ɛbayia la ɛ?

18 Fa wɔ adwenle sie mɔɔ bavi nu ara la azo. Mɔɔ vi wɔ kpɔkɛzilɛ nu bara la le kɛ adendulɛ la. Saa ɛkulo kɛ ɛdwu ɛleka mɔɔ ɛlɛkɔ la a, ɛbahɔ ɔnva nwo kɛ adenle ne ɛdua na ɔwɔ kɛ ɛfa ɛleka fofolɛ la. Zɔhane ala a saa yɛfa yɛ adwenle yɛsie mɔɔ bavi yɛ kpɔkɛzilɛ nu ara la azo a, yɛ sa nu ɛnrɛdo ndɛndɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛbayia ngyegyelɛ la a.​—Gal. 6:9.

19 Ɔyɛ se kɛ yɛbazi kpɔkɛ kpalɛ, yɛɛ ɔnla aze kɛ yɛbali nwolɛ gyima. Noko ɔlua Gyihova moalɛ zo, ɛbahola wɔanyia nrɛlɛbɛ nee anwosesebɛ mɔɔ ɛhyia amaa wɔahola wɔawie mɔɔ ɛkɛbɔ ɔ bo kɛ ɛyɛ la.

EDWƐNE 65 Kɔ Ɛ Nyunlu!

^ ɛden. 5 Wɔnlu ɛ nwo wɔ kpɔkɛ bie mɔ mɔɔ ɛsisile la anwo ɔ? Anzɛɛ ɔyɛ se ɔmaa wɔ kɛ ɛbazi kpɔkɛ kpalɛ na wɔali nwolɛ gyima ɔ? Edwɛkɛ ɛhye baboa wɔ yeamaa wɔali ngyegyelɛ ɛhye mɔ anwo gyima na wɔawie mɔɔ ɛbɔle ɔ bo kɛ ɛyɛ la.

^ ɛden. 11 Amaa wɔahola wɔagenga wɔ Baebolo ne dahuu la, ɛbahola wɔava “Schedule for Bible Reading” mɔɔ wɔ jw.org® azo la wɔali gyima.

^ ɛden. 17 Saa ɛkpondɛ nzuzulɛ mɔɔ bamaa wɔava wɔ mekɛ wɔali gyima kpalɛ a, nea edwɛkɛ “20 Ways to Create More Time” mɔɔ wɔ April 2010 Awake! ne m. 7-8 la.