Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Tie Gyihova Ane Wɔ Ɛleka Biala Mɔɔ Ɛwɔ La

Tie Gyihova Ane Wɔ Ɛleka Biala Mɔɔ Ɛwɔ La

“Bɛbade edwɛkɛ wɔ bɛ nzi kɛ ɔlɛka yeahile bɛ kɛ, ‘Adenle ne ɛne.’”AYE. 30:21.

1, 2. Kɛzi Gyihova tendɛ kile ye azonvolɛ ɛ?

GYIHOVA luale ndenle ngakyile zo vale adehilelɛ manle wɔ Baebolo mekɛ nu. Ɔluale anwumabɔvolɛma anzɛɛ yekile anzɛɛ ɛlalɛ zo ɔyele mɔɔ bazi kenlebie la ɔhilele. Gyihova eza vale gyimalilɛ bie mɔ manle. (Ɛdi. 7:89; Yiz. 1:1; Dan. 2:19) Gyihova luale ɔ gyakɛ anu gyinlavolɛma anwo zo ɔvale adehilelɛ ɔmanle bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛsonle wɔ ye ahyehyɛdeɛ ne foa mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo anu la bie mɔ. Ɔnva nwo adenle mɔɔ Nyamenle menli ne luale zo dele ye edwɛkɛ ne la, bɛdabɛ mɔɔ bɛlile ye adehilelɛ zo la nyianle nyilalɛ.

2 Ɛnɛ, Gyihova dua Baebolo ne, ye sunsum nwuanzanwuanza ne, nee asafo ne azo ɔkile ye menli adenle. (Gyi. 9:31; 15:28; 2 Tem. 3:16, 17) Adehilelɛ mɔɔ yɛ sa ka ye la anu la ɛkɛ wienyi, ‘ɔle kɛ asɛɛ bɛlɛka bɛahile yɛ kɛ: “Adenle ne ɛne, bɛlua nuhua.”’ (Aye. 30:21) Noko, Gyisɛse dua asafo ne mɔɔ ɔdua “sonvolɛ nɔhavo mɔɔ ze nrɛlɛbɛ” anwo zo ɔkile ye adenle la azo ɔka Gyihova edwɛkɛ ne ɔkile yɛ. (Mat. 24:45) Ɔhyia kɛ yɛbu adehilelɛ ɛhye mɔ kɛ nwolɛ hyia, ɔluakɛ tieyɛ a bamaa yɛanyia dahuu ngoane a.Hib. 5:9.

3. Duzu a bahola azi yɛ adenle wɔ Gyihova adehilelɛ mɔɔ yɛbali zo la anwo a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

3 Seetan Abɔnsam adwenle a le kɛ ɔmaa yɛabu Gyihova adehilelɛ mɔɔ maa ngoane la kɛ nvasoɛ ɛnle zo. Bieko, yɛ  ‘ahonle kola bɛlɛbɛla’ yɛ wɔ Gyihova adehilelɛ nwo. (Gyɛ. 17:9) Yemɔti, bɛmaa yɛzuzu kɛzi yɛbahola yɛali konim wɔ ninyɛne mɔɔ si yɛ adenle wɔ Nyamenle ane ɛdielɛ nu la anwo. Eza yɛbazuzu kɛzi ngitanwo mɔɔ yɛ nee Gyihova bali babɔ agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee ye lɛ anwo bane ɔnva nwo tɛnlabelɛ mɔɔ yɛwɔ nu la noko anwo.

MMAMAA SEETAN BƐLƐBƐLA WƆ

4. Kɛzi Seetan bɔ mɔdenle kɛ ɔbanyia menli nzuzulɛ zo tumi ɛ?

4 Seetan bɔ mɔdenle kɛ ɔbanyia menli nzuzulɛ zo tumi ɔlua adalɛ edwɛkɛ nee mɛlɛbɛla zo. (Bɛgenga 1 Dwɔn 5:19.) Saa ɛye adwelie ngɛlata ɛsie ahane a, riledio, TV, nee Intanɛte wɔ ɛleka biala. Ɔnva nwo kɛ ninyɛne ɛhye mɔ kola maa yɛ nye die la, mekɛ dɔɔnwo ne ala, bɛsi subane nee nyɛleɛ mɔɔ tia Gyihova ngyinlazo la adua. (Gyɛ. 2:13) Kɛ neazo la, bɛkola bɛka kɛ ɔnle ɛtane kɛ nrenya nee nrenya anzɛɛ raalɛ nee raalɛ kɛgya. Ɛhye maa menli dɔɔnwo te nganeɛ kɛ mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ nrenya nee nrenya nla nwo la le kyengye.1 Kɔl. 6:9, 10.

5. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahoati Seetan mɛlɛbɛla ne ɛ?

5 Kɛ ɔkɛyɛ na bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo Nyamenle tenleneyɛlɛ ne la ahoati Seetan mɛlɛbɛla ne ɛ? Kɛ ɔkɛyɛ na bɛanwu ngakyile mɔɔ wɔ kpalɛ nee ɛtane nu la ɛ? Baebolo ne bua kɛ: ‘Kyesɛ bɛdua Nyamenle edwɛkɛ ne azo bɛsinza bɛ nwo’! (Edw. 119:9) Adehilelɛ mɔɔ anwo hyia la wɔ Baebolo ne anu mɔɔ ɔmaa yɛnwu ngakyile mɔɔ wɔ nɔhalɛ nee adalɛ avinli a. (Mrɛ. 23:23) Gyisɛse vale edwɛkɛ ɛhye mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la hanle kɛ: “Nyamenle anloa edwɛkɛ biala maa ngoane.” (Mat. 4:4) Ɔwɔ kɛ yɛsukoa kɛzi yɛbava Baebolo ngyinlazo yɛali gyima wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la. Kɛ neazo la, mekɛ tendenle kolaa na Mosisi ahɛlɛ Gyihova mɛla ne mɔɔ tia agyalɛzɛkyelɛ la, kpavolɛ Dwosefi nwunle kɛ nyɛleɛ zɛhae le ɛtane mɔɔ tia Nyamenle. Yeammaa ye adwenle nu bɔbɔ kɛ ɔyɛ Gyihova anwo anzosesebɛ wɔ mekɛ mɔɔ Pɔtefaa aye ne bɛlɛbɛlale ye kɛ ɔyɛ ɛtane la. (Bɛgenga Mɔlebɛbo 39:7-9.) Ɔnva nwo kɛ Pɔtefaa aye ne gyegyele ye mekɛ tendenle la, yeandie ye, Dwosefi zile kpɔkɛ kɛ ɔbadie Gyihova ane. Ɛnɛ, ɔwɔ kɛ yɛtie Gyihova ane, tɛ Seetan adalɛ edwɛkɛ ne mɔɔ dahuu ɔbɔ ye nolo la ɔ.

6, 7. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahoati Seetan folɛdulɛ ɛtane ne ɛ?

6 Asɔne ngilehilelɛ nee diedi mɔɔ ko tia bɛ nwo la ɛbu ewiade, yemɔti ɔmaa menli dɔɔnwo te nganeɛ kɛ nvasoɛ ɛnle zo kɛ bɛbakpondɛ nɔhalɛ ɛzonlenlɛ. Noko, Gyihova ɛva adehilelɛ mɔɔ anu la ɛkɛ la ɛmaa bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo kɛ bɛfa bɛdi gyima la. Ɔwɔ kɛ yɛkpa awie mɔɔ yɛbadie ye la. Kɛmɔ yɛnrɛhola yɛnrɛdie ɛnelɛ nwiɔ la ati, ɔwɔ kɛ ‘yɛnwu Gyisɛse ane’ na yɛtie. Ɔdaye a Gyihova ɛkpa ye kɛ ɔnlea Ye mboane ne a.Bɛgenga Dwɔn 10:3-5.

 7 Gyisɛse hanle kɛ,“bɛdie [edwɛkɛ] ye boɛ!” (Maake 4:24) Gyihova folɛdulɛ ne anu la ɛkɛ yɛɛ ɔfɛta, noko ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ ahonle na yɛtie ye. Saa yɛannea boɛ a, yɛnrɛdie Nyamenle folɛdulɛ kpalɛ ne, emomu, yɛbadie Seetan folɛdulɛ ɛtane ne. Mmamaa ewiade edwɛne, video, TV, mbuluku, agɔnwolɛma, kilehilevolɛma, anzɛɛ bɛdabɛ mɔɔ ewiade ne bu bɛ kɛ bɛze deɛ la, nyia wɔ ɛbɛlabɔlɛ zo tumi ɛlɛ.Kɔl. 2:8.

8. (a) Kɛzi yɛ ahonle ne bahola amaa yɛadie Seetan adalɛ edwɛkɛ ne ɛ? (b) Saa yɛbu yɛ nye yɛgua kɔkɔbɔlɛ zo a, duzu a bado yɛ a?

8 Seetan ze kɛ bɛvale ɛtane bɛwole yɛ, yemɔti ɔpiepia yɛ ɔmaa yɛyɛ ɛtane. Saa Seetan ɛlɛsɔ yɛ anlea wɔ adenle ɛhye azo a, ɔyɛ se kɛ yɛbagyinla yɛ munlililɛ nu. (Dwɔn 8:44-47) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛagyinla ngyegyelɛ ɛhye anloa ɛ? Bɛmaa yɛva awie mɔɔ fa ɔ nwo wula anyelielɛ ninyɛne nu na awieleɛ kolaa ne ɔyɛ ɛtane mɔɔ yeanla yeandwenle nwo la kɛ neazo. (Wulo. 7:15) Duzu a vale alɔbɔlɛ edwɛkɛ ɛhye rale a? Ɔbayɛ kɛ ɛnee saa ɔte Gyihova ane bɔbɔ a ɔmkputi ye ahonle. Bie noko a, yeandie kɔkɔ mɔɔ ye ahonle ne bɔle ye la, anzɛɛ ɔbule ɔ nye ɔguale zo. Kɛ neazo la, bie a ɛnee yegyakyi asɔneyɛlɛ, ɔngɔ daselɛlilɛ kpalɛ, anzɛɛ ɔtoto debiezukoalɛ nu. Awieleɛ bɔkɔɔ ne, ɔlile ye atiakunluwɔzo nzi na ɔyɛle debie mɔɔ ɛnee ɔdaye mumua ne ɔze kɛ ɔle ɛtane la. Saa yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ na yɛdi ninyɛne nwo gyima ndɛndɛ a, yɛbahoati nvonleɛ kpole zɛhae. Na saa yɛtie Gyihova ane a, yɛnrɛdie kpɔkyevolɛma adalɛ nzuzulɛ ne.Mrɛ. 11:9.

9. Duzu ati a subane ɛtane mɔɔ yɛbanwu ye ndɛ la anwo hyia ɛ?

9 Saa bɛnwu awie ewule ndɛ a, bɛkola bɛyɛ ye ayile.Zɔhane ala a saa yɛnwu subane bie mɔɔ ɔbava yɛ yeahɔ sɔnea nu la ndɛndɛ a yɛbahola yɛahoati esiane noko a. Saa yɛnwu subane zɛhae bie wɔ yɛ nwo a, ɔbayɛ kpalɛ kɛ yɛbali nwolɛ gyima ndɛndɛ na ‘Seetan angye yɛ wɔ ye ɛhane nu yeamaa yɛanyɛ ye ɛhulolɛdeɛ.’ (2 Tem. 2:26) Saa yɛnwu kɛ yɛ nzuzulɛ nee yɛ atiakunluwɔzo ɛhwe yɛ ɛvi mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ yɛyɛ la anwo a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a? Ndɛndɛ ne ala, ɔwɔ kɛ yɛbɛlɛ yɛ nwo aze yɛsia yɛba ye ɛkɛ, yɛyɛ ɛnzolɛ yɛmaa ye folɛdulɛ, na yɛfi ahonle muala nu yɛtie ye. (Aye. 44:22) Ɔwɔ kɛ yɛnwu kɛ, saa yɛanzi kpɔkɛ kpalɛ a, ɔbamaa yɛadɔ esiane nu na yɛanwu amaneɛ wɔ ewiade ɛhye anu. Nea kɛzi ɔle kpalɛ kɛ yɛbali ninyɛne nwo gyima ndɛndɛ na yɛanyɛ nvonleɛ kpole a!

Kɛzi debiezukoalɛ ngyehyɛleɛ kpalɛ bahola abɔ yɛ nwo bane wɔ Seetan mɛlɛbɛla ne anwo ɛ? (Nea ɛdendɛkpunli 4-9)

 KOATI ANWOMEMAAZO NEE ANYEBOLO

10, 11. (a) Nyɛleɛ boni a kile kɛ awie le anwomemaazo a? (b) Duzu a yɛsukoa yɛfi adenle ɛtane ne mɔɔ Kɔla, Deetan, nee Abaelam vale zolɛ la anu a?

10 Ɔwɔ kɛ yɛdie yɛto nu kɛ yɛ ahonle kola fa yɛ kɔ ɛtane nu. Yɛ sinlidɔlɛ lɛ tumi kpole wɔ yɛ nwo zo! Maa yɛva anwomemaazo nee anyebolo kɛ neazo. Subane ɛhye mɔ kola maa yɛfa adenle ɛtane zo. Awie mɔɔ le anwomemaazo la te nganeɛ kɛ ye nzuzulɛ biala le kpalɛ na ɔkola ɔyɛ debie biala mɔɔ ɔkulo la. Bie a ɔbade nganeɛ kɛ awie biala, mɔɔ ɔ gɔnwo mɔ asafo nu mgbanyima, anzɛɛ ahyehyɛdeɛ ne bɔbɔ boka nwo la ɛngola ɛngile ye mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔyɛ a. Bie a ɔbahwe ɔ nwo yeavi Gyihova anwo yeahɔ moa mɔɔ ɔnrɛde Ɔ ne bɔbɔ a.

11 Mekɛ mɔɔ ɛnee Yizilayɛma lua fienemgbole ne anu la, Kɔla, Deetan, nee Abaelam dwazole tiale Mosisi nee Aalɔn mɔɔ ɛnee li bɛ ti la. Anwomemaazo manle dwazotiama ne lile bɛ ti anwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. Duzu a Gyihova yɛle ye wɔ nwo a? Ɔhunle bɛ. (Ɛdi. 26:8-10) Nea ɛzukoalɛdeɛ mɔɔ anwo hyia mɔɔ yɛnyia ye wɔ tetedwɛkɛ ɛhye anu a! Gyihova anwo atuadelɛ kɔwie esiane nu. Bɛmaa yɛhakye noko kɛ “[anwomemaazo] sɛkye sonla.”Mrɛ. 16:18; Aye. 13:11.

12, 13. (a) Maa neazo fa kile kɛzi anyebolo kɔwie esiane nu la anu. (b) Kilehile kɛzi anyebolo kola nyi ndɛndɛ la noko anu.

12 Maa yɛzuzu anyebolo noko anwo. Mekɛ dɔɔnwo ne ala, anyebolo sonla yɛ mɔɔ ɔdaye ɔkulo la na ɔte nganeɛ kɛ ɔkola ɔfa debie mɔɔ ɛnle ye ɛdeɛ la. Mekɛ mɔɔ ngapezonli Yilaehya yɛle Seleama sogya kpanyinli Neeman kokobɛ ne ayile na ɔhyɛle ye debie la yeanlie. Noko, Yilaehya sonvolɛ Gɛheezae anye bolole ahyɛlɛdeɛ zɔhane. Gɛheezae hanle kɛ: ‘Meka Gyihova, “Menriandi meadoa Neeman meahɔlie debie wɔ ye ɛkɛ.”’ Ɔvale Yilaehya anzi ɔdoale Neeman ɔbɔle adalɛ ɔliele “dwɛtɛ fufule apenle nsa yɛɛ ɛvoyialilɛ adɛladeɛ ngakyile nwiɔ.” Ɔluakɛ Gɛheezae yɛle ɛhye na ɔbɔle adalɛ ɔhilele Gyihova ngapezonli ne la ati, duzu a zile a? Deɛmɔti, Neeman kokobɛ ne dilale Gɛheezae anyebolo la ɛne!2 Arl. 5:20-27.

13 Anyebolo subane bɔ ɔ bo ngyikyi ngyikyi, noko saa yɛangyakyi a, ɔkola ɔnyi ndɛndɛ. Ekan kɛlɛtokɛ ne mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la maa yɛnwu kɛ anyebolo ɛnle debie kpalɛ. Yɛ kɛzi Ekan anyebolo ne nyinle ndɛndɛ la nzonlɛ. Ɔhanle kɛ: “Ninyɛne mɔɔ yɛhonle yɛvale la menwunle anwuma tɛladeɛ kɛnlɛma bie mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Babelonia la, dwɛtɛ fufule mɔɔ ye ɛnlomboɛ to kɛyɛ tone nu kilo nwiɔ, ezukoa nvutuke kpɔma ko mɔɔ kɛyɛ kilo foa ko la, na me nye bolole bɛ. Yemɔti menvale.” Kɛ anrɛɛ Ekan bakpo atiakunluwɔzo ɛtane ne la, anyebolo manle ɔwuale ninyɛne ne ɔveale ye ɛdanlɛ sua ne anu. Mekɛ mɔɔ Ekan ɛtane ne lale ali la, Dwɔhyua zele ye kɛ Gyihova bamaa munzule ado wɔ ɛnɛ. Bɛzile Ekan nee ye abusua awolɛ bɛhunle bɛ kenle ko ne ala. (Dwɔh. 7:11, 21, 24, 25) Anyebolo le esiane mɔɔ ɔbahola yeado yɛ mekɛ biala a. Yemɔti, bɛmmamaa yɛyɛ “anyebolo wɔ adenle biala anu.” (Luku 12:15) Saa ɔdwu mekɛ ne bie na nzuzulɛ ɛtane anzɛɛ evinli nyɛleɛ nwo adwenle ba yɛ ti anu a, bɛmaa yɛhomo yɛ nwo zo na atiakunluwɔzo ɛtane ammaa yɛanyɛ ɛtane.Bɛgenga Gyemise 1:14, 15.

14. Saa yɛnwu anwomemaazo nee anyebolo subane wɔ yɛ nu a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a?

14 Anwomemaazo nee anyebolo kola kɔwie esiane nu. Saa yɛdwenledwenle mɔɔ bavi adenle ɛtane mɔɔ yɛbava zo  anu ara la anwo a, ɔbamaa yɛadie Gyihova ane. (Mɛla 32:29) Nɔhalɛ Nyamenle ne ka mɔɔ le kpalɛ la kile yɛ wɔ Baebolo ne anu, nee nvasoɛ mɔɔ saa yɛdi zo a yɛbanyia ye nee esiane mɔɔ yɛanli zo ɔbavi nu yeara la amuala. Saa yɛ ahonle maa yɛdwenledwenle debie mɔɔ ɔ nee anwomemaazo nee anyebolo lua la anwo a, nea kɛzi nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ yɛbazuzu mɔɔ bavi nu ara la noko anwo a! Ɔwɔ kɛ yɛsuzu kɛzi ɛtaneyɛlɛ bahola aha yɛ, yɛ kulovolɛma nee ye titile ne abusuabɔlɛ mɔɔ yɛ nee Gyihova lɛ la anwo.

Ɛ NEE GYIHOVA ƐLI ADWELIE DAHUU

15. Duzu a yɛsukoa yɛfi adwelielilɛ nwo neazo ne mɔɔ Gyisɛse yɛle la anu a?

15 Gyihova kulo kɛ yɛkpazi. (Edw. 1:1-3) Ɔfa adehilelɛ ɔmaa yɛ wɔ ye mekɛ nloa. (Bɛgenga Hibuluma 4:16.) Ɔnva nwo kɛ ɛnee Gyisɛse di munli la, ɔ nee Gyihova lile adwelie dahuu, yeangyakyi asɔneyɛlɛ ɛlɛ. Gyihova boale Gyisɛse na ɔhilele ye adenle wɔ ndenle ngakyile zo. Ɔzoanle anwumabɔvolɛma ɔmanle bɛzonlenle ye, ɔmanle Ye sunsum nwuanzanwuanza ne boale ye, na ɔhilele ye adenle ɔmanle ɔkpale ɛzoanvolɛma 12 ne. Bɛdele Gyihova ane wɔ anwuma, mɔɔ ɔkile kɛ ɔgyi Gyisɛse anzi na ɔdie ye ɔto nu. (Mat. 3:17; 17:5; Maake 1:12, 13; Luku 6:12, 13; Dwɔn 12:28) Kɛmɔ Gyisɛse yɛle la, ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛfi yɛ ahonle nu yɛsɛlɛ debie yɛfi Nyamenle ɛkɛ. (Edw. 62:7, 8; Hib. 5:7) Yɛbahola yɛalua nzɛlɛlɛ zo yɛ nee Gyihova ali adwelie amaa yɛabɔ ɛbɛla mɔɔ bawula ye anyunlunyia la.

16. Kɛzi yɛbahola yɛanyia Gyihova moalɛ yɛadie ɔ ne ɛ?

16 Gyihova folɛdulɛ ne wɔ ɛkɛ maa awie biala ɛdeɛ, noko ɔntinlitinli yɛ nuhua ko biala anwo zo kɛ ɔli zo. Ɔhyia kɛ yɛsɛlɛ ye ɛkɛ sunsum nwuanzanwuanza, na ɔbavi ahunlunyele nu yeava yeamaa yɛ. (Bɛgenga Luku 11:10-13.) Zɔhane ati, ɔhyia kpalɛ kɛ ‘yɛbadie edwɛkɛ boɛ.’ (Luku 8:18) Kɛ neazo la, ɔbahile kɛ yɛle nabalabama saa yɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa yɛ ɔmaa yɛli ɛbɛla ɛtane zo konim, na mekɛ ko ne ala yɛfea yɛnea nla nwo nvoninli anzɛɛ sini mɔɔ ɛbɛlatane wɔ nu la a. Ɔhyia kɛ yɛkɔ ɛleka mɔɔ Gyihova sunsum ne wɔ la. Yɛze kɛ ye sunsum ne yɛ gyima wɔ asafo debiezukoalɛ bo. Gyihova azonvolɛ dɔɔnwo ɛhoati esiane ɔlua Gyihova mɔɔ bɛtie ye wɔ debiezukoalɛ bo la azo. Ɔlua zo, bɛnwu atiakunluwɔzo ɛtane mɔɔ bɛlɛnyia ye wɔ bɛ ahonle nu la na bɛyɛ nzenzaleɛ.Edw. 73:12-17; 143:10.

TIE GYIHOVA ANE DAHUU

17. Duzu ati a esiane wɔ nu kɛ yɛbava yɛ nwo yɛado yɛ nwo zo ɛ?

17 Yɛva tete Yizilayɛ Belemgbunli Devidi kɛ neazo. Mekɛ mɔɔ ɔle kakula la, ɔlile Filisitianli Golayate kakanyinli anwo zo konim. Devidi rayɛle sogyanli, belemgbunli, wowavolɛ, nee kpɔkɛbɔvolɛ manle maanle ne. Mekɛ mɔɔ Devidi vale ɔ nwo dole ɔ nwo zo la, ye ahonle bɛlɛbɛlale ye ɔmanle ɔ nee Batehyɛba bɛyɛle ɛtane kpole, ɔyɛle ngyehyɛleɛ ɔmanle bɛhunle ɔ hu Yulaya bɔbɔ. Mekɛ mɔɔ bɛhwile Devidi anyunlu la, ɔliele ye nvonleɛ ɔdole nu na ɔzieziele ɔ nee Gyihova avinli.Edw. 51:4, 6, 10, 11.

18. Duzu a baboa yɛ amaa yɛahɔ zo yɛadie Gyihova ane dahuu ɛ?

18 Ɔnle kɛ yɛdie yɛ nwo yɛdi somaa, emomu, ɔwɔ kɛ yɛtie folɛdulɛ ne mɔɔ wɔ 1 Kɔlentema 10:12 la. Kɛmɔ yɛngola yɛngile yɛ ‘nwo adenle’ la ati, bie a yɛbadie Gyihova anzɛɛ ye Kpɔvolɛ ne ane. (Gyɛ. 10:23) Bɛmaa yɛhɔ zo yɛzɛlɛ, yɛli sunsum ne adehilelɛ nzi, na yɛdie Gyihova ane dahuu.