Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kelaese A Le Nyamenle Tumi Ne A

Kelaese A Le Nyamenle Tumi Ne A

“Kelaese a le Nyamenle tumi ne” a.—1 KƆLENTEMA 1:24.

1. Nzɔne ati a Pɔɔlo hanle kɛ “Kelaese a le Nyamenle tumi ne” ɛ?

GYIHOVA luale Gyisɛse Kelaese anwo zo lale ye tumi ne ali wɔ ndenle mɔɔ yɛ nwanwane la azo. Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔyɛle nwanwane ninyɛne. Bie mɔ anwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu, na bɛbahola bɛamaa yɛ diedi nu amia. (Mateyu 9:35; Luku 9:11) Gyihova maanle Gyisɛse tumi kpole, ɔti ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hɛlɛle kɛ: “Kelaese a le Nyamenle tumi ne” a. (1 Kɔlentema 1:24) Noko nzɔne a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse nwanwane ninyɛne ne mɔ anu a?

2. Nzɔne a yɛbahola yɛazukoa yɛavi Gyisɛse nwanwane ninyɛne ne mɔ anu a?

2 Ɛzoanvolɛ Pita hanle kɛ Gyisɛse yɛle “nwanwane ninyɛne.” (Gyima ne 2:22) Nzɔne a yɛsukoa yɛfi nwanwane ninyɛne ɛhye mɔ anu a? Bɛmaa yɛnwu mɔɔ Gyisɛse bayɛ wɔ ye Ɛvolɛ Apenle Tumililɛ ne anu la. Mekɛ zɔhane, ɔbayɛ nwanwane ninyɛne mgbole mɔɔ baboa awie biala wɔ azɛlɛ ye azo la. Ye nwanwane ninyɛne ne mɔ bamaa yɛanwu ɔ nee ɔ Ze subane ne mɔ anwo ninyɛne dɔɔnwo. Yɛbazuzu Gyisɛse nwanwane ninyɛne ne mɔ anu nsa anwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, na yɛanwu kɛzi bɛbaboa yɛ ɛnɛ nee kenle bie la.

NWANWANE DEDIE MƆƆ KILE YƐ NYELEYƐLƐ

3. (a) Nzɔne ati a Gyisɛse yɛle ye nwanwane debie mɔɔ limoa la ɛ? (b) Kɛzi Gyisɛse lale nyeleyɛlɛ ali wɔ Kana ɛ?

3 Gyisɛse yɛle ye nwanwane debie mɔɔ limoa la wɔ atɔfolɛlielɛ bie abo wɔ Kana. Yɛnze deɛmɔti ɔrale ye zɔ a, noko ɛnee nwanye dɔɔnwo ɛnle ɛkɛ mɔɔ baza nyɛvolɛ mɔɔ bɛra la a. Anrɛɛ ɛhye bahola amaa agyalɛma fofolɛ ɛhye anyunlu agua aze, ɔluakɛ ɔwɔ kɛ bɛdie menli ne ɛyɛvolɛ. Ɛnee Gyisɛse mame Mɛle noko wɔ ɛkɛ. Ɔze kɛ Gyisɛse lɛ tumi la ati a ɔzele ye kɛ ɔboa bɛ la ɔ? Bie a Mɛle dwenlenle ngapezo mɔɔ fane ɔ ra ne anwo la anwo, na ɛnee ɔze kɛ bɛbavɛlɛ ye “Anwuma Anwuma Nyamenle ne Ara.” (Luku 1:30-32; 2:52) Edwɛkɛ ne a le kɛ ɛnee Mɛle nee Gyisɛse kulo kɛ bɛboa agyalɛma ne. Yemɔti Gyisɛse luale nwanwane adenle zo hakyile nzule “nwanye kpalɛ.” (Kenga Dwɔn 2:3, 6-11.) Asoo ɛnee ɔwɔ kɛ Gyisɛse yɛ nwanwane deɛ ɛhye? Kyɛkyɛ. Ɔyɛle ye zɔ ɔluakɛ ɔdwenle menli nwo, yɛɛ ɛnee ɔlɛsukoa ɔ Ze mɔɔ ɔle ahunlunyele la.

Gyisɛse hanle kɛ yɛmaa yɛ “sa ɛdwu awie mɔ anwo zo”

4, 5. (a) Nzɔne a yɛsukoa yɛfi Gyisɛse nwanwane debie mɔɔ limoa la anu a? (b) Nzɔne a nwanwane debie mɔɔ zile Kana la maa yɛnwu ye wɔ kenle bie anwo a?

4 Gyisɛse luale nwanwane adenle zo maanle menli ekpunli kpole bie nwanye kpalɛ dɔɔnwo. Nzɔne a yɛsukoa yɛfi ɛhye anu a? Ɔmaa yɛnwu kɛ Gyihova nee Gyisɛse ati ɛnyɛ se; emomu bɛyɛ nyele. Nwanwane deɛ ɛhye maa yɛnwu ye kɛ bɛdwenle menli nganeɛdelɛ nwo kpalɛ. Eza ɔkile kɛ ɔnva nwo ɛleka biala mɔɔ yɛde wɔ azɛlɛ ye azo la, Gyihova bamaa yɛanyia aleɛ dɔɔnwo wɔ ewiade fofolɛ ne anu.Kenga Ayezaya 25:6.

5 Ɔnrɛhyɛ Gyihova bamaa yɛ sa aha debie biala mɔɔ yɛhyia nwo la. Awie biala banyia sua kɛnlɛma nee aleɛ kpalɛ. Saa yɛdwenle ninyɛne ngɛnlɛma mɔɔ Gyihova bamaa yɛ sa aha ye wɔ Paladaese azɛlɛ ne azo la anwo a, ɔmaa yɛ nye die kpole.

Yɛfa yɛ mekɛ yɛboa awie mɔ a, ɛnee yɛlɛsukoa Gyisɛse nyeleyɛlɛ ne (Nea ɛdendɛkpunli 6)

6. Kɛzi Gyisɛse vale ye tumi ne lile gyima ɛ, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛazukoa ye ɛ?

6 Gyisɛse anva ye tumi ne anyɛ debie mɔɔ ɔdaye mumua ne ɔkulo la. Dwenle mɔɔ zile wɔ mekɛ mɔɔ Abɔnsam zele Gyisɛse kɛ ɔhakyi awolɛ kpanwo la anwo nea. Gyisɛse anva ye tumi ne anyɛ debie mɔɔ baboa ɔ ngomekye la. (Mateyu 4:2-4) Noko ɛnee ɔkpondɛ kɛ ɔfa ye tumi ne ɔboa awie mɔ. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛazukoa ye subane ɛhye ɛ? Gyisɛse hanle kɛ yɛmaa yɛ “sa ɛdwu awie mɔ anwo zo.” (Luku 6:38) Yɛbahola yɛayɛ ɛhye saa yɛmaa awie mɔ badi aleɛ wɔ yɛ sua nu a. Kɛ neazo la, saa bɛkpɔne debiezukoalɛ a yɛbahola yɛamaa adiema nrenyia bie abobɔ ɛdendɛlɛ mɔɔ ɔbamaa la azo yeahile yɛ. Anzɛɛ yɛbahola yɛava nzuzulɛ nee ndetelɛ yɛamaa awie mɔ wɔ daselɛlilɛ nu. Saa yɛbɔ mɔdenle biala yɛboa awie mɔ a, ɛnee yɛlɛsukoa Gyisɛse nyeleyɛlɛ ne.

“BƐ MUALA BƐLILE NA BƐ KO YILE”

7. Nzɔne a bahɔ zo ayɛ ngyegyelɛ wɔ Seetan ewiade ɛhye anu a?

7 Ehyia ɛnle debie fofolɛ. Gyihova zele Yizilayɛma kɛ “ehyianli ɛnrɛkpa bɛ avinli wɔ azɛlɛ ne azo.” (Mɛla ne 15:11) Ye ɛvolɛ dɔɔnwo anzi, Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛmɛ, bɛ nee ehyianvolɛma de dahuu.” (Mateyu 26:11) Asoo ɛnee Gyisɛse ɛlɛkile kɛ ehyiavolɛma ɛnrɛkpa azɛlɛ ye azo ɛlɛ ɔ? Kyɛkyɛ, ɛnee ɔlɛkile kɛ saa Seetan ewiade ɛhye ɛtɛpɛle nu a, menli bali ehyia. Noko wɔ ewiade fofolɛ ne anu, ehyia bo badu. Awie biala banyia aleɛ dɔɔnwo ali na ɔ nwo adɔ ye!

8, 9. (a) Nzɔne ati a Gyisɛse maanle menli apenle dɔɔnwo aleɛ ɛ? (b) Kɛzi ɛte nganeɛ wɔ nwanwane deɛ ɛhye anwo ɛ?

8 Edwɛndolɛnli ne hanle ye wɔ Gyihova anwo kɛ: “Ɛbuke ɛ sa nu, ɛmaa tease abɔdeɛ biala akunlu dwo ɔ nwo.” (Edwɛndolɛ 145:16) Mɔɔ ɛnee Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔzukoale ɔ Ze kpalɛ na ɔlile awie mɔ ngyianlɛ nwo gyima dahuu. Yeanyɛ ɛhye kɛ ɔmaa bɛanwu kɛ ɔlɛ tumi. Nɔhalɛ nu, ɛnee Gyisɛse dwenle menli nwo. Bɛmaa yɛzuzu Mateyu 14:14-21 la anwo. (Kenga.) Menli dɔɔnwo bie vi azua ne mɔ azo vale aze doale Gyisɛse. (Mateyu 14:13) Ye aledwolɛ nu, ɛnee ɛdoavolɛ ne mɔ nea a ɛvɛlɛ nee ɛhɔne ɛlɛku menli ne. Yemɔti bɛzele Gyisɛse kɛ ɔmaa menli ne adenle ɔmaa bɛhɔkpondɛ debie bɛli. Nzɔne a Gyisɛse bayɛ a?

9 Gyisɛse vale kpanwo nnu nee fɛlɛ nwiɔ ɔmaanle mrenyia kɛyɛ 5,000 yɛɛ mraalɛ nee ngakula aleɛ. Nzɔne ati a Gyisɛse yɛle nwanwane deɛ ɛhye a? Ɔluakɛ ɛnee ɔkulo menli na ɔdwenle bɛ nwo kpalɛ. Ɔbayɛ kɛ Gyisɛse maanle bɛ aleɛ dɔɔnwo, ɔluakɛ “bɛ muala bɛlile debie bɛ ko yile.” Aleɛ ne maanle bɛholale adenle tendenle ne pɛ kɔ sua nu. (Luku 9:10-17) Mɔɔ bɛlile bɛwiele bɛ ko yile la, ɛdoavolɛ ne mɔ sesale ɔ bo zo ne ahɛndɛne 12!

10. Kɛ bɛbayɛ ehyia kenle bie ɛ?

10 Maanle mgbanyima mɔɔ bɛle angomedi nee nzisi la ati a menli dɔɔnwo di ehyia a. Yɛ mediema ne mɔ bie bɔbɔ ɛnnyia mɔɔ sa bɛ di la. Noko ɔnrɛhyɛ, menli mɔɔ bɛtie Gyihova la badɛnla ewiade mɔɔ nzisi anzɛɛ ehyia ɛnle nu la anu. Gyihova a le tumivolɛ Nyamenle ne a, na ɔlɛ tumi yɛɛ ɔkulo kɛ ɔmaa awie biala nyia mɔɔ ɔkulo la. Yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔnrɛhyɛ amaneɛnwunlɛ bara awieleɛ!Kenga Edwɛndolɛ 72:16.

Gyisɛse nwanwane ninyɛne ne maa yɛnwu ye kɛ ɔkpondɛ kɛ ɔfa ye tumi ne ɔboa yɛ

11. Nzɔne ati a ɛdie ɛdi kɛ Kelaese bava ye tumi ne ali gyima wɔ azɛlɛ ye azo kenlensa ye ɛ, na boni a ɛkulo kɛ ɛyɛ wɔ nwo a?

11 Mɔɔ ɛnee Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔyɛle nwanwane ninyɛne ɛvolɛ nsa nee foa pɛ wɔ ɛleka ekyi bie ala. (Mateyu 15:24) Noko kɛ Belemgbunli la, Gyisɛse baboa awie biala wɔ ye Ɛvolɛ Apenle Tumililɛ ne anu. (Edwɛndolɛ 72:8) Gyisɛse nwanwane ninyɛne ne maa yɛnwu ye kɛ ɔkpondɛ kɛ ɔfa ye tumi ne ɔboa yɛ. Yɛnlɛ tumi mɔɔ yɛbava yɛayɛ nwanwane ninyɛne a, noko nzɔne a yɛbahola yɛayɛ a? Yɛbahola yɛava yɛ mekɛ nee yɛ anwosesebɛ yɛaha kenle bie mɔɔ yɛ anyelielɛ mɔɔ Baebolo ne ɛbɔ nwolɛ ɛwɔkɛ la yɛahile awie mɔ. Kɛ Gyihova Alasevolɛ la, ɛhye a le yɛ gyima a. (Wulomuma 1:14, 15) Saa yɛdwenledwenle mɔɔ Kelaese bayɛ ye kenlensa ye la anwo a, ɔbamaa yɛaha nwolɛ edwɛkɛ yɛahile awie mɔ.Edwɛndolɛ 45:1; 49:3.

GYIHOVA NEE GYISƐSE LƐ ABƆDEƐ NU TUMI ZO TUMI

12. Kɛzi yɛbahola yɛalie yɛali kɛ Gyisɛse ze debie biala mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la kpalɛ ɛ?

12 Mekɛ mɔɔ Nyamenle bɔ azɛlɛ ne nee debie biala mɔɔ wɔ zolɛ la, ɛnee Gyisɛse boka ɔ nwo kɛ ‘dwinvolɛ mɔɔ ɛbe.’ (Mrɛlɛbulɛ 8:22, 30, 31; Kɔlɔsaema 1:15-17) Yemɔti ɛnee Gyisɛse ze debie biala mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la kpalɛ. Ɔze kɛzi ɔbava abɔdeɛ nu tumi yeayɛ gyima nee kɛzi ɔbali bɛ nwo zo la.

Nzɔne a ɛ nye die nwo wɔ kɛzi Gyisɛse vale ye tumi ne yɛle nwanwane ninyɛne la anwo a? (Nea ɛdendɛkpunli 13, 14)

13, 14. Maa neazo mɔɔ kile kɛ Kelaese lɛ abɔdeɛ nu tumi nwo zo tumi la.

13 Mɔɔ ɛnee Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɔlale ye ali kɛ Nyamenle tumi ne wɔ ɔ nwo zo ɔlua abɔdeɛ nu tumi mɔɔ ɔlile zo la azo. Kɛ neazo la, dwenle kɛzi Gyisɛse maanle ahumu kpole bie guale dii la anwo nea. (Kenga Maake 4:37-39.) Baebolo nwo abɔlɔba bie hilehilele nu kɛ Giliki edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “ahumu kpole bie” wɔ Maake buluku ne anu la kile ahumuakyima. Ɔfane ahumu mɔɔ ɔbadu a maanle nu yɛ kisii, anwoma kpole tu na ezule ne tɔ kpole wɔ ɔ nzi la anwo. Saa ɔpɛ nu a, ɔsɛkye debie biala.

14 Pɛ tɛnlabelɛ ne anwo nvoninli nea: Ɛnee azɛlɛkye ne ɛlɛbɔ ɛlɛne ne yeamaa nzule ahɔ nu. Ɔnva nwo kɛ ahumu ne ɛlɛyɛ dede na ɛlɛne ne noko ɛlɛtotɔ la, ɛnee Gyisɛse ɛlafe ɔluakɛ yevɛ. Noko ɛdoavolɛma ne ahonle dule, yemɔti bɛdunwuele Gyisɛse na bɛzele ye kɛ: “Yɛwie wu!” (Mateyu 8:25) Duzu a Gyisɛse yɛle a? Ɔdwazole na ɔzele ahumu ne nee nyevile ne kɛ: “Bɛgua diinyi!” (Maake 4:39) Ahumu kpole ne guale na “maanle nu gyinlanle diinyi.” Nea kɛzi ɛhye kile kɛ Gyisɛse lɛ abɔdeɛ nu tumi nwo zo tumi a!

15. Kɛzi Gyihova ɛla ye ali kɛ ɔbahola yeali abɔdeɛ nu tumi nwo zo tumi ɛ?

15 Gyihova a vale tumi mɔɔ ɛnee Kelaese lɛ la maanle ye a, yemɔti yɛze kɛ Nyamenle Tumivolɛ Bedevinli ne noko lɛ abɔdeɛ nu tumi zo tumi. Kɛ neazo la, kolaa na Azuyilɛ ne ara la, Gyihova hanle kɛ: “Ɛnɛ anwo zo kenle nsuu, mebamaa ezule kpole bie adɔ nɔɔzo nee ewiazo kenle abulanla.” (Mɔlebɛbo 7:4) Eza Adendulɛ 14:21 ka kɛ: “[Gyihova] manle aduduleɛ anwoma anu ɛsesebɛ bie bɔle nɔe ne amuala, na ɔhyɛle nyevile ne anu.” Dwona 1:4 noko ka kɛ: “[Gyihova] manle anwoma kpole bie dwazole nyevile ne anye. Ahumu ne dule kpole kpalɛ mɔɔ ɛnee asɛɛ azudulɛ ne ɛbubu meli ne ɛwie a.” Ɔle kpalɛ kɛ yɛnwu ye kɛ Gyihova bali ninyɛne nwo zo tumi wɔ ewiade fofolɛ ne anu la.

16. Nzɔne ati a abɔdeɛ nu tumi mɔɔ Gyihova nee Gyisɛse kola di zo tumi la kyekye yɛ rɛle ɛ?

16 Gyihova nee Gyisɛse mɔɔ bɛkola bɛdi abɔdeɛ nu tumi nwo zo tumi la kyekye yɛ rɛle. Wɔ Kelaese Ɛvolɛ Apenle Tumililɛ ne anu, awie biala mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la ɛnrɛzulo. Esiane mɔɔ bie a le azɛlɛ ɛkpusulɛ, ahumuakyima, nyevile mɔɔ tu ba sua zo nee awoka mɔɔ kpuke la ɛnrɛhu anzɛɛ ɛnrɛboda awie biala. Esiane biala ɛnrɛha yɛ ɛzulolɛ ɔluakɛ “Nyamenle mumua ne” nee menli badɛnla! (Yekile 21:3, 4) Yɛlɛ anwodozo kɛ Gyihova bamaa Gyisɛse tumi yeamaa yeali abɔdeɛ nu tumi zo wɔ ye Ɛvolɛ Apenle Tumililɛ ne anu.

SUKOA NYAMENLE NEE KELAESE KƐKALA

17. Adenle ko mɔɔ yɛbahola yɛalua zo yɛazukoa Nyamenle nee Kelaese ɛnɛ la a le boni?

17 Yɛnrɛhola yɛnrɛzi esiane adenle. Gyihova nee Gyisɛse ala a bahola a. Noko debie wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛayɛ a. Yɛbahola yɛava Mrɛlɛbulɛ 3:27 yɛali gyima. (Kenga.) Saa yɛ mediema nwo kyele bɛ a, yɛbahola yɛali bɛ nwonane afoa nu nee nganeɛdelɛ nu ngyianlɛ nwo gyima, na eza yɛakyekye bɛ rɛle. (Mrɛlɛbulɛ 17:17) Kɛ neazo la, saa esiane bie si a, yɛbahola yɛaboa bɛ. Kunlavolɛ raalɛ bie mɔɔ ahumuakyima zɛkyele ye sua la hanle kɛ: “Ɔyɛ me fɛ kpalɛ kɛ mewɔ Gyihova ahyehyɛdeɛ ne anu la, tɛ nwonane afoa nu moalɛ ne angome na emomu, sunsum nu moalɛ mɔɔ menyia la noko boka nwo.” Adiema raalɛ ko mɔɔ ɛtɛgyale la noko dele nganeɛ kɛ ye anyelazo ɛwie wɔ mekɛ mɔɔ ahumu bie zɛkyele ye sua la. Mediema ne mɔ boale maanle bɛzieziele ye sua ne bɛwiele la, ɔhanle kɛ: “Mennwu mɔɔ meka a! Mengola menga kɛzi mete nganeɛ la.” Ɔdoale zo kɛ: “Meda wɔ ase Gyihova!” Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ yɛ mediema mrenyia nee mraalɛ amgba dwenle awie mɔ ngyianlɛ nwo la. Mɔɔ tɛla ɛhye la, ɔyɛ yɛ fɛ kɛ Gyihova nee Gyisɛse Kelaese amgba dwenle yɛ nwo la.

18. Nzɔne a maa ɛ nye die deɛmɔti Gyisɛse yɛle nwanwane ninyɛne la anwo a?

18 Gyisɛse yɛ ye ɛzonlenlɛ gyima ne la, ɔlale ye ali kɛ ɔdaye a ɔle “Nyamenle tumi ne” a. Noko yeanva ye tumi ne yeanli gyima kɛ ɔfa yealielie menli nye anzɛɛ yeayɛ mɔɔ baboa ye la. Emomu, kɛmɔ ɛnee ɔkulo menli la ati a ɔyɛle nwanwane ninyɛne a. Yɛbazukoa yemɔ anwo debie wɔ tile bieko anu.