Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kendɛ!

Kendɛ!

“Saa ɔkyɛ a kendɛ!”HABAKƐKE 2:3.

EDWƐNE: 128, 45

1, 2. Nzɔne subane a Gyihova azonvolɛ da ye ali a?

GYIHOVA azonvolɛ zile abotane hendɛle amaa ngapezo ne mɔ ara nu. Kɛ neazo la, ɛnee Gyɛlɛmaya anye la kɛ Babelɔnma bazɛkye Dwuda, na ɛhye rale nu wɔ 607 K.Y.M. (Gyɛlɛmaya 25:8-11) Ayezaya hanle kɛ Gyihova bamaa Dwuuma mɔɔ bɛhye bɛ nuokɛ la azia ara Dwuda. Ɔhanle kɛ: “Nyilalɛ ɛha bɛdabɛ mɔɔ bɛfa bɛ rɛle bɛwula ye nu la.” (Ayezaya 30:18) Ɛnee Maeka noko anye la kɛ Gyihova ɛwɔkɛ ne mɔ bara nu. Ɔhanle kɛ: “Na mame, mebanlea mɔɔ [Gyihova] kɛyɛ la.” (Maeka 7:7) Wɔ ɛvoya dɔɔnwo anu, ɛnee Nyamenle azonvolɛ anye la kɛ Mɛzaya anzɛɛ Kelaese ne mɔɔ bɛbɔle ɔ nwo ɛwɔkɛ la bara.Luku 3:15; 1 Pita 1:10-12. *(nea ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ.)

2 Yɛdayɛ noko, yɛlɛkendɛ kɛ Gyihova Belemgbunlililɛ ne anwo ngapezo ne mɔ bara nu. Ɔnrɛhyɛ, Gyisɛse mɔɔ ɔle zɔhane Belemgbunlililɛ ne azo Belemgbunli la balie Nyamenle menli avi ɛtane ewiade ɛhye anu. Ɔbazɛkye ɛtanevolɛma na yeamaa amaneɛnwunlɛ ara awieleɛ. (1 Dwɔn 5:19) Yemɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ Gyihova kenle ne bahola ara mekɛ biala na yɛsiezie yɛ nwo yɛsie.

3. Saa yɛhendɛ awieleɛ ne yɛhyɛ a, nzɔne kpuya a bie a yɛbabiza a?

3 Yɛ nye la mekɛ mɔɔ bɛbayɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ wɔ azɛlɛ ye azo la ɛsesebɛ. (Mateyu 6:10) Noko saa yɛhendɛ awieleɛ ne yɛhyɛ a, bie a yɛbabiza yɛ nwo kɛ: ‘Nzɔne ati a ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛkendɛ awieleɛ ne ɛ?’

NZƆNE ATI A ƆWƆ KƐ YƐKƆ ZO YƐKENDƐ AWIELEƐ NE Ɛ?

4. Nzɔne ati a ɔwɔ kɛ ‘yɛsinza’ a?

4 Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma kɛ “bɛzinza.” Ɛhye ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ ɔnrɛhyɛ na awieleɛ ne ara la. (Mateyu 24:42; Luku 21:34-36) Bieko, Gyihova ahyehyɛdeɛ ne kakye yɛ dahuu kɛ ‘yɛhendɛ na yɛmaa yɛ nye ɛla kɛ Nyamenle Kenle ne bara ndɛndɛ’ na eza yɛva yɛ adwenle yɛzie ewiade fofolɛ ne mɔɔ Gyihova ɛva ɛbɔ yɛ ɛwɔkɛ la azo.Kenga 2 Pita 3:11-13.

5. Debie bieko mɔɔ ɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da Gyihova kenle ne la a le boni?

5 Saa ɛnee ɔwɔ kɛ Gyisɛse ɛdoavolɛma mɔɔ limoa la maa bɛ nye da Gyihova kenle ne a, ɛnee yɛ ɛdeɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da ye ade ɛsesebɛ. Nzɔne ati ɔ? Ɔluakɛ sɛkɛlɛneɛ mɔɔ Gyisɛse hilele la maa yɛnwu kɛ ɔvi 1914 mɔɔ ba la, yeli Belemgbunli wɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne azo yɛɛ yɛde awieleɛ mekɛ ne anu anzɛɛ “ewiade ɛhye ɛlɛba awieleɛ.” Kɛ neazo la, kɛmɔ Gyisɛse hanle la, ewiade ne anu ɛlɛyɛ se kpalɛ na bɛlɛbɔ Belemgbunlililɛ edwɛkpa ne nolo wɔ aleɛabo amuala. (Mateyu 24:3, 7-14) Gyisɛse angile mekɛ tendenle mɔɔ awieleɛ ne bali la, yemɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ awieleɛ ne bahola ara mekɛ biala.

6. Kɛzi yɛkola yɛnwu ye kɛ saa yɛlɛbikye ewiade awieleɛ ne kpalɛ a ninyɛne nu bayɛ se ɛ?

6 Asoo yɛbahola yɛaha kɛ “ewiade awieleɛ” ne a le mekɛ mɔɔ amumuyɛyɛlɛ bayɛ kpole wɔ ewiade kenle bie la ɔ? Baebolo ne se menli bahɔ zolɛ amaa bɛ ti ayɛ se kpalɛ wɔ “awieleɛ mekɛ ne anu.” (2 Temɔte 3:1, 13; Mateyu 24:21; Yekile 12:12) Yemɔti, ɔnva nwo kɛ kɛkala ninyɛne ɛngɔ ye boɛ la, yɛze kɛ ninyɛne nu bahɔ zo ayɛ se kpalɛ.

7. Nzɔne a Mateyu 24:37-39 ka ye wɔ ewiade awieleɛ ne anwo a?

7 Bie mɔ bahola anyia adwenle kɛ kolaa na ‘anwongyelelɛ kpole’ ne abɔ ɔ bo la, konle bazi maanle biala anu na menli dɔɔnwo anwo bado bɛ anzɛɛ ɛhɔne bahu bɛ. (Yekile 7:14) Noko saa ɔba ye zɔ a, awie biala banwu kɛ Baebolo ngapezo ɛlɛba nu. Menli mɔɔ bɛ nye ɛnlie Baebolo ne anwo la bɔbɔ banwu ye wienyi. Kakye kɛ Gyisɛse hanle kɛ, wɔ awieleɛ mekɛ ne anu, menli dɔɔnwo ‘ɛnrɛnwu’ ye. Bɛbabɔ bɛ ɛbɛla kɛmɔ bɛbɔ ye ala la yemɔti saa Gyihova kenle ne ba a, ɔbazi bɛ nwo. (Kenga Mateyu 24:37-39.) Yemɔti ɔnle kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ ninyɛne bɛzɛkye bɔkɔɔ kolaa na ‘anwongyelelɛ kpole’ ne ara amaa menli alie ali kɛ awieleɛ ne ɛbikye.Luku 17:20; 2 Pita 3:3, 4.

Yɛdie yɛdi kɛ yɛde “ewiade awieleɛ” ne anu

8. Kɛmɔ yɛkakye Gyisɛse sɛkɛlɛneɛ ne la ati, anwodozo boni a yɛlɛ a?

8 Sɛkɛlɛneɛ mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ hilele ye ɛdoavolɛma la bamaa bɛanwu mekɛ holɛ ko mɔɔ bɛde nu la. Gyisɛse ɛdoavolɛma ɛmaa bɛ nye ɛla ɛkɛ. (Mateyu 24:27, 42) Ɔvi 1914 mɔɔ ba la, sɛkɛlɛneɛ ngakyile mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ la ɛra nu. Yɛdie yɛdi kɛ yɛde “ewiade awieleɛ” ne anu. Gyihova ze mekɛ mɔɔ ɔbazɛkye Seetan ewiade ɛtane ne la.

9. Nzɔne ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ ɔnrɛhyɛ na awieleɛ ne ara ɛ?

9 Yemɔti, nzɔne ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ ɔnrɛhyɛ na awieleɛ ne ara ɛ? Ɔluakɛ yɛtie Gyisɛse Kelaese. Eza yɛnwu kɛ awieleɛ ne anwo sɛkɛlɛneɛ mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ la ɛlɛba nu. Yɛze kɛ awieleɛ ne ɛbikye, tɛ kɛ yɛdie edwɛkɛ biala mɔɔ yɛte la yɛdi la ati ɔ, emomu yɛlɛ anwodozo kɛ Baebolo ngapezo ɛlɛba nu. Ɔwɔ kɛ yɛsinza na yɛsiezie yɛ nwo yɛmaa awieleɛ ne ɛralɛ.

YƐHENDƐ YƐHƆDWU KENLENZU?

10, 11. (a) Nzɔne ati a Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma kɛ “bɛzinza” ɛ? (b) Nzɔne a Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma kɛ saa awieleɛ ne amba ndɛ kɛmɔ bɛsuzu la a, bɛyɛ a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

10 Yɛ nuhua dɔɔnwo ɛva ɛvolɛ dɔɔnwo ɛzonle Gyihova nɔhalɛ nu yɛɛ yɛnlea ye kenle ne mɔɔ ɔba la ade yɛhyɛ. Ɔnva nwo mekɛ tendenle mɔɔ yɛva yɛhendɛ la, ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ ɔnrɛhyɛ zɔhane kenle ne bara. Ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ nwo yɛkendɛ mekɛ mɔɔ Gyisɛse bara kɛ ɔbazɛkye Seetan ewiade ne la. Kakye mɔɔ Gyisɛse se ye ɛdoavolɛma ɛyɛ la: “Bɛzinza na bɛnlea boɛ, ɔluakɛ bɛnze kenle ne mɔɔ mekɛ ne kɛdwu la. Ɛhye le kɛ nrenya bie mɔɔ ɛlɛtu adenle na yeva ye awuke yewula ye sonvolɛma asa nu la. Biala nee ye gyima, na ɔse mɔɔ nea anlenkɛ kpole ne la kɛ ɔzinza. Zɔhane ati bɛzinza, ɔluakɛ bɛnze mekɛ mɔɔ awuke menle ne bara la, saa nɔsolɛ nu anzɛɛ alevinli mu nwiɔ avinli o, saa akɔlɛmɔleɛ anzɛɛ sɛnzɛnduduleɛ o. Saa ɔba arɛlevilɛ nu a, ɔnle kɛ ɔbato bɛ kɛ bɛdeda. Mɔɔ meka meahile bɛ la, meka meahile awie biala: Bɛzinza!”Maake 13:33-37.

Adalɛ ɛzonlenlɛ ɛtetalɛ ne bahola azi arɛlevilɛ nu wɔ mekɛ biala

11 Mɔɔ Gyisɛse ɛdoavolɛma ne dele ɔ bo kɛ yebɔ ye tumililɛ bo wɔ 1914 la, bɛnwunle kɛ awieleɛ ne bahola ara mekɛ biala. Yemɔti bɛyɛle dɔɔnwo wɔ daselɛlilɛ gyima ne anu bɛvale bɛhendɛle kenle ne. Gyisɛse hanle kɛ ɔbahola yeara “akɔlɛmɔleɛ anzɛɛ sɛnzɛnduduleɛ.” Saa ɔba ye zɔhane a, nzɔne a ɔwɔ kɛ ye ɛdoavolɛma yɛ a? Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛzinza.” Ɔti saa yɛte nganeɛ kɛ yɛhendɛ yɛhyɛ bɔbɔ a, ɔngile kɛ awieleɛ ne ɛtɛnyianle ɛtɛbale anzɛɛ ɔnrɛra wɔ yɛ ngoane mekɛ nu.

12. Nzɔne edwɛkɛ a Habakɛke bizale Gyihova a, na kɛzi ɔbuale ye ɛ?

12 Ngapezonli Habakɛke nyianle abotane hendɛle wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee ɔlɛbɔ Gyɛlusalɛm ɛzɛkyelɛ ne anwo nolo la. Ngapezoma gyɛne mɔɔ limoa la vale ɛvolɛ dɔɔnwo hanle edwɛkɛ ko ne ala. Habakɛke nwunle kɛ amumuyɛyɛlɛ nee nzisi ɛbu zo. Ɔzɛlɛle Gyihova kɛ ɔboa ye. Ɔbizale kɛ: “O [Gyihova], menzu menvɛlɛ wɔ moalɛ ɔhɔdwu kenlenzu na wɔadie me?” Gyihova anga mekɛ mɔɔ awieleɛ ne bara la angile Habakɛke, noko ɔbɔle ye ɛwɔkɛ kɛ: “Ɔnrɛhyɛ fee.” Eza Gyihova zele Habakɛke kɛ ‘ɔhendɛ.’Kenga Habakɛke 1:1-4; 2:3.

13. Nzɔne adwenle a anrɛɛ Habakɛke bahola anyia a, na duzu ati a anrɛɛ ɔbayɛ esiane ɛ?

13 Fa ye kɛ ɔyɛle Habakɛke ɛvɛlɛ kɛ ɔbahendɛ awieleɛ ne yɛɛ ɔhanle kɛ: ‘Mehendɛ Gyɛlusalɛm ɛzɛkyelɛ ne mehyɛ. Awieleɛ ne ɛtɛnyianle ɛtɛbale. Ɔngyia kɛ mebahɔ zo meabɔ nwolɛ nolo. Awie mɔ bahola ayɛ gyima ne.’ Saa ɔnyianle adwenle zɔhane a anrɛɛ nzɔne a bazi a? Anrɛɛ Gyihova anye ɛnrɛlie ɔ nwo. Saa awieleɛ ne rale la ɛnee ɔtɛsieziele ɔ nwo a, anrɛɛ ɔnrɛnyia ngoane.

14. Nzɔne ati a ɔbayɛ yɛ fɛ kɛ Gyihova bɔle yɛ kɔkɔ kɛ yɛmaa yɛ nye ɛla awieleɛ ne ade ɛ?

14 Fa ye kɛ ɛwɔ ewiade fofolɛ ne anu. Awieleɛ ne anwo ngapezo biala ɛra nu kɛmɔ Gyihova hanle la. Ɛnyia Gyihova anu diedi kpole, na ɛnyia anwodozo kɛ debie biala mɔɔ yeha la ɔbayɛ. (Kenga Dwɔhyua 23:14.) Ɔbayɛ wɔ fɛ kpole kɛ Gyihova bɔle ye menli kɔkɔ kɛ bɛmaa bɛ nye ɛla awieleɛ ne ade na ɔvale awieleɛ ne ɔrale wɔ mekɛ kpalɛ nu la.Gyima ne 1:7; 1 Pita 4:7.

YƐLƐKENDƐ LA ƐNEE YƐLƐBƆ EDWƐKƐ NE NOLO

Ɛbɔ mɔdenle ɛbɔ edwɛkpa ne nolo ɔ? (Nea ɛdendɛkpunli 15)

15, 16. Nzɔne ati a ɔwɔ kɛ yɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne kpalɛ wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu ɛ?

15 Gyihova ahyehyɛdeɛ ne bahɔ zo ahakye yɛ kɛ yɛva yɛ adwenle yɛzie Gyihova ɛzonlenlɛ zo. Ngakyelɛ ɛhye mɔ maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛsonle Nyamenle yɛɛ eza bɛmaa yɛnwu kɛ yɛ edwɛkɛ ne anwo hyia. Yɛnwu kɛ sɛkɛlɛneɛ mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ la ɛlɛba nu na ɔnrɛhyɛ awieleɛ ne bara. Ɔti yɛmaa Gyihova dimoa yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu na yɛka Belemgbunlililɛ edwɛkpa ne dahuu.Mateyu 6:33; Maake 13:10.

16 Saa yɛka edwɛkpa ne yɛkile awie mɔ a, ɛnee yɛlɛboa yɛamaa bɛanyia bɛ ti wɔ Seetan ewiade ne mɔɔ ɛnrɛhyɛ na bɛazɛkye ye la anu. Esiane ko mɔɔ yɛ alɔbɔlɛ mɔɔ zile nyevile zo la a le Wilhelm Gustloff meli ne mɔɔ nlomanle wɔ 1945 la. Menli apenle dɔɔnwo wule. Adiema raalɛ ko nee ɔ hu nyianle bɛ ti. Adiema raalɛ ne se, mekɛ mɔɔ meli ne ɛlɛnoma la, ɛnee raalɛ bie ɛlɛtea nu kɛ: “Me baage ne oo! Me baage ne! Me agudeɛ ne! Me agudeɛ ne muala wɔ ɔ bo ɛkɛ ne. Oo, ɔ muala ɛbɔ me!” Noko menli mɔɔ ɛha la nwunle mɔɔ hyia la, yemɔti bɛbɔle mɔdenle kɛ bɛdie awie mɔ ngoane. Ɛnɛ noko, menli ngoane la esiane nu. Yɛdayɛ noko yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ kɛ meli ne anu amra mɔɔ bɛanyɛ angomedi la na yɛfa yɛ adwenle yɛsie yɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne mɔɔ anwo hyia la azo. Ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbaboa awie mɔ amaa bɛanyia ngoane wɔ ewiade ɛhye ɛzɛkyelɛ ne anu.

Si kpɔkɛ kpalɛ na fa wɔ adwenle sie kɛzi edwɛkɛhanlɛ gyima ne hyia ndɛndɛ la azo (Nea ɛdendɛkpunli 17)

17. Nzɔne ati a ɔwɔ kɛ yɛdie yɛdi kɛ awieleɛ ne bahola ara mekɛ biala ɛ?

17 Yɛnwu ye wienyi kɛ Baebolo ngapezo ɛlɛba nu na ɔnrɛhyɛ, ɛtane ewiade ɛhye bara awieleɛ. Yɛlɛkendɛ kɛ “mɛne bulu ne” nee “nane ne” bateta adalɛ ɛzonlenlɛ, Babelɔn Kpole ne. (Yekile 17:16) Ɔnle kɛ yɛnyia adwenle kɛ ɔbahyɛ na ɛhye azi. Mmamaa ɛ rɛle fi kɛ Nyamenle bava adalɛ ɛzonlenlɛ ɛtetalɛ ne anwo adwenle awula “bɛ ahonle nu,” na ɛhye bahola azi arɛlevilɛ nu wɔ mekɛ biala! (Yekile 17:17) Ɔnrɛhyɛ bɛbazɛkye Seetan ewiade ne. Ɔti ɔwɔ kɛ yɛtie Gyisɛse kɔkɔbɔlɛ ne: “Bɛnlea bɛ nwo boɛ! Bɛmmamaa anyelielɛ dɔɔnwo, nza ɛbolɛ nee ɛbɛla ye anu ɛvɛlɛvɛlɛ di bɛ adwenle somaa, anrɛɛ Ndɛnebualɛ Kenle ne ɛralɛ kɛli bɛ nvunu kɛhye bɛ kɛ ɛhane.” (Luku 21:34, 35; Yekile 16:15) Bɛmaa yɛzinza na yɛbɔ mɔdenle wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu na yɛnyia anwodozo kɛ ‘ɔbalie menli mɔɔ bɛsonle ye’ anzɛɛ bɛkendɛ ye la.Ayezaya 64:4.

18. Kpuya boni a bɛbabua wɔ edwɛkɛ bieko anu a?

18 Mekɛ mɔɔ yɛlɛkendɛ ɛtane ewiade ɛhye awieleɛ ne la, ɔwɔ kɛ yɛdi ɛdoavolɛ Dwuudu folɛdulɛ ɛhye azo: “Ayi mɔ, bɛhɔ zolɛ bɛnyi na bɛgyinla kpundii wɔ bɛ diedi nwuanzanwuanza ne anu. Bɛzɛlɛ wɔ Sunsum Nwuanzanwuanza ne tumi ne anu, bɛzie bɛ nwo wɔ Nyamenle ɛhulolɛ ne anu bɛhendɛ ngoane ne mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ, mɔɔ anwunvɔnezelɛ nu ala Awulae Gyisɛse Kelaese bava amaa bɛ la.” (Dwuudu 20, 21) Noko kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile kɛ yɛ nye la kɛ ɔnrɛhyɛ Nyamenle ewiade fofolɛ ne bara na yɛlɛkendɛ ye ɛ? Yɛbazuzu ɛhye anwo wɔ edwɛkɛ mɔɔ doa zo la anu.

^ ɛden. 1 Saa ɛkpondɛ Mɛzaya ne anwo ngapezo bie mɔ mɔɔ wɔ Baebolo ne anu nee kɛzi bɛrale nu la a, nea Duzu A Baebolo Ne Kilehile Amgba A? buluku ne mukelɛ 200.