Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

“Maa Yɛ Diedi Ɛnyi”

“Maa Yɛ Diedi Ɛnyi”

“Boa me maa me diedi ɛnyi.”MAAKE 9:24.

EDWƐNE: 81, 135

1. Kɛzi diedi nwo hyia ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

ASOO wɔbiza ɛ nwo ɛlɛ kɛ: ‘Gyihova balie me ngoane wɔ anwongyelelɛ kpole ne anu ɔ?’ Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ saa yɛbanyia ngoane a, ɔhyia diedi. Ɔhanle kɛ: “Ɔyɛ se kɛ awie mɔɔ ɛnlɛ diedi la kɛhola kɛzɔ Nyamenle anye.” (Hibuluma 11:6) Bie a ɛbaha kɛ ɔnyɛ se, noko nɔhalɛ ne a le kɛ “tɛ menli ne amuala a die edwɛkɛ ne di a.” (2 Tɛsalonaekama 3:2) Ngɛlɛlera nwiɔ zɔhane maa yɛnwu deɛmɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ diedi nyi la.

2, 3. (a) Nzɔne ati a ɔwɔ kɛ yɛnyia diedi a? (b) Nzɔne a yɛbazuzu nwo kɛkala a?

2 Ɛzoanvolɛ Pita hanle diedi mɔɔ ‘bɛzɔ bɛnlea’ la anwo edwɛkɛ. (Kenga 1 Pita 1:7.) Anwongyelelɛ kpole ne ɛbikye kpalɛ, yemɔti yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ menli mɔɔ ‘yɛlɛ diedi, amaa yɛanyia ngoane.’ (Hibuluma 10:39) Yemɔti ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛbamaa yɛ diedi anyi. Yɛkpondɛ kɛ yɛboka menli mɔɔ yɛ Belemgbunli Gyisɛse Kelaese ba a, ɔbalie bɛ ngoane la anwo. Yemɔti kɛ mɔɔ nrenyia ne mɔɔ ɔhanle ɔhilele Gyisɛse kɛ ɔmaa ye diedi ɛnyi la yɛle la, yɛdayɛ noko yɛbahola yɛaha kɛ: “Boa me maa me diedi ɛnyi.” (Maake 9:24) Anzɛɛ kɛ mɔɔ ɛzoanvolɛ ne mɔ yɛle la, yɛdayɛ noko yɛbahola yɛaha kɛ: “Maa yɛ diedi ɛnyi.”Luku 17:5.

3 Akee yɛbazuzu edwɛkɛ ɛhye mɔ anwo: kɛzi yɛbahola yɛamaa yɛ diedi anyi la, kɛzi yɛbahola yɛahile kɛ yɛlɛ diedi kpole yɛɛ deɛmɔti yɛbahola yɛalie yɛali kɛ saa yɛka kɛ Nyamenle ɛmaa yɛ diedi ɛnyi a ɔbadie yɛ la.

YƐ DIEDI NYI A NYAMENLE ANYE DIE

4. Nwane mɔ neazo a bahola amaa yɛ diedi nu amia a?

4 Kɛmɔ diedi nwo hyia la ati, Gyihova ɛmaa bɛhɛlɛ menli dɔɔnwo mɔɔ bɛlale diedi ali la anwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu. Bɛhɛlɛ edwɛkɛ ɛhye mɔ kɛ bɛfa ‘bɛahilehile yɛ.’ (Wulomuma 15:4) Neazo mɔɔ Ebileham, Sɛla, Ayezeke, Gyekɔbo, Mosisi, Releehabe, Gedɛyɔn, Balake nee menli gyɛne yɛle la bahola amaa yɛ diedi nu amia. (Hibuluma 11:32-35) Ɛye tete amra neazo ne ɛsie ahane a, eza yɛlɛ yɛ mekɛ ye azo diedi nwo neazo ngakyile mɔɔ yɛ mediema bie mɔ ɛyɛ la. * (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.)

Yɛ mekɛ ye azo mediema bie mɔ ɛyɛ diedi nwo neazo ngakyile

5. Kɛzi Yilaegya hilele kɛ ɔlɛ diedi kpole wɔ Gyihova anu ɛ, na kpuya boni a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a?

5 Baebolo nu neazo ko a le ngapezonli Yilaegya. Mekɛ mɔɔ ɛlɛdwenledwenle ye neazo ne anwo la, yɛ tɛnlabelɛ nnu mɔɔ ɔnyianle Gyihova anu anwodozo wɔ nu la nzonlɛ. (1) Mɔɔ Yilaegya ka ahile Belemgbunli Ehabe kɛ Gyihova bamaa wawaa ara la, ɔvale anwodozo ɔhanle kɛ: “Meka [Gyihova], Yizilayɛ tease Nyamenle ne mɔɔ mesonle ye la, kɛ ɛbɔlɛ anzɛɛ ezule ɛnrɛdɔ ɛvolɛ kɛyɛ nsa ye anu.” (1 Arelemgbunli 17:1) (2) Yilaegya nyianle diedi kɛ Gyihova bamaa ɔ nee menli gyɛne anyia ninyɛne mɔɔ bɛhyia nwo la wɔ wawaa mekɛ ne anu. (1 Arelemgbunli 17:4, 5, 13, 14) (3) Eza ɛnee Yilaegya ze kɛ Gyihova bahola adwazo kunlavolɛ ne ara nrenyia ne. (1 Arelemgbunli 17:21) (4) Ɔnyianle diedi kɛ Gyihova bamaa senle adɔ ye afɔle ne anu wɔ Kamɛle Boka ne azo. (1 Arelemgbunli 18:24, 37) (5) Kolaa na ezule ne adɔ bɔbɔ la, Yilaegya hanle hilele Ehabe kɛ: “Kɔli na no, ɔboalekɛ mede nganeɛ mɔɔ kile kɛ ezule ɛlɛba aradɔ a.” (1 Arelemgbunli 18:41) Yemɔti mekɛ mɔɔ yɛzuzu anwubielɛ ɛhye mɔ anwo yɛwie la, yɛbahola yɛabiza yɛ nwo kɛ, ‘Asoo melɛ diedi kpole kɛ Yilaegya ɛdeɛ ne la?’

KƐ ƆKƐYƐ NA YƐ DIEDI ANYI Ɛ?

6. Nzɔne a yɛhyia yɛfi Gyihova ɛkɛ na yɛ diedi anyi a?

6 Kɛmɔ yɛdayɛ mumua ne yɛnrɛhola yɛnrɛmaa yɛ diedi ɛnrɛnyi la ati, ɔwɔ kɛ yɛsɛlɛ Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza ne. Nzɔne ati ɔ? Ɔluakɛ diedi boka sunsum ne ma ne anwo. Nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ yɛbadie Gyisɛse folɛdulɛ ne na yɛazɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa ye sunsum ne ɛyi yɛ tɛkɛɛ. Gyisɛse bɔle ɛwɔkɛ kɛ Gyihova bava ‘Sunsum Nwuanzanwuanza ne amaa bɛdabɛ mɔɔ bɛkɛbiza ye la.’Luku 11:13.

Nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ yɛbadie Gyisɛse folɛdulɛ ne na yɛazɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa ye sunsum ne ɛyi yɛ tɛkɛɛ

7. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa yɛ diedi ne anyi ɛ?

7 Saa yɛnyia Nyamenle anu diedi kpole a, ɔwɔ kɛ yɛsɔ nuhua boɛ. Yɛbahola yɛava diedi yɛado senle nwo. Saa yɛwuda senle a, ɛkɛ ne ala ɔbahola yeazɔ kpole kpalɛ. Noko saa yɛanva ɛyɛne yɛanwula nu a, ɔbanlu na yeayɛ nzonle. Saa yɛta yɛfa ɛyɛne yɛwula nu a, ɔnrɛnlu. Kɛ yɛ diedi ne noko de la ɛne. Saa yɛsukoa Nyamenle Edwɛkɛ ne dahuu a, ɔbamaa yɛ nye alie Baebolo ne anwo na yɛahulo Gyihova kpalɛ. Ɛhye bamaa yɛ diedi ne ahɔ zo anyi.

8. Duzu a bahola amaa wɔ diedi anyi a?

8 Mmamaa ɛ kunlu dwo ninyɛne mɔɔ ɛzukoale kolaa na bɛazɔne wɔ la ala anwo. (Hibuluma 6:1, 2) Kɛ neazo la, ngapezo ngakyile mɔɔ ɛra nu mɔɔ ɛbazukoa la bamaa wɔ diedi anyi kpalɛ. Eza ɛbahola wɔava Nyamenle Edwɛkɛ ne wɔanlea saa amgba ɛlɛ diedi kpole a.Kenga Gyemise 1:25; 2:24, 26.

9, 10. Kɛzi ninyɛne ɛhye mɔ bamaa yɛ diedi anyi ɛ? (a) agɔnwolɛma kpalɛ (b) debiezukoalɛ ɛhɔlɛ (d) daselɛlilɛ ɛhɔlɛ

9 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ saa Kilisienema yia nu a bɛmaa bɛ nwo “anwosesebɛ” wɔ diedi nu. (Wulomuma 1:12) Boni a ɛhye kile a? Saa yɛnyia mekɛ yɛmaa yɛ mediema a, yɛbahola yɛamaa bɛ diedi anyi. Ɛhye le nɔhalɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nee menli mɔɔ bɛzɔ bɛ diedi ne bɛnlea badu la. (Gyemise 1:3) Agɔnwolɛ ɛtane sɛkye yɛ diedi yɛɛ agɔnwolɛma kpalɛ maa yɛ diedi nyi. (1 Kɔlentema 15:33) Yemɔti a bɛdu yɛ folɛ kɛ yɛhɔ debiezukoalɛ dahuu la. Saa yɛkɔ a yɛkola “yɛsosɔ yɛ nwo ngoko ngoko.” (Kenga Hibuluma 10:24, 25.) Eza adehilelɛ mɔɔ yɛ sa ka ye wɔ debiezukoalɛ bo la maa yɛ diedi nyi. Baebolo ne se “saa yɛte edwɛkɛ ne a yɛɛ yɛnyia diedi a.” (Wulomuma 10:17) Yemɔti biza ɛ nwo kɛ, ‘Debiezukoalɛ ɛhɔlɛ le me subane ɔ?’

10 Saa yɛka edwɛkɛ ne na yɛkilehile menli edwɛkpa mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la a, ɔbamaa yɛanyia diedi kpole. Kɛmɔ alimoa Kilisienema yɛle la, yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova anwo zo na yɛfa akɛnrasesebɛ yɛtendɛ wɔ tɛnlabelɛ biala anu.Gyima ne 4:17-20; 13:46.

11. Nzɔne a maanle Dwɔhyua nee Kalɛbe diedi nyinle a, na kɛ ɔkɛyɛ na yɛayɛ kɛ bɛdabɛ ɛ?

11 Saa yɛnwu kɛzi Gyihova boa yɛ na ɔbua yɛ nzɛlɛlɛ la a, ɔmaa yɛ diedi nyi. Kalɛbe nee Dwɔhyua noko nwunle ye zɔ. Bɛnyianle Gyihova anu diedi wɔ mekɛ mɔɔ bɛhɔlile busia wɔ Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo la. Akee bɛ diedi ne yɛle kpole wɔ mekɛ mɔɔ bɛnwunle kɛ Gyihova ɛlɛboa bɛ la. Dwɔhyua holale vale anwodozo zele Yizilayɛma kɛ: “Ɛwɔkɛ biala mɔɔ ɔbɔle la yeli zolɛ; kokye anga nu.” Amozi ɔhanle kɛ: “Ye zɔhane ati bɛli [Gyihova] eni na bɛzonle ye nɔhalɛ nu.” Akee ɔdoale zolɛ kɛ: “Na mame, me nee me sua nu amra, yɛbazonle [Gyihova.]” (Dwɔhyua 23:14; 24:14, 15) Saa yɛnyia Gyihova anu anwodozo na yɛnwu kɛzi ɔboa yɛ la a, ɔbamaa yɛ diedi anyi.Edwɛndolɛ 34:8.

KƐZI YƐBALA YƐ DIEDI ALI LA

12. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile kɛ yɛlɛ diedi kpole ɛ?

12 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛahile kɛ yɛlɛ diedi kpole ɛ? Ɛdoavolɛ Gyemise hanle kɛ: “Medame noko menwɔva me gyimayɛlɛ menwɔhile wɔ me diedi.” (Gyemise 2:18) Yɛ nyɛleɛ a maa ɔda ali kɛ yɛlɛ diedi kpole a. Bɛmaa yɛnlea kɛzi ɔle zɔ la.

Menli mɔɔ bɛyɛ mɔɔ bɛbahola biala wɔ daselɛlilɛ nu la da diedi kpole mɔɔ bɛlɛ la ali (Nea ɛdendɛkpunli 13)

13. Saa yɛka edwɛkɛ ne a, kɛzi ɔkile kɛ yɛlɛ diedi ɛ?

13 Daselɛlilɛ le adenle titili mɔɔ yɛdua zo yɛda yɛ diedi ali a. Nzɔne ati ɔ? Ɔluakɛ saa yɛka edwɛkɛ ne a, yɛmaa ɔda ali kɛ yɛze kɛ awieleɛ ne ɛbikye na “ɔnrɛhyɛ fee.” (Habakɛke 2:3) Amaa yɛanwu kɛzi yɛ diedi ne anu mia la, ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo kɛ: ‘Kɛzi daselɛlilɛ ɛhɔlɛ nwo hyia me ɛ? Asoo melɛbɔ mɔdenle biala meaha Nyamenle anwo edwɛkɛ meahile awie mɔ ɔ? Melɛbɔ mɔdenle kɛ mebayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu ɔ?’ (2 Kɔlentema 13:5) Bɛmaa yɛbɔ edwɛkpa ne nolo na ‘yɛha yɛ diedi ne yɛ nloa amaa yɛanyia ngoane.’Kenga Wulomuma 10:10.

14, 15. (a) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛala diedi ali wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu dahuu ɛ? (b) Kɛzi awie mɔ lale diedi kpole ali ɛ?

14 Saa yɛgyinla ngyegyelɛ mɔɔ yɛlɛyia ye wɔ ewiade ɛhye anu la anloa a, ɔkile kɛ yɛlɛ Gyihova anu diedi. Saa yɛnde kpɔkɛ, yɛ sa nu ɛdo, yɛlɛdi ehyia, yɛ rɛle ɛbɔ anzɛɛ yɛlɛyia ngyegyelɛ gyɛne bɔbɔ a, ɔwɔ kɛ yɛnyia diedi kɛ Gyihova nee Gyisɛse bamaa “yɛanyia moalɛ wɔ mekɛ mɔɔ yɛkɛhyia la.” (Hibuluma 4:16) Saa yɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa yɛ a, ɔkile kɛ yɛlɛ ye nu diedi. Gyisɛse hanle kɛ yɛbahola yɛazɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa “yɛ kenle biala yɛ dahuu aleɛ.” (Luku 11:3) Baebolo ne anu edwɛkɛ bie mɔ maa ɔda ali kɛ Gyihova bahola ava debie biala mɔɔ yɛhyia nwo la amaa yɛ. Kɛ neazo la, mɔɔ wawaa bie zile wɔ Yizilayɛ la, Gyihova maanle Yilaegya aleɛ nee nzule. Baebolo ne se “ɔnlonle azule ne bie, yɛɛ ahɔhɔsɛlɛ rɛlɛle ye aleɛ nee nane nwonlomɔ nee nɔsolɛ.” (1 Arelemgbunli 17:3-6) Yɛlɛ diedi kɛ Gyihova bahola amaa yɛ sa aha mɔɔ yɛhyia nwo la.

Saa yɛgyinla ngyegyelɛ mɔɔ yɛlɛyia ye wɔ ewiade ɛhye anu la anloa a, ɔkile kɛ yɛlɛ Gyihova anu diedi (Nea ɛdendɛkpunli 14)

15 Yɛlɛ anwodozo kɛ saa yɛfa Baebolo ngyinlazo yɛyɛ gyima a, yɛbahola yɛali yɛ abusua ne ngyianlɛ nwo gyima. Adiema raalɛ Rebecca mɔɔ yegya wɔ Asia la hilehilele kɛzi ɔ nee ye abusua ne vale ngyinlazo mɔɔ wɔ Mateyu 6:33 yɛɛ Mrɛlɛbulɛ 10:4 yɛle gyima la anu. Ɔse ɔ hu dele nganeɛ kɛ ye gyima ne bamaa edwɛkɛ ara agɔnwolɛvalɛ mɔɔ bɛ nee Gyihova lɛ la anwo. Yemɔti ɔgyakyile. Noko ɛnee bɛlɛ ngakula nna mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛnea bɛ a, yemɔti bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛto aleɛ bɛadɔne ye. Gyima ɛsesebɛ mɔɔ bɛyɛle la maanle bɛnyianle ezukoa mɔɔ bɛbava bɛanlea bɛ abusua ne la. Rebecca se: “Yɛdele nganeɛ kɛ Gyihova amkpo yɛ fee. Yɛangye ɛhɔne kenle ko bɔbɔ.” Wɔnyia anwubielɛ zɛhae bie mɔɔ ɔmaanle wɔ diedi nu mianle ɔ?

Yɛlɛ anwodozo kɛ saa yɛfa Baebolo ngyinlazo yɛyɛ gyima a, yɛbahola yɛali yɛ abusua ne ngyianlɛ nwo gyima

16. Saa yɛnyia Nyamenle anu diedi a, boni a bavi nu ara a?

16 Ɔwɔ kɛ yɛdie yɛdi kɛ yɛdi Gyihova adehilelɛ zo a ɔbaboa yɛ. Pɔɔlo hanle Habakɛke edwɛkɛ ne bie kɛ: “Sonla ne mɔɔ kɛlie Nyamenle kɛli na ɔkɛzɔ ɔ nye la a banyia ngoane a.” (Galeehyeama 3:11; Habakɛke 2:4) Ɛhye ati a ɔwɔ kɛ yɛnyia Ahenle mɔɔ ɔbahola yeaboa yɛ la anu diedi kpole la. Pɔɔlo hakyele yɛ kɛ Nyamenle a “dua tumi ne mɔɔ yɛ gyima yɛ nu la azo maa ɔbo mɔɔ yɛbiza nee mɔɔ yɛdwenle nwo la azo” a. (Ɛfɛsɛsema 3:20) Gyihova azonvolɛ bɔ mɔdenle kɛ bɛbayɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ, noko bɛze kɛ bɛlɛ bɛ sinlidɔlɛ. Ɔyɛ yɛ fɛ kɛ Nyamenle nee yɛ lua na eza ɔlɛyila yɛ mɔdenlebɔlɛ zo la.

GYIHOVA BUA DIEDI NWO NZƐLƐLƐ

17. (a) Kɛzi Gyisɛse buale ɛzoanvolɛ ne mɔ ɛ? (b) Nzɔne ati a yɛbahola yɛalie yɛali kɛ Gyihova babua yɛ diedi nwo nzɛlɛlɛ ne ɛ?

17 Bie a mɔɔ yɛzuzu nwo la bamaa yɛade nganeɛ kɛ ɛzoanvolɛma ne mɔɔ bɛzele Gyisɛse kɛ: “Maa yɛ diedi ɛnyi” la. (Luku 17:5) Wɔ Pɛntekɔso ɛvolɛ 33, Gyisɛse buale ye ɛzoanvolɛma ne wɔ adenle titili zo. Ɔmaanle bɛnyianle sunsum nwuanzanwuanza ne na bɛholale bɛdele bodane mɔɔ Nyamenle lɛ maa alesama la abo kpalɛ. Ɛhye maanle bɛ diedi nyinle. Boni a vile nu rale a? Ɔmaanle bɛyɛle edwɛkɛhanlɛ gyima ne kpalɛ wɔ zɔhane mekɛ ne. (Kɔlɔsaema 1:23) Asoo yɛdie yɛdi kɛ saa yɛsɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa yɛ diedi ɛnyi a, ɔbabua yɛ ɔ? Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ “saa yɛdua ye ɛhulolɛ zo yɛbiza ye debie biala a,” ɔbadie yɛ.1 Dwɔn 5:14.

18. Kɛzi Gyihova yila menli mɔɔ bɛmaa bɛ diedi ne nyi la ɛ?

18 Saa yɛnyia Gyihova anu anwodozo bɔkɔɔ a, ɔ nye balie yɛ nwo. Ɔbabua yɛ diedi nwo nzɛlɛlɛ ne na yeamaa yɛ diedi anyi, amaa yɛafɛta “Nyamenle Belemgbunlililɛ ne.”2 Tɛsalonaekama 1:3, 5.

^ ɛden. 4 Saa ɛkpondɛ neazo bie mɔ a, kenga Lillian Gobitas Klose (July 22, 1993, Awake!), Feliks Borys (February 22, 1994, Awake!), yɛɛ Josephine Elias (September 2009 Awake!) ɛbɛlabɔlɛ nu edwɛkɛ ne mɔ.