Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛmmamaa Debie Twehwe Bɛ Adwenle Wɔ Gyihova Ɛzonlenlɛ Nu

Bɛmmamaa Debie Twehwe Bɛ Adwenle Wɔ Gyihova Ɛzonlenlɛ Nu

“Mɛle dɛnlanle [Gyisɛse] agyakɛ abo ɛkɛ ne na ɔdiele ye ngilehilelɛ ne. Mɔɔ ɛnee Maata angome gyi nwo la somaa ti, ɔmanle ye adwenle bɔle nu.”—LUKU 10:39, 40.

EDWƐNE: 94, 134

1, 2. Nzɔne ati a Gyisɛse hulole Maata edwɛkɛ a, noko nvonleɛ boni a ɔyɛle mɔɔ ɔkile kɛ ɛnee ɔnli munli ɛ?

SAA ɛte Lazalɛse adiema Maata duma a, duzu a ba wɔ adwenle nu a? Baebolo ne kile kɛ ɛnee Maata le Gyisɛse agɔnwo kpalɛ, eza ɔse Gyisɛse hulole ye edwɛkɛ. Nɔhalɛ nu, tɛ ɔ ngomekye a ɔle raalɛ mɔɔ ɛnee Gyisɛse kulo ye edwɛkɛ na ɔdi ye eni a. Kɛ neazo la, ɛnee Maata adiema Mɛle noko le Gyisɛse agɔnwo kpalɛ. Eza Gyisɛse hulole ɔdaye mumua ne ye mame Mɛle. (Dwɔn 11:5; 19:25-27) Yemɔti nzɔne ati a Gyisɛse hulole Maata edwɛkɛ a?

2 Ɛnee Gyisɛse kulo Maata edwɛkɛ ɔluakɛ ɔle atiakunlukɛnlɛma, ɔyɛ nyele yɛɛ ɔyɛ gyima ɛsesebɛ. Mɔɔ tɛla ɔ muala la, Gyisɛse hulole ye edwɛkɛ ɔluakɛ ɛnee ɔlɛ diedi kpole. Ɔnyianle edwɛkɛ biala mɔɔ Gyisɛse hanle la anu diedi, eza ɔliele ɔlile kɛ ɔdaye a ɔle Mɛzaya ne a. (Dwɔn 11:21-27) Noko ɛnee Maata ɛnli munli. Ɔfo kɛ yɛdayɛ ala la. Kɛ neazo la, Gyisɛse hɔkpɔlale bɛ kenle ko bie la, Maata vale ɔ diema Mɛle anwo ɛya, na ɔzele Gyisɛse kɛ ɔdendɛ ɔhile ye. Ɔhanle kɛ: “Awulae, wɔnwu kɛ me diema raalɛ ye ɛgyakyi gyima ye ɛkpolo me ngome la? Ka kile ye maa ɔrazɔ me nu.” (Kenga Luku 10:38-42.) Nzɔne ati a Maata hanle ye zɔ a, na duzu a yɛsukoa yɛfi kɛzi Gyisɛse buale ye la anu a?

NINYƐNE HWEHWENLE MAATA ADWENLE

3, 4. Nzɔne a Mɛle yɛle mɔɔ Gyisɛse anye liele nwo a, na duzu a Maata zukoale a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

3 Gyisɛse hilele ɛsalɛ mɔɔ Maata nee Mɛle dole vɛlɛle ye wɔ bɛ sua nu la anwo anyezɔlɛ, na ɛnee ɔkulo kɛ ɔfa nwolɛ adenle ne ɔkilehile bɛ ninyɛne mgbalɛ. Mɛle hɔdɛnlanle ɔ nwo ɛkɛ ne na “ɔdiele ye ngilehilelɛ ne.” Ɛnee ɔkulo kɛ ɔsukoa ninyɛne dɔɔnwo ɔfi Kilehilevolɛ Kpole ne ɛkɛ. Anrɛɛ Maata noko bahola adie Gyisɛse. Saa ɔyɛle ye zɔhane a, anrɛɛ Gyisɛse bahanvo ye kɛ ɔgyakyile mɔɔ ɔlɛyɛ la na ɔdiele ye la.

4 Noko ninyɛne hwehwenle Maata adwenle. Ɛnee ɔ nye ɛbolo kɛ ɔto aleɛ kpalɛ yeamaa Gyisɛse na yeayɛ ninyɛne gyɛne mɔɔ ɔbamaa ɔ nye alie kpalɛ la. Mɔɔ ɔnwunle kɛ Mɛle ɛmboa ye la, ɔvale ɛya na ɔhɔhanle ɔhilele Gyisɛse. Ɛnee ɔze kɛ Maata ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ ɔyɛ ninyɛne dɔɔnwo, yemɔti ɔhanle ye bɛtɛɛ kɛ: “Maata, Maata! Ninyɛne dɔɔnwo gyegye wɔ sɛkye wɔ adwenle.” Eza ɔhanle kɛ aleɛ ekyi bie ala le kpalɛ. Akee Gyisɛse hanvole Mɛle kɛ ɔlɛtie ye kpalɛ la. Ɔhanle kɛ: “Mɛle ɛkpa nu ɛva mɔɔ le kpalɛ la, na bɛnrɛlie ye ɔ sa nu ɛlɛ.” Bie a Mɛle arɛle bavi aleɛ mɔɔ ɔlile wɔ zɔhane mekɛ ne la, noko ɔ rɛle ɛnrɛvi ninyɛne mɔɔ ɔzukoale ɔvile Gyisɛse ɛkɛ nee kɛzi ɔhanvonle ye la. Kɛyɛ ɛvolɛ 60 anzi, ɛzoanvolɛ Dwɔn hɛlɛle kɛ: “Gyisɛse kulo Maata nee ɔ diema Mɛle.” (Dwɔn 11:5) Ɛhye maa yɛnwu kɛ Maata liele Gyisɛse ɛdenrɛdenrɛlɛ ne dole nu na ɔvale ye ngoane mekɛ mɔɔ ɛha la ɔzonlenle Gyihova nɔhalɛ nu.

5. Nzɔne ati a ɔyɛ se kpalɛ ɛnɛ kɛ yɛbava yɛ adwenle yɛazie ninyɛne mɔɔ anwo hyia la azo ɛ, na kpuya boni a yɛbabua a?

5 Yɛnwu kɛ ɛnɛ, ninyɛne dɔɔnwo bahola ahwehwe yɛ adwenle avi Gyihova ɛzonlenlɛ zo adɛla kɛzi ɛnee ɔde wɔ tete ne la. September 15, 1958, Ɛzinzalɛ Arane ne bɔle mediema kɔkɔ kɛ, ɔnle kɛ bɛmaa ɛlɛtɔlɔneke ninyɛne twehwe bɛ adwenle fi Gyihova ɛzonlenlɛ zo. Ɔzɔho kɛ wɔ zɔhane mekɛ ne bɔbɔ, ɛnee dahuu bɛye debie fofolɛ. Ɛnee ninyɛne le kɛ magazine mɔɔ nuhua nvoninli le ngɛnlɛma, riledio, sini nee tɛlevihyɛne ɛlie duma kpalɛ. Ɛzinzalɛ Arane ne hanle kɛ, mekɛ mɔɔ yɛlɛbikye ewiade ɛhye awieleɛ ne kpalɛ la, “ninyɛne mɔɔ twehwe adwenle la babu.” Ɛnɛ, ninyɛne mɔɔ bahola ahwehwe yɛ adwenle la ɛbu kpalɛ. Nzɔne a yɛbahola yɛayɛ yɛazukoa Mɛle na yɛava yɛ adwenle yɛazie Gyihova ɛzonlenlɛ zo a?

MMADI EWIADE NE ANZI SOMAA

6. Kɛzi Gyihova menli ɛva adwuleso ninyɛne ɛli gyima ɛ?

6 Gyihova menli ɛva adwuleso ninyɛne ɛbɔ edwɛkpa ne nolo. Kɛ neazo la, kolaa na ewiade konle mɔɔ limoa abɔ ɔ bo la, yɛɛ wɔ konle ne anu, bɛyele “Photo-Drama of Creation” ne. Bɛvale nvoninli ngakyile nee sini nzinrenzinra mɔɔ kɔla nee ɛdendɛle wɔ nu la bɛlile menli mgbe dɔɔnwo daselɛ wɔ maanle dɔɔnwo anu. “Photo-Drama” ne adwulaleɛ ne fale mekɛ mɔɔ saa Gyisɛse Kelaese ɛlɛdi azɛlɛ ye azo tumi a anzodwolɛ bara la anwo. Amozi, Gyihova menli vale riledio bɔle Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne nolo bɛhilele menli mgbe dɔɔnwo wɔ ewiade amuala. Ɛnɛ, yɛdua kɔmpita nee Yintanɛte zo yɛka edwɛkɛ ne yɛkile menli mɔɔ wɔ ɛleka mɔɔ ɔyɛ se kɛ yɛbahɔ ɛkɛ la.

Mmamaa ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia la ye wɔ adwenle fi Gyihova ɛzonlenlɛ zo (Nea ɛdendɛkpunli 7)

7. (a) Nzɔne ati a esiane wɔ nu kɛ yɛbali ewiade ne anzi ɛ? (b) Nzɔne a ɔwɔ kɛ yɛnea ye boɛ a? (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.)

7 Baebolo ne se yɛmmadi ewiade ne anzi somasoma. Ɛhye kile kɛ ɔnle kɛ yɛsɛkye mekɛ wɔ ninyɛne mɔɔ menli dɔɔnwo li ɔ nzi la anwo. (Kenga 1 Kɔlentema 7:29-31.) Ninyɛne ɛhye mɔ bie ɛnle ɛtane, noko bɛbahola bɛazɛkye yɛ mekɛ. Kɛ neazo la, bie a yɛ nye balie anyelielɛ ninyɛne bie, buluku ɛgengalɛ, TV ɛnleanlɛ, akpɔsa ɛhɔlɛ, ninyɛne ɛtotɔlɛ yɛɛ ɛlɛtɔlɔneke ninyɛne fofolɛ mɔɔ ɛdwu zo mɔɔ yɛkpondɛ kɛ yɛnwu ye anzɛɛ asetɛnla kpalɛ nwo. Menli dɔɔnwo kulo Yintanɛte zo adawubɔlɛ, amaneɛbɔlɛ anzɛɛ nwɔhoalilɛ nwo edwɛkɛ mɔɔ bɛtie la anwo. Noko ninyɛne ɛhye mɔ ɛyɛlɛ kola ka bie mɔ anwo. * (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.) (Nolobɔvo ne 3:1, 6) Saa yɛfa yɛ mekɛ ne dɔɔnwo yɛyɛ ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia la a, yɛnrɛnyia mekɛ dɔɔnwo yɛnrɛmaa Gyihova ɛzonlenlɛ ne mɔɔ anwo hyia kpalɛ la.Kenga Ɛfɛsɛsema 5:15-17.

8. Nzɔne ati a ɔnle kɛ yɛkulo ewiade ne anu debie biala ɛ?

8 Seetan ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ ɔmaa yɛali ewiade ninyɛne nzi na yɛ adwenle avi Gyihova ɛzonlenlɛ zo. Ɔyɛle ɛhye wɔ ɛvoya mɔɔ limoa la anu, na ɔlɛmia nuhua kpalɛ ɛnɛ. (2 Temɔte 4:10) Yemɔti ɔwɔ kɛ dahuu yɛnea kɛzi yɛte nganeɛ wɔ ewiade ninyɛne nwo la boɛ na yɛyɛ nzenzaleɛ mɔɔ fɛta la. Baebolo ne se yɛmmakulo ewiade ne anu debie biala. Emomu, yɛmaa ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Gyihova la anu ɛmia. Saa yɛyɛ ye zɔ a, ɔnrɛyɛ se kɛ yɛbadie Gyihova na yɛabikye ye.1 Dwɔn 2:15-17.

FA WƆ ADWENLE SIE MƆƆ ANWO HYIA KPALƐ LA AZO

9. Nzɔne a Gyisɛse hanle kɛ ye ɛdoavolɛ ne mɔ ɛva bɛ adwenle ɛzie zo a, na kɛzi ɔyɛle nwolɛ neazo ɛ?

9 Kɛ mɔɔ Gyisɛse hanle hilele Maata kɛ ɔmmamaa ninyɛne dɔɔnwo gyegye ye la, zɔhane ala a ɔhanle ɔhilele ye ɛdoavolɛ ne mɔ a. Ɔhanle kɛ bɛva bɛ adwenle bɛzie Gyihova ɛzonlenlɛ zo na bɛli ye Belemgbunlililɛ ne anzi. (Kenga Mateyu 6:22, 33.) Gyisɛse mumua ne yɛle nwolɛ neazo kɛnlɛma. Ɛnee ɔnlɛ ninyɛne dɔɔnwo, ɔ ti anwo sua anzɛɛ azɛlɛ.Luku 9:58; 19:33-35.

10. Neazo boni a Gyisɛse yɛle maanle yɛ a?

10 Gyisɛse ammaa debie biala andwehwe ye adwenle anvi edwɛkɛ ne ɛhanlɛ zo. Kɛ neazo la, ɔbɔle ye edwɛkɛhanlɛ ne abo la, yeangyɛ biala ɛnee Kapɛnayɛma kpondɛ kɛ ɔtɛnla bɛ sua ne azo ɔkyɛ. Nzɔne a ɔyɛle a? Ɔvale ye adwenle ɔziele ye gyima ne azo. Ɔhanle kɛ: “Ɔwɔ kɛ mebɔ Edwɛkpa ne mɔɔ fane Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo la nolo wɔ azua mɔɔ ɛha la azo noko, ɔluakɛ ɛhye ati yɛɛ Nyamenle zoanle me a.” (Luku 4:42-44) Gyisɛse diale adenle tendenle hɔbɔle edwɛkpa ne nolo na ɔhilehilele menli dɔɔnwo. Ɛnee ɔdi munli, noko kɛmɔ ɔyɛ gyima ɛsesebɛ la ati, ɔyɛ a ɔfɛ na ɔwɔ kɛ ɔdie ɔ menle.Luku 8:23; Dwɔn 4:6.

Gyisɛse hanle kɛ saa yɛkpondɛ kɛ yɛnyia ninyɛne dɔɔnwo a, yɛ adwenle bahola avi Nyamenle ɛzonlenlɛ zo

11. Mɔɔ nrenyia bie vale ye edwɛkɛ radole Gyisɛse anyunlu la, nzɔne a Gyisɛse yɛle a? Ɛzukoalɛdeɛ boni a ɔmaanle ye ɛdoavolɛma ne nwunle ye a?

11 Nzinlii mɔɔ ɛnee Gyisɛse ɛlɛkile ye ɛdoavolɛma debie bie mɔɔ anwo hyia la, nrenyia bie rapɛle ɔ nloa azo na ɔhanle kɛ: “Kilehilevolɛ, ka kile me diema ne maa ɔ nee me ɛhyɛ agya ninyɛne ne mɔɔ yɛ ze gyakyile yɛ la.” Gyisɛse ambɔ mɔdenle kɛ ɔdi nrenyia ne ngyegyelɛ ne anwo gyima. Yeammaa yemɔ andwehwe ye adwenle anvi ɛdoavolɛ ne mɔ mɔɔ ɔkilehile bɛ la azo. Nɔhalɛ, ɔmaanle bɛnwunle kɛ saa bɛmaa ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ bɛbanyia la kyia bɛ a, bɛ adwenle bahola avi Gyihova ɛzonlenlɛ zo.Luku 12:13-15.

12, 13. (a) Nzɔne a Gyisɛse yɛle mɔɔ Gilikima bie mɔɔ bɛrale Gyɛlusalɛm la anye liele nwolɛ a? (b) Mɔɔ Felepe hanle kɛ Gyisɛse ɛhɔyia Gilikima ne la, nzɔne a Gyisɛse yɛle ɛ?

12 Ɛnee Gyisɛse mekɛ mɔɔ li awieleɛ la le ɛvɛlɛ ngome. (Mateyu 26:38; Dwɔn 12:27) Ɛnee ɔze kɛ ɔbanwu nyane na yeawu. Ɛnee eza ɔze kɛ ɔwɔ kɛ ɔyɛ gyima dɔɔnwo kolaa na yeawu. Kɛ neazo la, wɔ Molɛ, Naesan 9, Gyisɛse dɛnlanle asoaso zo hɔle Gyɛlusalɛm. Menli ne liele ye dole nu kɛ bɛ Belemgbunli. (Luku 19:38) Ye alehyenlɛ nu, Gyisɛse voanle gualilɛma ne mɔɔ ɛnee bɛlɛtɔne ninyɛne awolɛ ɛsesebɛ bɛava bɛasisi menli ne la ɔvile ɛzonlenlɛ sua ne anu.Luku 19:45, 46.

13 Gilikima bie mɔ mɔɔ bɛlɛba bɛarali Akpabɛnwo Ɛvoyia ne wɔ Gyɛlusalɛm la anye liele mɔɔ Gyisɛse yɛle la anwo. Yemɔti bɛbizale ɛzoanvolɛ Felepe saa bɛbahola bɛayia Gyisɛse a. Noko ɛnee Gyisɛse ɛmkpondɛ menli mɔɔ bɛbaboa ye na bɛaho bɛatia ye agbɔvolɛma la. Ɛnee ɔze mɔɔ hyia kpalɛ la. Ɔvale ye adwenle ɔziele mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ ɔyɛ, mɔɔ yemɔ a le ye ngoane mɔɔ ɔbava yeabɔ afɔle la azo. Ɔhakyele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ ɔka ekyii ɔwu, yemɔti ɔwɔ kɛ awie biala mɔɔ li ɔ nzi la noko nyia ɛhulolɛ kɛ ɔbava ɔ nwo yɛabɔ afɔle. Ɔhanle kɛ: “Mɔɔ ye ngoane hyia ye la baminli ye, na mɔɔ ye ngoane ɛngyia ye wɔ ewiade ɛhye anu la banyia ngoane mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ.” Noko Gyisɛse bɔle ɛwɔkɛ kɛ “Egya bawula mɔɔ sonle me la anyunlunyia” na yeanyia dahuu ngoane. Felepe hanle edwɛkɛ ɛhye maanle Gilikima ne anwosesebɛ.Dwɔn 12:20-26.

14. Gyisɛse vale edwɛkɛhanlɛ gyima ne limoale ye ɛbɛlabɔlɛ nu ɛdeɛ, noko boni bieko a ɔyɛle a?

14 Mɔɔ Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɛnee ye gyima titili a le kɛ ɔbabɔ edwɛkpa ne nolo. Ɛnee edwɛkɛhanlɛ ne hyia ye ɛdeɛ, noko tɛ gyima ala a ɛnee ɔdwenle nwo dahuu a. Kɛ neazo la, yeanyɛ boɛ fee la, ɔhɔle atɔfolɛlielɛ ko abo, ɛkɛ ne a ɔhakyile nzule nwanye kpalɛ la. (Dwɔn 2:2, 6-10) Eza ɔhɔlile aleɛ wɔ ɔ gɔnwo mɔ nee menli mɔɔ bɛhilele edwɛkpa ne anwo anyelielɛ la azua nu. (Luku 5:29; Dwɔn 12:2) Mɔɔ hyia kpalɛ la, Gyisɛse kpondɛle mekɛ yɛle asɔne, dwenledwenlenle ninyɛne nwo na ɔliele ɔ menle.Mateyu 14:23; Maake 1:35; 6:31, 32.

“BƐMAA YƐYE DEBIE BIALA MƆƆ SI YƐ AZE LA”

15. Nzɔne a ɛzoanvolɛ Pɔɔlo zele Kilisienema kɛ bɛyɛ a, na kɛzi ɔyɛle nwolɛ neazo kpalɛ ɛ?

15 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ Kilisienema le kɛ menli mɔɔ ɛlɛsu ɛnriandilɛ tendenle la, na saa bɛbahola bɛawie a, ɔwɔ kɛ bɛye debie biala mɔɔ ɔbazi bɛ aze la bɛfi bɛ nwo. (Kenga Hibuluma 12:1.) Ɔdaye mumua ne ɔyɛle nwolɛ neazo kpalɛ. Anrɛɛ ɔbahola yeanyia ɔ nwo na yealie duma kɛ Dwuu ɛzonlenlɛ nu adekilevolɛ, noko ɔkpole nwolɛ adenle zɔhane amaa yeava ye adwenle yeazie ninyɛne mɔɔ hyia la azo. Ɔbɔle mɔdenle ɔhanle edwɛkɛ ne na ɔdule adenle ɔhɔle ɛleka dɔɔnwo mɔɔ bie a le Selea, Ehyea Ekyi, Masidonea nee Dwudiya la. Pɔɔlo maanle ɔ nye lale dahuu ngoane mɔɔ ɔbanyia ye wɔ anwuma la ade na ɔhanle kɛ: Mebamaa ‘me rɛle avi mɔɔ ɛze me nzi la na meabɔ mɔdenle kɛ menwɔdwu mɔɔ wɔ me nyunlu la anwo.’ (Felepaema 1:10; 3:8, 13, 14) Ɛnee Pɔɔlo ɛngya raalɛ, na yemɔ maanle ɔvale ɔ nwo ‘amuala ɔzonlenle Awulae wɔ adenle biala anu.’1 Kɔlentema 7:32-35.

Pɔɔlo kpole nwolɛ adenle mɔɔ ɛnee ɔlɛ la amaa yeava ye adwenle yeazie ninyɛne mɔɔ hyia la azo

16, 17. Saa yɛgya anzɛɛ yɛtɛgyale a, kɛzi yɛbahola yɛazukoa Pɔɔlo neazo ne ɛ? Kɛzi Mark nee Claire yɛle ɛhye ɛ?

16 Ɛnɛ Gyihova azonvolɛ bie mɔ ɛkpa kɛ bɛnrɛgya kɛmɔ Pɔɔlo yɛle la amaa bɛahola bɛayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. (Mateyu 19:11, 12) Menli mɔɔ bɛtɛgyale la ɛnlɛ abusua nu ɛzonlelilɛ dɔɔnwo kɛ agyalɛma la. Noko saa yɛgya anzɛɛ yɛtɛgyale a, yɛ muala yɛbahola yɛaye “debie biala mɔɔ si yɛ aze” mɔɔ ɔbahola yeamaa yɛ adwenle avi Gyihova ɛzonlenlɛ zo la. Bie a ɔwɔ kɛ yɛkakyi yɛ subane amaa yɛanzɛkye mekɛ na yɛahola yɛayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu.

17 Kɛ neazo la, bɛwole Mark nee Claire wɔ Wales, na bɛwiele sukulu la yɛɛ bɛbɔle adekpakyelɛ gyima ne abo a. Bɛgyale la, bɛdoale adekpakyelɛ gyima ne azo. Noko ɛnee bɛkpondɛ kɛ bɛyɛ dɔɔnwo. Mark hanle kɛ: “Yɛyɛle nzenzaleɛ bieko wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu, yɛdɔnenle yɛ sua ekpumgbunli nsa ne na yɛgyakyile gyima mɔɔ yɛyɛ la amaa yɛava yɛ nwo yɛawula maanle maanle avinli suazilɛ gyima ne anu.” Kɛyɛ ɛvolɛ 20 mɔɔ ɛpɛ nu la, bɛdu adenle bɛhɔ Africa ɛleka dɔɔnwo bɛboa bɛmaa bɛsisi Belemgbunlililɛ Asalo. Ɔdwu mekɛ ne bie a ezukoa mɔɔ bɛlɛ la le ekyi, noko dahuu Gyihova nea bɛ. Claire se: “Gyihova mɔɔ yɛsonle ye dahuu la maa yɛ kunlu dwo yɛ nwo kpole. Yɛnyia agɔnwolɛma dɔɔnwo, yɛɛ yɛngyia ɛhwee. Afɔle mɔɔ yɛbɔle la ɛndwu anyelielɛ mɔɔ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne ɛmaa yɛnyia la bie.” Kɛ mekɛ kɔsɔɔti azonvolɛ dɔɔnwo te nganeɛ la ɛne. *—Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.

18. Kpuya boni mɔ a yɛbahola yɛabiza yɛ nwo a?

18 Ɛte nganeɛ kɛ ɛbahola wɔayɛ dɔɔnwo wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu ɔ? Ninyɛne bie mɔ ɛlɛtwehwe wɔ adwenle avi mɔɔ le kpalɛ la azo ɔ? Saa ɔle zɔ a, nzɔne a ɛbahola wɔayɛ a? Bie a ɔwɔ kɛ ɛnyia anyuhɔlɛ wɔ kɛzi ɛkenga na ɛsukoa Baebolo ne la anu. Edwɛkɛ mɔɔ doa zo la bamaa wɔanwu kɛzi ɛbahola wɔayɛ zɔ la.

^ ɛden. 17 Eza nea Hadyn nee Melody Sanderson ɛbɛlabɔlɛ nu edwɛkɛ mɔɔ wɔ edwɛkɛ “Knowing What Is Right and Doing It” anu la. (The Watchtower, March 1, 2006) Ɛnee gyima mɔɔ bɛyɛ wɔ Australia la ɛlɛkɔ zo, noko bɛdɔnenle ye amaa bɛava bɛ nwo bɛawula dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne anu. Kenga edwɛkɛ mɔɔ zile wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee bɛle edwɛkpatɛlɛvolɛma wɔ India na bɛ ezukoa wiele la.