Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Maa Yɛdi Ngyegyelɛ Biala Azo Konim

Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Maa Yɛdi Ngyegyelɛ Biala Azo Konim

Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Maa Yɛdi Ngyegyelɛ Biala Azo Konim

‘Ɔlua anwosesebɛ ne mɔɔ ɔfa ɔmaa me la ati, mekola megyinla ninyɛne muala anloa.’—FEL. 4:13.

1. Duzu ati a Gyihova menli yia amaneɛnwunlɛ dɔɔnwo a?

GYIHOVA menli ɛhɔ zo ɛyia amaneɛnwunlɛ ngakyile. Ngyegyelɛ ne bie mɔ vi yɛdayɛ mumua ne yɛ sinlidɔlɛ anzɛɛ ewiade ye mɔɔ yɛde nu la nyɛleɛ. Bie mɔ noko vi ɛkpɔlɛ mɔɔ la menli mɔɔ sonle Nyamenle nee bɛdabɛ mɔɔ bɛnzonle ye avinli la. (Mɔl. 3:15) Nyamenle ɛboa ye nɔhalɛ azonvolɛ ɔvi alesama tetedwɛkɛ mɔlebɛbo yemaa bɛgyinla ɛzonlenlɛ nwo ɛkpɔlɛ, atipɛnema ngyegyelɛ, nee amaneɛnwunlɛ ngakyile biala anloa. Ye sunsum nwuanzanwuanza ne kola maa yɛ tumi maa yɛdayɛ noko yɛyɛ zɔ.

Ɔmaa Yɛgyinla Ɛzonlenlɛ Nwo Ɛkpɔlɛ Nloa

2. Duzu ati a bɛkpɔ ɛzonlenlɛ bie anu amra ɛ, na ndenle ngakyile boni a bɛdua zo bɛyɛ zɔ a?

2 Ɛzonlenlɛ nwo ɛkpɔlɛ a le menli mɔɔ bɛ nye fuu bɛgyegye bɛ anzɛɛ bɛboda bɛ ɔlua bɛ diedi ti la. Ɛkpɔlɛ ne bodane a le kɛ ɔye diedi zɛhae yeavi kɛ, ɔnrɛmaa ɔnrɛdɛlɛ, anzɛɛ ɔmaa menli mɔɔ lɛ ye la agyakyi. Ɛkpɔlɛ wɔ nu ngakyile dɔɔnwo, bie da ali wienyi yɛɛ bie noko le nrɛlɛbɛ adenle zo. Baebolo ne fa adenle mɔɔ Seetan dua zo kpɔ yɛ la toto kɛzi awenade nee bɔna yɛ bɛ ninyɛne la anwo.—Bɛgenga Edwɛndolɛ 91:13.

3. Kɛzi Seetan dua ndenle mɔɔ le kɛ awenade nee bɔna subane zo la kpɔ yɛ ɛ?

3 Fane dɔɔnwo ne ala Seetan dua basabasayɛlɛ, efiade ɛlalɛ anzɛɛ gyima ne mɔɔ bɛfa bɛ sa bɛto zo la azo ɔfa ɛkpɔlɛ ɔba yɛ nwo zo kɛ awenade mɔɔ ɔ nye ɛbolo la. (Edw. 94:20) Gyihova Alasevolɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ anwo edwɛkɛ mɔɔ wɔ Yearbook nu la maa yɛnwu ɛhye. Menli mɔɔ ɛnli mɛla zo, ɛzonlenlɛ nu mgbanyima anzɛɛ maanyɛlɛ eku ɛgyegye Nyamenle menli wɔ maanle dɔɔnwo anu. Ɛkpɔlɛ ɛhye mɔɔ le kɛ mɔɔ awenade yɛ la ɛmaa menli ekyii ɛgyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ. Abɔnsam eza fea ɔ nwo kɛ bɔna la ɔsɛkye menli adwenle anzɛɛ ɔbɛlɛbɛla bɛ ɔmaa bɛyɛ ye ɛhulolɛdeɛ. Ɛkpɔlɛ ɛhye bodane a le kɛ ɔmaa yɛ diedi aha aze anzɛɛ ɔsɛkye yɛ sunsum nu gyinlabelɛ. Noko Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza ne ati yɛbahola yɛagyinla ɛkpɔlɛ nwiɔ ɛhye anu biala anloa.

4, 5. Adenle kpalɛ mɔɔ bɛdua zo bɛsiezie bɛ nwo bɛmaa ɛkpɔlɛ la a le boni, na duzu ati ɔ? Maa neazo.

4 Yɛ adwenle mɔɔ yɛfa yɛabu ɛkpɔlɛ bie mɔɔ bahola ara yɛ nwo zo kenlebie la ɛnle adenle kpalɛ mɔɔ bɛdua zo bɛsiezie bɛ nwo bɛmaa ɛkpɔlɛ a. Nɔhalɛ nu, yɛnze ɛkpɔlɛ mɔɔ yɛbayia ye kenlebie la, yemɔti yɛnrɛnyia nvasoɛ dɔɔnwo yɛnrɛvi ninyɛne mɔɔ bie a ɔnrɛzi mɔɔ yɛbadwenledwenle nwo la anu. Noko akee, debie wɔ ɛkɛ mɔɔ yɛbahola yɛayɛ a. Menli mɔɔ ɛhola ɛgyinla ɛkpɔlɛ nu la anu dɔɔnwo holale yɛle zɔ ɔluakɛ bɛdwenledwenle bɛdabɛ mɔɔ bɛlile nɔhalɛ mɔɔ bɛha bɛ nwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu nee Gyisɛse ngilehilelɛ yɛɛ ye neazo ne anwo. Ɛhye ɛboa bɛ ɛmaa ɛlɔlɛ mɔɔ bɛlɛ bɛmaa Gyihova la ɛyɛ kpole. Ɛlɔlɛ zɛhae ɛboa bɛ ɛmaa bɛgyinla ngyegyelɛ biala mɔɔ bɛhɔ nu la anloa.

5 Bɛmaa yɛzuzu yɛ mediema mraalɛ nwiɔ mɔɔ wɔ Malawi la neazo ne anwo. Nzakama bie mɔ mɔɔ ɛnee kulo kɛ bɛtɔ maanyɛlɛ eku kɛlata bie la bole bɛ, tetele bɛ adɛladeɛ, na bɛnwunlonwunlanle bɛ kɛ bɛ nee bɛ da. Nzakama ne bɔle adalɛ hanle hilele bɛ kɛ Bɛtɛle abusua ne anu amra bie mɔ bɔbɔ ɛdɔ maanyɛlɛ eku kɛlata ne bie. Duzu edwɛkɛ a yɛ mediema mraalɛ ne mɔ hanle a? “Gyihova Nyamenle angome a yɛsonle ye a. Yemɔti saa mediema mɔɔ wɔ ɔfese ɛkɛ la ɛdɔ kɛlata ne bie a, ɔnvale yɛ nwo. Yɛnrɛkpo yɛ diedi, saa bɔbɔ bɛku yɛ a!” Mekɛ mɔɔ mediema mraalɛ ne mɔ vale akɛnrazilɛ hanle ɛhye la bɛgyakyile bɛ.

6, 7. Adenle boni azo a Gyihova maa ye azonvolɛ tumi maa bɛgyinla ɛkpɔlɛ nloa a?

6 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo nwunle kɛ Keleseɛnema mɔɔ ɛnee wɔ Tɛsalonaeka mɔɔ liele edwɛkɛ ne lile la ‘nwunle amaneɛ dɔɔnwo’ noko ɛnee bɛlɛ “anyelielɛ ne mɔɔ vi Sunsum Nwuanzanwuanza ne” la. (1 Tɛs. 1:6) Nɔhalɛ nu, Keleseɛnema dɔɔnwo, tete amra nee adwuleso amra, mɔɔ ɛyia ɛkpɔlɛ na bɛli zo konim la ka kɛ mekɛ mɔɔ ɛkpɔlɛ ne anu yɛle se kpalɛ la bɛnyianle anzondwolɛ mɔɔ le Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza ne ma ne foa la wɔ bɛ nu. (Gal. 5:22) Zɔhane anzondwolɛ ne boale bɛ maanle bɛbɔle bɛ ahonle nee bɛ adwenle ne anwo bane. Ɛhɛe, Gyihova dua ye nyɛleɛ tumi ne azo maa ye azonvolɛ anwosesebɛ maa bɛgyinla ngyegyelɛ nloa na bɛyɛ bɛ ninyɛne nrɛlɛbɛ nu wɔ amaneɛnwunlɛ mekɛ nu. *

7 Kɛzi Nyamenle menli gyinla kpundii wɔ ɛkpɔlɛ mɔɔ anu yɛ se bɔbɔ anu la si menli mɔɔ nwu bɛ la anwo. Alasevolɛ ne mɔ nyia anwosesebɛ mɔɔ bo sonla ɛdeɛ zo la. Ɛzoanvolɛ Pita kyekye yɛ rɛle kɛ: “Saa Kelaese duma nu ti bɛkile bɛ nyane a, nyilalɛ ɛha bɛ, ɔluakɛ ɛhye kile kɛ anyunlunyia sunsum ne mɔɔ le Nyamenle Sunsum ne wɔ bɛ nwo zo.” (1 Pita 4:14) Yemɔti ɛkpɔlɛ mɔɔ yɛyia ye ɔlua tenlene ngyinlazo mɔɔ yɛdi zo la kile kɛ Nyamenle die yɛ to nu. (Mat. 5:10-12; Dwɔn 15:20) Nea kɛzi Gyihova nyilalɛ maa yɛ nye die a!

Ɔmaa Yɛgyinla Atipɛnema Ngyegyelɛ Nloa

8. (a) Duzu a boale Dwɔhyua nee Kalɛbe manle bɛlile atipɛnema ngyegyelɛ zo konim a? (b) Duzu a yɛsukoa yɛfi Dwɔhyua nee Kalɛbe neazo ne anu a?

8 Atipɛnema ngyegyelɛ le nrɛlɛbɛ adenle zo ɛkpɔlɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ Keleseɛnema gyinla ɔ nloa a. Noko akee, Gyihova sunsum ne lɛ tumi tɛla ewiade sunsum ne, yemɔti yɛkola yɛgyinla agolobɛnwo, menli mɔɔ bɔ adalɛ to yɛ bo, anzɛɛ menli mɔɔ kulo kɛ yɛdi bɛ ngyinlazo zo la ngyegyelɛ nloa. Kɛ neazo la, duzu ati a Dwɔhyua nee Kalɛbe nee busiama bulu ne mɔɔ bɛzoanle bɛ wɔ Keena la anyɛ adwenle a? Bɛlile sunsum nwuanzanwuanza ne adehilelɛ nzi yemɔti bɛnyianle “sunsum” anzɛɛ adwenle ngakyile.—Bɛgenga Ɛdianlɛ 13:30; 14:6-10, 24.

9. Duzu ati a ɔnle kɛ Keleseɛnema yɛ mɔɔ menli dɔɔnwo ne yɛ la bie ɛ?

9 Zɔhane ala a sunsum nwuanzanwuanza ne manle Gyisɛse ɛzoanvolɛ ne mɔ tumi manle bɛdiele Nyamenle na bɛandie bɛdabɛ mɔɔ menli bu bɛ kɛ bɛle nɔhalɛ ɛzonlenlɛ ne kilehilevolɛma la a. (Gyi. 4:21, 31; 5:29, 32) Saa yɛbaha a, menli dɔɔnwo kulo kɛ bɛdi menli dɔɔnwo ne anzi amaa bɛahoati manzonle anzɛɛ butule. Noko fane dɔɔnwo ne ala, ɔwɔ kɛ nɔhalɛ Keleseɛnema yɛ mɔɔ bɛze kɛ ɔle kpalɛ la. Wɔ ɛhye bɔbɔ ɛyɛlɛ nu, ɔlua anwosesebɛ mɔɔ Nyamenle nyɛleɛ tumi ne fa maa bɛ la ati bɛnzulo kɛ bɛbayɛ ngakyile. (2 Tem. 1:7) Bɛmaa yɛzuzu debie ko mɔɔ ɔnle kɛ yɛmaa atipɛnema ngyegyelɛ di yɛ nwo zo konim wɔ nu la anwo.

10. Edwɛkɛ ɛsesebɛ boni a Keleseɛnema bie mɔ yia ye a?

10 Ɔdwu mekɛ ne bie a, ngakula bie mɔ ɛnnwu mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ ye wɔ ɛtane bie mɔɔ bɛnwu kɛ bɛ gɔnwo bie ɛyɛ la anwo. Bie a bɛte nganeɛ kɛ saa bɛka bɛkile mgbanyima ne mɔ kɛ bɛboa ye a, bɛ gɔnwo ne bava ɛya yemɔti bɛnga. Ahenle mɔɔ ɛyɛ ɛtane ne la bɔbɔ bahola abɔ ɔ gɔnwo mɔ anloa. Nɔhalɛ nu, tɛ ngakula angome a yia ngyegyelɛ ɛhye a. Ɔyɛ se ɔmaa menli mɔɔ ɛnle ngakula la bie mɔ kɛ bɛbaha ɛtane mɔɔ bɛ gɔnwo anzɛɛ bɛ busuanli bie ɛyɛ la bɛahile asafo nu mgbanyima. Noko duzu a ɔwɔ kɛ nɔhalɛ Keleseɛnema yɛ ye wɔ ngyegyelɛ zɛhae anwo a?

11, 12. Saa asafo ne anu sonla bie ka kɛ mmaka ye ɛtane mɔɔ yeyɛ la ɛkile a, mualɛ kpalɛ boni a ɛbahola wɔava wɔamaa ye a, na duzu ati ɔ?

11 Yɛ gyinlabelɛ ɛhye anwo nvoninli wɔ wɔ adwenle nu. Fa ye kɛ Alex, adiema nrenya kpavolɛ bie ɛnwu kɛ ɔ gɔnwo Steve mɔɔ wɔ asafo ne anu la nea nla nwo nvoninli. Alex ka kile ɔ gɔnwo Steve kɛ mɔɔ ɔlɛyɛ la gyegye ye kpalɛ. Noko akee, Steve ɛnli ye edwɛkɛ ne anwo bie. Saa Alex ka kile ye kɛ ɔhɔbɔ mgbanyima ne mɔ amaneɛ a, Steve bua kɛ saa Alex le ɔ gɔnwo amgba a, ɔnrɛha mɔɔ yenwu ye la ɔnrɛhile awie biala. Asoo ɔwɔ kɛ Alex sulo kɛ ɔ gɔnwo ne nee ye bapɛ agɔnwolɛ nu ɔ? Bie a ɔbadwenle nwolɛ kɛ saa Steve anga nɔhalɛ a nwane a mgbanyima ne mɔ balie ye ali a. Noko nzenzaleɛ biala ɛnrɛra saa Alex ka ɔ nloa to nu a. Nɔhalɛ nu, ɔbahola yeamaa Steve nee Gyihova avinli azɛkye. Ɔbayɛ kpalɛ kɛ Alex bahakye kɛ ‘sonla mɔɔ le sulosulo la sua ɔ nwo ɛhane, na mɔɔ arɛle wɔ Gyihova anu la anwo le kɔlɔnwo.’ (Mrɛ. 29:25) Duzu bieko a Alex bahola ayɛ a? Ɔbahola yeavi ɛlɔlɛ nu yeahɔ Steve ɛkɛ bieko na ɔ nee ye aha ye nvonleɛ ne anwo edwɛkɛ. Ɔbahyia akɛnrazilɛ. Noko ɔbahola yeara ye kɛ mekɛ ɛhye Steve bamaa adenle yeamaa ɔ nee ye aha ye ngyegyelɛ ne anwo edwɛkɛ. Ɔwɔ kɛ Alex eza ka kile Steve maa ɔkɔbɔ mgbanyima ne mɔ amaneɛ na ɔka ɔto zolɛ kɛ ɔmaa ye mekɛ ekyi saa yeangɔ a ɔdaye Alex mumua ne ɔbabɔ bɛ amaneɛ.—Sɛlɛ. 5:1.

12 Saa ɔwɔ kɛ ɛdi tɛnlabelɛ zɛhae bie anwo gyima a, bie a mɔlebɛbo ne ɛ gɔnwo ne anye ɛnrɛlie moalɛ ɛhye anwo. Noko nzinlii ɔbanwu kɛ ye boɛyɛlɛ ti ɔ. Saa ahenle mɔɔ ɛvo la die moalɛ ne to nu a, ɔ nye balie akɛnrazilɛ nee nɔhalɛlilɛ mɔɔ ɛlale ye ali la anwo dahuu. Noko saa ɔfa ɛya a asoo ɛnee ɔle agɔnwolɛ kpalɛ? Gyihova, yɛ Gɔnwo mɔɔ tɛla biala mɔɔ yɛbazɔ ɔ nye la a hyia a. Saa yɛmaa ɔ dumua yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu a, bɛdabɛ mɔɔ bɛkulo ye la babu yɛ wɔ yɛ nɔhalɛlilɛ ne anwo na bɛ nee yɛ ava agɔnwolɛ kpalɛ. Ɔnle kɛ yɛmaa Abɔnsam adenle wɔ Keleseɛnema asafo ne anu. Saa yɛmaa ye adenle a yɛbamaa Gyihova sunsum nwuanzanwuanza ne arɛle abɔ. Noko akee, yɛdua Keleseɛnema asafo ne mɔɔ yɛte nwolɛ la azo yɛdi ɔ nzi.—Ɛfɛ. 4:27, 30.

Ɔmaa Yɛgyinla Amaneɛnwunlɛ Biala Anloa

13. Ninyɛne mɔɔ maa Gyihova menli nwu amaneɛ la bie a le boni, na duzu ati a ninyɛne ɛhye mɔ ɛbu zo a?

13 Ninyɛne dɔɔnwo—ezukoa nwo anwongyelelɛ, gyima mɔɔ sɛkye, esiane, kulovolɛ bie ewule, kpɔkɛdelɛ nwo ngyegyelɛ nee mɔɔ bokɛboka nwo la kola maa yɛnwu amaneɛ. Ɔluakɛ yɛde “anwongyelelɛ” mekɛ nu la ati, yɛbahola yɛahɔ amaneɛnwunlɛ nu mekɛ biala. (2 Tem. 3:1) Saa ɔba ye zɔ a ɔnle kɛ yɛmaa yɛ ahonle tu fee. Sunsum nwuanzanwuanza ne kola maa yɛ tumi maa yɛgyinla amaneɛnwunlɛ biala anloa.

14. Duzu a manle Dwobu tumi manle ɔgyinlanle ye amaneɛnwunlɛ ne mɔ anloa a?

14 Dwobu nwunle amaneɛ dɔɔnwo. Ye ninyɛne nee ɔ mra vile ɔ sa, ɔ gɔnwo mɔ kpole ye, ɔ nwo dole ye, yɛɛ ɔ ye arɛle mɔɔ wɔ Gyihova anu la minlinle. (Dwo. 1:13-19; 2:7-9) Noko akee, Ɛlaehu mɔɔ di nɔhalɛ la kyekyele Dwobu arɛle. Ye edwɛkɛ ne nee adwenle mɔɔ wɔ edwɛkɛ mɔɔ Gyihova mumua ne hanle hilele Dwobu anu la a le kɛ: “Gyinla na dwenle Nyamenle nwanwane gyima ne mɔ anwo.” (Dwo. 37:14) Duzu a boale Dwobu manle ɔgyinlanle ye amaneɛnwunlɛ ne mɔ anloa a? Na duzu a bahola aboa yɛ amaa yɛdayɛ noko yɛagyinla yɛ ɛdeɛ nloa a? Ɔwɔ kɛ yɛkakye ninyɛne mɔɔ Gyihova sunsum nwuanzanwuanza ne nee ye tumi ne ɛyɛ la na yɛdwenledwenle nwolɛ kpalɛ. (Dwo. 38:1-41; 42:1, 2) Bie a yɛkakye mekɛ bie mɔɔ yɛnwunle kɛ Nyamenle ɛboa yɛdayɛ mumua ne la. Ɔ nye tɛdie yɛ nwo.

15. Duzu a manle ɛzoanvolɛ Pɔɔlo anwosesebɛ manle ɔgyinlanle amaneɛnwunlɛ nloa a?

15 Ɔlua ɛzoanvolɛ Pɔɔlo diedi ti, ɔgyinlanle amaneɛnwunlɛ dɔɔnwo mɔɔ anrɛɛ bahola amaa ye ngoane avi ɔ sa la anloa. (2 Kɔl. 11:23-28) Duzu a boale ye manle ɔzɔle ɔ nwo na ɔlile zɛhae gyinlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anwo gyima kpalɛ a? Ɔluale asɔneyɛlɛ zo ɔvale ɔ nwo ɔdole Gyihova anwo zo. Mekɛ mɔɔ Pɔɔlo wɔ sɔnea mɔɔ ɔbayɛ kɛ ɔhɔwiele ye ewule nu anu la, ɔhɛlɛle kɛ: “Awulae gyinlanle me nzi, na ɔmanle me anwosesebɛ. Zɔhane ati mengolale membɔle Edwɛkpa ne nolo memanle bɛdabɛ mɔɔ bɛnle Dwuuma la amuala dele bie; na Nyamenle yele me vile awenade ne anloa anu.” (2 Tem. 4:17) Ɔlua mɔɔ Pɔɔlo vale nu la ati, ɛnee ɔbahola yeakyekye ɔ mediema diedima arɛle kɛ “bɛmmadwenle debie biala anwo.”—Bɛgenga Felepaema 4:6, 7, 13.

16, 17. Maa neazo mɔɔ kile kɛ Gyihova maa ye menli tumi maa bɛgyinla amaneɛnwunlɛ nloa ɛnɛ la.

16 Adekpakyelɛnli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Roxana la ɛnwu kɛzi Gyihova nea ye menli la. Mekɛ mɔɔ ɔzɛlɛle ye gyimamenle adenle kɛ ɔmaa ye kenle ekyi ɔmaa ɔhɔ maangyeba nyianu la, ɔvale ɛya na ɔbuale kɛ saa ɔkɔ a ɔbaye ye ali. Noko Roxana hɔle, ɔvile ahonle nu ɔzɛlɛle Gyihova kɛ ɔmmamaa bɛye ye ali. Akee ye ahonle dɔle ye azule nu. Kɛmɔ ɛnee ye gyimamenle ne ɛha ɛhile ye la, nyianu ne anzi Kenlenzile mɔɔ ɔhɔle gyima nu la ɔyele ye ali. Roxana adwenle zɛkyele. Ɛnee ɔhyia zɔhane gyima ne ɔnva nwo kɛ ye ahatualɛ ne le ekyi la, amaa yeahola yeaboa ye abusua ne. Eza ɔzɛlɛle, na ɔdele nganeɛ kɛ saa Nyamenle ɛmaa ɔ sa ɛha mɔɔ ɔhyia nwo wɔ sunsum nu wɔ nyianu ne abo a, ɔbamaa ɔ sa aha mɔɔ ɔhyia nwo wɔ nwonane nu la noko. Mekɛ mɔɔ Roxana kɔ sua nu la, ɔnwunle kɛ kɔmpɛlɛ bie mɔɔ ɛlɛkpondɛ awie mɔɔ ɛbe wɔ ninyɛne ɛkpomgbalɛ nu la ɛhɛlɛ ɛbɔ ɛleka bie kɛ “Yɛhyia Boavolɛ” na ɔhɔkpondɛle gyima wɔ ɛkɛ. Gyima zo neavolɛ ne nwunle kɛ ɔnze gyima ne noko ɔvale ye na ɛnee ye ahatualɛ ne asɛɛ le mɔɔ ɔdie ye dɛba la mɔnwo. Roxana nwunle kɛ bɛbua ye nzɛlɛlɛ ne. Noko akee, nyilalɛ kpole mɔɔ ɔnyianle ye la a le kɛ ɔholale ɔhanle edwɛkpa ne ɔhilele ye gyima ne anu amra anu dɔɔnwo. Bɛ nuhua nnu mɔɔ ye gyima nu kpanyinli ne boka nwo la raliele nɔhalɛ ne na bɛzɔnenle bɛ.

17 Ɔdwu mekɛ ne bie a, yɛbade nganeɛ kɛ bɛndie yɛ asɔneyɛlɛ ndɛndɛ anzɛɛ yɛnyia nwolɛ mualɛ kɛmɔ yɛkpondɛ ye la. Kpolerazulɛ biala ɛnle nwolɛ kɛ, saa ɔba ye zɔ a, ɛnee ndelebɛbo kpalɛ bie ati ɔ. Gyihova ze, noko yɛmɛ, kyesɛ kenlebie na yɛanwu ye. Noko yɛze kɛ Nyamenle ɛmkpo ye azonvolɛ mɔɔ di nɔhalɛ la.—Hib. 6:10.

Ɔmaa Yɛdi Sɔnea Zo Konim

18, 19. (a) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da kɛ yɛbayia sɔnea ngakyile ɛ? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na wɔali sɔnea zo konim ɛ?

18 Ɔnyɛ Gyihova menli azibɛnwo kɛ bɛyia sɔnea, bɛsanudolɛ, ɛkpɔlɛ nee atipɛnema ngyegyelɛ la. Ewiade ne kpɔ yɛ. (Dwɔn 15:17-19) Noko akee, sunsum nwuanzanwuanza ne kola maa yɛgyinla ngyegyelɛ biala mɔɔ yɛyia ye wɔ yɛ Nyamenle ɛzonlenlɛ nu la anloa. Gyihova ɛnrɛmaa sɔnea mɔɔ yɛnrɛhola ɔ nloa gyinla la ɛnrɛdo yɛ. (1 Kɔl. 10:13) Ɔnrɛgyakyi yɛ yɛɛ ɔ rɛle ɛnrɛvi yɛ ɛlɛ. (Hib. 13:5) Ye Edwɛkɛ ne mɔɔ yɛtie la bɔ yɛ nwo bane na ɔmaa yɛ anwosesebɛ. Bieko, Nyamenle sunsum ne kola ka yɛ mediema diedima maa bɛfa moalɛ mɔɔ yɛhyia la bɛmaa yɛ.

19 Ɔrɛla ye kɛ yɛbalua asɔneyɛlɛ nee Baebolo ne ɛzukoalɛ zo yɛahɔ zo yɛakpondɛ sunsum nwuanzanwuanza. Bɛmaa yɛhɔ zo ‘yɛzɛlɛ kɛ Nyamenle ɛva ye anyunlunyia tumi ne ɛwula yɛ anwosesebɛ, amaa yɛava abotane nee anyelielɛ yɛagyinla debie biala anloa.’—Kɔl. 1:11.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ]

^ ɛden. 6 Kɛ neazo la, nea May 1, 2001 The Watchtower ne, mukelɛ 16; yɛɛ February 8, 1993 Awake! ne, mukelɛ 21 nee 22.

Kɛzi Ɛbaye Ɔ Nloa Ɛ?

• Adenle boni azo a yɛdua yɛsiezie yɛ nwo yɛmaa ɛkpɔlɛ ɛ?

• Saa awie ka kɛ mmaka ɛtane mɔɔ yeyɛ la ɛkile a, duzu a ɛbayɛ a?

• Saa ɛyia amaneɛnwunlɛ bie a, duzu anwodozo a ɛbahola wɔanyia a?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 30]

Duzu a yɛsukoa yɛfi Dwɔhyua nee Kalɛbe ɛkɛ a?

[Nvoninli wɔ mukelɛ 31]

Kɛ ɔkɛyɛ na wɔaboa ɛ gɔnwo bie mɔɔ ɛyɛ ɛtane la ɛ?